Ufumu Waku Chiuta Ulamuliya!

1. Kumbi tisimikizanji, nanga ntchifukwa wuli?

ASANI muwona vinthu vo vichitika pacharu, kumbi vitikusuzgani kugomezga kuti vinthu vijengi umampha kunthazi? Ŵanthu a mubanja limoza atanjana ukongwa cha nge mo achitiyanga kali. Ŵanthu anandi mbakujikuzga ukongwa kweniso mbakali. Anandi vitiŵasuzga kugomezga ŵanthu wo ŵe ndi mazaza. Kweni venivi vingakusimikiziyani kuti vinthu vijengi umampha kunthazi. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti ŵanthu achita vinthu ndendende nge mo Bayibolu lingukambiya limu vakukwaskana ndi uchimi wa “mazuŵa ngakumaliya.” (2 Timo. 3:1-5) Munthu wa mtima wamampha wangasuska cha kuti uchimi wenuwu ufiskika, ndipu kufiskika kwaki kulongo kuti Khristu Yesu wakwamba kulamuliya nge Fumu ya Ufumu waku Chiuta. Kweni uwu mbumoza mwa mauchimi nganandi ngakukwaskana ndi Ufumu. Kusambira vakukwaskana ndi mauchimi ngo ngafiskika pambula kuswera, kungatiwovya kuja ndi chivwanu chakukho.

2. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi, nanga ntchifukwa wuli? (Konkhoskani chithuzi cho che pachikonkhombi.)

² Mu nkhani iyi, tikambiskanengi (1) uchimi wo utitiwovya kuziŵa nyengu yo Ufumu ukwambiya kulamuliya, (2) mauchimi ngo ngatitiwovya kuziŵa kuti Yesu ndi Fumu ya Ufumu waku Chiuta kuchanya, ndipuso (3) mauchimi ngo ngavumbuwa mo arwani a Ufumu waku Chiuta azamumaliya. Tiwonengi kuti mauchimi ngenanga ngakoliyana nge timapepala ta gemu yinyaki (jigsaw puzzle) ndipu ngatitiwovya kuziŵa kuti umaliru we pafupi ukongwa nge mo Yehova wakulayizgiya.

KUMBI TIZIŴA WULI NYENGU YO UFUMU UNGWAMBIYA KULAMULIYA?

3. Kumbi uchimi wa pa Daniyeli 7:13, 14, utitisimikiziyanji vakukwaskana ndi Fumu ya Ufumu waku Chiuta?

³ Uchimi wa pa Daniyeli 7:13, 14 utitisimikiziya kuti Khristu Yesu wazamuja wakulamuliya wamampha ukongwa wa Ufumu waku Chiuta. Ŵanthu a mu mitundu yosi azamukondwa “kumuteŵete,” ndipu pazamuŵavi fumu yinyaki yo yazamusere mumalu mwaki. Uchimi unyaki wa mu buku la Daniyeli ungukambiya limu kuti Yesu waziyambanga kulamuliya mu Ufumu wenuwu kukumaliya kwa nyengu 7. Kumbi vingachitika kuziŵa nyengu yo Yesu wangujaliya Fumu?

4. Konkhoskani mo lemba la Daniyeli 4:10-17, lititiwovye kuziŵa chaka cho Khristu wangujaliya Fumu. (Wonani so mazu ngamumphata.)

⁴ Ŵerengani Daniyeli 4:10-17. “Nyengu 7” zimiya vyaka 2,520. Nyengu yeniyi yingwamba mu 607 B.C.E., pa nyengu yo Ababiloni angutuzgiyapu fumu yakumaliya pa mpandu waku Yehova ku Yerusalemu. Ndipu yingumala mu 1914 C.E., pa nyengu yo Yehova wanguŵikiya Yesu “yo ngwakwenere mwadangu,” kuja Fumu ya Ufumu waku Chiuta.b​—Ezeki. 21:25-27.

5. Kumbi uchimi wakukwaskana ndi “nyengu 7” utitiwovya wuli?

⁵ Kumbi uchimi wenuwu ungatiwovya wuli? Kuziŵa vakukwaskana ndi “nyengu 7,” kutitisimikiziya kuti Yehova wafiska malayizgu ngaki pa nyengu yaki. Nge mo wanguŵikiya nyengu chayiyu yo Ufumu waki ungujalikiskikiya, iyu wazamuwonesesa so kuti mauchimi nganyaki ngosi ngafiskika pa nyengu yo wakusankha. Kukamba uneneska, zuŵa laku Yehova ‘liswerengi cha!’​—Haba. 2:3.

