Mungawuzimwanga cha “Mulipu Waku Ya”

1. Kumbi Bayibolu litichikonkhoska wuli chanju chayichu?

“MILIPU [ya chanju] ye nge motu wakukole, mulipu waku Ya. Maji ngakusapaliya, ngangachizimwisa cha chanju, misinji nayu, yingachikukurwisa cha.”b (Sumu ya. 8:6, 7) Lemba ili, litichikonkhoska umampha ukongwa chanju chayichu. Mazu yanga, ngakuchiska ukongwa ku ŵanthu akutorana chifukwa ngang’anamuwa kuti: Mungalutirizga kwanjana ukongwa kwa umoyu winu wosi.

2. Kumbi ŵanthu akutorana angachita wuli kuti chanju chawu chileki kuzizira?

² Kuti ŵanthu wo akutorana alutirizgi kwanjana kwa umoyu wawu wosi, akhumbika kufwiyapu. Mwakuyeruzgiyapu, kuti motu ulutirizgi kukole ukhumbika kuwusonkhanga. Asani mwawuleka ŵaka uzimwa. Mwakuyanana ŵaka, munthulumi ndi munthukazi angalutirizga kuyanjana asani akholesa ubwezi wawu. Nyengu zinyaki, yiwu angaleka kuyanjana ukongwa chifukwa cha masuzgu nga ndalama, matenda pamwenga masuzgu nganyaki ngo akumana nangu pakulera ŵana ŵawu. Mwaviyo asani mukuto pamwenga kuyirwa, kumbi mungachita wuli kuti “mulipu waku Ya” ulutirizgi kukole mu nthengwa yinu? Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vinthu vitatu vo vingakuwovyani kuti mulutirizgi kwanjana ukongwa kweniso kuti mukondwengi mu nthengwa yinu.c

LUTIRIZGANI KUKHOLESA UBWEZI WINU NDI YEHOVA

3. Kumbi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova kutiŵawovya wuli ŵanthu akutorana kulutirizga kwanjana? (Wakutawula 4:12) (Wonani so chithuzi.)

³ Kuti “mulipu waku Ya” ulutirizgi kukole, munthulumi ndi munthukazi akhumbika kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Kumbi venivi vingawovya wuli mu nthengwa yawu? Asani ŵanthu akutorana awona kuti ubwezi wawu ndi Awusewu akuchanya ngwakuzirwa, nyengu zosi agwiriskiya ntchitu ulongozgi wawu. Venivi vitovya kuti akhwechi kweniso amalani ndi masuzgu ngo ngangachitiska kuti chanju chawu chiziziri. (Ŵerengani Wakutawula 4:12.) Ŵanthu wo ŵe pa ubwezi wakukho ndi Yehova, achita vosi vo angafiska kuti amuyezgi kweniso kuti aje ndi mijalidu yo iyu walongo nge lisungu, kuzikira kweniso kugowoka. (Aefe. 4:32–5:1) Asani ŵanthu akutorana alongo mijalidu yeniyi, vija vambula kusuzga kuti alutirizgi kwanjana. Mzichi munyaki zina laki Lena yo waja pa nthengwa kwa vyaka vakujumpha 25 wangukamba kuti, “Ntchipusu ukongwa kwanja kweniso kutumbika munthu yo watanja Yehova.”

4. Ntchifukwa wuli Yehova wangusankha Yosefi ndi Mariya kuti azije apapi aku Mesiya?

⁴ Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu cha mu Bayibolu. Po Yehova wasankhanga banja lakuti lizije apapi aku Mesiya, wangusankha Yosefi ndi Mariya pakati pa ŵanthu anandi wo ŵenga a mumphapu yaku Davidi. Ntchifukwa wuli? Wosi ŵaŵi ŵenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova ndipu Yehova wanguziŵa kuti azamuyendiyanga fundu zaki mu nthengwa yawu. Kumbi ŵanthu akutorana angasambiranji kwaku Yosefi ndi Mariya?

