SAMBIRU 03
Kumbi Mungaligomezga Bayibolu?
Bayibolu likamba vinthu vinandi vamampha ndipuso le ndi fundu zakupambanapambana zo zingawovya ŵanthu. Mutenere kuti mukhumbisiska kuziŵa vo lisambiza, kweni panyaki mutilikayikiya. Kumbi mungaligomezga buku lakali lenili ndipuso fundu zaki? Kumbi mugomezga kuti vo Bayibolu likamba vingakuwovyani kuti mukondwengi sonu ndipuso kuti muzikondwengi kunthazi? Ŵanthu anandi agomezga venivi. Wonani vo vingakuwovyani kuti namwi mugomezgengi Bayibolu.
1. Kumbi nkhani za mu Bayibolu zauneneska pamwenga ndi nthanu waka?
Bayibolu le ndi “mazu ngakunyoloka ngauneneska.” (Wakutawula 12:10) Likonkhoska vinthu chayivu vo vinguchitikiya ŵanthu wo ŵengaku nadi panyengu yo. (Ŵerengani Luka 1:3; 3:1, 2.) Ŵanthu wo alemba mbiri ndipuso wo afufuza vinthu vakali asimikiziya kuti madeti, ŵanthu, malu ndipuso vakuchitika vo Bayibolu lizumbuwa vauneneska nadi.
2. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti Bayibolu leche kugwira ntchitu chinanga kuti ndakali?
Pe vinthu vinandi vo Bayibolu lingukambiya limu ŵanthu ŵechendaviziŵi. Mwakuyeruzgiyapu, likonkhoska nkhani za sayansi. Nkhani zenizi zati zalembeka waka, ŵanthu azigomezganga cha. Kweni vo asayansi asaniya mazuŵa nganu visimikiziya kuti vo Bayibolu likamba vauneneska. Mazu nga mu Bayibolu “ngakugomezgeka nyengu zosi, kutuwa sonu mpaka muyaya.”—Salimo 111:8.
3. Ntchifukwa wuli titenere kugomezga kuti vo Bayibolu likamba vichitikengi nadi kunthazi?
Bayibolu le ndi mauchimia ngo ngakambiya limu “vinthu vo vechendachitiki.” (Yesaya 46:10) Lingukambiya limu vinthu vinandi vo vinguzichitika nadi pati pajumpha nyengu yitali. Likonkhoska so vinthu vinandi vo vichitika pacharu chapasi mazuŵa nganu. Mu sambiru ili, tiwonengi mauchimi nganyaki ngo Bayibolu likamba. Muzizwengi kuwona kuti mauchimi ngenanga ngakufiskika nadi!
SAMBIRANI VINANDI
Wonani kukoliyana kwa vo Bayibolu likamba ndi vo asayansi asaniya mazuŵa nganu, ndipuso wonani mauchimi nganyaki ngakuziziswa ngo nge mu Bayibolu.
4. Vo asayansi akamba vikoliyana ndi Bayibolu
Kali ukongwa, ŵanthu agomezganga kuti charu che pachanya pa chinthu chinyaki. Woneriyani VIDIYO.
Wonani vo vikulembeka mubuku la Yobu vyaka 3,500 vo vajumpha. Ŵerengani Yobu 26:7, pavuli paki kambiskanani fumbu ili:
Ntchifukwa wuli tingakamba kuti fundu yakuti charu chapasi che “mude’ njakuziziswa ukongwa?
Pakwamba ŵanthu avwisanga cha vo vichitika kuti vuwa yipangiki mpaka vyaka va mu ma 1800. Kweni wonani vo Bayibolu lingukambiya limu vyaka pafufupi 3,500 vo vajumpha. Ŵerengani Yobu 36:27, 28, pavuli paki kambiskanani mafumbu yanga:
Mwakukoliyana ndi lemba ili, ntchinthu wuli chakukondwesani ndi mo vuwa yipangikiya?
Kumbi malemba ngo mwaŵerenga ngakuwovyani kuti muligomezgengi Bayibolu?
