Mungachita Upharazgi wa Mwamwaŵi!
1 Kumbi mbanthu alinga mu mpingu winu wo akusambira uneneska kuziya mu upharazgi wa mwamwaŵi? Mungazizwa ukongwa kuwona unandi wa ŵanthu ŵenaŵa. Upharazgi wa mwamwaŵi usazgapu kupharazgiya ŵanthu wo tikumana nawu mu vakuchitika vidu va zuŵa ndi zuŵa, nge asani te paulendo, kwende abali ndipuso azengezgani ŵidu, pakuluta kumsika, kusukulu, kunchitu ndi kunyaki kwa viyo. Pagulu linyaki la Akaboni akujumpha 200 akubatizika, akaboni akujumpha 80 angupharazgikiya mwamwaŵi. Mwaviyo, nthowa yakupharazgiya yeniyi njamampha ukongwa.
2 Apharazgi a mu vyaka 100 vakwamba, nyengu zinandi apharazganga mwamwaŵi. Mwakuyeruzgiyapu, po Yesu wayendanga mu Samariya wangupharazgiya munthukazi yo waneŵanga maji pa chisimi chaku Yakhobe. (Yoha. 4:6-26) Filipu wangwamba kukambiskana ndi munthurumi waku Etiopia yo waŵerenganga mu buku laku Yesaya, mwakufumba kuti ‘kumbi muziŵa vo muŵerenga?’ (Machi. 8:26-38) Pa nyengu yo wakutumika Paulo wenga mu jeri ku Filipi, wangupharazgiya alonda wo ajanga pa khomu la jeri. (Machi. 16:23-34) Panyengu yo wagwiriyanga jeri ku nyumba kwaki, Paulo ‘warondiyanga wosi wo alutanga kwaku iyu, waŵapharazgiyanga ufumu waku Chiuta, ndi kuŵasambizga va Ambuya Yesu Kristu.’ (Machi. 28:30, 31) Kumbi imwi namwi mungachita wuli upharazgi wa mwamwaŵi chinanga mungaŵa ndi soni?
3 Mo Tingayambiya: Tanandi tisuzgika kwamba kukambiskana ndi munthu yo tileka kumuziŵa. Nyengu zinyaki so kungaŵa kwakusuzga kukambiskana fundu za uneneska ndi munthu yo tiziŵana nayu kali. Chinthu cho chingatiwovya kwamba kulongolo, nkhuŵanaŵaniya umampha waku Yehova, chuma chauzimu cho wapereka kwa ateŵeti ŵaki ndipuso mujalidu wakuvwisa chitima wa ŵanthu pa charu. (Yona 4:11; Sumu 40:5; Mate. 13:52) Kusazgiyapu po tingapempha Yehova kuti watovyi ‘kuja ndi chiganga.’ (1 Ŵatesa. 2:2) Wakusambira munyaki wa Sukulu ya Giliyadi wangukamba kuti: “Chinthu cho ndawona nchakuti rombu litindiwovya asani ndisuzgika kuŵereŵeta ndi ŵanthu.” Asani muchita mantha kulongoro, perekani rombu lifupi la mu mtima.—Nehe. 2:4.
4 Mwakuyana ndi zina laki, upharazgi wamwamwaŵi ukhumba kuti tiyambengi kukambiskana mwakuchita kunozgeke pe cha pamwenga kwamba ndi lemba. Tikhoza kuwona kuti nchakovya kuja ndi chilatu chakwambisa kukambiskana chinanga ndi po techendanozgeke kupharazga. Apharazgi anandi akamba kuti asani achita ivi, atuŵa ndi chigomezgu cho chingaŵawovya kukamba za uthenga wamampha mkuluta kwa nyengu. Asani munthu wakhumba cha kukambiskana nayu, palivi chifukwa chakumuchichizgiya. Mungadumuwa kukumbiskana ko mwaulemu ndi kutuwapu.
