July

Vosi vo Yesu wangukamba kweniso kuchita kusazgiyapu vakuziziswa vo iyu wanguchita, valongonga mo Awisi aŵanaŵaniya kweniso mo avwiya. (Yoha. 14:9) Kumbi tisambiranji kutuliya ku vakuziziswa vo Yesu wanguchita? Yesu kweniso Awisi atitiyanja ukongwa. Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wangulongo kuti watiŵayanja ukongwa ŵanthu, mwakugwiriskiya ntchitu nthazi zaki zakuziziswa kuti wawovyi ŵanthu wo asuzgikanga. Nyengu yinyaki, ŵanthu ŵaŵi achibulumutiya, angumuŵeyere kuti waŵawovyi. (Mate. 20:​30-34) Wonani kuti Yesu ‘wanguŵachitiya lisungu’ ndipu wanguŵachizga. Pa lemba ili, mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti ‘wanguŵachitiya lisungu’ ngang’anamuwa lisungu likulu ukongwa lo munthu watuvwa mumtima. Lisungu likulu lenili lo lilongo kuti Yesu waŵayanjanga ukongwa ŵanthu, ndilu lingumuchitiska kuti waryiski ŵanthu wo ŵenga ndi nja kweniso wachizgi munthu yo watamanga makhati. (Mate. 15:32; Mariko 1:41) Tingasimikiza kuti Yehova Chiuta wa “lisungu likulu,” ndipuso Mwana waki atitiyanja ukongwa ndipu vitiŵaŵaŵa asani tisuzgika. (Luka 1:78; 1 Petu. 5:7) Yiwu akhumbiskika kutuzgapu masuzgu ngosi ngo ngasuzga ŵanthu! w23.04 3 ¶4-5

Titenere so kuyesesa kukhwecha kuŵerenga kweniso kuvwisiya vinthu viheni vo vawanda ukongwa mucharu chaku Satana ichi. Tiŵerengengi kweniso tisambirengi Bayibolu kuti mumaŵanaŵanu ngidu tiŵikengemu vinthu vamampha. Kuwungana kweniso kupharazga kungavikiliya so maŵanaŵanu ngidu. Kusazgiyapu yapa, Yehova walayizga kuti wazomerezengi cha kuti tiyeseki kujumpha po tingakunthiyapu. (1 Akori. 10:​12, 13) Weyosi waku isi, wakhumbika kupemphera ukongwa kuti walutirizgi kuja wakugomezgeka kwaku Yehova munyengu zakusuzga zinu zakumaliya. Iyu wakhumba kuti ‘timujuliyengi mitima yidu’ kuziya mupempheru. (Sali. 62:8) Muthamikengi Yehova kweniso mumuwongengi chifukwa cha vinthu vosi vo watikuchitiyani. Mumupemphengi kuti wakuwovyeni kuja ndi chiganga mu uteŵeti. Mupempheni kuti wakuwovyeni kukunthiyapu masuzgu ngengosi kweniso kuti mukanengi mayeseru ngengosi ngo mungakumana nangu. Mungazomerezanga cha kuti chinthu chechosi pamwenga munthu weyosi wakutondekeseni kupemphera kwaku Yehova kaŵikaŵi. w23.05 7 ¶17-18

Kumbi ntchifukwa wuli tiluta ku maunganu nga mpingu? Chifukwa chikulu ntchakuti tikhumba kuchithamika Yehova. (Sali. 26:12; 111:1) Tiluta so kumaunganu kuti tikachiskani mu mazuŵa nganu ngakusuzga. (1 Ate. 5:11) Asani timukapu pa maunganu tithamika Yehova kweniso tichiskana. Kweni asani tikhumba kumukapu, pangaŵa masuzgu. Tingachita mantha kumukapu pamwenga tingakhumbisiska kuti timukepu kweni angatisoska kaŵikaŵi cha kuti timukepu nge mo isi tikhumbiya. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti timalani ndi masuzgu ngenanga? Wakutumika Paulo wangukamba kuti tikhumbika ‘kuchiskana.’ Asani tiziŵa kuti Akhristu anyidu achiskikengi ndi ndemanga yidu yifupi, tichitengi mantha cha kumukapu. Ndipu asani atitisoska kaŵikaŵi cha kuti timukepu, tingakondwa kuti anyidu aŵengi ndi mwaŵi wakumukapu.—1 Petu. 3:8. w23.04 20 ¶1-3

Fumu yingupharazga kuti Ayuda wo angukoleka ukapolu ku Babiloni kwa vyaka 70 ŵe ndi wanangwa wakuti angawere kwawu ku Isirayeli. (Ezara 1:​2-4) Ndi Yehova yo wanguchitiska venivi. Kanandi Ababiloni aŵafwatuwanga cha akapolu ŵawu. (Yesa. 14:​4, 17) Kweni pa nyengu iyi ndipu Ababiloni athereskeka. Ndipu fumu yasonu, ndiyu yingukambiya Ayuda kuti angatuwamu mucharu ichi. Venivi vinguchitiska kuti Myuda weyosi ukongwa mitu ya mabanja yisankhi vakuchita, kutuwaku ku Babiloni pamwenga kuja kwenuku. Kusankha pa nkhani iyi kwenga kupusu cha. Pa nyengu iyi Ayuda anandi atenere kuti ŵenga akukota, ndipu venga vakusuzga kwenda ulendu utali. Kweniso chifukwa chakuti Ayuda anandi anguwiya mucharu chenichi cha Babiloni, anguziŵiriya umoyu wa kwenuku pe mbwenu. Mwaviyo, yiwu awonanga kuti charu cha Isirayeli ntcha apapi ŵawu. Kweniso Ayuda anyaki ŵenga akukhupuka ukongwa ku Babiloni. Mwaviyo, vatingi viŵengi vakusuzga kusiya nyumba zawu zamampha pamwenga mabizinesi ngawu ndi kuchija ku charu cho anguchiziŵiriya cha. w23.05 14 ¶1-2

