2. Kumbi Titenere Kujimba Mlandu Pa Masuzgu Ngo Tikumana Nangu?
Ntchifukwa Wuli Tikhumbika Kuziŵa Uneneska?
Asani kwamuka kwa fumbu ili nkhwakuti hinya, ndikuti isi ndisi tingakhumbika kuchitapu kanthu kuti masuzgu ngajeku ngamana
Ŵanaŵaniyani Ivi
Kumbi ŵanthu afika nampha pa nkhani yakuchitiska masuzgu yanga?
Nkhaza.
Wupu wakuwona va umoyu pacharu chosi (WHO) ungukamba kuti munthu yumoza pa ŵanthu 4 ŵewosi wakuchitikiyapu nkhaza munthowa yinyaki weche mwana ndipuso munthukazi yumoza pa anthukazi atatu ŵewosi akumuchitiyapu nkhaza zakumukolere pamwenga nkhaza za mtundu unyaki.
Kubayana.
Wupu wakuwona va umoyu pacharu chosi (WHO) wo uwona so va chiŵerengeru cha ŵanthu ungutuzga lipoti mu 2018. Lipoti ili lingukamba kuti, “Mu 2016 pe ŵanthu 477,000 akuchita kubayika pacharu chosi. Chiŵerengeru ichi chisazgapu ŵanthu 180,000 wo anguŵerengeka kuti afwa pa nkhondu zo zinguchitika mu chaka chenichi.
Matenda.
Nkhani yo Fran Smith wangulemba mumagazini ya National Geographic yingukamba kuti: “Ŵanthu kujumpha 1 biliyoni akweŵa foja ndipu foja mwenuyu wakambika kuti ntchinthu chimoza mwa vinthu 5 vikuluvikulu vo vichitiska kuti ŵanthu afwengi ndi matenda nga mtima, kufwa viŵalu, vifuŵa vakupambanapambana ndipuso kansa yamumapapu.”
Sankhu.
Kaswiri munyaki Jay Watts yo wakusambira ukongwa va maŵanaŵanu nga ŵanthu wangukamba kuti: “Ukavu, kwanjiya, kusankhana mitundu, kuwona kuti anthulumi pamwenga anthukazi ndiwu mbakuzirwa, kudikisika mucharu pamwenga muchigaŵa kweniso kujihaya chifukwa cha mtundu wawu ndivu vichitiska kuti ŵanthu asuzgikengi ukongwa maŵanaŵanu.”
KUTI MUZIŴI VINANDI
Woneriyani vidiyo yakuti Ntchifukwa Wuli Chiuta Wakulenga Charu Chapasi? pa jw.org.
Vo Bayibolu Likamba
Masuzgu ngachitika ukongwa chifukwa cha ŵanthu.
Masuzgu nganandi ngachitika chifukwa cha maboma ngo ngakandirizga ŵanthu wo atiŵalamuliya ndipu venivi vichitiska kuti ŵanthu asuzgikengi ukongwa.
“Munthu wapweteka munthu munyaki pakumulamuliya.”—WAKUTAULA 8:9.
Masuzgu ngangajaku ngamana.
Fundu za mu Bayibolu zititiwovya kuti tijengi ndi umoyu wamampha kweniso kuti tijengi mwachimangu ndi anyidu.
“Mtima wakuzika upereka umoyu ku liŵavu, Kweni sanji yivundisa viwanga.”—NTHANTHI 14:30.
“Tayani kutali kufinga kwamtundu wewosi, kukwiya, ukali, kugazamuka, mazu ngaheni limoza ndi viheni vinyaki vosi.”—AEFESO 4:31.