5. Kumbi anthulumi akuto angasambiranji kwaku Yosefi?

⁵ Yosefi wenga wakunozgeka kugwiriskiya ntchitu ulongozgi waku Yehova ndipu venivi vingumuchitiska kuti waje munthulumi wamampha. Katatu kosi, iyu wangulonde ulongozgi kutuliya kwaku Chiuta wakukwaskana ndi banja laki. Posi po iyu wangulonde ulongozgi, Yosefi wavwiyanga nyengu yeniyo chinanga kuti wakhumbikanga kusintha vinthu vinyaki. (Mate. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Chifukwa chakuti wavwiyanga ulongozgi waku Chiuta Yosefi wavikiliyanga Mariya, wamuwovyanga kweniso wamuphweriyanga. Tikayika cha kuti vo Yosefi wanguchita vinguwovya Mariya kuti wamuyanjengi kweniso kuti wamutumbikengi ukongwa mulumu waki! Yimwi anthulumi akuto, mungayezga Yosefi asani mugwiriskiya ntchitu ulongozgi wa mu Bayibolu pakuphwere banja linu.d Asani mugwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu chinanga mphanyengu yo mukhumbika kusintha vinthu vinyaki, mulongo kuti mutimuyanja muwolu winu kweniso vitovya kuti nthengwa yinu yije yakukho. Mzichi munyaki wa ku Vanuatu yo waja pa nthengwa kwa vyaka vakujumpha 20 wangukamba kuti: “Asani mulumu wangu wafufuza kweniso kugwiriskiya ntchitu ulongozgi waku Yehova, nditimutumbika ukongwa. Nditijivwa kuti nde wakuvikilirika ukongwa kweniso ndigomezga vo wasankha.”

6. Kumbi anthukazi akuyirwa angasambiranji kwaku Mariya?

⁶ Mariya nayu pakuyija wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova; chivwanu chaki chathembanga vo Yosefi wachitanga cha. Iyu wangaziŵanga umampha ukongwa Malemba. (Luka 1:46.) Mariya wasaniyanga so nyengu yakulungurukiya vo wasambiranga. (Luka 2:19, 51) Tikayika cha kuti chifukwa chakuti Mariya wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova vingumuwovya kuti waje munthukazi wamampha. Mazuŵa nganu, anthukazi anandi akuyirwa atesesa kuyezga Mariya. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki zina laki Emiko wangukamba kuti: “Ndechendayirwi, ndenga ndi ndondomeku yakuchitiya vinthu vauzimu. Kweni ndati ndayirwa, mulumu wangu ndiyu wapempheranga kweniso walongozganga pa kusopa kwa pabanja. Mwaviyo ndinguwamu kuti ndingwamba kuthemba iyu kuti wandichitiyengi vinthu venivi. Kweni pavuli paki ndinguwona kuti ndakhumbikanga kukholesa ubwezi wangu ndi Yehova pakundija. Mwaviyo, sonu ndipatuwa nyengu kuti pakundija ndichiti vinthu vo vingandiwovya kuja pa ubwezi ndi Chiuta nge kupemphera, kuŵerenga Malemba kweniso kulunguruka vo ndaŵerenga.” (Aga. 6:5) Yimwi anthukazi akuyirwa, asani mulutirizga kukholesa ubwezi winu ndi Yehova, alumu ŵinu alutirizgengi kukulumbani kweniso kukuyanjani ukongwa.​—Nthanthi 31:30.

7. Kumbi ŵanthu akutorana angasambiranji kwaku Yosefi ndi Mariya pa nkhani ya kusope limoza?

⁷ Yosefi ndi Mariya achitiyanga so vinthu limoza kuti alutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Yiwu aziŵanga kukhumbika kwakusope limoza Yehova nge banja. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Atenere kuti asuzgikanga kuchita venivi ukongwa ŵati ayamba kuja ndi ŵana anandi kweni angufiska mbwenu kuchita venivi. Yiwu ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa ku ŵanthu akutorana mazuŵa nganu! Asani mwe ndi ŵana nge mo venge ndi Yosefi ndi Mariya, vingaja vakusuzga kuti musanirikengi pa maunganu kweniso kuti mupatuwengi nyengu yakuchitiya kusopa kwa pabanja. Vingaja so vakusuzga kuti musaniyi nyengu yakusambiriya ndipuso kupemphere limoza nge banja. Kweni kumbukani kuti asani musope Yehova limoza, vitovya kuti muje nayu pa ubwezi wakukho kweniso kuti muyanjanengi ukongwa ndi munthu yo mukutorana nayu. Mwaviyo muwonengi kuti kusopa Yehova nkhwakukhumbika ukongwa.

8. Kumbi mabanja ngo nthengwa yawu yasere ndengenyera atenere kuchitanji kuti ayanduwengi ukongwa ndi kusopa kwa pabanja?

⁸ Nanga wuli asani nthengwa yinu yasere ndengenyera? Venivi vingachitiska kuti kusopa kwa pabanja kuŵi kwambula kukondwesa. Asani ndi viyo, yambani kusambira vinthu vo vingato nyengu yitali cha kweniso vakukondwesa ndipu vije vakuti mosi mwawaŵi mwakoliyana kuti musambiri. Venivi vingawovya kuti muyanjanengi ukongwa kweniso mukhumbisiskengi kusope limoza Yehova.