5. Vo Bayibolu lingukambiya limu vinguzichitika nadi pati pajumpha nyengu
Ŵerengani Yesaya 44:27–45:2, pavuli paki kambiskanani fumbu ili:
Kumbi ndi vinthu wuli vo Bayibolu lingukambiya limu vyaka 200 Babiloni wechendabwanganduliki?
Mbiri yilongo kuti Sayirasi yo wenga fumu ya Peresi limoza ndi asilikali ŵaki ndiwu angubwanganduwa tawuni ya Babiloni mu 539 B.C.E.b Yiwu angupatuska maji nga msinji wo wavikiliyanga tawuni yeniyi. Yiwu angusere mutawuni yeniyi kuziya mumageti ngo ngangulekeka kwambula kujala ndipu angulonda tawuni yosi kwambula kuchita nkhondu. Mazuŵa nganu, chinanga kuti pajumpha vyaka 2,500 kutuliya po venivi vikuchitikiya, kweni po penga tawuni ya Babiloni paja ŵanthu cha mpaka sonu. Wonani vo Bayibolu lingukambiya limu.
Ŵerengani Yesaya 13:19, 20, pavuli paki kambiskanani fumbu ili:
Kumbi vo vinguchitikiya tawuni ya Babiloni vilongo wuli kuti uchimi uwu ungufiskika nadi?
Mahami nga Babiloni, ku charu cho sonu chiziŵika kuti Iraq
6. Bayibolu likukambiya limu vinthu vo vichitika mazuŵa nganu
Bayibolu lititikambiya kuti te “mu mazuŵa ngakumaliya.” (2 Timote 3:1) Wonani vinthu vo Bayibolu likukambiya limu kuti vazamuchitika mu mazuŵa nganu ngakumaliya.
Ŵerengani Mateyu 24:6, 7, pavuli paki kambiskanani fumbu ili:
Kumbi ndi vinthu vikuluvikulu nivi vo Bayibolu likukambiya limu kuti vazamuchitika mu mazuŵa ngakumaliya?
Ŵerengani 2 Timote 3:1-5, pavuli paki kambiskanani mafumbu yanga:
Kumbi Bayibolu likukamba kuti ŵanthu anandi azamuja ndi mijalidu wuli mu mazuŵa ngakumaliya?
Yimwi mwawonapu mijalidu niyi pa mijalidu yeniyi?
ŴANTHU ANYAKI AKAMBA KUTI: “Bayibolu ndi buku la nthanu waka.”
Kweni yimwi pakumwija, muwona kuti ntchifukwa wuli mukhumbika kugomezga Bayibolu?
KUMBI MWASAMBIRANJI?
Mbiri, vo asayansi akamba kweniso mauchimi vilongo kuti vo Bayibolu likamba vauneneska.
Kuweriyamu
Kumbi nkhani za mu Bayibolu zauneneska pamwenga ndi nthanu waka?
Kumbi ndi nkhani nizi zo asayansi akamba zo zikoliyana ndi vo Bayibolu likamba?
Kumbi muwona kuti Bayibolu likambiya limu vo vichitikengi kunthazi? Ntchifukwa wuli muwona viyo?
FUFUZANI
Kumbi Bayibolu likamba vauneneska pa nkhani za sayansi?
“Kumbi Sayansi Yikoliyana ndi vo Bayibolu Likamba?” (Nkhani ya pa webusayiti)
Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti te “mu mazuŵa ngakumaliya” nadi?
“Mauchimi 6 nga mu Bayibolu ngo Ngafiskika Mazuŵa Nganu” (Chigongwi cha Alinda, May 1, 2011)
Wonani mo mauchimi nga mu Bayibolu ngakukwaskana ndi Ufumu wa Girisi ngangufiskikiya.
Wonani mo mauchimi nga mu Bayibolu nganguwovye munthu munyaki kusintha mo wawoniyanga Bayibolu.
“Ndagomezganga Kuti Chiuta Kulivi” (Chigongwi cha Alinda Na. 5 2017)
a Mauchimi ndi mauthenga ngakutuliya kwaku Chiuta ngo ngakambiya limu vo vichitikengi kunthazi.
b B.C.E. wang’anamuwa kuti “Yesu Wechendazi” ndipu C.E. wang’anamuwa kuti “Yesu Wati Waza.”