LAYIBULARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitonga (Malawi)
  • BAYIBOLU
  • MABUKU
  • MAUNGANU
  • bhs mutu 14 pp. 145-153
  • Banja Linu Lingaja Lalikondwa

Vidiyo yo mwasankha palivi.

Pepani, vidiyo iyi yikana kujula.

  • Banja Linu Lingaja Lalikondwa
  • Kumbi Tingasambiranji m’Bayibolu?
  • Ŵerengani mu Bayibolo Lisambizanji
  • Mitu yimanayimana
  • Nkhani Yakuyanana
  • VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ANTHURUMI AKUTO ACHITENGI
  • VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ANTHUKAZI AKUYIRWA ACHITENGI
  • VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI APAPI ACHITENGI
  • VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ŴANA ACHITENGI
  • BANJA LINU LINGAJA LALIKONDWA
  • Mbumba Yo Yikondweska Chiuta
    Kumbi Chiuta Wakhumbanji Kwaku Isi?
  • Vinthu Viŵi vo Vitovya Kuti Nthengwa Yije Yakukho
    Chisisi cha Banja Lalikondwa
  • Zeru zo Zingawovya Kuti Muje ndi Banja Lalikondwa
    Jani Masu!—2021
  • Kumbi Mungachita Wuli Kuti Mukondwengi mu Banja?
    Vwiyani Chiuta Kuti Muje ndi Umoyu Wamuyaya
Wonani Vinandi
Kumbi Tingasambiranji m’Bayibolu?
bhs mutu 14 pp. 145-153

MUTU 14

Banja Linu Lingaja Lalikondwa

1, 2. Kumbi Yehova wakhumba kuti ŵanthu mubanja ajengi wuli?

YEHOVA CHIUTA ndiyu wangukwatisa nthengwa yakwamba. Bayibolu likamba kuti wangupanga munthukazi wakwamba ndipu “wangumutole kwa munthurumi.” Adamu wangukondwa ukongwa mwakuti wangukamba kuti: “Uyu sonu ntchiwanga cha viwanga vangu ndi munofu wa munofu wangu.” (Chiyambo 2:22, 23) Ivi vilongo kuti Yehova wakhumba kuti ŵanthu akutorana akondwengi.

2 Ntchachitima kuti ŵanthu anandi akondwa cha mubanja. Kweni Bayibolu le ndi fundu zo zingawovya ŵanthu wosi mubanja kuti achitengi vinthu vo vingawovya kuti banja lawu liyendengi umampha ndipuso lije lalikondwa.​—Luka 11:28.

VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ANTHURUMI AKUTO ACHITENGI

3, 4. (a) Kumbi munthurumi watenere kuchita wuli vinthu ndi muwolu waki? (b) Ntchifukwa wuli munthurumi ndi munthukazi akhumbika kugowokiyana?

3 Bayibolu likamba kuti munthurumi wamampha watenere kuchita vinthu mwachanju kweniso mwaulemu ndi muwolu waki. Ŵerengani Ŵaefesu 5:25-29. Munthurumi wakhumbika kuchita venivi nyengu zosi. Iyu watenere so kumuvikiliya, kumuphwere ndipuso wakhumbika cha kuchita vinthu vo vingaŵika umoyu wa muwolu waki pangozi.

4 Kumbi munthurumi watenere kuchitanji asani muwolu waki wanangisa vinthu vinyaki? Bayibolu likambiya anthurumi kuti: “Lutirizani kwanja awolu ŵinu ndipu mungaŵakwiyiyanga ukongwa cha.” (Ŵakolose 3:19) Anthurumi mutenere kukumbuka kuti namwiso munangisa vinthu vinyaki. Asani mukhumba kuti Chiuta wakugowokiyeningi, mutenere kugowoke awolu ŵinu. (Mateyu 6:12, 14, 15) Banja lingaja lalikondwa asani munthurumi ndi munthukazi agowokiyana.