MUCHITIYENGI VINTHU LIMOZA

9. Ntchifukwa wuli ŵanthu akutorana akhumbika kusaniya nyengu yakuchitiya vinthu limoza?

⁹ Ŵanthu akutorana angalutirizga kwanjana asani achitiya vinthu limoza. Asani muchita viyo, vikuwovyeningi kuti muziŵengi vo munyinu waŵanaŵana kweniso mo wavwiya mumtima. (Gene. 2:24) Wonani vo Lilia ndi Ruslan anguziŵa ŵati atorana ŵaka vyaka vakujumpha 15 vo vajumpha. Mzichi Lilia wangukamba kuti: “Tinguziŵa kuti tilivi nyengu yakukwana yakuchitiya vinthu limoza nge mo isi taŵeni taŵanaŵaniyanga. Tatangwanikanga ukongwa ndi ntchitu yakulembeka, ntchitu za panyumba kweniso kuphwere ŵana ŵidu. Tingusaniya kuti asani tileka kupatuwa nyengu yakuchitiya vinthu limoza nge banja, mbwenu tilekengi kwanjana ukongwa.”

10. Kumbi ŵanthu akutorana angawugwiriskiya wuli ntchitu ulongozgi wo usanirika pa Aefeso 5:15, 16?

¹⁰ Kumbi ŵanthu akutorana angachita wuli kuti asaniyengi nyengu yakuchitiya vinthu limoza? Mutenere kupatuwa nyengu pamwenga kuja ndi ndondomeku yakuchitiya vinthu limoza. (Ŵerengani Aefeso 5:15, 16.) Mubali munyaki wa ku Nigeria zina laki Uzondu wangukamba kuti: “Asani ndipanga ndondomeku ya vinthu vo ndichitengi, ndisazgapu nyengu yo ini ndi muwolu wangu tichitiyengi vinthu limoza, ndipu nyengu yeniyi nditiyiwona kuti njakukhumbika ukongwa.” (Afi. 1:10) Tiyeni tiwoni mo Anastasia muwolu wa wakuwonere dera ku Moldova, wachitiya kuti nyengu yaki wayigwiriskiyengi ntchitu umampha. Iyu wangukamba kuti: “Nditesesa kuchita vinthu vo ndikhumbika kuchita pakundija asani mulumu wangu watangwanika ndi kuchita mauteŵeti nganyaki. Chifukwa cha venivi, tisaniya nyengu yakuchitiya vinthu limoza.” Nanga wuli asani vo weyosi wachita pakuyija vitikutondekeskani kuti musaniyi nyengu yakuchitiya vinthu limoza nge banja?

11. Kumbi ndi vinthu nivi vo Akula ndi Purisila achitiyanga limoza?

¹¹ Ŵanthu akutorana angasambira vinandi kwaku Akula ndi Purisila, banja lo Akhristu anandi a mu nyengu ya akutumika aliyanjanga. (Aro. 16:3, 4) Chinanga kuti Bayibolu likamba vinandi cha vakukwaskana ndi nthengwa yawu, kweni likamba kuti achitiyanga vinthu limoza. Yiwu agwiriyanga limoza ntchitu, kupharazga kweniso kuwovya ŵanthu anyaki. (Machi. 18:2, 3, 24-26) Ndipu peposi po Bayibolu lizumbuwa zina laku Akula ndi Purisila, nyengu zosi litiŵazumbuliya pamoza.

12. Kumbi ŵanthu akutorana atenere kuchitanji kuti asaniyengi nyengu yakuchitiya vinthu limoza? (Wonani so chithuzi.)

¹² Kumbi ŵanthu akutorana angamuyezga wuli Akula ndi Purisila? Ŵanaŵaniyani vinthu vinandi vo yimwi ndi munthu yo mukutorana nayu mungachita. Mungachita umampha kuti vinthu venivi muvichitiyi limoza mumalu mwakuti weyosi wachitiyi pakuyija. Mwakuyeruzgiyapu, Akula ndi Purisila apharazgiyanga limoza. Kumbi yimwi namwi mupharazgiya limoza nge banja? Akula ndi Purisila agwiriyanga so ntchitu limoza. Vingachitika kuti yimwi ndi munthu yo mukutorana nayu mugwira ntchitu yakuyanana cha. Kweni wuli kugwiriya limoza ntchitu zapakhomu? (Waku. 4:9) Asani mutovyana kugwira ntchitu, vitovya kuti mukoliyanengi ukongwa kweniso muja ndi mwaŵi wakukambiskana. Robert ndi Linda aja pa nthengwa kwa vyaka vakujumpha 50. Robert wangukamba kuti: “Kukamba mwambula kubisa, tija ndi nyengu yinandi cha yakuti tichitiyengi limoza vinthu vakusangaluska. Kweni asani ndisuka mbali ndipu muwolu wangu watizipuputa pamwenga nde kumunda wa mphangwi ndipu iyu watuza kuzindiwovya, ndikondwa ukongwa. Kuchitiya vinthu limoza kutovya kuti tikoliyanengi ukongwa ndipu titanjana so ukongwa.”

