Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
OCTOBER 5-11
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 31-32
“Thaŵani Kusopa Angoza”
(Chituwa 32:1) Ndipu ŵanthu anguwona kuti Mozesi waswera kusika muphiri. Mwaviyo, anguwungana kwaku Aroni ndipu angumukambiya kuti: “Soka, tipangiyi chiuta kuti watilongozgengi chifukwa tiziŵa cha vo vachitikiya Mozesi, munthu yo wangutilongozga tichituwa mucharu cha Ijipiti.”
w09 5/15 11 ¶11
Yesesani Kukuwa Mwauzimu Chifukwa “Zuŵa Likulu Laku Yehova Le Pafupi”
Kugwiritsa ntchito zimene taphunzira m’Malemba kungakhale kovuta nthawi zina makamaka pamene zinthu zavuta. Mwachitsanzo, Yehova atangopulumutsa kumene Aisiraeli ku Iguputo komwe anali akapolo, iwo “anatsutsana ndi Mose” ndipo anapitiriza ‘kuyesa Yehova.’ Iwo anachita zimenezi pa nthawi imene anasowa madzi akumwa. (Eks. 17:1-4) Pasanathe miyezi iwiri iwo atachita pangano ndi Mulungu n’kuvomereza kuti azichita ‘mawu onse amene Yehova analankhula,’ iwo anaphwanya lamulo loletsa kulambira mafano. (Eks. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Kodi Aisiraeli anachita zimenezi chifukwa cha mantha ataona kuti Mose akuchedwa ku phiri la Horebe kumene ankalandira malangizo? Kapena kodi ankaopa kuti Aamaleki akawaukiranso Mose kulibe asowa chochita? Pajatu Mose ndi amene anawathandiza kuti apambane pa nkhondo ina chifukwa chokweza manja ake. (Eks. 17:8-16) Kaya chinawachititsa ndi chiyani, koma mfundo ndi yakuti Aisiraeli ‘anakana kumvera.’ (Mac. 7:39-41) Paulo analimbikitsa Akhristu kuti ‘achite chilichonse chotheka’ kuti apewe ‘kugwera m’kusamvera’ kumene Aisiraeli anasonyeza pochita mantha kulowa m’dziko lolonjezedwa.—Aheb. 4:3, 11.
(Chituwa 32:4-6) Pavuli paki, Aroni wanguto golidi yo ndipu wangupanga chikozgu cha mwana wa ng’ombi mwakugwiriskiya ntchitu chidya chakujobe. Ŵanthu wo angwamba kukamba kuti: “Yimwi Ayisirayeli, uyu ndiyu Chiuta winu, yo wakukutuzgani mucharu cha Ijipiti.” 5 Aroni wati wawona venivi, wanguzenga guŵa la sembi panthazi pa chikozgu cha mwana wa ng’ombi. Pavuli paki, Aroni wangudaniriza kuti: “Mawa tichitiyengi phwandu Yehova.” 6 Mawa laki, ŵanthu wo anguyuka mlenjilenji ndipu angupereka sembi zakupiriza kweniso sembi za chimangu. Pavuli paki anguja pasi, angurya ndi kumwa. Ndipu angusoka ndi kwamba kukondwa.
w12 10/15 25 ¶12
Vwiyani Chiuta Kuti Muyanduwi ndi vo Wakulayizga
Nthawi yomweyo, Yehova anayamba kukwaniritsa mbali yake yokhudza pangano la Chilamulo. Iye anauza anthu kukonza chihema kuti Aisiraeli azikamulambira kumeneko. Mulungu anakhazikitsanso ansembe kuti azigwirizanitsa anthu ochimwa ndi iye. Koma Aisiraeli sanachedwe kuiwala zoti anadzipereka kwa Mulungu. Iwo “anali kumvetsa chisoni Woyera wa Isiraeli.” (Sal. 78:41) Mwachitsanzo, pamene Mose anali kulandira malangizo ena kuphiri la Sinai, Aisiraeli anaona kuti iye akuchedwa ndipo chikhulupiriro chawo chinayamba kuchepa. Iwo anaganiza kuti Mose wawathawa. Choncho anapanga fano la mwana wa ng’ombe n’kuuza anthu onse kuti: “Uyu ndiye Mulungu wanu, Aisiraeli inu, amene anakutulutsani m’dziko la Iguputo.” (Eks. 32:1, 4) Kenako anachita chikondwerero chimene anachitchula kuti “chikondwerero cha Yehova” n’kuyamba kupereka nsembe ndi kugwadira fano lawolo. Yehova ataona zimenezi, anauza Mose kuti: “Apatuka mofulumira panjira imene ndawalamula kuyendamo.” (Eks. 32:5, 6, 8) Chomvetsa chisoni n’chakuti kuyambira nthawi imeneyo, Aisiraeli ankangolumbira koma osachita.—Num. 30:2.