Mazu ngaku Chiuta ngatitichiska kuti tilutirizgi kukunthiyapu, kulongo lisungu ndipuso chanju. Mwakuyeruzgiyapu, pa Luka 21:19 pakamba kuti:“Asani mwazamukunthiyapu, mwazamutaska umoyu winu.” Pa Akolose 3:12 patiti: “Vwalani . . . lisungu.” Ndipu pa 1 Atesalonika 4:​9, 10 pakamba kuti: “Yimwi mwaŵeni musambizika ndi Chiuta kuti muyanjanengi . . . Abali, nditikupemphani kuti mulutirizgi kweniso sazgiyaniku kuchita viyo.” Mavesi ngosi ngenanga ngangulembeke akusambira aku Yesu wo angukukunthiyapu, ŵenga a lisungu kweniso chanju. Kweni akhumbikanga kulutirizga kulongo mijalidu yeniyi. Nasi tikhumbika kuchita so viyo. Kuti mufiski kuchita venivi, tiyeni muwoni mo Akhristu a mu nyengu ya akutumika angulongore jalidu lelosi pakulija. Asani mwachita viyo, muwonengi mo mungaŵayezge akusambira ŵenaŵa ndipu kuchita viyo, kungalongo kuti mwanozgeke chisuzgu chikulu. Pavuli paki, asani chisuzgu chikulu chaziyamba, vazamukuŵa kuti mwasambira kali mo mungakunthiyapu ndipu mwazamukhumbisiska kulutirizga kukunthiyapu. w23.07 3 ¶4, 8

Kwali te Akhristu akusankhika pamwenga a “mbereri zinyaki,” tikhumbika kulutirizga kwenda pa “Msewu Wakupaturika” chifukwa venivi vitiwovyengi kulutirizga kusopa Yehova sonu ndipuso kunthazi tazamulonde vitumbiku vinandi mu Ufumu waku Chiuta. (Yoha. 10:16) Kwamba mu 1919 C.E., ŵanthu mamiliyoni nganandi, anthulumi, anthukazi kweniso ŵana, atuwa mu Babiloni Mukulu yo wamiya visopa vosi vaboza ndipu ayamba kwenda pa msewu wakuyeruzgiya. Yehova wanguwonesesa kuti waŵatuzgiyamu chakuguŵisa chechosi munthowa Ayuda wo atuwanga ku Babiloni. (Yesa. 57:14) Nanga wuli vakukwaskana ndi “Msewu Wakupaturika” wa mazuŵa nganu? Kwa vyaka vinandi chechendafiki chaka cha 1919, Yehova wangugwiriskiya ntchitu anthulumi wo awopanga Chiuta kunozga nthowa yakutuliya mu Babiloni Mukulu. (Yeruzgiyani ndi Yesaya 40:3) Anthulumi akugomezgeka ŵenaŵa, angufwiyapu kugwira ntchitu yakunozga nthowa kuti ŵanthu a mitima yamampha atuwi mu chisopa chaboza ndi kwamba kusopa Yehova limoza ndi ŵanthu ŵaki. w23.05 15-16 ¶8-9

Yehova wakhumba kuti timuteŵetiyengi mwalikondwa kweniso mwakukhumba kwidu. (2 Akori. 9:7) Mwaviyo, kumbi tikhumbika kulutirizga kufiska chilatu chidu chinanga ndi po tiwona kuti tikhumba cha kuchifiska? Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya wakutumika Paulo. Iyu wangukamba kuti: “Ndichenya mwanthazi liŵavu langu ndipu nditililongozga nge kapolu.” (1 Akori. 9:​25-27) Chinanga kuti Paulo wakhumbisiskanga cha kuchita vo Yehova wakhumbanga kuti iyu wachiti, iyu wajichichizganga mbwenu kuvichita. Kumbi Yehova wakondwanga ndi vo Paulo wachitanga pakumuteŵete? Hinya! Ndipu Yehova wangumutumbika chifukwa cha phamphu laki. (2 Timo. 4:​7, 8) Mwakuyanana ŵaka, Yehova wakondwa kuwona kuti tiyesesa kufiska chilatu chidu chinanga kuti tikhumbisiska cha kuchita viyo. Iyu wakondwa chifukwa chakuti tichita venivo chifukwa chakuti titimuyanja chinanga kuti vo tichita titiviyanja cha. Nge mo Yehova wangutumbikiya Paulo, nasi watitumbikengi chifukwa cha vo tiyesesa kuchita pakumuteŵete. (Sali. 126:5) Ndipu asani tiwona kuti Yehova watititumbika, tiyambengi kuja ndi mtima wakukhumbisiska. w23.05 29 ¶9-10

Wakutumika Paulo wanguyeruzgiya ŵanthu wo azamuleka kupona pa zuŵa laku Yehova ndi ŵanthu wo agona. Yiwu aziŵa cha vo vichitika pamwenga so aziŵa cha kuti nyengu yiluta. Mwaviyo, yiwu aziŵa cha asani vinthu vinyaki vakukhumbika vichitika ndipu angachitapu kanthu cha. Ŵanthu anandi mazuŵa nganu agona mwauzimu. (Aro. 11:8) Yiwu aziŵa cha kuti vinthu vo vichitika vilongo kuti tija “mu mazuŵa ngakumaliya” ndipuso kuti chisuzgu chikulu chizengi pambula kuswera. (2 Petu. 3:​3, 4) Kweni isi tiwona kuti ulongozgi wakuti tilutirizgi kuja masu ngwakukhumbika ukongwa zuŵa lelosi. (1 Ate. 5:6) Mwaviyo, tikhumbika kulutirizga kuja akuzikira kweniso kuleka kutimbanyizgika. Ntchifukwa wuli? Kuchita viyo kungatiwovya kuti tileki kusereliyamu mu ndali pamwenga mu vinthu vinyaki vo vichitika mucharu. Po zuŵa laku Yehova liŵandika, mtima wakukhumbisiska kuchitaku vinthu vinyaki mucharu ichi nawu ukuwengi ukongwa. Kweni tikhumbika kufipa mtima cha kuti tazamuchita wuli. Mzimu waku Chiuta ungatiwovya kuti tizikirengi kweniso tilekengi kutimbanyizgika maŵanaŵanu ndipuso kuti tisankhengi umampha vinthu.—Luka 12:​11, 12. w23.06 10 ¶6-7

