Kumbi Vo Yesu Wanguchita mu Mazuŵa 40 Ngakumaliya Pacharu Vititisambizanji?

1-2. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitika pa nyengu yo akusambira ŵaŵi aku Yesu alutanga ku Emawusi?

PENGA pa Nisani 16, mu 33 C.E. Akusambira aku Yesu ŵenga ndi chitima chikulu kweniso mantha. Akusambira ŵaŵi atuwanga ku Yerusalemu ndipu alutanga ku muzi wa Emawusi, wo wenga pa mtunda wa makilomita pafufupi 11 kutuwa ku Yerusalemu. Ŵanthu ŵenaŵa anguguŵa ukongwa chifukwa Yesu yo wenga mulongozgi wawu wangubayika. Vo yiwu akhazanga kuti Mesiya wazamuchita vawonekanga kuti vifiskikengi cha. Kweni panguchitika chinthu chinyaki chakuziziswa.

² Panguza munthu munyaki wachilendu ndipu wangwamba kulongozgana nawu. Akusambira wo angwamba kumukonkhoske vinthu vakupaska chitima vo vinguchitikiya Yesu. Kweni munthu yo wangwamba kuŵakonkhoske vinthu vo anguziviluwapu cha pa umoyu wawu. Iyu wanguŵakonkhoske chifukwa cho Mesiya watenere kusuzgikiya kweniso kufwa “kwambiya vo Mozesi wakulemba mpaka vosi vo achimi akulemba.” Wosi atatu ŵati afika ku Emawusi, munthu wachilendu yo wangujivumbuwa kuti ndi Yesu yo wayuskika. Akusambira yaŵa atenere kuti angukondwa ukongwa kuziŵa kuti Mesiya wayuskika!—Luka 24:​13-35.

3-4. Kumbi akusambira aku Yesu anguchita wuli Yesu wati waŵachiska, nanga tikambiskanengenji mu nkhani iyi? (Machitidu 1:3)

³ Yesu wanguwoneke kwa akusambira ŵaki maulendu nganandiku mu mazuŵa 40 ngakumaliya ngo wenga pacharu chapasi. (Ŵerengani Machitidu 1:3.) Pa nyengu yeniyi, Yesu wanguchiska akusambira ŵaki wo ŵenga ndi chitima kweniso mantha. Yiwu angukondwa ukongwa kweniso ŵenga ndi chiganga ndipu angwamba kupharazga uthenga wamampha wa Ufumu.a

⁴ Kusambira vo Yesu wanguchita pa nyengu yeniyi kungatiwovya ukongwa. Mu nkhani iyi, tiwonengi vo Yesu wanguchita kuti (1) wachiski akusambira ŵaki, (2) waŵawovyi kungavwisa umampha Malemba, ndipuso (3) waŵasambizi mo angaphwere maudindu ngakulungakulu. Pa fundu yeyosi, tiwonengi mo tingayezge Yesu.

WANGUCHISKA AKUSAMBIRA ŴAKI

5. Ntchifukwa wuli akusambira aku Yesu akhumbikanga kuchiskika?

⁵ Akusambira aku Yesu akhumbikanga kuchiskika. Chifukwa wuli? Anyaki anguleka nyumba zawu, mabanja kweniso mabizinesi ngawu kuti amulondongi. (Mate. 19:27) Anyaki, ŵanthu aŵachitiyanga vinthu vambula urunji chifukwa chakuti anguja akusambira aku Yesu. (Yoha. 9:22) Yiwu anguchita venivi chifukwa chakuti agomezganga kuti Yesu wenga Mesiya yo alindizganga. (Mate. 16:16) Kweni Yesu wati wabayika, yiwu anguguŵa ukongwa chifukwa awonanga nge kuti vo akhazanga vichitikengi cha.