(Chituwa 32:9, 10) Yehova wangukambiya so Mozesi kuti: “Ndawona kuti ŵanthu yaŵa mbakumira mtima. 10 Mwaviyo ndakwiya ukongwa. Sonu ndileki kuti ndiŵabayi ndipu ndichitiskengi kuti yiwi uje mtundu ukulu mumalu mwaku yiwu.”
“Ndiyani Yo we Kuchigaŵa Chaku Yehova?”
Ayisirayeli aziŵanga kuti kusopa achiuta aboza wenga ubudi ukulu kwaku Yehova. (Chitu. 20:3-5) Kweni pati pajumpha nyengu yimanavi, angwamba kusopa chikozgu cha mwana wa ng’ombi wagolidi! Chinanga kuti anguleka kuvwiya Yehova, kweni yiwu ajipusikanga kuti ŵenga ŵeche kuchigaŵa chaku Yehova. Pa nyengu yo asopanga mwana wa ng’ombi, Aroni wangukamba kuti ‘achitiyanga phwandu Yehova’! Kumbi Yehova wanguchita wuli? Iyu wangukambiya Mozesi kuti ŵanthu “ajikazuza” ndipu ‘atuwamu mu nthowa yo ndinguŵalamula kuti ayendengemu.’ Chifukwa cha ‘kukwiya,’ Yehova wanguŵanaŵana kuti wabayi Ayisirayeli wosi.—Chitu. 32:5-10.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
(Chituwa 31:17) Ntchisimikizu chambula kumala pakati paku ini ndi Ayisirayeli, pakuti mu mazuŵa 6, Yehova wangupanga kuchanya ndi charu chapasi ndipu pa zuŵa la 7 wangupumuwa.’”
Pe Nyengu Yakugwiriya Ntchitu ndi Yakupumuliya
Kufika yapa, tawona kuti Yehova ndi Yesu agwira ntchitu mwakulimbikiya. Kumbi venivi ving’anamuwa kuti tikhumbika cha kupumuwa? Awa. Yehova wavuka cha. Mwaviyo, wakhumbika kupumuwa cha. Mbuneneska kuti Bayibolu likamba kuti Yehova “wangupumuwa” wati walenga kuchanya ndi charu chapasi. (Chitu. 31:17) Kweni lemba ili litenere kuti ling’anamuwa kuti Yehova wanguleka kulenga vinthu kuti wakondwi ndi vo wangulenga. Ndipu chinanga kuti Yesu walimbikiyanga kugwira ntchitu po wenga pacharu chapasi, kweni wapatuwanga nyengu yakupumuliya ndipuso yakuryiya ndi abwezi ŵaki.—Mate. 14:13; Luka 7:34.
(Chituwa 32:32, 33) Kweni asani mukhumba, agowokiyeni ubudi wawu. Asani po cha, mbwenu mundisisiti mubuku linu lo mukulemba.” 33 Kweni Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Munthu yo wandibudiya, ndiyu ndimusisitengi mubuku langu.
w87 9/1 29
Mafunso Ochokera kwa Owerenga
Koma kukhala kwa munthu wodziŵidwa mwa kukumbukiridwa ndi kuvomerezedwa (kukhala ndi dzina lake “m’bukhu la moyo”) sikumatanthauza kuti iye wayeneretsedwa kaamba ka moyo wamuyaya, ngati kuti ichi chinali chonenedweratu kapena chosasunthika. Ponena za Aisrayeli, Mose anafunsa Yehova: “Koma tsopano, kapena mudzakhululukira kuchimwa kwawo,—koma ngati mukana, mundifafanizetu, kundichotsa m’bukhu lanu limene munalemba.” Mulungu anayankha: “Iye amene wandichimwira, ndifafaniza yemweyo kumchotsa m’bukhu langa.” (Eksodo 32:32, 33) Inde, ngakhale pambuyo pa kundandalitsa kwa Mulungu winawake ndi chivomerezo mu “bukhu” lake, munthuyo angakhale wosamvera kapena kusiya kukhulupirika kwake. Ngati chimenecho chichitika, Mulungu “adzafafaniza dzina lake kuchokera m’bukhu la moyo.”—Chivumbulutso 3:5.