Kumbi ntchinthu wuli chituza mumaŵanaŵanu nginu asani mwavwa zina laku Samusoni? Panyaki mukumbuka kuti Samusoni wenga munthu wanthazi ukongwa. Venivi vauneneska. Kweni nyengu yinyaki, Samusoni wangusankha umampha cha vinthu ndipu wangukumana ndi masuzgu ngakulu. Chinanga kuti venga viyo, Yehova wakumbukanga ukongwa vinthu vamampha vo Samusoni wanguchita pakumuteŵete. Mwakuti wakuwonesesa kuti vo Samusoni wanguchita pakumuteŵete vilembeki mu Bayibolu kuti isi tisambirepu kanthu. Yehova wangugwiriskiya ntchitu Samusoni kuchita vakuziziswa kuti wawovyi Ayisirayeli wo ŵenga ŵanthu Ŵaki. Pati pajumpha vyaka mahandiredi kutuliya po Samusoni wangufwiya, Yehova wanguchitiska wakutumika Paulo kuti walembi zina laku Samusoni pa mundandanda wa ŵanthu wo akambika kuti ŵenga ndi chivwanu chakukho. (Ahe. 11:​32-34) Chakuwoniyapu chaku Samusoni chingatiwovya ukongwa. Iyu wathembanga Yehova chinanga mphanyengu yo wakumananga ndi masuzgu ngakulu. Tingasambira kwaku Samusoni kweniso mo chakuwoniyapu chaki chingatiwovye. w23.09 2 ¶1-2

Isi nasi tingakunthiyapu asani kanandi tipemphera kwaku Yehova kweniso kumukambiya vosi vo vititifipiska mtima. (1 Ate. 5:17) Panyaki pasonu panu mukumana ndi suzgu yikulu cha. Asani ndi viyo, kumbi mupemphera kwaku Yehova kuti wakuwovyeni asani mwaguŵa, mwatimbanyizgika pamwenga muziŵa cha vakuti mungachita? Asani kanandi mupemphera kwaku Chiuta kuti wakuwovyeni pa nyengu yo mukumana ndi masuzgu ngamanangamana pasonu panu, ndikuti kunthazi mwazamusuzgika cha kumupempha kuti wakuwovyeni pa nyengu yo mwazamukumana ndi masuzgu ngakulu. Asani mwachita viyo, mungasimikiza kuti Yehova waziŵa nyengu chayiyu yo wangakuwovyiyani kweniso vo wangachita kuti wakuwovyeni. (Sali. 27:​1, 3) Asani pasonu panu tikunthiyapu mayeseru, ndikuti kunthazi naku tazamufiska kukunthiyapu. (Aro. 5:3) Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Abali anandi awona kuti asani akunthiyapu suzgu yinyaki, vitiŵawovya kuti azikunthiyepu suzgu yinyaki. Asani yiwu akunthiyapu masuzgu chifukwa cha kuwovyeka ndi Yehova, aja ndi chivwanu chakukho kuti Yehova wakhumbisiska kuŵawovya. Ndipu chifukwa chakuti ŵe ndi chivwanu mwaku Yehova, yiwu angakunthiyapu mayeseru nganyaki.—Yako. 1:​2-4. w23.07 3 ¶7-8

Yehova ngwakoloŵa chifukwa chakuti ngwakujiyuyuwa kweniso we ndi lisungu. Mwakuyeruzgiyapu, Yehova wangulongo kuti ngwakujiyuyuwa pa nyengu yo wakhumbanga kunanga ŵanthu aheni a ku Sodomu. Kuziya mwa angelu ŵaki, Yehova wangukambiya Loti yo wenga murunji kuti wathaŵiyi kuchigaŵa cha mapiri. Loti wawopanga kuluta kwenuku. Ndipu wangupempha kuti iyu ndi banja laki athaŵiyi mutawuni yimana ya Zowari yo Yehova wakhumbanga kuyinanga. Yehova watingi wamuchichizgengi Loti kuti wachiti pe vo wangumukambiya. Mumalu mwaki, Yehova wanguzomereza Loti kuluta ku Zowari ndipu wanguyinanga cha tawuni yeniyi. (Gene. 19:​18-22) Pati pajumpha vyaka, Yehova wangulongo lisungu ŵanthu wo ajanga mutawuni ya Nineve. Iyu wangutuma mchimi Yona kuti wakakambiyi ŵanthu aheni a ku Nineve, kuti yiwu ndipuso tawuni yawu yibwangandulikengi. Kweni ŵanthu a ku Nineve ŵati alapa Yehova wanguŵavwiya lisungu ndipu wanguyinanga cha tawuni yeniyi.—Yona 3:​1, 10; 4:​10, 11. w23.07 21 ¶5