5. Ntchifukwa wuli munthurumi wakhumbika kutumbika muwolu waki?

5 Yehova wakhumba kuti munthurumi watumbikengi muwolu waki. Munthurumi watenere kuŵanaŵaniya vo muwolu waki wakhumba. Fundu iyi njakukhumbika ukongwa. Asani munthurumi waleka kuchita vinthu umampha ndi muwolu waki, Yehova wangavwa cha mapempheru ngaki. (1 Petro 3:7) Yehova watanja anthurumi ndi anthukazi viyo. Iyu watanja ŵanthu wosi wo atimuyanja.

6. Kumbi munthurumi ndi munthukazi wo akutorana akhumbika kuchitanji kuti aje “liŵavu limoza”?

6 Yesu wangukonkhosa kuti munthurumi ndi munthukazi wo akutorana ‘mbaŵi cha, kweni ndi liŵavu limoza.’ (Mateyu 19:6) Yiwu atenere kuja akugomezeka kwa munthu yo akutorana nayu. (Nthanthi 5:15-21; Ŵahebere 13:4) Munthurumi pamwenga munthukazi watenere cha kukana kugonana ndi munthu yo wakutorana nayu, pa vifukwa vambula kuvwika. (1 Ŵakorinte 7:3-5) Munthurumi watenere kukumbuka fundu yakuti “palivi munthu yo wakutinkhapu liŵavu laki kweni watiliryisa ndi kuliphwere.” Mwaviyo, iyu watenere kwanja muwolu waki ndipuso kumuphwere. Munthukazi wakhumba kuti murumu waki wamuyanjengi kweniso wamuchitiyengi vinthu mwalisungu.​—Ŵaefesu 5:29.

VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ANTHUKAZI AKUYIRWA ACHITENGI

7. Ntchifukwa wuli banja likhumbika kuja ndi munthu wakuti walilongozengi?

7 Banja lelosi likhumbika kuja ndi munthu wakuti walilongozengi kuti wosi achitengi vinthu mwakukoliyana. Pa 1 Ŵakorinte 11:3, pakamba kuti: “Mutu wa munthurumi weyosi ndi Khristu. Mutu wa munthukazi ndi munthurumi ndipu mutu waku Khristu ndi Chiuta.”

8. Kumbi munthukazi wangalongo wuli kuti watumbika murumu waki?

8 Munthurumi weyosi wanangisa nyengu zinyaki. Asani munthukazi wakoliyana ndi vo murumu waki wasankha ndipuso watimuwovya ndi mtima wosi, banja losi liyanduwa. (1 Petro 3:1-6) Bayibolu likamba kuti: “Munthukazi watenere kutumbika ukongwa murumu waki.” (Ŵaefesu 5:33) Nanga asani munthurumi ndi Kaboni waku Yehova cha? Wakhumbika kumutumbika mbwenu. Bayibolu lititi: “Anthukazi mujitheresengi kwa arumu ŵinu, kuti asani pe anyaki wo aleka kuvwiya mazu, akopeki kwambula mazu chifukwa cha nkharu ya awolu ŵawu, pakuwona ndi masu ngawu nkharu yinu yamampha limoza ndi ulemu ukulu.” (1 Petro 3:1, 2) Asani munthukazi we ndi nkharu yamampha, vingachitisa kuti murumu waki watumbikengi vo iyu wagomeza.

9. (a) Kumbi munthukazi watenere kuchitanji asani waleka kukoliyana ndi vo murumu waki wasankha? (b) Kumbi lemba la Tito 2:4, 5 le ndi ulongozi wuli wakovya anthukazi akuyirwa?

