“Nkhondu Njaku Yehova”

Nkhani iyi yingwamba mu 1999. Mu chaka ichi, boma la France lingukambiya ofesi yidu ya nthambi ya ku France kuti yipereki msonkhu pa ndalama zosi zo ŵanthu angupereka mwakukhumba kwawu kwambiya mu chaka cha 1993 mpaka 1996. Tinguyesa kuchidandawula kumakhoti nga ku France, kweni vingubuwa kanthu cha. Tati taluza mulandu uwu kukhoti likulu ukongwa ku France, boma lingutiphanga ndalama zakujumpha madola 6.3 miliyoni nga ku America zo zenga ku akawunti ya ofesi yidu. Mwaviyo, tinguchimangala kukhoti la ECHR kuti boma litiweze ndalama zidu. Kweni khoti ili lechendavwisiyi mulandu widu lingutipempha kuti tikambiskani dankha ndi maloya nga boma la France pamasu pa munthu yo wamiyanga khoti lenili. Khoti ili lingusachiza kuti tichiti venivi kuti panyaki tingamalisa nkhani iyi kwambula kusere mukhoti.

Tinguzomera kuti tikakumani nawu kuti tifiski waka dangu la Khoti. Ve viyo chifukwa tinguziŵiya limu kuti munthu yo wamiyanga khoti ili, wakutichichizga kuti tizomeri kuperekaku ndalama zimanavi waka pa ndalama zo boma lakhumbanga. Kweni isi taziŵanga kuti asani tingazomera kupereka ndalama chinanga yingaŵa yimanavi, visuskanengi ndi fundu za mu Bayibolu. Abali ndi azichi angupereka ndalama izi kuti ziwovyi pa ntchitu za Ufumu. Mwaviyo ndalama izi zenga za boma cha.—Mate. 22:21.

Tinguchikumana muofesi yinyaki yakutowa ukongwa mukhoti lenili. Kweni nkhumanu iyi yingwamba umampha cha. Wati wayamba ŵaka kulongoro, munthu yo wamiyanga khoti ili wangulongo kuti wakhumbanga kuti Akaboni aku Yehova a ku France, apereki zinyaki mwa ndalama za msonkhu zo boma lakhumbanga. Nyengu yeniyo tingumufumba kuti: “Kumbi muziŵa kuti boma la France latiphanga kali ndalama zakujumpha madola 6.3 miliyoni nga ku America?”

Iyu wanguzizwa ukongwa. Maloya nga boma ngati ngasimikiziya kuti ndivu boma la France likuchita nadi, munthu yo wamiyanga khoti ili wangusinthiya limu mo wawoniyanga nkhani iyi. Iyu wanguŵachenya ndipu wangumalisa nkhumanu yo nyengu yeniyo ndi yeniyo. Pa nyengu iyi, ndinguwamu kuti Yehova wangusintha vinthu mu nthowa yo isi taŵanaŵaniyangaku cha. Tichituwapu pa nkhumanu iyi tingukondwa ukongwa.

Pa 30 June 2011, khoti la ECHR linguyeruzga kuti Akaboni aku Yehova awina mulandu. Khoti ili linguyeruzga kuti msonkhu wo Akaboni aku Yehova akhumbikanga kupereka wenga wambula kuzomerezeka ndipu lingukambiya boma kuti liwezi ndalama zosi zo linguphanga kweniso lisazgiyepu ndalama zapachanya. Vo khoti ili likuyeruzga, vivikiliya Akaboni aku Yehova ku France mpaka sonu. Fumbu lambula kulinozgeke lo tingufumba munthu yo wamiyanga khoti lenga nge mwa wo ungubaya Goliyati, chifukwa linguwovya kuti vinthu vitiyende umampha pa mulandu widu. Kweni ntchifukwa wuli tinguwina? Chifukwa chaki chiyanana ndi cho Davidi wangukambiya Goliyati kuti: “Nkhondu njaku Yehova.”—1 Samu. 17:​45-47.

Kweni pe milandu yinyaki so yo tawinapu. Chinanga kuti maboma kweniso alongozgi a visopa atitisuska, pakufika sonu tawina milandu 1,225 yo tenga nayu mumakhoti ngakulungakulu muvyaru 70 kweniso mumakhoti nganyaki ngo ngamiya vyaru. Kuwina milandu yeniyi kwawovya kuti tivikilirikengi ndi kuja ndi wanangwa wakulembesa chisopa chidu ku boma, wanangwa wakupharazga, wanangwa wakuleka kumbaku sumu ya fuku pamwenga kugwadiya mbendera kweniso wanangwa wakukana kuŵikika ndopa.

Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitika kuti nkhaje mugulu la maloya pa mulandu wa ku Europe chinanga kuti ndateŵetiyanga ku Likulu la Pacharu Chosi la Akaboni aku Yehova ku New York, U.S.A.?

APAPI ŴANGU ŴENGA AMISHONALE APHAMPHU

Ada ŵangu a George kweniso ama ŵangu a Lucille angusere Sukulu ya Giliyadi kilasi nambala 12. Ini ndinguwaku mu 1956, ndipu pa nyengu iyi apapi ŵangu ateŵetiyanga ku Ethiopia. Yiwu angundipaska zina la mu Bayibolu lakuti Filipu (Philip) yo wenga mupharazgi waphamphu mu nyengu ya akutumika. (Machi. 21:8) Mu 1957, boma lingukaniza ntchitu yidu mucharu cha Ethiopia. Chinanga kuti ndenga munamana ukongwa, kweni ndikumbuka kuti banja lidu lasopanga Yehova kweniso kupharazga mwakubisa. Chifukwa cha unamana, ndawonanga kuti venivi vakukondwesa ukongwa. Kweni vachitima kuti mu 1960 ŵaraŵara a boma angutidikisa ku Ethiopia.

Banja lidu lingusamiya ku Wichita, Kansas, U.S.A. Kweni apapi ŵangu angulutirizga kuchita phamphu muuteŵeti nge mo achitiyanga pa nyengu yo ŵenga amishonale. Yiwu achitanga vinthu mwakukoliyana ndi fundu za mu Bayibolu ndipu venivi vinguwovya mzichi wangu Judy yo wenga wakwamba, mvurwa wangu Leslie kweniso ini kuti tiwukolesi uneneska. Mzichi wangu kweniso mvurwa wangu nawuso anguwiya ku Ethiopia. Ndingubatizika nde ndi vyaka 13. Pati pajumpha vyaka vitatu, banja lidu lingusamiya kuchigaŵa cho kwakhumbikanga apharazgi anandi ku Arequipa, ku Peru.

Mu 1974 pa nyengu yo ndenga ndi vyaka 18, ofesi ya nthambi ya ku Peru yingusankha ini kweniso abali anyaki anayi kuti tije apayiniya apade. Angutituma kuti tikapharazgengi kuchigaŵa chapakati cha mapiri nga Andes ko kwenga kwechendapharazgikeku. Kwenuku tapharazgiyanga ŵanthu wo aŵereŵetanga Chikwechuwa ndi Chiayimara. Tayendanga muchigalimotu cho tachidananga kuti Chombu chifukwa chawonekanga nge chibokosi. Ndikondwa ukongwa asani ndikumbuka kuti ŵanthu a kwenuku tinguŵawovya kuziŵa kuti Yehova wazamutuzapu ukavu, matenda kweniso nyifwa. (Chivu. 21:​3, 4) Ŵanthu anandi anguja Akaboni aku Yehova.

KWAMBA KUTEŴETE KULIKULU LIDU

Pa nyengu yo Albert Schroeder yo wenga wa mu Wupu Wakulongozga wa Akaboni aku Yehova wanguza kuziyende Beteli ya ku Peru mu 1977, wangundichiska kuti ndisayini fomu yakupempha kuchiteŵete pa Beteli ya ku likulu lidu. Mwaviyo ndingusayina nadi fomu yo. Pati pajumpha ŵaka kanyengu kamanavi, pa 17 June 1977 ndingwamba kuteŵete ku Beteli ya ku Brooklyn. Ndati ndafika ku Beteli, ndinguteŵete ku Dipatimenti Yakutowesa ndipuso Dipatimenti Yakunozga Vinthu kwa vyaka vinayi.

Mu June 1978, ndingukumana ndi Elizabeth Avallone pa Unganu wavyaru wo unguchitikiya ku New Orleans, ku Louisiana. Mwakuyanana ndi ini, nayu apapi ŵaki ateŵetiyanga Yehova ndi mtima wosi. Pa nyengu iyi, ndipu Elizabeth wateŵetiyapu nge mpayiniya wa nyengu zosi kwa vyaka vinayi ndipu wakhumbisiskanga kuchita uteŵeti wa nyengu zosi kwa umoyu waki wosi. Tingwamba kukambiskana kaŵikaŵi ndipu vingutiwovya kuti tiziŵani umampha. Pati pajumpha nyengu yimanavi, tingwamba kwanjana ukongwa. Pavuli paki tingutorana pa 20 October 1979 ndipu tingwamba kuteŵete limoza pa Beteli.