Kumbi tingasambiranji pa vo vinguchitikiya Yehowashi? Iyu wenga nge chimiti cho misisi yaki yikusere pasi ukongwa cha, ndipu achijinthiriya vimiti vinyaki kuti chikho. Tikamba viyo chifukwa Yehoyiyada yo wamuwovyanga wati watayika, Yehowashi wangwamba kwende maŵanaŵanu nga ŵanthu ampatuku ndipu wanguleka kuja wakugomezgeka kwaku Yehova. Nkhani iyi yititisambiza kuti titenere cha kopa Chiuta, ŵaka pakuti ŵanthu a mubanja lidu pamwenga ŵanthu anyaki mu mpingu alongo chakuwoniyapu chamampha pa nkhani iyi. Kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova tikhumbika kumuyanja ukongwa kweniso kumutumbika nyengu zosi. Ndipu tingachita venivi mwakusambira Bayibolu nyengu zosi, kulunguruka kweniso kupemphera. (Yere. 17:​7, 8; Ako 2:​6, 7) Yehova watitipempha kuchita vinthu vinandi cha. Vo iyu wakhumba kuti tichitengi, vikulembeka pa Wakutawula 12:​13, po pakamba kuti: “Wopa Chiuta wauneneska ndipu sunga marangu ngaki, pakuti venivi ndivu munthu wakhumbika kuchita.” Asani titopa Chiuta, tazamulutirizga kuja akugomezgeka kwaku Yehova asani tazikumana ndi mayeseru kunthazi. Palivi cho chingazinanga ubwezi widu ndi Yehova. w23.06 19 ¶17-19

Vesi 5 litamba ndi mazu ngakuti: “Yo wanguja pampandu waufumu wangukamba kuti.” (Chivu. 21:5a) Mazu ngenanga ngapade chifukwa pa vesi ili mphamoza mwa malu ngatatu mubuku la Chivumbuzi po Yehova wakulongoro mweneku yija. Ndipu yo watitisimikiziya venivi ndi Yesu cha, mungelu cha, kweni ndi Yehova mweneku. Venivi vilongore limu kuti tingagomezga ndi mtima wosi vo vikambika ndi Yo waja pa mpandu waufumu. Chifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa Yehova “wangapusika cha.” (Tito 1:2) Mwaviyo, mazu ngo ngakambika pa Chivumbuzi 21:​5, 6 ngazamufiskika nadi. Pavuli paki Yehova wakamba kuti: “Awonani!” Mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti “awonani!” ngagwiriskikiya ntchitu mwakuwerezawereza mu buku la Chivumbuzi. Kumbi mazu ngakulondopu ngatiti wuli? Chiuta wakamba kuti: “Ndipanga vinthu vosi kuŵa vifya.” Yehova wazamusintha vinthu kunthazi. Kweni chifukwa chakuti Chiuta wasimikiza kuti wafiskengi layizgu laki, wakamba nge kuti vinthu venivi vachitika kali.—Yesa. 46:10. w23.11 3-4 ¶7-8

Wakutumika Peturo wanangisanga mbwenu vinthu vinyaki. Tiyeni tikambiskani vakuwoniyapu vimanavi ŵaka. Yesu wati wakonkhoska mo wazamusuzgikiya kweniso kubayika kuti wafiski uchimi wa mu Bayibolu, Peturo wangumuchenya. (Mariko 8:​31-33) Mwakuwerezawereza, Peturo limoza ndi akutumika anyaki apindananga kuti mura ndiyani. (Mariko 9:​33, 34) Usiku wa zuŵa lo Yesu wangufwiya, Peturo wangukhata gutu la munthu munyaki. (Yoha. 18:10) Usiku wenuwu pe, Peturo wanguwopa ŵanthu mwakuti katatu kosi wangukana kuti watimuziŵa cha Yesu. (Mariko 14:​66-72) Chifukwa cha venivi, Peturo wanguliya mwakupwetekeka mtima. Yesu wangumujowo cha wakutumika waki yo wanguguŵa ukongwa. Iyu wati wayuskika wangusimikiziya Peturo kuti weche kumuyanja. Yesu wangukambiya Peturo kuti waliski mbereri zaki. (Yoha. 21:​15-17) Peturo wanguzomera kuchita vo Yesu wangumutuma. Ndipuso iyu wenga ku Yerusalemu pa zuŵa la Pentekositi ndipu wenga yumoza mwa ŵanthu akwamba kusankhika ndi mzimu wakupaturika. w23.09 22 ¶6-7

Wakutumika Peturo wangupempha ŵara anyaki kuti: “Liskani mskambu waku Chiuta.” (1 Petu. 5:​1-4) Asani ndimwi mura tiziŵa kuti mutiŵayanja abali ndi azichi ndipu mukhumba kuti muŵachiskengi mwakuchita maulendu nga uliska. Kweni nyengu zinyaki mungajivwa kuti mutangwamika ukongwa pamwenga kuvuka mwakuti mungafiska cha udindu winu nge mliska. Asani vaŵa viyo, kumbi mungachitanji? Mukambiyeni Yehova vo vitikufipiskani mtima. Peturo wangulemba kuti: “Asani munyaki wateŵete, wateŵete mwakuthemba nthazi yo Chiuta wapereka.” (1 Petu. 4:11) Abali ndi azichi angakumana ndi masuzgu ngo ngangamala cha mucharu chinu. Kweni kumbukani kuti “mliska mura,” Yesu Khristu wangaŵawovya umampha ukongwa kuphara munthu munyaki weyosi. Wangachita venivi sonu kweniso ndivu wazamuchita kunthazi mucharu chifya. Chiuta wakhumba kuti ŵara ayanjengi abali ŵawu, kuŵaliska mwauzimu kweniso kuŵa “vakuwoniyapu ku mskambu.” w23.09 29-30 ¶13-14

