Ke Falala pe ʻIkai?
“ʻOua ʻe falala ki he ngaahi lauʻipapa popó,” ko e tohi ia ʻa e faʻu-tulama Pilitānia ko William Shakespeare. Ko e moʻoni, ki muʻa ke tuʻu ʻi he ngaahi lauʻipapa ʻo ha vaka, te ke loto ke fakapapauʻi naʻe ʻikai ke popo ʻa e lauʻipapá.
KO E ngaahi lea ʻa Shakespeare ʻoku tatau ia mo e fakakaukau ʻa e tuʻi poto ʻo ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá ko Solomoné, ʻa ia naʻá ne tohi ʻi he taʻu nai ʻe 3,000 kuohilí: “Ko e valé ʻe tui ia ki ha meʻa pē; ko e kakai potó ʻoku nau tokanga ki heʻenau laká.” (Palovepi 14:15, Today’s English Version) ʻIo, ko e valé pē ʻe ʻalu kuikui holo ʻi he moʻuí ʻo tali ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ne fanongo ki aí, ʻo fakatefito ʻa ʻene ngaahi filí mo e ngaahi ngāué ʻi he faleʻi taʻeʻaonga pe akonaki taʻehamakatuʻunga. Ko hono tukuhalaʻi ʻetau falalá—ʻo hangē ko e laka ʻo tuʻu ʻi he ngaahi lauʻipapa popó—ʻe lava ke iku ia ki he fakatamaki. Te ke fifili nai, ‘ʻOku ʻi ai ha matavai ʻo e tatakí ʻa ia ʻoku taau ke tau falala ki ai?’
Ko e laui miliona ʻo e kakai ʻi he māmaní takatakai ʻoku tuku ʻenau falala kakató ʻi ha tohi motuʻa ʻoku ui ko e Tohi Tapu Māʻoniʻoní. ʻOku nau hanga ki he tohí ni ke ne tataki ʻenau laká. ʻOku fakatefito ʻenau ngaahi filí ʻi heʻene faleʻí pea liliu ʻenau ngaahi ngāué ʻo fakatatau ki heʻene ngaahi akonakí. ʻOku laka ʻo tuʻu ʻa e faʻahinga tāutaha ko iá, hangē ko e laú, ki he ngaahi lauʻipapa popó? Ko e tali ki he fehuʻi ko iá ʻoku fakatuʻunga lahi ia ʻi he tali ki he toe fehuʻi ʻe taha, ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga lelei ke falala ai ki he Tohi Tapú? Ko e ʻīsiu makehe ko eni ʻo e ʻĀ Hake! ʻoku sivisiviʻi ai ʻa e fakamoʻoní.
Ko e taumuʻa ʻo e ʻīsiu ko eni ʻo e ʻĀ Hake! ʻoku ʻikai koeʻuhí ke vilitaki atu ke ke tali ha ngaahi tui pe fakakaukau fakalotu. ʻI hono kehé, ʻoku fakataumuʻa pē ke ʻoatu ai ʻa e fakamoʻoni mālohi ko ia kuó ne fakatuipauʻi ki he laui miliona ʻoku taau ke nau falala ki he Tohi Tapú. Hili hono lau ʻa e ngaahi kupu hokó, ʻe lava ke ke fili pē ʻe koe tonu pe ʻoku tuha ʻa e Tohi Tapú ke ke falala ki ai.
ʻOku tuha ʻa e kaveingá ni mo hoʻo tokangá! He ko ē, kapau ko e moʻoni ko e Tohi Tapú ko ha matavai alafalalaʻanga ia ʻo e tataki mei hotau Tokotaha-Fakatupú, tā ʻoku ʻaonga kiate koe mo e faʻahinga ʻokú ke ʻofa aí ke fakakaukau ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú.
Kae kehe, te tau ʻuluaki lave ki ha ngaahi moʻoniʻi meʻa tuʻu-ki-muʻa fekauʻaki mo e Tohi Tapú. He ʻoku ʻikai toe fehuʻia, ko ha tohi laulōtaha moʻoni ia.