OCTOBER 12-18
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 33-34
“Mijalidu Yamampha Yaku Yehova”
(Chituwa 34:5) Pavuli paki, Yehova wangusika mumtambu ndi kuma pafupi ndi Mozesi penipo paphiri ndipu wangupharazga zina laki lakuti Yehova.
it-2 466-467
Zina
Vinthu vo Chiuta wakulenga vivumbuwa kuti iyu waliku, kweni vivumbuwa cha zina laki. (Sumu 19:1; Aro. 1:20) Kuti munthu waziŵi zina laku Chiuta wakhumbika kuziŵa vinandi vakukwaskana ndi zina ili. (2 Miko. 6:33) Kuziŵa zina laki kusazgapu kuziŵa mweneku wa zina, vilatu vaki, vo wachita ndipuso mijalidu yaki yo yivumbulika mu Mazu ngaki. (Yeruzgiyani ndi 1 Ŵakaro. 8:41-43; 9:3, 7; Nehe. 9:10.) Umu ndimu venge ndi Mozesi, munthu yo Yehova ‘wamuziŵanga umampha.’ (Chitu. 33:12) Mozesi wenga ndi mwaŵi wakuwona unkhankhu waku Yehova kweniso kuvwa zina lakuti Yehova ‘lichipharazgika.’ (Chitu. 34:5) Chipharazgu ichi chakambanga waka zina laku Yehova mwakuwerezawereza waka cha, kweni chakambanga va mijalidu yo Chiuta we nayu kweniso vo wachita. Chipharazgu ichi chakambanga kuti: “Yehova wangujumpha panthazi paki wachipharazga kuti: “Yehova, Yehova, Chiuta walisungu ndi wawezi, wambula kukwiya liŵi ndipuso wachanju chikulu ndi uneneska, walongo lisungu ku ŵanthu masauzandi, wagowoke mphulupuru ndi maubudi, kweni walekere cha munthu wakunanga kwambula kumulanga, walanga ŵana, vizuku mpaka mugonezi wachitatu kweniso wachinayi chifukwa cha ubudi wa awiskewu.” (Chitu. 34:6, 7) Mwakuyanana waka, mu sumu yaku Mozesi yo ye ndi mazu ngakuti “pakuti ndipharazgengi zina laku Yehova,” yikonkhosa mo Chiuta wachitiyanga ndi Ayisirayeli kweniso mijalidu yaki.—Mara. 32:3-44.
(Chituwa 34:6) Yehova wajumphanga panthazi paku Mozesi ndipu wapharazganga kuti: “Yehova, Yehova, Chiuta walisungu kweniso wawezi, wambula kukwiya liŵi ndipuso wakuzaza ndi chanju chambula kumala kweniso uneneska,
w09 5/1 18 ¶3-5
Yehova Anafotokoza Makhalidwe Ake
Choyamba, Yehova anauza Mose kuti iye ndi “Mulungu wachifundo ndi wachisomo.” (Vesi 6) Katswiri wina wa maphunziro a Baibulo ananena kuti mawu a Chiheberi amene anawamasulira kuti “wachifundo,” amanena za “chifundo chachikulu cha [Mulungu] ngati chimene bambo amachitira ana ake.” Ndipo mawu amene anawamasulira kuti “wachisomo,” amafanana ndi mawu omwe “amanena za munthu yemwe ali ndi mtima wofunitsitsa kuthandiza munthu amene wakumana ndi mavuto.” N’zoonekeratu kuti Yehova amafuna kuti tidziwe kuti iye amasamalira atumiki ake mofanana ndi mmene makolo amasamalirira ana awo mwachikondi ndiponso kuwapezera zofunika pamoyo.—Salmo 103:8, 13.
Kenako Yehova anauza Mose kuti iye ndi “wolekereza.” (Vesi 6) Zimenezi zikutanthauza kuti Mulungu ndi wosakwiya msanga. Atumiki ake a padziko lapansi akalakwitsa zinthu, Iye amaleza nawo mtima ndipo amawapatsa nthawi yoti alape.—2 Petulo 3:9.
Mulungu ananenanso kuti iye ndi “waukoma mtima wochuluka, ndi wachoonadi.” (Vesi 6) Kukoma mtima kapena kuti chikondi chosatha, ndi khalidwe la Yehova lapamwamba kwambiri limene limachititsa kuti iye azigwirizana kwambiri ndi anthu ake, ndipo chikondi chimenechi sichilephera. (Deuteronomo 7:9) Ndiponso Yehova ndiye kuchimake kwa choonadi. Choncho, iye sanganame kapenanso kunamizidwa. Popeza kuti iye ndi “Mulungu wa choonadi,” timakhulupilira ndi mtima wonse zimene amanena, kuphatikizapo zimene watilonjeza zokhudza mtsogolo.—Salmo 31:5.