5 Pakugula vinthu ku msika, muzichi munyaki wasoni walelesana masu ndi masu ndi munthu munyaki ndi kwamba kusekere. Asani munthu yo nayu wasekere, muzichi yo wakambapu mazu ngamanavi. Asani munthu yo wamuka mwaulemu, vitimupaska chiganga chakuti walutirizgi kukambiskana nayu. Iyu wavwisiya ukongwa ndipuso wawona nkhani yakukwaskana ndi uthenga wamampha yo yingamukondweska munthu yo. Mwa kugwiriskiya nchitu nthowa yeniyi, wagaŵiya mabuku nganandi ndipuso chinanga nkhwambisa sambiru la Bayibolo.
6 Mo Mungayambiya Kukambiskana: Kumbi nchinthu wuli cho tingachita kuti tiyambi kukambiskana? Po Yesu wakambiskananga ndi munthukazi pa chisimi, wangwamba ndi kupempha waka maji. (Yoha. 4:7) Panyaki tingayamba kukambiskana ndi munthu mwa kumutauza mwaubwezi pamwenga kumufumba fumbu. Pakukambiskana mungasaniya mwaŵi wa kukambapu fundu ya m’Malemba panyaki so mungamija mbeu ya uneneska. (Waku. 11:6) Ŵanthu anyaki awona kuti nkhwamampha kwamba ndi fundu inyaki yakukondweska yo yingapangisa munthu kukhumba kuziŵa vinandi. Mwakuyeruzgiyapu, asani mwaluta ku chipatala, mungayambisa kukambiskana mwakukamba kuti, “Ndazamukondwa ukongwa pa nyengu yo ndazamutama so cha.”
7 Kuja masu ndi vo vichitika kutiwovyengi so kwambisa kukambiskana. Mpapi yo we ndi ŵana a nkharu yamampha, tingamuwonga ndi kumufumba kuti, “Kumbi nchinthu wuli cho chakuwovyani kuti muleri umampha ŵana ŵinu?” Muzichi munyaki wavwisiya ukongwa nkhani zo zikambika ndi anyaki a kunchitu ndipu pavuli paki watamba kukambiskana nawu pakugwiriskiya nchitu fundu zo zitiŵakondweska. Wati wavwa kuti munthukazi munyaki kunchitu kwaki wayirwa, iyu wangumupaska magazini ya Galamukani! yo yakonkhosanga mo wanganozgeke nthengwa. Ivi vinguchitisa kuti alutirizgi kukambiskana fundu za m’Bayibolo.
8 Nthowa inyaki yakwambisiya kukambiskana njakuŵerenga mabuku ngidu taja pa malu ngo ŵanthu anyaki angatiwona. Mbali munyaki wajula magazini ya Nsanja ya Olonda pamwenga Galamukani! pa peji lo lendi mutu wakukondweska ndipu watamba kuŵerenga cha mu mtima. Asani munthu munyaki yo waja nayu pafupi walelesa pa magazini yaki, wafumba fumbu pamwenga wakambapu mazu ngamanavi pa nkhani yo waŵerenga. Ivi kanandi vichitisa kuti wayambi kukambiskana nayu ndi kumupharazgiya. Kusiya waka buku lidu lelosi pa malu ngakuwoneke, kungachitisa kuti anchitu pamwenga ŵana a sukulu anyidu azizwi nalu ndi kukhumba kuziŵa vinandi va buku lenilo.
9 Kusaniya Mipata: Pakuwona kuti nchitu ya kupharazga ikhumbika mwaliŵiliŵi, tingawonanga upharazgi wa mwamwaŵi nge chinthu cho chichitika pakuchija pe cha. M’malu mwaki, titenere kuyesesa kusaniya mipata yakupharazgiya po tigwira nchitu zidu za zuŵa ndi zuŵa. Ŵanaŵaniyani za ŵanthu wo panyaki mungakumana nawu, ndipuso mo mungayambisiya kukambiskana nawu mwaubwezi. Nyengu zosi muyendengi ndi Bayibolo kweniso mabuku ngidu ngo mungangagwiriskiya nchitu pakukambiskana ndi ŵanthu wo awoneka kuti mbakukondweskeka.—1 Pet. 3:15.
