NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 38
SUMU 120 Jani Akufwasa nge Khristu
Mutumbikengi Anyinu
“Kutumbikika nkhwamampha kuluska siliva ndi golidi.”—NTHANTHI 22:1.
FUNDU YIKULU
Tiwonengi chifukwa cho tikhumbikiya kutumbika anyidu kweniso mo tingachitiya venivi chinanga mphanyengu yo kungaŵa kwakusuzga kuchita viyo.
1. Ntchifukwa wuli taŵanthu tikondwa asani anyidu atititumbika? (Nthanthi 22:1)
KUMBI mukondwa asani anyinu atikutumbikani? Tikayika cha kuti mukondwa. Ve viyo chifukwa chakuti taŵanthu tikulengeka munthowa yakuti tikondwengi asani anyidu atititumbika. Ndichu chifukwa chaki Bayibolu likamba kuti:“Kutumbikika nkhwamampha kuluska siliva ndi golidi”!—Ŵerengani Nthanthi 22:1.
2-3. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vituŵa vipusu cha kutumbika anyidu, nanga tikambiskanengenji munkhani iyi?
2 Nyengu zinyaki vingatisuzga kutumbika anyidu. Ve viyo chifukwa chakuti tiwona vinthu vo anyidu anangisa. Kweniso chinyaki ntchakuti tija mucharu cho ŵanthu anandi atumbikana cha. Kweni ntchifukwa wuli isi tikhumbika kutumbika anyidu? Ntchifukwa chakuti Yehova wakhumba kuti titumbikengi pamwenga kuti tiŵalongongi ulemu “ŵanthu amitundu yosi.”—1 Petu. 2:17.
3 Munkhani iyi tikambiskanengi vo kutumbika anyidu kung’anamuwa kweniso vo tingachita kuti titumbikengi (1) ŵanthu a mubanja lidu, (2) Akhristu anyidu kweniso (3) ŵanthu wo mbakaboni cha. Tisambirengi ukongwa vo tingachita kuti titumbikengi anyidu pa nyengu yo tiwona kuti vingaŵa vakusuzga kuchita viyo.
KUMBI KUTUMBIKA ANYIDU KUNG’ANAMUWANJI?
4. Kumbi kutumbika anyidu kung’anamuwanji?
4 Kumbi kutumbika anyidu pamwenga kuti kuŵapaska ulemu kung’anamuwanji? Kutumbika anyidu kung’anamuwa vinandi kusazgapu vo tiŵanaŵana vakukwaskana ndi munthu kweniso mo tichitiya nayu vinthu. Asani tawona kuti munthu we ndi mijalidu yamampha, wafiska kuchita chinthu chinyaki chamampha pamwenga we ndi udindu unyaki, tichita nayu vinthu vakulongo kuti titimutumbika pamwenga kuti titimupaska ulemu. Kweni chakukhumbika ukongwa ntchakuti titenere kukumbuka kuti ulemu chayiwu utuliya mumtima.—Mate. 15:8.
5. Ntchifukwa wuli tikhumbika kutumbika anyidu?
5 Yehova wakhumba kuti titumbikengi anyidu. Iyu wakhumba so kuti titumbikengi “ŵaraŵara amazaza.” (Aro. 13:1, 7) Kweni ŵanthu anyaki akamba kuti, “Ini nditumbika ŵanthu ŵija wo achita vinthu vakwenere pe.” Kumbi maŵanaŵanu ngenanga ngamampha? Isi nge ateŵeti aku Yehova tiziŵa kuti tikhumbika kutumbika ŵanthu chifukwa cha vo achita pe cha, kweni chifukwa chakuti titanja Yehova ndipu tikhumba kumukondwesa.—Yoswa 4:14; 1 Petu. 3:15.
6. Kumbi vingachitika kutumbika ŵanthu wo aleka kukutumbikani? Konkhoskani. (Wonaniso chithuzi.)
6 Anyaki angajifumba kuti, ‘Kumbi vingachitika nadi kutumbika munthu yo waleka kunditumbika?’ Hinya vingachitika. Tiyeni tikambiskani vakuyeruzgiyapu ivi. Nyengu yinyaki Fumu Sauli yingulengesa mwana waki Yonatani pamasu pa ŵanthu. (1 Samu. 20:30-34) Kweni Yonatani wangulutirizga kutumbika awisi kweniso kuŵawovya pa nkhondu mpaka po angufwiya. (Eki. 20:12; 2 Samu. 1:23) Eli nayu yo wenga Wasembi Mura wangunena Hana kuti waloŵe. (1 Samu. 1:12-14) Kweni Hana wangumumuka mwaulemu chinanga kuti weyosi mu Isirayeli waziŵanga kuti Eli wangutondeka kuŵalera umampha ŵana ŵaki chinanga kuti iyu wenga wasembi mura. (1 Samu. 1:15-18; 2:22-24) Ndipuso nyengu yinyaki, ŵanthu a ku Atene angumunyoza wakutumika Paulo kweniso angumunena kuti wenga “wakubwebweta.” (Machi. 17:18) Chinanga kuti venga viyo, Paulo wangulongoro nawu mwaulemu. (Machi. 17:22) Nkhani izi zilongore limu kuti asani titanja Yehova ndipu tikhumba cha kumuguŵisa, tingatumbika weyosi chinanga vingawoneka kuti vakusuzga kuchita viyo. Sonu tiyeni tikambiskani ŵanthu wo tikhumbika kuŵatumbika ndipuso chifukwa cho titenere kuchitiya viyo.