13. Kuti ŵanthu akutorana akoliyanengi nadi, kumbi yiwu atenere kuchitanji?

¹³ Kweni kumbukani kuti ndi nyengu zosi cha po kuchitiya vinthu limoza kungawovya kuti mukoliyanengi. Mzichi munyaki wa ku Brazil wangukamba kuti: “Mazuŵa nganu pe vinthu vinandi vo vingatitimbanyiza. Titangwanika ukongwa ndi vinthu vinandi ndipu vingaja vambula kusuzga kwamba kuŵanaŵana kuti tichitiya vinthu limoza ŵaka pakuti tosi tija munyumba yimoza. Ndawona kuti weyosi wakhumbika kuchita vinandi kuluska ŵaka kuchitiya vinthu limoza. Munthu ukhumbika so kuŵanaŵaniya munyaku.” Wonani vo mubali Bruno ndi muwolu waki Tays achita kuti alongongi kuti aŵanaŵaniyana. Bruno wangukamba kuti: “Asani ticheza, tileka dankha kugwiriskiya ntchitu mafoni, ndipu tikondwa kucheze limoza.”

14. Asani ŵanthu akutorana akondwa cha kuchitiya vinthu limoza, kumbi atenere kuchitanji?

¹⁴ Kweni wuli asani yimwi ndi munthu yo mukutorana nayu mukondwa cha kuchitiya vinthu limoza? Panyaki mutanja vinthu vakupambana pamwenga so muswera cha kuyambana. Kumbi mungachita wuli? Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu cha motu chiya tachikambapu kali. Motu utamba kamoza ndi kamoza cha kulilima. Mukhumbika kwamba dankha kuŵikangaku swanju pavuli paki vijiku. Mwakuyanana ŵaka, mungayambapu kucheza kwa maminiti ngamanavi ŵaka. Muwonesesengi kuti muchita vinthu vo mosi mukondwa navu mumalu mwakuchita vinthu vo vingachitiska kuti muyambani. (Yako. 3:18) Asani mutamba ndi kuchita tinthu timanatimana, vingawovya kuti muyambi so kwanjana ukongwa.

MUPASKANENGI ULEMU

15. Ntchifukwa wuli ulemu ngwakukhumbika ukongwa kuti ŵanthu akutorana alutirizgi kwanjana?

¹⁵ Ulemu ngwakukhumbika ukongwa mu nthengwa. Kuyanana ŵaka ndi kuphutiriya motu kuti ulutirizgi kunyeka. Kwambula kuwuphutiriya motu, ungaswera cha kuzimwa. Mwakuyanana ŵaka, asani ŵanthu akutorana aleka kupaskana ulemu, chanju chawu chingaswera cha kuzizira. Kweni asani munthulumi ndi munthukazi atesesa kupaskana ulemu, vitovya kuti alutirizgi kwanjana. Kumbukani kuti nkhani yagona pakuti yimwi muŵanaŵanengi ŵaka kuti mutimupaska ulemu cha kweni yagona pakuti iyu wajivwengi kuti mutimupaska ulemu. Mwakuyeruzgiyapu, Penny ndi Aret aja mu nthengwa kwa vyaka vakujumpha 25. Mzichi Penny wangukamba kuti: “Chifukwa chakuti tipaskana ulemu, titanjana ukongwa mu nthengwa yidu. Tifwatuka kukonkhoska maŵanaŵanu ngidu chifukwa weyosi wawona kuti maŵanaŵanu nga munyaki ngakuzirwa.” Mwaviyo, kumbi mungachita wuli kuti munthu yo mukutorana nayu wajivwengi kuti mutimupaska ulemu? Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu chaku Abrahamu ndi Sara.