10 Chifukwa cha kuchita vinthu mwalusu, apharazgi anandi asaniya nthowa zakusaniriya mipata yakupharazgiya mwamwaŵi. Muzichi munyaki yo waja ku malu ko kwe nyumba zakuvikirika ukongwa, wagwiriskiya nchitu malu ngakucheziyaku ŵanthu ndipuso ko achitiyaku masaza ndipu iyu watuza ndi vithuzi vakutowa ukongwa vakulongo vinthu vachilengedu. Asani ŵanthu ama pa malu ngeningo ndi kukambapu za kutowa kwa vinthu vo, iyu wagwiriskiya nchitu mpata wenuwu kwamba kukambiskana nawu layizgu la m’Bayibolo lakukwasana ndi “kuchanya kufya ndi charu chifya.” (Chivu. 21:1-4) Kumbi mungaŵanaŵaniya nthowo zo mungayambisiya upharazgi wa mwamwaŵi?
11 Weriyaniku ku Ŵanthu Akunweka: Asani mwasaniya munthu wakuvwisiya yesani kuweriyaku ku munthu waviyo. Asani nkhwakwenere mungamukambiya kuti: “Ndikondwa ukongwa kukambiskana namwi, Kumbi tingazikumana so wuli kuti tizikambiskani so?” Apharazgi anyaki apereka adiresi yawu ndi nambala ya foni ku munthu ndi kukamba kuti: “Ndakondweseka ukongwa chifukwa cha kucheza namwi. Asani mukhumba kuvwa vinandi pa vo takambiskana mungandisaniya mwa kugwiriskiya nchitu adiresi pamwenga nambala ya foni iyi.” Asani mungafiska cha kukumana nayu so munthu yo, pangani manozgeru ngakuti mpingu wo we kufupi ndi ko waja uzikumani nayu mwakulemba ndi kupereka mwaliŵi fomu yakuti Kawonaneni ndi Wachidwi Uyu (S-43) kwa mlembi wa mpingu winu.
12 Nyengu yo tapharazga mwamwaŵi titenere kuyilemba nge lipoti la uteŵeti wa kumunda. Mwaviyo, wonesesani kuti mulemba nyengu yo mwapharazga chinanga ngangaŵa maminiti ngamanavi pa zuŵa. Asani mupharazgi weyosi wangapharazga mwamwaŵi kwa maminiti 5 zuŵa lelosi, pakumaliya pa mwezi wewosi asani ngosi ngangasazgika pamoza ngakwanengi maola 17 miliyoni.
13 Te ndi vifukwa vamampha ukongwa vakuchitiya upharazgi wa mwamwaŵi, chifukwa chakuti titanja Chiuta ndipuso ŵanthu anyidu. (Mate. 22:37-39) Mtima wakwanja mijalidu yaku Yehova ndipuso vilatu vaki utitichitisa kuti tikambengi za ‘unkhankhu wa mazaza nga ufumu waki.’ (Sumu 145:7, 10-12) Kuŵanaŵaniya anyidu mwakutuwa pasi pa mtima kutitipangisa kuti tigwiriskiyengi nchitu mpata wewosi mwakwenere pakupharazga uthenga wamampha nyengu yeche waka. (Ŵaro. 10:13, 14) Kuŵanaŵaniyapu ndipuso kunozgeke, kungatipaska mwaŵi tosi wa kupharazga mwamwaŵi ndipuso tingasaniya likondwa lo lituza chifukwa chakukambiya munthu wa mtima wamampha uneneska.
[Mafumbu]
1. (a) Kumbi upharazgi wamwamwaŵi ungang’anamuwanji? (b) Kumbi mbanthu alinga munu wo akusaniya uneneska kuziya mu upharazgi wa mwamwaŵi?