9 Kumbi munthukazi watenere kuchitanji asani waleka kukoliyana ndi vo murumu waki wasankha? Iyu watenere kukamba maŵanaŵanu ngaki mwaulemu. Mwakuyeruziyapu, Sara wangukamba vinthu vinyaki vo Abrahamu wangukoliyana navu cha, kweni Yehova wangukambiya Abrahamu kuti: “Umuvwiyi muwolu waku.” (Chiyambo 21:9-12) Kanandi, vo munthurumi wachikhristu wasankha vija vakukoliyana ndi vo Bayibolu likamba. Mwaviyo, muwolu waki watenere kukoliyana navu. (Machitidu 5:29; Ŵaefesu 5:24) Munthukazi wamampha waphwere banja laki. (Ŵerengani Tito 2:4, 5.) Asani murumu waki ndi ŵana awona kuti munthukazi watesesa kuŵaphwere, yiwu atimuyanja kweniso atimutumbika ukongwa.​—Nthanthi 31:10, 28.

Sara walongoro ndipu Abrahamu wavwisiya

Sara ntchakuwoniyapu chamampha kwa anthukazi akuyirwa

10. Kumbi Bayibolu likambanji pa nkhani ya kupatukana ndi kumalisa nthengwa?

10 Nyengu zinyaki, ŵanthu akutorana athaŵiriya kuŵanaŵana kuti apatukani pamwenga nthengwa yimali. Bayibolu likamba kuti “munthukazi wangatuwangaku cha ku murumu waki” ndipuso kuti “munthurumi wangamulekanga cha muwolu waki.” (1 Ŵakorinte 7:10, 11) Pe vifukwa vinyaki vikuluvikulu vo vingachitisa kuti ŵanthu akutorana apatukani kweni nkhani yeniyi njikulu ukongwa. Nanga nkhani yakumalisa nthengwa? Bayibolu likamba kuti ŵanthu akutorana angamalisa nthengwa pijapija asani yumoza wachita chigoloru.​—Mateyu 19:9.

VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI APAPI ACHITENGI

1. Yesu wacheza ndi ŵana; 2. Da waŵerenga buku lakuti Phunzirani kwa Mphunzitsi Waluso ndi mwana waki

Yesu ntchakuwoniyapu chamampha ku munthu weyosi mubanja

11. Ntchinthu wuli cho ŵana akhumba ukongwa?

11 Apapi, muyesesengi kusaniya nyengu yakucheze ndi ŵana ŵinu. Yiwu akhumba imwi ndipu kuphara chinthu chechosi akhumba kuti muŵasambizengi vakukwasana ndi Yehova.​—Marangu 6:4-9.

12. Kumbi apapi atenere kuchitanji kuti avikiriyi ŵana ŵawu?

12 Mazuŵa nganu, ŵanthu mucharu ichi achita vinthu viheni ukongwa ndipu pe anyaki wo angakhumba kupweteka ŵana ŵinu pamwenga kuŵakolere. Apapi anyaki atondeka kukambiya ŵana ŵawu nkhani ya kugonana. Kweni apapi mukhumbika kutcheŵesa ŵana ŵinu za ŵanthu wo angaŵakolere ndipuso mutenere kuŵasambiza mo angachitiya kuti ŵanthu aleki kuŵakolere. Apapi, mutenere kuvikiliya ŵana ŵinu.a​—1 Petro 5:8.

13. Kumbi apapi angasambiza wuli ŵana ŵawu?

13 Apapi, mwe ndi udindu wakusambiza ŵana ŵinu nkharu yamampha. Kumbi mungaŵasambiza wuli? Mukhumbika kusambiza ŵana ŵinu nyengu zosi kweni mungaŵalanganga mwankhaza cha asani ananga. (Yeremiya 30:11) Mungaŵalanganga cha ŵana ŵinu asani mwakwiya kweniso mungaŵakambiyanga mazu ngakupweteka cha chifukwa ‘ngangaŵalasa nge lipanga.’ (Nthanthi 12:18) Awovyeni kuziŵa chifukwa cho akhumbikiya kuvwiya.​—Ŵaefesu 6:4; Ŵahebere 12:9-11; wonani Fundu Yakukumaliya ya nambala 30.

VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ŴANA ACHITENGI

14, 15. Ntchifukwa wuli ŵana akhumbika kuvwiya apapi ŵawu?

