Kumbi Muziŵa?
Mu nyengu yakali, kumbi ndopa za nyama zo zaperekekanga sembi panyumba yakusopiyamu azidiranga pani?
CHAKA chechosi, asembi ku Isirayeli aperekanga sembi nyama zinandi panyumba yakusopiyamu. Mwakukoliyana ndi vo wakulemba mbiri munyaki wachiyuda zina laki Josephus wangukamba, pa zuŵa la Pasika pabayikanga mbereri zakujumpha 250,000 kuti ziperekeki nge sembi. Mwaviyo paguŵa lasembi padikanga ndopa zinandi ukongwa. (Levi. 1:10, 11; Nume. 28:16, 19) Kumbi ndopa zosi zenizi azidiranga pani?
Akaswiri akufukuwa vinthu vakali akusaniya ngalandi yikulu munyumba yakusopiyamu yo yinguzengeka ndi Herodi. Ngalandi iyi yagwiranga ntchitu mpaka po nyumba yakusopiyamu yingubwangandulikiya mu 70 C.E. Viwoneka kuti mungalandi yeniyi ndimu mwayendanga ndopa za nyama zo zatuwanga munyumba yakusopiyamu.
Tiyeni tikambiskani vinthu viŵi vo vawovyanga kuti guŵa lasembi lijengi lakutowa:
Guŵa la sembi lenga ndi mazenji kusi kwaki: Buku linyaki lakali lo likonkhoska vakukwaskana ndi marangu kweniso midawuku ya Ayuda, lo likulembeka cha mu ma 200 C.E., nalu likamba kuti guŵa la sembi lenga ndi mazengi ngaŵi pakona. Buku ili likamba kuti: “Kumwera chakuzambwi kwa guŵa la sembi, kwenga mazenji ngaŵi . . . Ndopa za nyama kweniso maji ngo asukiyanga guŵa la sembi vayendanga mumazenji ngenanga, vajumphanga mungalandi ndi kuchidira mu Dambu la Kidironi.”
Akaswiri wo afufuza vinthu vakali akoliyana ndi vo vikulembeka mubuku lenili. Buku linyaki nalu lisimikiziya kuti akaswiri akusaniya ngalandi pafupi ndi nyumba yakusopiyamu. Ndipu likamba kuti: “Mungalandi zenizi mutenere kuti ndimu mwajumphanga maji ngakusazgana ndi ndopa za sembi ngo ngatuwanga munyumba yakusopiyamu.”—The Cambridge History of Judaism.
Maji ngakukwana: Asembi akhumbikanga maji nganandi kuti asukiyengi guŵa lasembi kweniso ngalandi. Kuti asembi afiski kugwira ntchitu yeniyi, maji ngazanga panyumba yakusopiyamu nyengu zosi kuziya mungalandi kweniso mapayipi. Ndipu maji ngenanga ngatuliyanga muvisimi ndipuso mumathaŵali ngo ngenga mutawuni ya Yerusalemu. Kaswiri munyaki wakufukuwa vinthu vakali zina laki Joseph Patrich wangukamba kuti: “Viwoneka kuti panyumba yakusopiyamu angupanga nthowa yamampha ukongwa yakuti maji ngaserengi kuti asukiyengi vinthu kweniso kuti vimaji viheni vituwengi.”