Titenere kukhwecha maŵanaŵanu nga ŵanthu wo avwiya cha marangu ngaku Yehova. Asani tiŵanaŵana nge mo ŵanthu wo aleka kuvwiya marangu ngaku Yehova achitiya, nasi tingaleka kuvwiya Yehova kweniso fundu zaki. (1 Akori. 3:19) “Zeru za charu ichi” kanandi zichiska ŵanthu kuti alekengi kuvwiya Chiuta. Akhristu amanavi a mpingu wa ku Pegamo kweniso Tiyatira ayendiyanga maŵanaŵanu nga ŵanthu wo ajanga nawu pafupi, wo achitanga ureŵi kweniso kusopa angoza. Yesu wanguyipaska ulongozgi wanthazi mipingu yosi yiŵi yeniyi chifukwa chakuti yazomerezanga ureŵi. (Chivu. 2:​14, 20) Mazuŵa nganu, ŵanthu wo tija nawu pafupi angatichichizga kuti tiyendiyengi fundu ziheni. Ŵanthu a mu banja mwidu kweniso anyidu, angakamba kuti tinonopeska ukongwa vinthu kweniso angatinyengere kuti tiswi marangu ngaku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angakamba kuti kuchita makhumbiru ngaliŵavu ndi nkhani yimana kweniso kuti fundu za mu Bayibolu za mijalidu yamampha zachikali. Nyengu zinyaki tingakamba kuti ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova uvwika umampha cha. Tingayeseka “kuchita vinthu mwakujumpha vo vikulembeka.”—1 Akori. 4:6. w23.07 16 ¶10-11

Mariya yo wenga anyina aku Yesu wakhumbikanga chiganga. Iyu wenga wechendayirwi kweni mungelu wangumukambiya kuti waŵengi ndi nthumbu. Iyu wenga wechendalerepu mwana kweni wakhumbikanga kuzilera mwana yo wanguzija Mesiya. Ndipuso chifukwa chakuti Mariya wenga wechendagonanepu ndi munthulumi, kumbi watingi wamukonkhoskiyengi wuli Yosefi yo wakhumbanga kumuto nthengwa? (Luka 1:​26-33) Kumbi Mariya wangusaniya wuli nthazi zo zingumuwovya kufiska uteŵeti wapade kweniso wakusuzga wenuwu? Iyu wangupempha chovyu kwa ŵanthu anyaki. Mwakuyeruzgiyapu, wangukambiya Gabiriyeli kuti wamukambiyi vinandi vakukwaskana ndi uteŵeti wo wangupaskika. (Luka 1:34) Pati pajumpha kanyengu kamanavi, iyu wanguluta “kuchigaŵa chamapiri” ku Yuda kwa mubali waki Elizabeti. Elizabeti wanguwonga Mariya ndipu mwakukambirika ndi Yehova, iyu wangukamba uchimi wakuchiska wakukwaskana ndi mwana yo Mariya watingi wabalengi. (Luka 1:​39-45) Mariya wangukamba kuti Yehova “wachita vinthu mwanthazi ndi janja laki.” (Luka 1:​46-51) Yehova wangugwiriskiya ntchitu Gabiriyeli ndi Elizabeti kuti wachiski Mariya. w23.10 14-15 ¶10-12

Akusambira amanavi aku Khristu akusankhika ndi mzimu wakupaturika, ndipu ŵenaŵa ŵe pa ubwezi wapade ndi Yehova. Akhristu yaŵa akwana 144,000 ndipu amuteŵete limoza ndi Yesu kuchanya. (Chivu. 14:1) Malu Ngakupaturika nga muchihema ngamiya kuti Akhristu akusankhika aja ŵana auzimu aku Chiuta pa nyengu yo ŵeche pacharu chapasi. (Aro. 8:​15-17) Malu Ngakupaturika Ukongwa ngamiya kuchanya ko Yehova waja. “Ketani” yo yagaŵanga Malu Ngakupaturika ndi Malu Ngakupaturika Ukongwa yimiya liŵavu laumunthu laku Yesu lo lamutondekesanga kuluta kuchanya nge Wasembi Mura ukongwa wa nyumba yakusopiyamu yauzimu. Pakupereka umoyu waki nge sembi yakuwombole ŵanthu wosi, Yesu wakuŵajuliya nthowa yakuluta kuchanya Akhristu wosi akusankhika. Yiwu nawu akhumbika kuleka liŵavu lawu laumunthu kuti akalonde mphotu yawu kuchanya.—Ahe. 10:​19, 20; 1 Akori. 15:50. w23.10 28 ¶13

Gidiyoni wanguwuko mtima pa nyengu yo ŵanthu a fuku laku Efurayemu amunenanga. (Ŵeru. 8:​1-3) Iyu wanguŵamuka mwaukali cha. Iyu wangulongo kuti ngwakujiyuyuwa, mwakuvwisiya po yiwu adandawulanga kweniso wangulongoro nawu umampha. Ŵara azeru atezga Gidiyoni mwakuvwisiya mwakuphwere kweniso kumuka mwakuzika asani ŵanthu atiŵanena. (Yako. 3:13) Venivi vitovya kuti mumpingu muŵi chimangu. Ŵanthu anyaki ŵati amuthamika Gidiyoni chifukwa chakuthereska Amidiyani, iyu wangulongo kuti Yehova ndiyu wanguchitiska. (Ŵeru. 8:​22, 23) Kumbi ŵara angamuyezga wuli Gidiyoni? Yiwu atenere kulumba Yehova chifukwa cha vinthu vo afiska kuchita. (1 Akori. 4:​6, 7) Mwakuyeruzgiyapu, asani mura ŵanthu atimulumba kuti we ndi lusu lakusambiza iyu wangakamba kuti vo wakamba vatuliya mu mazu ngaku Chiuta pamwenga wangakamba kuti tisambizika ndi gulu laku Yehova. Ŵara akhumbika kuziŵa asani asambiza mu nthowa yakuti Yehova ndiyu walumbikengi pamwenga kuti ŵanthu alumbengi yiwu. w23.06 4 ¶7-8