14 Yesu wavwiyanga Awisi nyengu zosi, chinanga mphanyengu yo kwenga kwakusuza kuchita viyo. (Luka 22:42; Yohane 8:28, 29) Yehova wakhumba kuti ŵana avwiyengi apapi ŵawu.​—Ŵaefesu 6:1-3.

15 Mwaŵana, chinanga kuti mungawona kuti kuvwiya apapi ŵinu nkhwakusuza, mutenere kukumbuka kuti asani mutiŵavwiya, mukondwesa Yehova kweniso apapi ŵinu.b​—Nthanthi 1:8; 6:20; 23:22-25.

Munyamata wakana kukweŵa foja yo anyaki atimupasa

Ntchinthu wuli cho chingawovya achinyamata kuti aje akugomezeka kwaku Chiuta asani akopeka kuti achiti vinthu viheni?

16. (a) Kumbi Satana wachita wuli kuti wanyengi ŵana kuti achiti vinthu viheni? (b) Ntchifukwa wuli tikhumbika kwanjana ndi ŵanthu wo atanja Yehova?

16 Dyaboli wangagwirisiya ntchitu mabwezi nginu ndipuso ŵana a msinkhu winu kuti akunyengeriyeni kuti muchiti vinthu viheni. Iyu waziŵa kuti asani ŵanthu ŵenaŵa ndiwu angakuchichizani, kungaŵa kwakusuza kukana. Mwakuyeruziyapu, Dina mwana waku Yakobe, wayanjananga ndi ŵanthu wo alekanga kwanja Yehova. Ivi vinguchitisa kuti iyu ndi ŵanthu a mubanja laki akumani ndi masuzu. (Chiyambo 34:1, 2) Asani wo mucheza nawu atanja Yehova cha, angakunyengani kuti muchiti vinthu vo Yehova watinkhana navu vo pavuli paki vingaguŵisa imwi, ŵanthu a mubanja linu ndipuso Chiuta. (Nthanthi 17:21, 25) Ndichu chifukwa chaki mukhumbika kwanjana ndi ŵanthu wo atanja Yehova.​—1 Ŵakorinte 15:33.

BANJA LINU LINGAJA LALIKONDWA

17. Kumbi munthu weyosi mubanja we ndi udindu wuli?

17 Asani ŵanthu wosi mubanja agwirisiya ntchitu ulongozi waku Chiuta, akumana ndi masuzu nganandi cha. Asani mukuto, muyanjengi awolu ŵinu ndipu muchitengi nawu vinthu mwachanju. Ndipu asani mukuyirwa, mutumbikengi arumu ŵinu ndi kuŵathere. Mutenere kuchita vinthu nge munthukazi yo wakonkhoseka pa lemba la Nthanthi 31:10-31. Apapi, musambizengi ŵana ŵinu kuti ayanjengi Chiuta. (Nthanthi 22:6) Asani ndimwi ada, mulongozengi “umampha” banja linu. (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Mwaŵana, muvwiyengi apapi ŵinu. (Ŵakolose 3:20) Weyosi mubanja watenere kukumbuka kuti wanganangisa vinthu vinyaki. Mwaviyo, mujiyuyuwengi ndipu mupemphengi ŵanthu a mubanja linu kuti akugowokiyeningi. Kukamba unenesa, m’Bayibolu mwe ulongozi wakutuliya kwaku Yehova wo ungawovya munthu weyosi mubanja.

a Mungasaniya fundu zinyaki za mo mungachitiya kuti muvikiliyi ŵana ŵinu, m’mutu 32 mubuku lakuti, Phunzirani kwa Mphunzitsi Waluso, lo likupharazika ndi Akaboni aku Yehova.

b Mwana wakhumbika cha kuvwiya apapi ŵaki asani atimukambiya kuti wachiti vinthu vo visusana ndi marangu ngaku Chiuta.​—Machitidu 5:29.