(Chituwa 34:7) walongo chanju chambula kumala ku ŵanthu masawuzandi, wagowoke ŵanthu wo ananga, wo achita vinthu viheni ndipuso wo abuda, kweni waleka cha kulanga munthu yo wananga, walanga ŵana kweniso azuku mpaka mugonezi wachitatu ndipuso wachinayi chifukwa cha vo awusewu ananga.”
w09 5/1 18 ¶6
Yehova Anafotokoza Makhalidwe Ake
Mfundo inanso yofunika kwambiri imene Yehova amafuna kuti tidziwe ndi yakuti iye ‘amakhululukira mphulupulu ndi kulakwa ndi kuchimwa.’ (Vesi 7) Iye ndi wokonzeka ‘kukhululukira’ anthu ochimwa omwe alapa. (Salmo 86:5) Komabe Yehova sasangalala ndi uchimo. N’chifukwa chake iye anati ‘samasula wopalamula.’ (Vesi 7) Mulungu yemwe ndi woyera ndiponso wachilungamo sadzalekerera mpaka kalekale anthu amene amachimwa mwadala, koma tsiku lina adzawalanga.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
(Chituwa 33:11) Yehova walongoronga ndi Mozesi pa masu ndi pa masu nge mo munthu wangalongolore ndi munthu munyaki. Ndipu asani Mozesi wawere kumsasa, Yoswa mwana waku Nuni yo wenga mteŵeti waki kweniso yo wamuwovyanga, watuwangapu cha pachihema.
(Chituwa 33:20) Kweni wangukamba so kuti: “Chisku changu ungachiwona cha, pakuti palivi munthu yo wangawona ini ndi kuja ndi umoyu.”
w04 3/15 27 ¶5
Fundu Zikulu za mu Buku la Chituwa
33:11, 20—Kumbi Chiuta walongoronga wuli ndi Mozesi “pa masu ndi pa masu”? Mawu ameneŵa akusonyeza kulankhulana kwa anthu aŵiri okondana kwambiri. Mose analankhula ndi nthumwi ya Mulungu ndipo anamuuza pakamwa malangizo a Yehova kudzera mwa iye. Koma Mose sanaone Yehova, popeza ‘palibe munthu angaone Mulungu ndi kukhala ndi moyo.’ Ndipotu, Yehova sanalankhule yekha kwa Mose. Lemba la Agalatiya 3:19 limati Chilamulo “chinakonzeka ndi [“chinaperekedwa kudzera mwa,” NW] angelo m’dzanja la nkhoswe.
(Chituwa 34:23, 24) “Katatu pa chaka, anthulumi wosi awonekiyengi pa masu pa Ambuya auneneska, Yehova, Chiuta waku Isirayeli. 24 Pakuti ndazamudikisa mitundu yinyaki pa masu pinu ndi kusanuzga chigaŵa chinu, ndipu muchiluta kuchiwona chisku chaku Yehova Chiuta winu katatu pa chaka, palivi munthu yo wazamukhumbira charu chinu.
w98 9/1 20 ¶5
Muŵikengi Vinthu Vakuzirwa pa Malu Ngakwamba!
Mwamuna aliyense wachiisrayeli ndiponso mwamuna aliyense wotembenukira kuchiyuda m’dzikomo analamulidwa kukaonekera pamaso pa Yehova katatu pachaka. Pozindikira kuti banja lonse linafunikira kupindula mwauzimu panthaŵi zimenezi, mitu yambiri ya mabanja inali kutsagana ndi akazi ndi ana awo. Koma kodi ndani amene anali kutetezera nyumba ndi minda yawo kwa adani pamene mabanjawo anachokapo? Yehova anawalonjeza kuti: “Palibe munthu adzakhumba dziko lako, pakukwera iwe kudzaoneka pamaso pa Yehova Mulungu wako katatu chaka chimodzi.” (Eksodo 34:24) Aisrayeliwo anafunikira kukhala ndi chikhulupiriro kuti azindikire kuti ngati aika zinthu zauzimu pamalo oyamba, iwo sadzataya zinthu zawo zakuthupi. Kodi Yehova anakwaniritsa mawu ake? Inde anawakwaniritsadi!
OCTOBER 19-25
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 35-36
“Akunozgeka Kugwira Ntchitu Yaku Yehova”
(Chituwa 35:25, 26) Anthukazi wosi wo ŵenga ndi lusu, anguluka vinthu pa manja ndipu anguza navu. Yiwu anguza ndi wuzu wabuluu, weya wa mbereri wapepo, wuzu uyera kweniso salu zamampha. 26 Ndipu anthukazi wosi wo ŵenga ndi lusu, wo mtima wawu unguŵachiska, angupanga salu zaweya wa mbuzi.
w14 12/15 4 ¶4
Yehova Watumbika wo Apereka ndi Mtima Wosi
Yehova wakondwanga ukongwa chifukwa chakuti ŵanthu aperekanga vinthu vinandi cha, kweni chifukwa aperekanga ndi mtima wosi kuti awovyi pakusopa kwa uneneska. Yiwu agwiriskiyanga so nchitu nyengu yawu ndipuso nthazi zawu kuti agwiri nchitu yeniyi. Nkhani iyi yilutirizga kuti: “Anthukazi wosi wo ŵenga akuziŵa, anguwomba [pamwenga kuti alukanga vinthu] ndi manja ngawu. Anthukazi wosi azeru anguwomba weya wa mbuzi.” Kweniso, Yehova wangupaska Bezalele “kuziŵa, ndi kuwamu ndi chinjeru, ndi umisiri wosi.” Yehova wanguwovya Bezalele ndi Oholiaba kuti aje ndi lusu lakugwiriya nchitu yosi yo akhumbikanga kuchita.—Chit. 35:25, 26, 30-35.