Mpingu wo tingwamba kuwunganaku wenga wa Brooklyn Spanish, ndipu abali ndi azichi a mu mpingu wenuwu atiyanjanga ukongwa. Pa nyengu yo tateŵetiyanga pa Beteli, tinguwunganapu so mu mipingu yinyaki yitatu yo mwenga abali ndi azichi wo atiyanjanga ukongwa kweniso atichiskanga pa uteŵeti widu. Titiŵawonga ukongwa Akhristu anyidu ŵenaŵa, mabwezi ngidu kweniso abali ŵidu wo atiwovyanga kuphwere apapi ŵidu akukota.

NDINGWAMBA KUTEŴETE MU DIPATIMENTI YAKUWONA VA MARANGU

Ndinguzizwa ukongwa kuti mu January 1982 angundikambiya kuti ndiyambi kuteŵete mu Dipatimenti Yakuwona va Marangu pa Beteli. Pati pajumpha vyaka vitatu, angundikambiya kuti nkhasambiri vakukwaskana ndi marangu kuyunivesite kuti ndije loya. Pa nyengu yo ndenga kusukulu kwenuku, ndingukondwa ukongwa kusambira kuti chifukwa cha milandu yo Akaboni aku Yehova anguwina, ŵanthu ku United States kweniso muvyaru vinyaki ŵe ndi wanangwa wakuchita vinthu vinandi. Mukilasi, tayanjanga kusambira vakukwaskana ndi milandu yakukhumbika ukongwa yeniyi.

Mu 1986, nde ndi vyaka 30, ndinguŵikika kuja wakuwonere Dipatimenti Yakuwona va Marangu. Ndingukondwa ukongwa kuti abali angundithemba kuti ndichiti uteŵeti wenuwu chinanga kuti ndenga munamana. Kweni ndafipanga so mtima chifukwa chakuti ndaziŵanga vinandi cha ndipuso ndaziŵanga kuti uteŵeti uwu ngwakusuzga.

Ndingumaliza masambiru kuyunivesite, ndipu ndinguja loya mu 1988. Kweni kwambula kuziŵa, masambiru nga kuyunivesite ngangutimbanyiza ubwezi wangu ndi Yehova. Masambiru nga kuyunivesite ngangachitiska munthu kuja wakujiyanja kweniso wakujikuzga chifukwa chakuwona kuti iyu we ndi zeru ukongwa. Kweni muwolu wangu Elizabeth wangundiwovya ukongwa. Iyu wangundiwovya kuti ndiyambi so kuchita vinthu vauzimu vo ndachitanga ndechendaluti kuyunivesite. Chinanga kuti vingunditole nyengu, kweni ubwezi wangu ndi Yehova ungulunga so. Kwambula kubisa, vo vingundichitikiya vikundisambiza kuti masambiru ntchinthu chakukhumbika ukongwa cha paumoyu. Kweni chinthu chakukhumbika ukongwa nkhuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova, kumuteŵete ndipuso kwanja ŵanthu ŵaki.

KUVIKILIYA NDIPUSO KUJALIKISKA MWADANGU UTHENGA WAMAMPHA

Ndati ndamaliza masambiru ngangu nga uloya, ndingwamba kuwovya ukongwa mudipatimenti yidu pa nkhani yakukwaskana ndi vamarangu pa Beteli kweniso kuvikiliya gulu lidu ndipuso wanangwa wakupharazga uthenga wamampha. Kugwira ntchitu zenizi mugulu lidu lo litchimbiya kweniso likuwa ukongwa nkhwakukondwesa kweniso nkhwakusuzga. Mwakuyeruzgiyapu, kuvuli uku takambiyanga ŵanthu kuti apereki ndalama asani titiŵagaŵiya mabuku. Kweni kwambiya mu 1990, Dipatimenti Yakuwona va Marangu yingupempheka kuti yifufuzi vo tingachita kuti tileki kuchita venivi. Mwaviyo, Akaboni aku Yehova angwamba kugaŵiya mabuku kwawezi. Venivi vinguwovya kuti ntchitu pa Beteli yipepuki, abali alekengi kusuzgika muuteŵeti kweniso vinguwovya kuti gulu lidu lilekengi kutchajika misonkhu yambula kwenere. Kweni ŵanthu anyaki angwamba kuŵanaŵana kuti kusintha kwenuku kuchitiskengi kuti gulu likavuki, kweniso kutimbanyizengi ntchitu yakupharazga. Kweni ndivu vinguchitika cha. Mumalu mwaki, kwambiya mu 1990 kuzifika sonu, chiŵerengeru cha ŵanthu wo asopa Yehova chikukwera ukongwa ndipu techekulutirizga kugaŵiya kwawezi mabuku ngo ngangawovya ŵanthu kuzisaniya umoyu. Ndasambirapu kuti vinthu vikuluvikulu vo gulu lidu lisintha, vifiskika chifukwa cha chovyu chaku Yehova kweniso ulongozgi wo tilonde kutuliya kwa kapolu wakugomezgeka ndi wazeru.—Eki. 15:2; Mate. 24:45.