6. Kumbi Yesu wanguchitanji wati wayuskika?

⁶ Tikayika cha kuti Yesu wanguvwisa chifukwa cho akusambira ŵaki anguchitiya chitima viyo. Iyu wanguziŵa kuti ntchifukwa chakuti ŵenga ndi chivwanu chimana cha, kweni chifukwa chakuti angutaya munthu wakukhumbika ukongwa pa umoyu wawu. Mwaviyo, pa zuŵa lo wanguyuskikiya wangwamba kuchiska mabwezi ngaki. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguwoneke kwaku Mariya wa ku Magadala yo waliyanga pamuwunda waki. (Yoha. 20:​11, 16) Iyu wanguwoneke so kwa akusambira ŵaki ŵaŵi wo azumbulika kukwamba kwa nkhani iyi. Pavuli paki, wanguwoneke ku wakutumika Peturo. (Luka 24:34) Kumbi tingasambiranji pa vo Yesu wanguchita? Tiyeni tiwoni vo vinguchitika wati wawoneke kwaku Mariya wa ku Magadala.

7. Nge mo pakambiya pa Yohane 20:​11-16, kumbi Yesu wanguwona Mariya wachichitanji ndi mlenjilenji pa Nisani 16, ndipu venivi vingumuchitiska kuti wachitenji? (Wonani so chithuzi.)

⁷ Ŵerengani Yohane 20:​11-16. Ndi mlenjilenji pa Nisani 16, anthukazi anyaki akugomezgeka anguluta ko Yesu wanguŵikika wati wafwa. (Luka 24:​1, 10) Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Mariya wa ku Magadala yo wenga yumoza wa anthukazi ŵenaŵa. Mariya wati wafika kumasanu wangusaniya kuti muwunda ngwamwazi. Iyu wangutchimbiya kuchikambiya Peturo ndi Yohane. Pavuli paki, yiwu angutchimbiriya kumasanu ndipu Mariya waŵalondonga muvuli. Ŵati awona nadi kuti muwunda wo wenga mwazi, Peturo ndi Yohane anguwere kunyumba. Kweni Mariya wangujaliya kweniko ndipu waliyanga. Iyu wanguziŵaku cha kuti Yesu wamuwonanga. Iyu wanguwona kuti munthukazi wakugomezgeka mwenuyu waliyanga ndipu wakhumbisiskanga kumuchiska. Yesu wanguwoneke kwaku Mariya ndipu wanguchita chinthu chinyaki cho chingumuchiska ukongwa. Yesu wangukambiskana nayu ndipu wangumutuma kuti wakakambiyi akusambira ŵaki kuti iyu wayuskika.—Yoha. 20:​17, 18.

8. Kumbi tingamuyezga wuli Yesu?

⁸ Kumbi tingamuyezga wuli Yesu? Tingayezga Yesu asani tichiska abali ndi azichi kuti alutirizgi kuteŵete Yehova. Tijengi masu kuti tiwonengi masuzgu ngo akumana nangu ndipuso tilongorongi nawu mwalisungu. Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Jocelyn yo mvurwa waki wangufwa pangozi yakofya. Iyu wanguti, “Kwa myezi yinandi, ndenga ndi chitima chikulu.” Kweni mubali munyaki ndi muwolu waki angumudaniya kunyumba kwawu. Yiwu anguvwisiya mwakuphwere vo wakonkhoskanga ndipu angumusimikiziya kuti Chiuta watimuwona kuti ngwakuzirwa ukongwa. Jocelyn wangukamba kuti: “Venga nge kuti Yehova wanguŵagwiriskiya ntchitu kuti andiguziyi muboti kutuwa munyanja yandimba yo ndabirangamu. Yiwu angundiwovya kuti ndilutirizgi kuteŵete Yehova.” Nasi tingachiska anyidu asani titiŵavwisiya mwakuphwere achitikonkhoske vo ve mumtima mwawu ndipuso tilongorongi nawu mwalisungu kuti tiŵachiski kuti alutirizgi kuteŵete Yehova mwakugomezgeka.—Aro. 12:15.