FUNDU ZIKULUZIKULU

FUNDU YAUNENESA 1: YEHOVA NDIYU WANGWAMBISA BANJA

“Pa chifukwa ichi ndipeta makongonu ngangu kwa Ada, wo banja lelosi lo le kuchanya ndi pacharu chapasi atilipasa zina.”—Ŵaefesu 3:14, 15

Kumbi banja linu lingachita wuli kuti lije lalikondwa?

  • Chiyambo 1:26-28

    Yehova ndiyu wangujalikisa banja lakwamba.

  • Ŵaefesu 5:1, 2

    Kuti banja lije lalikondwa likhumbika kuchitanga vo Yehova ndi Yesu achita.

FUNDU YAUNENESA 2: VO MUNGACHITA KUTI MUJE MUNTHURUMI PAMWENGA MUNTHUKAZI WAMAMPHA

“Weyosi wayanjengi muwolu waki . . . Munthukazi watenere kutumbika ukongwa murumu waki.”​—Ŵaefesu 5:33

Kumbi munthurumi ndi munthukazi wo akutorana atenere kuchitiyana wuli vinthu?

  • Ŵaefesu 5:22-29

    Munthurumi ndiyu we ndi udindu wakuphwere banja. Iyu watenere kwanja muwolu waki ndipu muwolu waki watenere kumuwovya pa vinthu wo wasankha.

  • Ŵakolose 3:19; 1 Petro 3:4

    Ŵanthu akutorana akhumbika kuchitiyananga vinthu mwalisungu ndipuso aŵanaŵaniyanengi.

  • 1 Petro 3:1, 2, 7

    Munthurumi ndi munthukazi atenere kutumbikana ndipuso kupasana ulemu.

  • 1 Timote 5:8; Tito 2:4, 5

    Munthurumi wakhumbika kusaniriya banja laki vo likhumbika. Ndipu munthukazi watenere kuliphwere.

FUNDU YAUNENESA 3: VO MUNGACHITA KUTI MUJE MUPAPI WAMAMPHA

“Mungaŵakwiyisanga cha ŵana ŵinu, kweni muŵalerengi mwakuŵasambiza marangu ngaku Yehova.”​—Ŵaefesu 6:4

Kumbi ndi udindu wuli wo apapi ŵenawu?

  • Marangu 6:4-9; Nthanthi 22:6

    Mutenere kusaniya nyengu yakusambiza ŵana ŵinu zaku Yehova. Mutenere kwamba kuŵasambiza ŵeche anamana ndipu jani akuzizipiza pakuwovya mwana winu weyosi kuti waje bwezi laku Yehova.

  • 1 Petro 5:8

    Asambizeni ŵana ŵinu vo angachita kuti ŵanthu aleki kuŵakolere ndipuso kuŵachitiya vinthu vinyaki vakofya.

  • Yeremiya 30:11; Ŵahebere 12:9-11

    Mukhumbika kulanga ŵana ŵinu kweni mungaŵalanganga mwankhaza cha pamwenga pa nyengu yo mwakwiya.

FUNDU YAUNENESA 4: VO CHIUTA WAKHUMBA KUTI ŴANA ACHITENGI

“Mwaŵana, muvwiyengi apapi ŵinu.”​—Ŵaefesu 6:1

Ntchifukwa wuli mwaŵana mukhumbika kuvwiya apapi ŵinu?

  • Nthanthi 23:22-25; Ŵakolose 3:20

    Asani muvwiya mukondwesengi Yehova ndi apapi ŵinu.

  • 1 Ŵakorinte 15:33

    Saniyani mabwezi ngo ngatanja Yehova. Venivi vikuwovyeningi kuchita vinthu vamampha.

    Mabuku nga Chitonga (1996-2025)
    Tuwanipu
    Sereni
    • Chitonga (Malawi)
    • Tumizani
    • Vo Mukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Fundu zo Mutenere Kulondo
    • Nkhani Yakusunga Chisisi
    • Kusintha Vinthu Vachisisi
    • JW.ORG
    • Sereni
    Tumizani