Chinanga kuti awisi angumulengesa, kweni Yonatani wangulutirizga kuŵatumbika kweniso kuŵawovya (Wonani ndimi 6)
TITUMBIKENGI ŴANTHU A MUBANJA LIDU
7. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vituŵa vakusuzga kutumbika ŵanthu a mubanja lidu?
7 Vo vichitiska kuti tilekengi kuŵatumbika. Ŵanthu a mubanja lidu tija nawu limoza. Mwaviyo, tiziŵa mijalidu yawu yamampha kweniso vo anangisa. Vingachitika kuti anyaki asuzgika maŵanaŵanu pamwenga atama matenda ngo ngachitiska kuti achitengi vinthu vo vingatiguŵisa. Vingachitika so kuti ŵanthu anyaki a mubanja lidu atanja kukamba pamwenga kuchita vinthu vo vititiguŵisa. Ndipuso panyaki mumalu mwakuchita vinthu vo vingawovya kuti panyumba pajengi chimangu, ŵanthu a mubanja lidu atanja kuchita nasi vinthu mwambula ulemu. Venivi vichitiska kuti tilekengi kuchita vinthu mwakukoliyana. Banja tingaliyeruzgiya ndi liŵavu la munthu. Asani munthu watama matenda nganyaki, liŵavu litondeka kugwira ntchitu umampha. Mwakuyanana ŵaka, asani ŵanthu mubanja atumbikana cha, vingachitiska kuti alekengi kukoliyana. Kweni nge mo tiziŵiya kuti matenda ngangachizgika, ŵanthu mubanja angasambira kutumbikana.
8. Ntchifukwa wuli tikhumbika kutumbika ŵanthu a mubanja lidu? (1 Timote 5:4, 8)
8 Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵatumbika? (Ŵerengani 1 Timote 5:4, 8.) Mukalata yaki yakwamba yo wangulembe Timote, Paulo wangukonkhoska vo ŵanthu a mubanja limoza atenere kuchitiyana. Iyu wangukonkhoska kuti chifukwa chikulu cho titenere kutumbikiya ŵanthu a mubanja lidu ntchakuti te ‘akujipereka kwaku Chiuta.’ Mwaviyo, titiŵatumbika chifukwa chakuti mbudindu widu ŵaka cha. Vesi ili lilongo kuti titumbika ŵanthu a mubanja lidu chifukwa chakuti titanja Yehova ndipu ntchigaŵa cha vo titenere kuchita pakumusopa. Ve viyo chifukwa Yehova ndiyu wakwambisa banja. (Aefe. 3:14, 15) Mwaviyo, asani titumbika ŵanthu a mubanja lidu, ndikuti titumbika Yehova yo wakwambisa banja. Ichi ntchifukwa chikulu ukongwa cho titenere kutumbikiya ŵanthu a mubanja lidu!
9. Kumbi munthulumi ndi muwolu waki angalongo wuli kuti atumbikana? (Wonaniso vithuzi.)
9 Vo tingachita kuti tilongo kuti titiŵatumbika. Munthulumi yo watumbika muwolu waki, wachita venivi kumphepeti kweniso asani ŵe pagulu. (Nthanthi 31:28; 1 Petu. 3:7) Iyu watimupuma cha muwolu waki, kumulengesa pamwenga kumuchitiska kuti wajivwengi kuti ngwakumaliyapu. Ariel,a yo waja ku Argentina wangukamba kuti: “Chifukwa chakuti muwolu wangu watama, nyengu zinyaki wakamba vinthu vo vitindiguŵisa. Asani venivi vachitika nditijikumbusa kuti ndivu iyu wang’anamuwa cha kweni walongoro mazu ngo muliŵi. Kweni asani vafika pakusuzga ukongwa ndikumbuka lemba la 1 Akorinto 13:5 lo litindichiska kuti ndilongorongi mwaulemu mumalu mwakumutorome.” (Nthanthi 19:11) Munthukazi nayu watumbika mulumu waki asani wakamba vamampha vakukwaskana ndi iyu asani wacheza ndi anyaki. (Aefe. 5:33) Iyu watimunyoza cha mulumu waki mwanjerengu pamwenga kumudana mazina ngachipongu chifukwa waziŵa kuti asani wangachita venivi, wangasereza ndengenyera munthengwa. (Nthanthi 14:1) Mzichi munyaki wa ku Italy yo mulumu waki watama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki, ndiwona nge kuti vo mulumu wangu wafipa navu mtima wagozga ŵaka. Kuvuli uku, vo ndakambanga kweniso chisku changu valongoleriyanga limu kuti nditimutumbika cha. Kweni kucheza ukongwa ndi ŵanthu wo alongoro mwaulemu ndiku kwandiwovya kuti ndimutumbikengi mulumu wangu.”