Asani timukika cha mapempheru ngidu, tingajifumba kuti, ‘kumbi ndipempha chinthu chakwenere?’ Kanandi tiŵanaŵana kuti tiziŵa vo vingatiwovya ukongwa. Kweni vinthu vo tipempha vingatiwovya viŵi cha. Asani tipemphera kwaku Yehova kuti watiwovyi pa suzgu linyaki, pangaŵa nthowa yinyaki yamampha ukongwa yo iyu wangatiwovye kuluska yo isi titimupempha. Ndipu vinyaki vo titimupempha vingaŵa kuti vikoliyana cha ndi khumbu Laki. (1 Yoha. 5:14) Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani chakuyeruzgiyapu cha apapi, wo angupempha Yehova kuti wawovyi mwana wawu kulutirizga kuja mu uneneska. Yiwu angunangisa cha kupempha venivi. Kweni Yehova wachichizga munthu weyosi cha kuti wamuteŵetiyengi. Iyu wakhumba kuti tosi kusazgapu ŵana ŵidu, tisankhengi tija kumuteŵete. (Doto. 10:​12, 13; 30:​19, 20) Mwaviyo, apapi angapempha Yehova kuti waŵawovyi kuti amufikengi pa mtima mwana wawu asani atimusambiza kuti wayambi kumuyanja Yehova ndi kuja mubwezi Waki.—Nthanthi 22:6; Aefe. 6:4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12

Ntchifukwa wuli kupembuzgana ndi nthowa yamampha yakulongore kuti titanja anyidu? Buku linyaki lakukonkhoska Bayibolu likamba kuti, mazu ngakuti “kupembuzga” ngo wakutumika Paulo wangugwiriskiya ntchitu, ngang’anamuwa “kuma pafupi ndi munthu kuti umuchiski pa nyengu yo wakumana ndi masuzgu ngakulu.” Mwaviyo, asani tipembuzga Mkhristu munyidu yo wakumana ndi masuzgu titimuwovya kuti wasoki ndi kulutirizga kwenda pa nthowa yakuluta ku umoyu. Asani tipembuzga Mkhristu munyidu, tilongo kuti titimuyanja. (2 Akori. 7:​6, 7, 13) Kulenge lisungu munthu munyaki kukoliyana ukongwa ndi kupembuzga. Mu nthowa wuli? Munthu walisungu wapembuzga munyaki yo wakumana ndi masuzgu ndipu wachitapu kanthu kuti wamuwovyi. Mwaviyo, chakwamba titiŵalenge lisungu anyidu ndipu pavuli paki titiŵapembuzga. Paulo wangukonkhoska kuti Yehova wapembuzga ŵanthu chifukwa cha lisungu laki. Paulo wangukamba kuti Yehova “Mbada alisungu likulu kweniso ndi Chiuta wakupembuzga ukongwa.”—2 Akori. 1:3. w23. 11 9-10 ¶8-10

Akhristu wosi angakumana ndi masuzgu. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya wakutumika Paulo. Iyu wangulembe Akhristu a ku Tesalonika kuti: “Po tenga namwi limoza, takukambiyaningi limu kuti tikumanengi ndi masuzgu, ndipu . . . venivi ndivu vachitika.” (1 Ate. 3:4) Ndipu Akhristu a ku Korinto wanguŵalembe kuti: “Tikhumba cha abali kuti muleki kuziŵa masuzgu ngo tingukumana nangu . . . Tengavi chigomezgu chakuti tingaja amoyu.” (2 Akori. 1:8; 11:​23-27) Mazuŵa nganu napu Akhristu angakumana ndi masuzgu ngakupambanapambana. (2 Timo. 3:12) Abwezi ŵinu kweniso abali ŵinu, angakuchitiyani nkhaza chifukwa chakuti mulondo Yesu kweniso mwe ndi chivwanu mwaku iyu. Kumbi abwana ŵinu kweniso ŵanthu wo mugwira nawu ntchitu atikusuzgani chifukwa chakuchita vinthu mwauneneska? (Ahe. 13:18) Kumbi mususkika ndi boma chifukwa chakuti mupharazgiya ŵanthu anyaki vakukwaskana ndi chilindizga chinu? Chinanga kuti ve viyo, Paulo wangukamba kuti tikondwengi kwali tingakumana ndi masuzgu nga mtundu wuli. w23. 12 10-11 ¶9-10

Yakobe wangukunthiyapu so masuzgu nganandi. Ŵana ŵaŵi anthulumi aku Yakobe, Simiyoni ndi Levi, angunanga mbiri ya banja lawu kweniso angunyozesa zina laku Yehova. Kusazgapu yapa, Rakelu muwolu waki wakwanjiwa waku Yakobe, wangufwa wachibala mwana waki wachiŵi. Kweniso chifukwa cha nja, Yakobe wanguchichizgika kusamiya ku Ijipiti ndipu pa nyengu iyi wenga wakukota. (Gene. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28) Chinanga kuti wangukumana ndi masuzgu ngosi ngenanga, Yakobe wangulekapu cha kugomezga Yehova kweniso malayizgu Ngaki. Ndipu Yehova nayu wangumulongo Yakobe kuti wakondwanga nayu. Mwakuyeruzgiyapu, Yehova wangutumbika Yakobe mwakumupaska chuma chinandi. Aŵanaŵaniyani ŵaka mo Yakobe wanguwonge Yehova, wati wakumana ndi mwana waki Yosefi yo waŵanaŵananga kuti wakufwa kali! Chifukwa chakuti Yakobe wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova, wangufiska kukunthiyapu masuzgu ngo wangukumana nangu. (Gene. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30) Asani nasi te pa ubwezi wakukho ndi Yehova, tingafiska kukunthiyapu mayeseru ngosi ngo tingakumana nangu. w23.04 15 ¶6-7