KUMBI TIZIŴA WULI KUTI KHRISTU NDI FUMU YA UFUMU WAKU CHIUTA?

6. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo tiwona pacharu vo vilongo kuti Khristu walamuliya kuchanya? (b) Kumbi uchimi wa pa Chivumbuzi 6:2-8 usimikiziya wuli vinthu venivi?

⁶ Yesu we pafupi kumaliza uteŵeti waki wa pacharu chapasi, wangukambiya limu vinthu vinyaki vo vaziwovyanga akusambira ŵaki kuziŵa kuti wayamba kulamuliya kuchanya. Vinyaki mwa vinthu vo wanguzumbuwa ndi nkhondu, nja kweniso vidilirisi. Iyu wangukambiya so limu kuti kwazamuja milili pamwenga matenda “mumalu ngakupambanapambana,” ndipu unyaki mwa milili yeniyi ndi COVID-19. Vinthu venivi ndi vinyaki mwa vo Bayibolu likamba kuti “chisimikizu” cha kuŵapu kwaku Khristu. (Mate. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Pati pajumpha vyaka 60 kutuliya po Yesu wangufwiya ndi kuwere kuchanya, iyu wangusimikiziya so wakutumika Yohane mu chiwona kuti vinthu venivi vazamufiskika. (Ŵerengani Chivumbuzi 6:2-8.) Vinthu vosi venivi vaja vichichitika kutuliya po Yesu wakujaliya Fumu mu 1914.

7. Ntchifukwa wuli pacharu pachitika vinthu vinandi viheni kutuliya po Yesu wangujaliya Fumu?

⁷ Ntchifukwa wuli vinthu vingwamba kunangika ukongwa pacharu Yesu wati waja Fumu? Lemba la Chivumbuzi 6:2, likamba chinthu chakukhumbika ukongwa cho Yesu wangwamba kuchita wati waja Fumu, ndipu chinthu chaki nkhuchita nkhondu. Kuchita nkhondu ndiyani? Kuchita nkhondu ndi Dyaboli kweniso viŵanda vaki. Mwakukoliyana ndi Chivumbuzi chaputala 12, Satana wangupunda cha nkhondu ndipu iyu ndi viŵanda vaki anguponyeka pacharu chapasi. Chifukwa cha ukali, Satana wangwamba kuyukiya ŵanthu, vo vichitiska “soka charu chapasi.”​—Chivu. 12:7-12.

8. Kumbi tiyanduwa wuli asani tiwona kufiskika kwa mauchimi ngakukwaskana ndi Ufumu?

⁸ Kumbi mauchimi ngenanga ngangatiwovya wuli? Vinthu vo vichitika pacharu kweniso kusintha nkharu kwa ŵanthu ko kuchitika kutitiwovya kuziŵa kuti Yesu ndi Fumu. Mwaviyo, mumalu mwa kuguŵa asani tiwona kuti ŵanthu achita vinthu mwakujikuzga kweniso mwankhaza, tikumbuka kuti vo achita vifiska uchimi wa mu Bayibolu. Ufumu ulamuliya! (Salimo 37:1) Ndipu tikhazengi kuti masuzgu ngasazgikiyengeku po Aramagedoni yepafupi ukongwa. (Mariko 13:8; 2 Timo. 3:13) Tiwonga ukongwa kuti Awusefwi akuchanya atiwovya kuziŵa chifukwa cho pacharu chapasi pachitikiya masuzgu nganandi.

KUMBI ARWANI AKU CHIUTA AZAMUMALA WULI?

9. Kumbi uchimi wa pa Daniyeli 2:28, 31-35, utiwukonkhoska wuli ufumu wakumaliya, nanga ungwamba zuŵanji kulamuliya?

⁹ Ŵerengani Daniyeli 2:28, 31-35. Tiwona kufiskika kwa uchimi wa pa lemba ili mazuŵa nganu. Malotu ngaku Nebukadinezara ngangulongo vo vazichitikanga “mu mazuŵa ngakumaliya,” asani Khristu waziyamba kulamuliya. Arwani aku Yesu a pacharu chapasi, azisazgangapu ufumu wakumaliya wa pacharu chosi wo Bayibolu lingukambiya limu, wo uyeruzgikiya ndi “pamaphazi.  . . ngachisulu ndi dongu.” Ufumu wenuwu ukwamba kali kulamuliya. Ufumu uwu ungwamba kulamuliya pa nyengu ya Nkhondu Yakwamba ya Pacharu Chosi, po charu cha Britain ndi United States, vingwamba kukoliyana ukongwa. Chikozgu cho Nebukadinezara wangulota, chingulongore limu vinthu viŵi vakukwaskana ndi ufumu wenuwu, vo vaziwupambanisanga ndi maufumu ngakuvuli.

10. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo Ufumu wa Britain ndi America utondeka kuchita vo uchimi waku Daniyeli ungukambiya limu? (b) Kumbi tikhumbika kukhwechanji? (Wonani bokosi lakuti “Phweriyani ndi Dongu!”)

¹⁰ Chakwamba, mwakupambana ndi maufumu nganyaki nga kuvuli ngo ngazumbulika mu chiwona ichi, Ufumu wa Britain ndi America uyeruzgikiya ndi chisulu chakulama nge golidi pamwenga siliva cha, kweni chisulu chakusazgikana ndi dongu. Dongu limiya “ŵana a ŵanthu” pamwenga kuti ŵanthu bweka. (Dani. 2:43, mazu ngamumphata) Mazuŵa nganu, viwoneke limu kuti vo ŵanthu achita pa visankhu, pa nkhani za kurwiya wanangwa wa ŵanthu, viwoneseru kweniso mawupu nga ŵanthu a pa ntchitu, vichitiska kuti kuŵi kwakusuzga kuti alongozgi a ufumu wenuwu afiski vo akhumba.

11. Kumbi Ufumu wa Britain ndi America, utitiwovya wuli kugomezga ukongwa kuti tija mu nyengu yakumaliya?

¹¹ Chachiŵi, Ufumu wa Britain ndi America wo uyeruzgikiya ndi maphazi nga chikozgu chikulu, ndiwu ufumu wakumaliya wo Bayibolu lingukambiya limu. Pazamuŵavi so boma linyaki la ŵanthu lo lazamusere mumalu mwa ufumu wenuwu. Mumalu mwaki, ufumu uwu wazamubwangandulika ndi Ufumu waku Chiuta pa Aramagedoni limoza ndi maboma nganyaki ngosi nga ŵanthu.c​—Chivu. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Kumbi uchimi waku Daniyeli ukamba so ukaboni unyaki nuwu wo utitipembuzga kweniso kutipaska chilindizga?

¹² Kumbi uchimi wenuwu ungatiwovya wuli? Uchimi waku Daniyeli upereka so ukaboni unyaki wakuti tija mu nyengu yakumaliya. Vyaka 2,500 vo vajumpha, Daniyeli wangukambiya limu kuti asani ufumu wa Babiloni wazimala, maufumu nganyaki nganayi ngazamulamuliya ŵanthu aku Chiuta. Iyu wanguvumbuwa so kuti ufumu wa Britain ndi America, ndiwu wazamuja wakumaliya. Venivi vititichiska kweniso kutipaska chilindizga kuti pambula kuswera yapa Ufumu waku Chiuta ubwanganduwengi maboma ngosi nga ŵanthu ndipu yiwu ndiwu wazamulamuliya charu chosi.—Dani. 2:44.

13. Kumbi “fumu ya 8 kweniso “mafumu 10,” vo vizumbulika pa Chivumbuzi 17:9-12, vimiyanji, nanga uchimi wenuwu wafiskika wuli?

¹³ Ŵerengani Chivumbuzi 17:9-12. Chifukwa chakuti Nkhondu Yakwamba ya Pacharu Chosi yingunanga vinthu vinandi, panguchitika chinthu chinyaki cho chingufiska uchimi unyaki wa mu Bayibolu wakukwaskana ndi mazuŵa ngakumaliya. Alongozgi a vyaru akhumbanga kuti pacharu paŵi chimangu. Mwaviyo, mu January 1920 angujalikiska wupu wa League of Nations, wo pavuli paki ungwamba kuziŵika kuti United Nations mu October 1945. Wupu wenuwu udanika kuti “fumu ya 8.” Kweni mbufumu wa pacharu chosi cha. Wupu uwu uja ndi nthazi chifukwa chakuti maboma ndingu ngatiwuwovya. Bayibolu lidana maboma ngenanga kuti “mafumu 10.”

14-15. (a) Kumbi lemba la Chivumbuzi 17:3-5, livumbuwanji vakukwaskana ndi “Babiloni Mukulu”? (b) Kumbi ŵanthu wo akoliyana ndi visopa vaboza achitanji?