(Chituwa 35:30-35) Pavuli paki, Mozesi wangukambiya Ayisirayeli kuti: “Awonani, Yehova wasankha Bezaleli mwana munthulumi waku Uri, mwana munthulumi waku Huru, wa fuku laku Yuda. 31 Chiuta wamupaska mzimu waki, kuti waje ndi zeru, wavwisengi vinthu, waziŵengi vinthu, waje ndi lusu lakupanga vinthu vakupambanapambana, 32 waziŵengi mo vinthu vitenere kupangikiya, wapangengi vinthu vagolidi, vasiliva ndi vamkuŵa, 33 waje ndi lusu lakudumuwa mya ndi kuyiŵika mumalu mwaki ndipuso wapangengi vinthu vakupambanapambana kutuliya ku vimiti. 34 Chiuta waŵika lusu lakusambiza mumtima waku Bezaleli ndipuso Oholiyabu mwana munthulumi waku Ahisamaki wa fuku laku Dani. 35 Waŵapaska lusu lakupanga vinthu vakupambanapambana, kudyoŵa vinthu, kuluka vinthu mwakugwiriskiya ntchitu wuzu wabuluu, weya wa mbereri wapepo, wuzu uyera ndi salu zamampha kweniso waŵapaska lusu lakupanga salu. Anthulumi ŵenaŵa agwirengi ntchitu yeyosi ndipuso anozgengi mo vinthu vakupambanapambana vitenere kupangikiya.
w11 12/15 18 ¶6
Anthu Okhulupirika Akale Amene Anatsogoleredwa ndi Mzimu wa Mulungu
Bezaleli anali mtumiki wa Yehova yemwe analipo m’nthawi ya Mose. Zimene zinachitikira mtumiki ameneyu zingatithandize kumvetsa bwino mmene mzimu wa Mulungu ungatithandizire. (Werengani Ekisodo 35:30-35.) Bezaleli anasankhidwa kuti atsogolere pa ntchito yokonza chihema. Kodi iye anali ndi luso lokhudza ntchitoyi asanasankhidwe? Mwina anali nalo koma zikuoneka kuti ntchito yomwe ankagwira asanayambe izizi inali youmba njerwa za Aiguputo. (Eks. 1:13, 14) Ndiyeno kodi Bezaleli anakwanitsa bwanji ntchito yovuta imeneyi? Yehova ‘anam’patsa mzimu wake kuti akhale wanzeru, wozindikira, wodziwa zinthu, ndi kuti akhale mmisiri waluso pa ntchito ina iliyonse. Anam’patsa mzimuwo kutinso akhale wotha kulinganiza kapangidwe ka zinthu . . . ndiponso wodziwa kupanga mwaluso zinthu zina zilizonse.’ Kaya Bezaleli anali ndi luso lotani poyambapo mfundo ndi yakuti mzimu woyera unamuthandiza. N’chimodzimodzinso ndi Oholiabu. Bezaleli ndi Oholiabu ayenera kuti anamvetsa bwino zimene Mulungu ankafuna pa ntchito yawo chifukwa chakuti anaigwira bwino komanso ankaphunzitsa anthu ena zoyenera kuchita.
(Chituwa 36:1, 2) “Bezaleli wagwirengi ntchitu ndi Oholiyabu ndipuso munthulumi weyosi walusu yo Yehova wamupaska zeru kweniso yo wamuwovya kuti wavwisengi vinthu ndi chilatu chakuti waziŵi mo wangagwiriya ntchitu zosi za uteŵeti wakupaturika nge mo Yehova walamuliya.” 2 Sonu Mozesi wangudana Bezaleli ndi Oholiyabu kweniso munthulumi weyosi walusu yo Yehova wangumupaska zeru, ndipuso yo mtima waki ungumuchiska kuti wajipereki kugwira ntchitu.