Asani titumbika ŵanthu a mubanja lidu, ndikuti titumbika Yehova yo ndi Mutu wa banja (Wonani ndimi 9)
10. Kumbi achinyamata angalongo wuli kuti atumbika apapi ŵawu?
10 Achinyamata, muvwiyengi marangu ngo apapi ŵinu atikupaskani. (Aefe. 6:1-3) Mulongorongi nawu mwaulemu. (Eki. 21:17) Asani apapi ŵinu akota, muŵalongongi kuti mutiŵatumbika mwakuŵawovya. Muchitengi vosi vo mungafiska kuti muŵaphweriyengi. Tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya María yo awisi mbakaboni cha. Awisi ŵati ayamba kutama, amusuzganga ndipu venga vakusuzga kwaku María kuti waŵaphweriyengi. Iyu wangukamba kuti: “Ndingumupempha Yehova kuti wandiwovyi kuti ndiŵatumbikengi ada kweniso kuti ndilongongi kuti nditiŵatumbika. Ndinguwamu kuti asani Yehova ndiyu wakulamula kuti nditumbikengi apapi ŵangu ndikuti wandipaskengi nthazi kuti ndifiski kuchita venivi. Pati pajumpha nyengu, ndinguwamu kuti ndikhumbika kuŵatumbika mbwenu ada chinanga kuti angasintha cha nkharu yawu.” Asani titumbika ŵanthu a mu banja lidu chinanga kuti anangisa vinthu vinyaki, tilongo kuti titumbika Yehova yo wakwambisa banja.
TITUMBIKENGI AKHRISTU ANYIDU
11. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vituŵa vakusuzga kutumbika Akhristu anyidu?
11 Vo vichitiska kuti tilekengi kuŵatumbika. Chinanga kuti Akhristu anyidu nawu alondo fundu za mu Bayibolu, kweni nyengu zinyaki angatichitiya vinthu mwambula ulemu, angatiŵanaŵaniya viheni pamwenga angachita vinthu vo vingatiguŵisa. Asani Akhristu anyidu angatichitiya chinthu cho chingachitiska kuti tije ndi “chifukwa chakudandawuliya,” vingatisuzga kuŵatumbika. (Ako. 3:13) Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tilutirizgi kuŵatumbika?
12. Ntchifukwa wuli tikhumbika kutumbika Akhristu anyidu? (2 Peturo 2:9-12)
12 Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵatumbika? (Ŵerengani 2 Peturo 2:9-12.) Mukalata yaki yachiŵi, Peturo wangukamba kuti mumpingu wachikhristu mwenga ŵanthu anyaki wo ayuyuwanga “ŵanthu aunkhankhu,” kung’anamuwa ŵara mumpingu. Kumbi angelu akugomezgeka wo awonanga venivi vichichitika anguchita wuli? “Chifukwa chakuti atumbika Yehova,” yiwu angukambapu cha mazu ngaheni ngengosi ngakutemba ŵanthu ŵenaŵa. Nge po tawone yapa, angelu wo mbakufikapu anguŵanyozapu cha ŵanthu akujikuzga ŵenaŵa! Mumalu mwaki, yiwu angumusiliya Yehova nkhani iyi kuti ndiyu waŵayeruzgi kweniso kuŵachenya. (Aro. 14:10-12; yeruzgiyani ndi Yuda 9.) Nasi tingasambirapu kanthu kanyaki kwa angelu ŵenaŵa. Asani tikhumbika kutumbika ŵanthu wo atitisuska, sonu kwe wuli Akhristu anyidu? Yapa vakuwoneke limu kuti tikhumbika ‘kuja panthazi’ pamwenga kuti kuyesesa kuŵatumbika. (Aro. 12:10) Asani tichita venivi tilongo kuti titumbika Yehova.