2. Kumbi ndi vakuwoniyapu wuli va upharazgi wa mwamwaŵi vo tisaniya m’Malemba?
3. Kumbi nchinthu wuli cho chingatiwovya kumalisa soni?
4. Kumbi titenere kuja ndi chilatu wuli, nanga nchifukwa wuli?
5. Kumbi nchinthu wuli cho chitovya mzichi munyaki wasoni kupharazga mwamwaŵi?
6. Kumbi tingayambisa wuli kukambiskana ndi munthu mwamwaŵi?
7. Kumbi kuja masu ndi vo vichitika kungatiwovya wuli kupharazga mwamwaŵi?
8. Kumbi tingangagwiriskiya nchitu wuli mabuku ngidu pakwambisa kukambiskana?
9, 10. (a) Kumbi tingasaniya wuli mipata ya kupharazgiya mwamwaŵi? (b) Kumbi imwi muchita wuli venivi?
11. Kumbi tingachita wuli kuti tikakumani ndi munthu wakunweka yo tingumupharazgiya mwamwaŵi?
12. (a) Nchifukwa wuli titenere kulemba ndi kuchitiya lipoti nyengu yeyosi yo tachita upharazgi wa mwamwaŵi? (b) Kumbi patuŵa vakutuwapu wuli chifukwa cha upharazgi wa mwamwaŵi? (Wonani bokosi lakuti “Upharazgi wa Mwamwaŵi we ndi Vakutuwapu Vaki.”)
13. Kumbi nchinthu wuli cho chitenere kutichitisa kuti tipharazgengi mwamwaŵi?
[Fundu yo yakonkhoskeka papeji 4]
Muwonengi kuti nchakovya kuja ndi chilatu chakuti mukambiskanengi ndi ŵanthu wo mwakumana nawu
[Fundu yo yakonkhoskeka papeji 5]
Mwa kuchita vinthu mwalusu, apharazgi anandi asaniya nthowa za kwambisiya upharazgi wa mwamwaŵi
[Bokosi papeji 5]
Masachizgu ngo Ngangatovya Kwambisa Kukambiskana
◼ Pemphani chovyu mwakuromba
◼ Sankhani ŵanthu wo awoneka aubwezi ndipuso wo athaŵiriya cha
◼ Yesani kuŵalelesa ndi kuŵasekere ndipu kambanipu chinthu chimoza cho chiwoneka kuti mosi mukondweseka nachu
◼ Muvwisiyengi ukongwa
[Bokosi papeji 6]
Upharazgi wa Mwamwaŵi we ndi Vakutuwapu Vaki
• Po mubali munyaki walindizgiyanga galimotu yaki kuti inozgeki pa garaja, wangupharazgiya ŵanthu wo ŵenga nayu pafupi ndipu wanguŵapaska timapepala takuŵadaniya ku nkhani ya Bayibolo pa unganu wa chigaŵa. Pati pajumpha chaka chimoza pa unganu wa chigaŵa, mubali yo wamuziŵanga umampha cha wangumutauza mwachanju ukongwa. Mubali uyu wenga yumoza wa ŵanthu wo angupaskika kapepala pa garaja chaka chajumpha. Munthu yo wanguluta kuchivwisiya nkhani ya Bayibolo ndipu wangupereka zina laki kuti wakhumba sambiru la Bayibolo. Iyu ndi muwolu waki sonu akubatizika.
• Muzichi munyaki yo wangusambira uneneska kuziya mu upharazgi wa mwamwaŵi, wawona ŵanthu wo wakumana nawu pakuchito ŵana ŵaki kuja chigaŵa chakupharazgaku. Chigaŵa chaki chisazgapu azengezgani, apapi wo wakumana nawu ku sukulu ndipuso panyengu yo apapi akumana pamoza. Nyengu zosi asani wakhumba kwamba kukambiskana ndi munthu, wakonkhoska fundu yambula kusuzga kweni yakutuliya pasi pa mtima yakuti Bayibolo ndichu chinthu chakuzirwa cho chitimuwovya kulera ŵana ŵaki, pavuli paki walutirizga kukamba nkhani zinyaki. Kweni chifukwa chakuti wayamba kali kukambiskana nawu, chituŵa chambula kusuzga kuti waserezemu nkhani ya Bayibolo mu kucheza kwawu. Mwa kugwiriskiya nchitu nthowa yeniyi wawovyapu ŵanthu akukwana 12 kuti abatiziki.