Salimo 23 ndi sumu yo yilongo kuti Davidi wagomezganga kuti Yehova watimuyanja kweniso watimuphwere. Davidi yo wangulemba Salimo lenili wangukonkhoska kuti wenga pa ubwezi wakukho ndi Mliska waki Yehova. Davidi wajivwanga kuti ngwakuvikilirika chifukwa wanguzomereza kuti Yehova wamulongozgengi ndipu wamuthembanga ukongwa. Iyu waziŵanga kuti Yehova wamuyanjengi zuŵa lelosi kwa umoyu waki wosi. Ntchifukwa wuli wamugomezganga ukongwa viyo Yehova? Davidi wajivwanga kuti Yehova watimuphwere chifukwa nyengu zosi wamupaskanga vinthu vo wakhumbikanga. Iyu waziŵanga so kuti Yehova ndi mubwezi waki kweniso kuti watimuyanja. Ndichu chifukwa chaki wangusimikiza kuti kwali wakumani ndi suzgu wuli kunthazi, Yehova walutirizgengi mbwenu kumuphwere. Chifukwa chakuti Davidi wagomezganga kuti Yehova watimuyanja kweniso kuti wamuphweriyengi, vamuwovyanga kuti walekengi kufipa mtima ndipu iyu wakondwanga kweniso wakhorwanga.—Sali. 16:11. w24.01 29 ¶12-13

Kutuliya po Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi yikumaliya, ŵanthu aku Yehova apharazga mwawanangwa uthenga wamampha muvyaru vinandi. Mwakuti ŵanthu anandi amuziŵa Yehova ndipu ateŵeti ŵaki alutirizga kupharazga pacharu chosi. Mazuŵa nganu abali a mu Wupu Wakulongozga alutirizga kuthemba Khristu kuti waŵalongozgengi. Yiwu akhumba kuti ulongozgi wo apaska abali ndi azichi ulongongi kuti utuliya kwaku Yehova ndi Yesu. Ndipu akuwonere madera kweniso ŵara apereka ulongozgi wenuwu ku mipingu. Ŵara wo ŵe mugulu la Akhristu akusankhika kweniso ŵara anyaki wosi ŵe “kujanja . . . lamaryi” laku Khristu. (Chivu. 2:1) Mbuneneska kuti ŵara ŵenaŵa mbambula kufikapu kweniso anangisa. Mozesi, Yoswa kweniso akutumika nawu anangisanga nyengu zinyaki. (Nume. 20:12; Yoswa 9:​14, 15; Aro. 3:23) Kweni Khristu walongozga kapolu wakugomezgeka kweniso ŵara ndipu walutirizgengi kuchita venivi. Mwaviyo, mphakuvwika kugomezga ulongozgi wo watitipaska kuziya mwa abali wo alongozga. w24.02 23-24 ¶13-14

Mazuŵa nganu, tingakondwesa Yehova asani tikamba vakukwaskana ndi iyu mu nthowa yakulongo kuti tiwonga kweniso titimuyanja ukongwa. Asani tipharazga, chilatu chidu nkhuwovya ŵanthu kuti aje pa ubwezi ndi Yehova kweniso kuti awonengi Awusefwi akuchanya nge mo isi titiŵawone. (Yako. 4:8) Tikondwa ukongwa kulongo ŵanthu mo Bayibolu litimukonkhoske Yehova ndipu livumbuwa mijalidu yaki nge chanju, urunji, zeru, nthazi kweniso mijalidu yinyaki yamampha. Tithamika so Yehova kweniso kumukondwesa asani titesesa kumuyezga. Asani tichita viyo, ŵanthu anyaki angawona kuti tipambana ukongwa ndi ŵanthu a mucharu chiheni ichi ndipu angazizwa kuti ntchifukwa wuli. (Mate. 5:​14-16) Asani tichita nawu vinthu zuŵa lelosi tingaŵakonkhoske chifukwa cho tipambaniyana ndi ŵanthu a mucharu ichi. Venivi vitovya kuti ŵanthu a mtima wamampha aje pa ubwezi ndi Chiuta widu. Kuthamika Yehova mu nthowa zenizi kukondwesa mtima waki.—1 Timo. 2:​3, 4. w24.02 10 ¶7

Kuti muje mubali wakukhwima mwauzimu mukhumbika kusambira vinthu vinyaki vo vingakuwovyani pa umoyu winu. Venivi vikuwovyeningi kuti muphweriyengi maudindu mu mpingu kweniso musaniyi ndi kulutirizga kuja pa ntchitu yo yingakuwovyani kuti mujiphweriyengi ndipuso muphweriyengi banja linu. Kusazgiyapu yapa, vikuwovyeningi kuti muyanjanengi ndi ŵanthu anyaki. Mwakuyeruzgiyapu, sambirani kuŵerenga ndi kulemba umampha. Bayibolu likamba kuti munthu yo waŵerenga mazu ngaku Chiuta zuŵa lelosi kweniso kungalunguruka, waja wakukondwa kweniso vinthu vitimuyende umampha. (Sali. 1:​1-3) Asani munthu waŵerenga Bayibolu zuŵa lelosi, waziŵa mo Yehova waŵanaŵaniya ndipu venivi vitimuwovya kuti waŵanaŵanengi umampha kweniso waŵanaŵaniyengi mo wangagwiriskiya ntchitu umampha Malemba. (Nthanthi 1:​3, 4) Abali ndi azichi ŵidu apenja chovyu kwa abali wo afiska kusambiza umampha kweniso kupereka ulongozgi wakutuliya mu Bayibolu. Asani muŵerenga kweniso kulemba umampha, vingawovya kuti munozgekiyengi nkhani kweniso ndemanga zamampha zo zingachiska abali. Vingakuwovyani so kuti mulembengi fundu zakuchiska zo zingakuwovyani kuti muje ndi chivwanu chakukho kweniso kuti muchiskengi anyinu. w23.12 26-27 ¶9-11