Isi tiwina milandu kukhoti chifukwa chakuti te ndi maloya ngakuziŵa kulongoro cha. Kweni kanandi akweruzga kweniso arara a boma atitiwovya chifukwa cha kuwona nkharu yamampha ya ŵanthu aku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, ini ndingujiwone venivi mu 1998 pa nyengu yo abali atatu a mu Wupu Wakulongozga limoza ndi awolu ŵawu anguluta ku unganu wapade ku Cuba. Yiwu achitanga vinthu mwaulemu ndipuso mwakujiyuyuwa ukongwa. Venivi vinguwovya ŵaraŵara aboma kugomezga mwaliŵi kuti isi tiseleriyamu cha mu vakuchitika va ndali kuluska vo isi tingukamba pa nyengu yo takumananga nawu.

Kweni nyengu zinyaki asani tatondeka kukambiskana umampha ndi ŵaraŵara aboma, tiluta kukhoti kuti ‘tivikiliyi ndi kujalikiska mwadangu uthenga wamampha.’ (Afi. 1:7) Mwakuyeruzgiyapu, ŵaraŵara aboma ku Europe ndipuso South Korea achichizganga munthu kuti wasere usilikali. Venivi vinguchitiska kuti abali pafufupi 18,000 ku Europe kweniso abali akujumpha 19,000 ku South Korea amangiki chifukwa chakukana kusere usilikali.

Tinguchimangala kukhoti la ECHR ndipu pa 7 July 2011, khoti ili lingupereka cheruzgu pa mulandu wenuwu. (Bayatyan v. Armenia) Mucheruzgu chaki, khoti ili lingulamula vyaru vosi va ku Europe kuti viperekengi ntchitu zinyaki ku ŵanthu wo akana kusere usilikali. Pavuli paki, pa 28 June 2018, Khoti Likulu la ku South Korea nalu linguperekaso cheruzgu chakuyanana ŵaka. Kukamba uneneska tatingi tiwinengi cha milandu iyi asani abali ŵidu anguthera ndi kusere usilikali.

Dipatimenti Yakuwona va Marangu yo ye ku likulu lidu kweniso madipatimenti ngenanga ngo ngasanirika mumaofesi ngosi nga nthambi, ngatesesa kuvikiliya wanangwa widu wakusopa Yehova kweniso kupharazga. Ndiwona kuti ndi mwaŵi kumiya abali ndi azichi pa milandu kumakhoti. Kwali tiwini pamwenga tiluzi mulandu, kweni vo tikamba asani te kukhoti, vitovya kuti mafumu kweniso arara aboma avwi uneneska. (Mate. 10:18) Tikamba viyo chifukwa chakuti akweruzga, wo amiya boma, atolankhani kweniso ŵanthu bweka atuvwa malemba ngo tikonkhoska pa nyengu ya milandu. Pa nyengu iyi, ŵanthu a mtima wamampha atuŵa ndi mwaŵi wakusambira vakukwaskana ndi Akaboni aku Yehova kweniso kuziŵa kuti vo tigomezga vituliya mu Bayibolu. Ndipu anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa sonu mbateŵeti aku Yehova.

YEWU YEHOVA!

Kwa vyaka vakujumpha 40, ndaja ndichiwovya maofesi nga nthambi ngakupambanapambana pa nkhani zakukwaskana ndi vamarangu. Ndawovyakuso pa milandu yinandi mumakhoti ngakulungakulu kweniso ndachikumanapu ndi ŵaraŵara aboma anandi. Nditiŵayanja ukongwa kweniso nditiŵanyadiya abali ndi azichi wo nditeŵete nawu limoza mu Dipatimenti Yakuwona va Marangu pacharu chosi chapasi. Yehova wanditumbika ukongwa pa umoyu wangu.

Muwolu wangu Elizabeth watindiyanja kweniso ngwakugomezgeka ndipu waja wachichita venivi kwa vyaka 45 pa chimangu kweniso pa masuzgu. Nditimuwonga ukongwa chifukwa waja wachichita venivi chinanga kuti watama matenda ngo ngachitiska kuti liŵavu laki lilopwengi.

Asani tiŵanaŵaniya vo vatichitikiya pa umoyu, tisimikiza kuti vinthu vititiyende umampha chifukwa cha nthazi pamwenga malusu ngidu cha. Davidi waneneskanga po wangukamba kuti: “Yehova ndi nthazi za ŵanthu ŵaki.” (Salimo 28:8) Kukamba uneneska “nkhondu njaku Yehova” nadi!