• Muzichi munyaki wangusaniya mwaŵi wakupharazgiya munthu yo wagwira nchitu ku kampani ya Inshuwalansi yo wanguza ku nyumba yaki. Iyu wangumufumba asani wakhumba kuja ndi umoyu wambula kutamatama, walikondwa ndipuso wamuyaya. Munthu yo wanguzomera ndipu wangumufumba kuti, ndi mtundu wuli wa Inshuwalansi yo iyu wakambanga. Muzichi yo wangumulongo malayizgu nga m’Bayibolo ndipu wangumugaŵiya buku lo iyu wanguchiliŵerenga zuŵa limoza. Sambiru la Bayibolo lingwamba ndipu wangwamba kusanirika pa maunganu, pavuli paki wanguzibatizika.
• Po muzichi munyaki wenga mu ndegi, wangwamba kuŵereŵeta ndi ma yo wanguja nayu pafupi ndipu wangusaniya mpata wakumupharazgiya. Ŵati afika ko alutanga, muzichi yo wangumupaska ma yo adiresi ndi nambala yaki ya foni ndipuso wangumuchiska kuti wakayambi kusambira Bayibolo asani wachikumana ndi Akabon aku Yehova. Mawa laki Akaboni aku Yehova ŵaŵi angufika pa nyumba ya ma yuwa. Ma yo wangwamba kusambira Bayibolo, kuluta panthazi mwaliŵi ndi kubatizika ndipuso nayu wangwamba kuchitisa masambiru ngatatu nga Bayibolo.
• Mubali munyaki wambula kuwona wa vyaka 100 yo waja ku nyumba yakusungiyaku ŵanthu akukota, kanandi wakamba kuti “Tikhumba Ufumu” Ivi vichitisa kuti manesi ndi ŵanthu anyaki akutama amufumbi mafumbu, vo vichitisa kuti wakonkhoski za Ufumu. Yumoza mwa anthukazi wo agwira nchitu ku malu ngo, wangumufumba vo wazamuchita mu Paradayisu. Iyu wangumuka kuti, “Ndazamukwamba so kuwona ndi kwenda ndipu ndazamukotcha njinga yo ndigwiriskiya nchitu sonu.” Chifukwa chakuti ngwambula kuwona, wapempha ma yo kuti wamuŵerengiyengi magazini. Asani mwana wa mubali uyu waza kuzimuwona, munthukazi yo wagwira nchitu ku malu yanga wapempha mwana yo kuti wato magazini ndi kuluta nangu ku nyumba. Nesi wangumukambiya mwana yo kuti: “Mutu wasonu ku nyumba yo tisungiyaku ŵanthu akukota ngwakuti: ‘Tikhumba Ufumu.’ ”
• Muzichi munyaki yo walindizganga chakurya ku lesitilanti wanguvwa kagulu ka anthurumi anyaki wo anguja nayu pafupi achilongolo nkhani za ndali. Munthurumi munyaki wangukamba kuti boma lingamalisa cha masuzgu ngidu. Cha mu mtima muzichi yo wangukamba kuti, ‘Uwu ndi mwaŵi wangu.’ Wangupereka rombu lifupi, pavuli paki wanguŵafikiya. Pavuli pakuzumbuwa zina laki, wanguŵakambiya za boma lo lazamumalisa masuzgu, Ufumu waku Chiuta, ndipu wanguŵapaska kabuku ko wenga naku. Pa nyengu yeniyo pe bwana wa pa malu ngo wangufika. Muzichi yo wanguŵanaŵana kuti wamudikiskengi. M’malu mwaki, wangumukambiya kuti wavwisiyanga vo akambanga ndipu nayu wakhumba so kabuku. Wanchitu so munyaki yo wavwisiyanga so wangumufikiya wachiliya. Iyu wenga wakusambira Bayibolo waki wakali ndipu wakhumbanga kwamba so kusambira.