16. Kumbi anthulumi akuto angasambiranji kwaku Abrahamu? (1 Peturo 3:7) (Wonani so chithuzi.)

¹⁶ Abrahamu wamupaskanga ulemu Sara. Iyu wanguvwiya kweniso kutumbika maŵanaŵanu ngaku Sara. Nyengu yinyaki, Sara wanguguŵa ukongwa ndipu wangukambiya Abrahamu mo wavwiyanga ndipu wangumukambiya so kuti wanguchitisa suzgu lo, wenga Abrahamu. Kumbi Abrahamu wangukwiya kweniso kumukalipiya? Awa! Iyu waziŵanga kuti Sara wenga munthukazi wakuthera kweniso wakoliyananga ndi vo iyu wasankhanga. Mwaviyo, Abrahamu wangumuvwisiya ndipu wanguyesesa kumalisa suzgu lo. (Gene. 16:5, 6) Kumbi tisambiranji penapa? Yimwi anthulumi akuto, mwe ndi mazaza ngakusankhiya vakuchita banja linu. (1 Akori. 11:3) Chinanga kuti ve viyo, mungachita umampha kuŵanaŵaniya maŵanaŵanu nga muwolu winu mwechendasankhi vakuchita, ukongwa asani vo musankhengi vikwaskengi iyu. (1 Akori. 13:4, 5) Nyengu zinyaki, muwolu winu wangasuzgika maŵanaŵanu ndipu wangakhumbika kukukonkhoskiyani mo wavwiya mumtima. Asani vange ivi vachitika, kumbi mutumbika mo iyu wavwiya mwakuvwisiya mwakuphwere? (Ŵerengani 1 Peturo 3:7.) Mubali Dmitry ndi muwolu waki Angela aja mu nthengwa kwa vyaka pafufupi 30. Angela wangukonkhoska vo mulumu waki wachita kuti iyu wajivwengi kuti watimupaska ulemu. Iyu wanguti: “Nyengu zosi Dmitry waja wakunozgeka kundivwisiya asani ndaguŵa pamwenga asani ndikhumba ŵaka kukonkhoska maŵanaŵanu ngangu. Iyu wazikira nani chinanga mphanyengu yo nditimukonkhoske vinthu mtima wangu we muchanya.”

17. Kumbi anthukazi akuyirwa angasambiranji kwaku Sara? (1 Peturo 3:5, 6)

¹⁷ Sara walongonga kuti watimupaska ulemu Abrahamu mwakukoliyana ndi vo Abrahamu wasankhanga. (Gene. 12:5) Nyengu yinyaki, Abrahamu wangulonde alendu mwamabuchibuchi. Iyu wangupempha Sara kuti waleki vo wachitanga kuti wapangi viŵandi. (Gene. 18:6) Sara wanguleka vo wachitanga mwaliŵiliŵi ndi kuchita vo Abrahamu wangumupempha. Yimwi anthukazi akuyirwa, mungayezga Sara asani mukoliyana ndi vo alumu ŵinu asankha. Asani muchitengi viyo, mukholesengi nthengwa yinu. (Ŵerengani 1 Peturo 3:5, 6.) Dmitry yo tamuzumbuwa mu ndimi 16, wakonkhoska vo muwolu waki wachita kuti iyu wajivwengi kuti watimupaska ulemu. Dmitry wakamba kuti: “Ndiwonga ukongwa kuti Angela watesesa kukoliyana ndi vo ini ndasankha chinanga kuti tingaŵa ndi maŵanaŵanu ngakupambana. Asani vinthu vayenda umampha cha, iyu watindinena cha.” Visuzga cha kwanja munthu yo watikupaska ulemu!

18. Kumbi ŵanthu akutorana ayanduwa wuli asani alutirizga kuchita vinthu vo vingawovya kuti alutirizgi kwanjana?

¹⁸ Mazuŵa nganu, Satana wakhumba kuti Akhristu akutorana aleki kwanjana. Iyu waziŵa kuti asani ŵanthu akutorana aleka kwanjana, ndikuti alekengi so kwanja Yehova. Kweni chanju chayichu chimala cha! Mwaviyo, yesesani kuti chanju mu nthengwa yinu chije nge chanju cho chikonkhoskeka mu buku la Sumu yaku Solomoni. Simikizani kuŵika Yehova pakwamba mu nthengwa yinu, mupatuwengi nyengu yakuchitiya vinthu limoza kweniso mutumbikengi maŵanaŵanu nga munyinu ndipuso vo iyu wakhumba. Asani muchitengi viyo, nthengwa yinu yitumbikengi Yehova yo wakwambisa chanju chayichu. Ndipu mwakuyanana ndi motu wo atiwusonkheza, chanju chinu chilutirizgengi kulilima kwa umoyu winu wosi.