WANGUWOVYA ANYAKI KUVWISA MALEMBA

9. Kumbi akusambira aku Yesu angukumana ndi suzgu wuli, nanga iyu wanguŵawovya wuli?

⁹ Akusambira aku Yesu angulonde Mazu ngaku Chiuta ndipu ayesesanga kungagwiriskiya ntchitu pa umoyu wawu. (Yoha. 17:6) Chinanga kuti venga viyo, yiwu avwisanga mbwenu cha chifukwa cho Yesu wangufwiya pachimiti chakutombozgekiyapu nge munthu wakuswa marangu. Yesu wanguziŵa kuti anguchita venivi chifukwa chakuti akayikiyanga cha, kweni chifukwa chakuti avwisanga waka cha. (Luka 9:​44, 45; Yoha. 20:9) Mwaviyo, iyu wanguŵawovya kuvwisa vo Malemba ngang’anamuwa. Tiyeni tikambiskani mo wanguchitiya venivi pa nyengu yo wanguwoneke kwa akusambira ŵaki ŵaŵi panthowa yakuluta ku Emawusi.

10. Kumbi Yesu wanguŵawovya wuli akusambira ŵaki kuziŵa kuti iyu wenga Mesiya? (Luka 24:​18-27)

¹⁰ Ŵerengani Luka 24:​18-27. Wonani kuti Yesu wanguŵakambiya liŵi cha kuti iyu ndiyani. Mumalu mwaki, wanguŵafumba mafumbu. Chifukwa wuli? Panyaki wakhumbanga kuti yiwu alongo vo venga mumtima mwawu. Ndipu venivi ndivu anguchita nadi. Yiwu angumukambiya kuti akhazanga kuti Yesu wataskengi Ayisirayeli ku ulamuliru wankhaza wa Aroma. Yiwu ŵati amukonkhoske vo venga mumaŵanaŵanu ngawu, Yesu wangugwiriskiya ntchitu Malemba kuti waŵawovyi kuvwisa mauchimi ngo ngangufiskika.b Pavuli paki ndi mazulu, Yesu wenga ndi akusambira ŵaki anyaki ndipu nawu wanguŵawovya kuvwisa mauchimi ngenanga. (Luka 24:​33-48) Kumbi tisambiranjipu penapa?

11-12. (a) Kumbi tingamuyezga wuli Yesu pa nkhani yakusambiza uneneska wa mu Bayibolu? (Wonani so chithuzi.) (b) Kumbi Nortey wanguwovyeka wuli ndi munthu yo wamusambizanga Bayibolu?

¹¹ Kumbi tingamuyezga wuli Yesu? Chakwamba, asani tisambiza ŵanthu Bayibolu tiŵafumbengi mafumbu ngo ngangaŵawovya kuti akonkhoskengi vo ve mumtima mwawu. (Nthanthi 20:5) Asani mwaziŵa maŵanaŵanu ngawu, alongoni mo angasaniriya malemba ngo ngakwaskana ndi nkhani yo mukambiskana. Ndipu muŵalekengi kuti asankhengi ŵija vakuchita. Kweni muŵawovyengi kuti aŵanaŵaniyengepu Malemba kweniso awonengi mo angagwiriskiya ntchitu fundu za mu Malemba pa umoyu wawu. Tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya mubali munyaki wa ku Ghana, zina laki Nortey.

¹² Pa nyengu yo Nortey wenga ndi vyaka 16 wangwamba kusambira Bayibolu. Pati pajumpha kanyengu kamanavi, abali ŵaki angwamba kumususka. Kumbi ntchinthu wuli cho chingumuwovya kuti walutirizgi kusambira Bayibolu? Yo wamusambizanga Bayibolu wangugwiriskiya ntchitu Mateyu chaputala 10 kuti wamukonkhoske kuti Akhristu auneneska azamutombozgeka. Nortey wangukamba kuti: “Mwaviyo, ndati ndayamba kutombozgeka, ndingusimikiza kuti ndasaniya uneneska.” Munthu yo wamusambizanga Bayibolu wangumuwovya so kuti waŵanaŵaniyengi lemba la Mateyu 10:​16, kuti asani wakambiskana ndi ŵanthu a mu banja laki vakukwaskana ndi vo wagomezga, wachitengi vinthu mwakuchenje kweniso mwaulemu. Wati wabatizika, Nortey wakhumbanga kwamba kuchita upayiniya kweni awisi akhumbanga kuti waluti ku yunivesite. Mumalu mwakumukambiya vakuchita Nortey, munthu yo wamusambizanga Bayibolu wangumufumba mafumbu kuti wamuwovyi kuŵanaŵaniya fundu za mu Bayibolu kuti wasankhi vinthu mwazeru. Kumbi Nortey wanguchitanji? Wangusankha kuchita uteŵeti wanyengu zosi. Awisi angumudikisa panyumba. Kumbi Nortey watuvwa wuli mumtima asani wakumbuka venivi? Iyu wakamba kuti: “Ndisimikiza kuti ndingusankha umampha ukongwa.” Nasi asani titovya ŵanthu anyaki kuti aŵanaŵaniyengepu vo Malemba ngakamba, tingaŵawovya kuti aje Akhristu akukhwima mwauzimu.—Aefe. 3:​16-19.