w11 12/15 19 ¶7
Anthu Okhulupirika Akale Amene Anatsogoleredwa ndi Mzimu wa Mulungu
Umboni wina wosonyeza kuti Bezaleli ndi Oholiabu ankatsogoleredwa ndi mzimu wa Mulungu ndi wakuti zimene anapanga zinali zolimba kwambiri moti zinkagwiritsidwabe ntchito patapita zaka 500. (2 Mbiri 1:2-6) Masiku ano anthu amene amapanga zinthu amasayina mayina awo kuti atchuke koma Bezaleli ndi Oholiabu sanachite zimenezo. Iwo anafuna kuti ulemerero wonse wa zimene anapangazo upite kwa Yehova.—Eks. 36:1, 2.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
(Chituwa 35:1-3) Pavuli paki, Mozesi wanguwunganisa Ayisirayeli wosi ndipu wanguŵakambiya kuti: “Yehova walamula kuti muchitengi vinthu ivi: 2 Mungagwira ntchitu kwa mazuŵa 6, kweni zuŵa la 7 lijengi lakupaturika kwaku yimwi. Mupumuwengi pa zuŵa ili chifukwa ndi sabata ndipu ndakupaturika kwaku Yehova. Weyosi yo wagwirengi ntchitu pa zuŵa lenili wabayikengi. 3 Mungapembanga motu cha pa zuŵa la Sabata kwekosi ko muja.”
w05 5/15 23 ¶14
Phunzirani Njira za Yehova
Ikani zinthu zauzimu patsogolo. Mtundu wa Israyeli sunayenera kulola zinthu zakuthupi kuwachotsera chidwi chawo pa zinthu zauzimu. Aisrayeli sanafunikire kutanganidwa ndi zinthu wamba pa moyo wawo. Yehova anapatula nthawi mlungu uliwonse kuti ikhale yopatulika, nthawi imene anafunikira kuigwiritsa ntchito pa zinthu zokhazo zokhudzana ndi kupembedza Mulungu woona. (Eksodo 35:1-3; Numeri 15:32-36) Chaka chilichonse, anali kupatulanso nthawi ina yochitira misonkhano inanso yopatulika. (Levitiko 23:4-44) Misonkhano imeneyi inali kuwapatsa mpata wokambirana ntchito zodabwitsa za Yehova, kukumbutsidwa njira zake, ndi kusonyeza kuyamikira kwawo Mulungu chifukwa cha zabwino zonse zimene wawachitira. Anthu akasonyeza kudzipereka kwawo kwa Yehova, ankakulitsa mantha ndi chikondi chawo pa Mulungu ndipo zinali kuwathandiza kuyenda m’njira zake. (Deuteronomo 10:12, 13) Mfundo za makhalidwe abwino zopezeka m’malangizo amenewo zimapindulitsa atumiki a Yehova lerolino.—Ahebri 10:24, 25.
(Chituwa 35:21) Pavuli paki, munthu weyosi yo mtima waki ungumuchiska ndipuso weyosi yo mzimu waki ungumuchiska, wanguza ndi vakupereka vaki ndipu wanguvipereka kwaku Yehova kuti avigwiriskiyi ntchitu pakupanga chihema chakukumanaku, pa ntchitu zosi za pachihema kweniso pakupanga vakuvwala vakupaturika.
w00 11/1 29 ¶1
Mtima Wamataya Umadzetsa Chimwemwe
Ndiyeno tangoganizani mmene Aisrayeliwo anamvera. Mibadwo inali itavutika muukapolo wadzaoneni ndi umphaŵi wosaneneka. Tsopano anali omasuka ndipo anali nacho chuma chambiri. Kodi akanamva motani polingalira zochotsanso china mwa chuma chimenecho? Iwo akanatha kumalingalira kuti anali malipiro awo ndipo anayenera kuchisunga. Komabe, atawapempha kuti apereke chuma pochirikiza kulambira koyera, anaperekadi—ndipotu osati mokakamizika kapena monyinyirika! Sanaiŵale kuti Yehova ndi amene anatheketsa kuti iwo akhale ndi chuma choterocho. Choncho, anapereka siliva ndi golidi wawo ndi zoŵeta zawo mowoloŵa manja. Anali ndi ‘mtima wofunitsitsa.’ ‘Mitima yawo inawafulumiza.’ ‘Mzimu wawo unawafunitsa.’ Ndithudi chinali ‘chopereka chofuna mwini, choperekedwa kwa Yehova.’—Eksodo 25:1-9; 35:4-9, 20-29; 36:3-7.