Asani muchita mantha, muŵanaŵaniyengi vo Yehova wazamuchita kunthazi asani Satana wazituzgikapu. Chakuyeruzgiyapu cho chenga mu nkhani yinyaki yo yingukambika pa unganu wachigaŵa wa 2014 chingulongo mo tingaŵanaŵaniya vinthu vo tilindizga kunthazi. Mu chakuyeruzgiyapu ichi, da wakambiskananga ndi banja laki mo lemba la 2 Timote 3:​1-5 lingasinthiya asani mavesi ngenanga ngangakonkhoska mo umoyu wazamuŵiya mu Paradayisu. Iyu wangukamba kuti: “Kweni ziŵa chenichi, kuti mucharu chifya yazamukuŵa nyengu yakukondweska ukongwa. Pakuti ŵanthu azamuja akwanja anyawu, akwanja kusopa Chiuta, ambula kujiŵikamu, akujiyuyuwa, akuthamika Chiuta, akuvwiya apapi, akuwonga, akugomezgeka, akwanja ukongwa ŵanthu a mubanja lawu, akukoliyana ndi anyawu, akukamba vamampha va ŵanthu anyaki nyengu zosi, akujiko, akuzika, akwanja vamampha, akuthembeka, akujithereska, ambula kujitukumuwa, akwanja Chiuta mumalu mwakwanja vakukondwesa, akujipereka ukongwa kwaku Chiuta; ndipu ŵanthu ŵenaŵa ndiwu uyanjanengi nawu.” Kumbi mukambiskana ndi ŵanthu a mubanja linu pamwenga Akhristu anyinu mo umoyu wazamuŵiya mucharu chifya? w24.01 6 ¶13-14

Vakukondwesa ukongwa kuziŵa kuti Yehova watanja ŵanthu ŵaki nge gulu. Bayibolu likamba kuti: “Yehova wakondwa ndi ŵanthu ŵaki.” (Sali. 149:4) Kweni nyengu zinyaki ŵanthu anyaki akayikiya asani Yehova wakondwa nawu pakuŵija. Ateŵeti akugomezgeka aku Yehova a mu nyengu yakali nawu akayikanga asani Yehova wakondwa nawu. (1 Samu. 1:​6-10; Yobu 29:​2, 4; Sali. 51:11) Bayibolu lilongo kuti Yehova wangaŵayanja kweniso kukondwa nawu ŵanthu ambula kufikapu. Mu nthowa wuli? Kuti venivi vichitiki, titenere kugomezga Yesu Khristu kweniso kubatizika. (Yoha. 3:16) Asani tibatizika tilongo pakweru kuti tikulapa maubudi ngidu ndipuso tikumulayizga Chiuta kuti tichitengi khumbu laki. (Machi. 2:38; 3:19) Yehova wakondwa ukongwa asani tachita venivi kuti tije nayu pa ubwezi. Asani tiyesesa kuchita vosi vo tingafiska mwakukoliyana ndi vo tikumulayizga, Yehova wakondwa nasi ndipu watitiwona kuti te mabwezi ngaki.—Sali. 25:14. w24.03 26 ¶1-2

Tingayezga akusambira aku Yesu mwakulutirizga kupharazga asani ŵaraŵara aboma atitikaniza. Nasi tingagomezga kuti Yehova watiwovyengi kuti tifiski uteŵeti widu. Tingamupempha Yehova kuti watipaski chiganga kweniso zeru. Tingamupempha so kuti watiwovyi kukunthiyapu masuzgu. Tanandi tikunthiyapu masuzgu nge kutama, kusuzgika maŵanaŵanu, nyifwa ya munthu yo tamuyanjanga, masuzgu nga mubanja, kutombozgeka, pamwenga masuzgu nganyaki. Ndipu vinthu nge mulili ndipuso nkhondu, vachitiska kuti kuŵi kwakusuzga ukongwa kukunthiyapu masuzgu ngenanga. Mwaviyo, mumukambiyengi Yehova mo muvwiya mumtima. Mumukambiyengi masuzgu nginu nge mo mungachitiya ndi mubwezi winu wapamtima. Ndipu mugomezgengi kuti Yehova ‘wakuwovyeningi.’ (Sali. 37:​3, 5) Kufwiyapu kupemphera kungatiwovya kuti ‘tikunthiyepu masuzgu.’ (Aro. 12:12) Yehova waziŵa masuzgu ngo ateŵeti ŵaki akumana nangu ndipu “watuvwa kuliya kwawu kwakupempha chovyu.”—Sali. 145:​18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15

Asani tikhumba kusankha vinthu vinyaki vakukhumbika ukongwa, titenere kuŵanaŵaniya “kuti khumbu laku Yehova ndakuti wuli” ndipu pavuli paki tichitengi mwakukoliyana ndi khumbu laki. (Aefe. 5: 17) Asani tasaniya fundu za mu Bayibolu zo zikoliyana ndi vinthu vo tikhumba kusankha, ndikuti taziŵa maŵanaŵanu ngaku Chiuta pa nkhani yo. Ndipu asani tigwiriskiya ntchitu fundu zaki, zingatiwovya kuti tisankhengi umampha vinthu. “Muheni yo” kung’anamuwa murwani widu Satana, wakhumbisiska kuti titangwanikengi ndi vinthu va mucharu ichi, ndi chilatu chakuti tiŵengevi nyengu yakuteŵete Chiuta. (1 Yoha. 5:19) Chingaŵa chipusu kwa Mkhristu kwamba kuŵanaŵaniya ukongwa mo wangasaniriya ndalama, ntchitu pamwenga kuŵika mtima pa masambiru mumalu mwa kuŵanaŵaniya nthowa zo wangateŵete Yehova. Asani Mkhristu wangachita venivi, vingalongore limu kuti wayamba kuŵanaŵana nge ŵanthu a mucharu ichi wo aleka kuteŵete Yehova. Mbuneneska kuti vinthu venivi pakuvija viheni cha, kweni vikhumbika cha kuja pamalu ngakwamba pa umoyu widu. w24.03 24 ¶16-17