WANGUWOVYA ANTHULUMI “KUJA MPHASU”

13. Kumbi Yesu wanguchita wuli kuti ntchitu yakupharazga yizilutiriyi asani iyu waziluta kuchanya? (Aefeso 4:8)

¹³ Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wangugwira umampha ntchitu yo Awisi angumupaska. (Yoha. 17:4) Kweni Yesu wengavi mtima wakuti: ‘Asani ukhumba kuti chinthu chinyaki chichitiki umampha, utenere kuchichita wija.’ Mu vyaka vitatu ndi hafu vo wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi, wangusambiza ŵanthu anyaki mo angachitiya uteŵeti wawu. Wechendawere kuchanya Yesu wanguŵapaska vakuchita akusambira ŵaki. Iyu wanguŵapaska ntchitu yakupharazga uthenga wamampha kweniso kusambiza ndipuso kuphwere mbereri zakuzirwa zaku Yehova. Anyaki mwa akusambira ŵenaŵa wo alongozganga mu mupingu atenere kuti ŵenga a vyaka va mu ma 20. (Ŵerengani Aefeso 4:8.) Kumbi Yesu wanguchita wuli kuti mu mazuŵa ngakumaliya ngo wenga pacharu chapasi wawovyi anthulumi akujipereka, akugomezgeka kweniso akulimbikiya ntchitu ŵenaŵa kuti aje “mphasu”?

14. Kumbi Yesu wanguŵawovya wuli akusambira ŵaki kuti aje akukhwima mwauzimu mu mazuŵa 40 ngakumaliya ngo wenga pacharu chapasi? (Wonani so chithuzi.)

¹⁴ Yesu wanguŵapaska ulongozgi wakuvwika umampha kweniso wachanju akusambira ŵaki. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguwona kuti anyaki ŵenga ndi chiziŵiriza chakukayikiya vinthu. Mwaviyo, wanguŵapaska ulongozgi. (Luka 24:​25-27; Yoha. 20:27) Iyu wanguŵachiska kuti akhumbika kuŵika mtima wawu pa ntchitu yakuliska mbereri zaku Chiuta mumalu mwa ntchitu zakuliŵavu. (Yoha. 21:15) Iyu wanguŵakumbusa kuti akhumbika cha kuŵanaŵaniya ukongwa udindu wo ŵanthu anyaki angalonde pakuteŵete Yehova. (Yoha. 21:​20-22) Ndipuso iyu wanguŵawovya kuti aje ndi maŵanaŵanu ngakwenere pa nkhani ya Ufumu waku Chiuta kweniso wanguŵawovya kuti aŵikengi maŵanaŵanu ngawu ngosi pa ntchitu yakupharazga. (Machi. 1:​6-8) Kumbi ŵara angasambiranji kwaku Yesu?

15-16. (a) Kumbi ŵara angamuyezga wuli Yesu? (b) Kumbi ulongozgi wo Patrick wangulonde ungumuwovya wuli?

¹⁵ Kumbi ŵara angamuyezga wuli Yesu? Yiwu atenere kovya kweniso kusambiza abali mu mpingu kusazgapu achinyamata kuti ayenere maudindu.c Ŵara akhumbika cha kukhaza kuti ŵanthu wo atiŵasambiza achitengi vinthu mwakufikapu. Yiwu atenere kuŵapaska ulongozgi wachanju achinyamata ŵenaŵa kuti aziŵi vinandi kweniso kuti aziŵi kukhumbika kwakuja akujiyuyuwa, akugomezgeka kweniso akunozgeka kuteŵete anyawu.—1 Timo. 3:1; 2 Timo. 2:2; 1 Petu. 5:5.