OCTOBER 26–NOVEMBER 1
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 37-38
“Maguŵa nga Sembi Nga mu Chihema Ngawovyanga Pakusopa Kwauneneska”
(Chituwa 37:25) Sonu wangupanga guŵa la sembi za vakununkhira lamathabwa nga vimiti va akeshiya. Lenga lakuyanana muvigaŵa vosi vinayi, mu utali lenga masentimita pafufupi 45, mu usani masentimita pafufupi 45, ndipu kutuwa pasi kufika pachanya lenga pafufupi mita yimoza. Guŵa la sembi ndi masengwi ngaki vingupangika kutuliya ku chimiti chimoza.
it-1 82 ¶3
Guŵa la Sembi
Guŵa la sembi za vakununkhira. Guŵa la sembi za vakununkhira (lo lidanika so kuti guŵa la sembi lagolidi” [Chitu. 39:38]) nalu lingupangika ndi mathabwa nga vimiti va akeshiya, ndipu lingupakika golidi pachanya kweniso mumphepeti. Pachanya pa guŵa lenili anguzunguliza mkomberu wagolidi. Mu utali lenga masentimita pafufupi 45, mu usani masentimita pafufupi 45, ndipu kutuwa pasi kufika pachanya lenga pafufupi mita yimoza. Lenga so ndi masengwi ngo nganguŵikika mumakona ngosi nganayi. Mumphata mwa mkomberu mwenga mpheti ziŵi zagolidi uku ndi uku, ndipu mu mpheti zenizi ndimu aserezanga vimiti va akeshiya vakunyamuliya guŵa la sembi. Ndipu vimiti venivi anguvipaka golidi. (Chitu. 30:1-5; 37:25-28) Sembi za vakununkhira zakuzomerezeka zaperekekanga pa guŵa ili mulenji wewosi kweniso mazulu ngengosi. (Chitu. 30:7-9, 34-38) Guŵa la sembi za vakununkhira lenga mu chihema pafupi ndi ketani ya Malu Ngakupaturika Ukongwa ndipu vilongo kuti linguŵikika “pafupi ndi bokosi la Ukaboni.”—Chitu. 30:1, 6; 40:5, 26, 27.
(Chituwa 37:29) Wangupanga so mafuta ngakupaturika ngakuŵikiya munthu pa udindu ndipuso vakununkhira vamampha, vakusazgika umamphaumampha.
it-1 1195
Vakununkhira
Vakununkhira vakupaturika vo avigwiriskiyanga ntchitu pa chihema muchipululu vapangikanga ndi vinthu vakudula ukongwa vo ŵanthu wosi angupereka. (Chitu. 25:1, 2, 6; 35:4, 5, 8, 27-29) Yehova wangukambiya Mozesi mo atenere kusazgiya vinthu ivi, wangukamba kuti: “Uto miyesu yakuyanana ya vakununkhira ivi: sitakate, onika, galibanamu wakununkhira ndipuso libani lamampha. Upangi vakununkhira mwakugwiriskiya ntchitu vinthu venivi. Uvisazgi umamphaumampha, udeku mche, vije vamampha ndipuso vakupaturika. Upuwi vinyaki mwa vakununkhira venivi kuti vije ufwa wakusilirika ndipu unyaki mwa ufwa wo uwuŵiki pafupi ndi bokosi la Ukaboni muchihema chakukumanaku, mo ndiwonekiyengi kwaku yiwi. Vakununkhira vo vije vakupaturika ukongwa kwaku yimwi.” Kuti Yehova walongo kuti sembi izi zakupaturika kweniso kuti zakhumbikanga kuluta kwaku iyu pe, wangukamba so kuti: “Weyosi yo wapangengi vakununkhira vakuyanana ndi venivi kuti wavwengi kafungu kaki, watenere kubayika kuti waleki kuja pakati pa ŵanthu a mtundu waki.”—Chitu. 30:34-38; 37:29.
(Chituwa 38:1) Wangupanga guŵa la sembi zakupiriza kutuliya ku mathabwa nga vimiti va akeshiya. Lenga lakuyanana muvigaŵa vosi vinayi, mu utali lenga mamita pafufupi ngaŵi, mu usani lenga mamita pafufupi ngaŵi ndipu kutuwa pasi kufika pachanya lenga pafufupi mita yimoza.