¹⁴ Ŵerengani Chivumbuzi 17:3-5. Mu chiwona chakutuliya kwaku Chiuta, Yohane wanguwona huli, “Babiloni Mukulu,” yo wamiya visopa vosi vaboza. Kumbi chiwona chenichi chafiskika wuli? Kwa nyengu yitali, visopa vosi vaboza vaja vichichitiya vinthu limoza ndi maboma ngandali kweniso kungawovya. Kweni pambula kuswera yapa, Yehova wazamuŵika venivi mumitima ya maboma ngandali kuti ‘ngachiti vo iyu waŵanaŵana.’ Kumbi ndi vinthu wuli vo vazamuchitika pavuli paki? Andali ŵenaŵa wo ndi “mafumu 10,” azamuyukiya visopa vaboza ndi kuvibwanganduwa.​—Chivu. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Kumbi tiziŵa wuli kuti “Babiloni Mukulu” wepafupi kumala? Kuti timuki fumbu lenili, tingachita umampha kukumbuka kuti chigaŵa chinyaki cha tawuni yakali ya Babiloni chinguvikilirika ndi maji nga mu Msinji wanthazi wa Yufureti. Buku la Chivumbuzi liyeruzgiya ŵanthu mamiliyoni nganandi wo akoliyana ndi Babiloni Mukulu ndi “maji” ngakuvikiliya. (Chivu. 17:15) Kweni livumbuwa so kuti maji ‘ngazamukuphwa,’ kulongo kuti ŵanthu anandi azamuleka kukoliyana ndi visopa vaboza. (Chivu. 16:12) Mazuŵa nganu, uchimi wenuwu ufiskika chifukwa ŵanthu anandi avijowo visopa vawu ndipu apenja kunyaki chovyu cha masuzgu ngawu.

16. Kumbi tingayanduwa wuli chifukwa cha kuvwisa mauchimi ngakukwaskana ndi nyengu yo wupu wa United Nations ungujalikiskikiya kweniso nyengu yo Babiloni Mukulu wazamubwangandulikiya?

¹⁶ Kumbi mauchimi ngenanga ngangatiwovya wuli? Kupangika kwa wupu wa United Nations kweniso fundu yakuti ŵanthu anandi aleka kukoliyana ndi visopa vaboza, mbukaboni wakuti tija mu mazuŵa ngakumaliya. Chinanga kuti ŵanthu anandi aleka kukoliyana ndi Babiloni Mukulu, venivi ndivu cha vo vazamubwanganduwa visopa vaboza. Nge mo takambiyapu kali, Yehova wazamuŵika venivi mumitima ya “mafumu 10,” ngo ngamiya maboma ngandali ngo ngatovya wupu wa United Nations kuti ‘ngachiti vo iyu waŵanaŵana.’ Mitundu yeniyi yazamubwanganduwa Babiloni Mukulu mwamabuchibuchi ndipu venivi vazamuziziswa charu chapasi.d (Chivu. 18:8-10) Kubwangandulika kwa Babiloni Mukulu kwazamuyaŵayiska charu chosi chapasi ndipu venivi vingaziyambisa masuzgu ngakulu, kweni ŵanthu aku Chiuta azamukuŵa ndi vifukwa viŵi vakukondwe. Chisopa chaboza cho chaja murwani waku Yehova kwa nyengu yitali chazamuŵaku so cha, ndipuso utaski widu wazamukuŵa kuti we pafupi ukongwa!​—Luka 21:28.

MUGOMEZGENGI KUTI YEHOVA WAZAMUVIKILIYA ŴANTHU ŴAKI KUNTHAZI

17-18. (a) Kumbi tingachita wuli kuti tilutirizgi kukhoreska chivwanu chidu? (b) Kumbi tazamukambiskananji mu nkhani yakulondopu?

¹⁷ Daniyeli wangukambiya limu kuti ŵanthu “azamuziŵa vinthu vinandi vauneneska.” Ndipu fundu yeniyi njauneneska nadi! Pasonu panu tivwisa mauchimi ngakukwaskana ndi nyengu yidu. (Dani. 12:4, 9, 10) Mauchimi ngenanga ngauneneska nadi mwakuti ngachitiska kuti timutumbikengi ukongwa Yehova kweniso Mazu ngaki. (Yesa. 46:10; 55:11) Mwaviyo, lutirizgani kukhoreska chivwanu chinu mwakusambira Malemba mwaphamphu kweniso kovya ŵanthu anyaki kuti aje pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Iyu wazamuvikiliya ŵanthu wosi wo atimuthemba ndi mtima wosi ndipu wazakuŵapaska “chimangu chambula kumala.”—Yesa. 26:3.

¹⁸ Mu nkhani yakulondopu, tazamukambiskana mauchimi ngakukwaskana ndi mpingu Wachikhristu mu nyengu yakumaliya. Nge mo tazamusambiriya, mauchimi ngenanga ngalongo so kuti tija mu mazuŵa ngakumaliya. Tazamuwona so ukaboni wakuti Yesu, yo sonu ndi Fumu yidu, walongozga ŵanthu ŵaki akugomezgeka.