¹⁶ Tiyeni tikambiskani mo mubali Patrick wanguwovyeke wati walonde ulongozgi. Pa nyengu yo wenga wachinyamata, walongoronga mwaganyavu kweniso wachitanga vinthu mwambula ulemu ndi weyosi, kusazgapu ndi azichi viyo. Mura munyaki mu mpingu wanguziŵa suzgu lo Patrick wenga nalu ndipu wangumupaska ulongozgi wachanju kweni wambula kuyeŵapu mani. Patrick wangukamba kuti: “Ndiwonga ukongwa kuti mubali uyu wangundipaska ulongozgi wenuwu. Ndaguŵanga ukongwa asani ndiwona kuti abali anyaki apaskika mauteŵeti ngo ndakhumbanga ukongwa. Kweni ulongozgi wo mura uyu wangundipaska, ungundiwovya kuti ndiŵikengi maŵanaŵanu ngangu ngosi pakuteŵete abali ndi azichi mwakujiyuyuwa, mumalu mwakuŵanaŵaniya ukongwa udindu pamwenga uteŵeti mu mpingu.” Chifukwa cha venivi, Patrick wanguja mura we ndi vyaka 23.—Nthanthi 27:9.

17. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti waŵathembanga akusambira ŵaki?

¹⁷ Yesu wangupaska akusambira ŵaki ntchitu yakupharazga kweniso kusambiza ŵanthu. (Wonani fundu yakusambiriya yakuti “Mukaŵasambizengi” ya pa Mateyu 28:20.) Akusambira aku Yesu atenere kuti awonanga kuti angafiska cha kugwira ntchitu yeniyi. Kweni Yesu wakayikiyanga cha kuti angafiska ndipu wanguŵasimikiziya venivi. Mwaviyo, wanguŵakambiya kuti: “Nge mo Ada akunditumiya, nani so nditikutumani.”—Yoha. 20:21.

18. Kumbi ŵara angamuyezga wuli Yesu?

¹⁸ Kumbi ŵara angamuyezga wuli Yesu? Ŵara wo aziŵa vinandi asambiza kweniso apaskaku abali ntchitu zinyaki mu mpingu. (Afi. 2:​19-22) Mwakuyeruzgiyapu, ŵara angapempha achinyamata kuti awovyeku pa ntchitu yakutowesa kweniso kunozga Nyumba ya Ufumu. Asani ŵara apaskaku abali ntchitu zinyaki atenere kuŵasambiza kweniso kuŵathemba. Venivi vilongongi kuti akayikiya cha kuti ntchitu yo ayigwirengi umampha. Matthew yo wanguŵikika waka sonu kuja mura, wangukamba kuti wawonga ukongwa kuti ŵara wo aziŵa vinandi, amusambizanga umampha ntchitu zakupambanapambana mu mpingu kweniso amuthembanga kuti wazichitengi umampha ntchitu zo. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndanangisa kanthu kanyaki pakugwira ntchitu yo ndapaskika, andiwovyanga kuti ndisambirepu kanthu pa vo ndanangisa, kuti ulendu unyaki ndizichiti umampha ukongwa.”d

19. Kumbi titenere kuyesesa kuchitanji?

¹⁹ Mu mazuŵa 40 ngakumaliya ngo Yesu wenga pacharu chapasi, wachiskanga akusambira ŵaki, kuŵawovya kuvwisa Malemba kweniso kuŵasambiza mo angaphwere maudindu. Tiyeni nasi tiyesesi kuyezga Yesu mwakugomezgeka. (1 Petu. 2:21) Ndipu iyu watiwovyengi kuchita venivi chifukwa wakutilayizga kuti: “Ini ndiŵengi namwi limoza mazuŵa ngosi mpaka pakumaliya pa nyengu yinu.”—Mate. 28:20.