it-1 82 ¶1
Guŵa la Sembi
Maguŵa nga Sembi ngo ngenga mu Chihema. Chiuta wanguŵapasa pulanu ya mo atenere kupangiya maguŵa ngaŵi mu chihema. Guŵa la sembi zakupiriza (lo ladanikanga so kuti “guŵa la sembi lamkuŵa” [Chitu. 39:39]) lingupangika ndi mathabwa nga vimiti va akeshiya ndipu lenga lamwazi pachanya ndi kusi. Lenga lakuyanana muvigaŵa vosi vinayi mu utali lenga mamita pafufupi ngaŵi, ndipu kutuwa pasi kufika pachanya lenga pafufupi mita yimoza. Wangupanga so masengwi mumakona ngaki nganayi. Ndipu wangulipaka mkuŵa. Wangupanga so tcheleku la paguŵa la sembi lavisulu vamkuŵa vakupinjikana, ndipu wanguliŵika “mumphata” mwa mkomberu “pafupi ndi pakati” paguŵa la sembi. Wanguŵika mpheti zinayi mumakona nganayi nga guŵa la sembi pafupi ndi tcheleku lamkuŵa ndipu mpheti izi ndizu aserezangamu vimiti viŵi vamkuŵa va akeshiya vo anyamuliyanga guŵa la sembi. Venivi vilongo kuti guŵa lenili lenga ndi mazenji uku ndi uku ngo anguŵikamu mpheti kuti aserezengemu tcheleku. Akaswiri apambana maŵanaŵanu pa nkhani iyi. Anandi akamba kuti guŵa la sembi lenga ndi mpheti ziŵi zo aserezangamu vimiti vakunyamuliya guŵa lenili. Viyaŵi vamkuŵa vo agwiriskiyanga ntchitu paguŵa la sembi vagwiranga ntchitu izi: mafocholu ayoliyanga vyotu, mbali zabakuli aŵikangamu ndopa za nyama, mafoloku ngakulungakulu anyamuliyanga nyama ndipuso vakupaliya motu.—Chitu. 27:1-8; 38:1-7, 30; Maŵe. 4:14.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
(Chituwa 37:1) Pavuli paki, Bezaleli wangupanga Bokosi lamathabwa nga vimiti va akeshiya. Bokosi lo lenga masentimita pafufupi 110 mu utali, masentimita pafufupi 70 mu usani ndi masentimita pafufupi 70 kutuwa pasi kufika pachanya.
(Chituwa 37:10) Pavuli paki, wangupanga thebulu kutuliya ku mathabwa nga vimiti va akeshiya. Lenga pafufupi mita yimoza mu utali, masentimita pafufupi 45 mu usani ndipuso masentimita pafufupi 70 kutuwa pasi kufika pachanya.
(Chituwa 37:25) Sonu wangupanga guŵa la sembi za vakununkhira lamathabwa nga vimiti va akeshiya. Lenga lakuyanana muvigaŵa vosi vinayi, mu utali lenga masentimita pafufupi 45, mu usani masentimita pafufupi 45, ndipu kutuwa pasi kufika pachanya lenga pafufupi mita yimoza. Guŵa la sembi ndi masengwi ngaki vingupangika kutuliya ku chimiti chimoza.
it-1 36
Vimiti va Akeshiya
Vimiti va akeshiya ve ndi minga yitaliyitali. Ndipu kanandi mphanda zaki zithaza ukongwa mwakuti zitachifika ku mphanda za vimiti vinyaki ndi kupanga kathundu; venivi vilongo chifukwa cho kanandi Bayibolu ligwiriskiya ntchitu mazu ngakuti shit·timʹ asani likamba vimiti vinandi va akeshiya. Vimiti va akeshiya vikuwa mpaka mamita 6 mpaka 8, kweni kanandi vituŵa vifupivifupi. Vimiti venivi ve ndi mani ngakuwoloŵa nge mavungwa, vipanga maluŵa ngantcheti ndipuso vipasu. Vipasu ivi ve ndi chikopa chakulama ukongwa cho chitovya kuti vileki kuryika ndi vidodonu. Vimiti venivi venga vakwenere kuzenge chihema kweniso vinthu va muchihema chifukwa cha mo vilili kweniso chifukwa chakuti visanilika ukongwa muchipululu. Vimiti va akeshiya angupangiya bokosi la phanganu (Chitu. 25:10; 37:1), thebulu lakuŵikapu viŵandi vakulongo (Chitu. 25:23; 37:10), maguŵa nga sembi (Chitu. 27:1; 37:25; 38:1), vimiti vakunyamuliya (Chitu. 25:13, 28; 27:6; 30:5; 37:4, 15, 28; 38:6), ntchindamilu zakupayikapu maketani kweniso salu (Chitu. 26:32, 37; 36:36), mafulemu (Chitu. 26:15; 36:20) ndipuso nthantha (Chitu. 26:26; 36:31).
(Chituwa 38:8) Pavuli paki, wangupanga beseni lamkuŵa ndipuso chakuŵikapu chaki. Iyu wangugwiriskiya ntchitu magilasi ngakuwonapu nga anthukazi wo ateŵetiyanga mwandondomeku pakhomu la chihema chakukumanaku.
w15 4/1 15 ¶4
Kodi Mukudziwa?
Magalasi odziyang’anira akale anali osiyana kwambiri ndi a masiku ano. Magalasi akalewa nthawi zambiri ankapangidwa ndi buronzi. Koma nthawi zina ankawapanga ndi mkuwa, siliva, golide kapena golide wosakaniza ndi siliva. Baibulo limatchula koyamba za magalasi odziyang’anira oterewa pamene limanena za zinthu zomwe anagwiritsa ntchito pomanga chihema, malo omwe Aisiraeli ankakalambirirako. Azimayi anapereka magalasi awo kuti awasungunule n’kupangira beseni losambira la mkuwa ndi choikapo chake.—Ekisodo 38:8.