13-14. Kumbi tingalongo wuli kuti titumbika Akhristu anyidu? Konkhoskani vakuyeruzgiyapu. (Wonaniso vithuzi.)
13 Vo tingachita kuti tilongo kuti titiŵatumbika. Ŵara asani musambiza anyinu muyesesengi kuchita venivi mwachanju. (Fili. 8, 9) Asani mukhumba kumupaska ulongozgi munthu munyaki, mungachitanga venivi mwaukali cha kweni mwalisungu. Azichi namwi mungawovya kuti ŵanthu mumpingu atumbikanengi asani muleka kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi anyinu. (Tito 2:3-5) Tosi tingalongo kuti titumbika ŵara mumpingu asani tichita vinthu mwakukoliyana nawu kweniso asani titiŵawonga pa ntchitu yikulu yo agwira yakuchitiska maunganu, kulongozga pa ntchitu yakupharazga ndipuso kovya wo ‘alandiya kuheni.’—Aga. 6:1; 1 Timo. 5:17.
14 Mzichi munyaki zina laki Rocío wasuzgikanga kutumbika mura munyaki yo wangumupaskapu ulongozgi. Iyu wangukamba kuti: “Ndawonanga nge kuti wangundipaska ulongozgi wanthazi ukongwa. Asani nde kunyumba ndakambanga vinthu viheni vakukwaskana ndi iyu. Chinanga kuti ndingulongo pakweru cha kuti ndamukayikiyanga mura mwenuyu, kweni mumtima ndaziŵanga kuti ndakuwugwiriskiya ntchitu cha ulongozgi waki.” Sonu kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Rocío? Iyu wangukamba kuti: “Nyengu yinyaki ndinguŵerenga lemba la 1 Atesalonika 5:12, 13. Ndati ndawamu kuti ndamutumbikanga cha mubali uyu, njuŵi yangu yingwamba kundisuzga. Ndingupemphera kwaku Yehova kweniso ndingufufuza mumabuku ngidu kuti ndisaniyi nkhani zo zingandiwovya kuti ndisinthi jalidu langu. Pavuli paki, ndinguwamu kuti mubali uyu wengavi suzgu kweni ini ndini ndenga ndi suzgu chifukwa ndenga ndi mtima wakujikuzga. Ndikusambirapu kuti ndikhumbika kuja wakujiyuyuwa chifukwa asani ndaleka kuja wakujiyuyuwa vichitiska kuti ndilekengi kutumbika anyangu. Ndechekugwiriyapu ntchitu kuti ndiŵatumbikengi ukongwa anyangu, kweni ndiwona kuti Yehova wawonga phamphu langu.”
Tosi tingalongo kuti titumbika ŵara mumpingu asani tichita vinthu mwakukoliyana nawu kweniso asani titiŵawonga pa ntchitu yikulu yo agwira (Wonani ndimi 13-14)
TITUMBIKENGI ŴANTHU WO MBAKABONI CHA
15. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vituŵa vakusuzga kutumbika ŵanthu wo mbakaboni cha?
15 Vo vichitiska kuti tilekengi kuŵatumbika. Pe vinthu vinandi vo vingachitiska kuti tisuzgikengi kutumbika kweniso kuchita nawu vinthu mwaulemu ŵanthu wo mbakaboni cha. Mwakuyeruzgiyapu, kanandi mu uteŵeti tikumana ndi ŵanthu wo awoneka kuti akhumba cha kuvwa uneneska wa mu Bayibolu. (Aefe. 4:18) Anyaki akaniya dala uthenga widu chifukwa cha ko akukuliya. Kweniso vingachitika kuti ŵanthu anyaki wo tigwira nawu ntchitu pamwenga wo tisambira nawu sukulu atitichitiya vinthu mwambula ulemu. Kweniso panyaki mabwana ngidu pamwenga asambizi ŵidu awonga cha vo tichita.
16. Ntchifukwa wuli tikhumbika kutumbika ŵanthu wo mbakaboni cha? (1 Peturo 2:12; 3:15)
16 Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵatumbika? Tikhumbika kukumbuka kuti Yehova wawona mo tichitiya vinthu ndi ŵanthu wo mbakaboni cha. Wakutumika Peturo wangukumbuska Akhristu kuti jalidu lawu lamampha lingachitiska kuti ŵanthu anyaki “azikankhuski Chiuta.” Ndipu wanguŵachiska kuti asani akonkhoska vo agomezga, akonkhoskengi “mwakuzika kweniso ndi ulemu ukulu.” (Ŵerengani 1 Peturo 2:12; 3:15.) Kwali timuka mulandu mukhoti chifukwa cha vo tigomezga pamwenga tikonkhoske ŵanthu fundu zo tigomezga, isi nge Akhristu tikhumbika kuchita nawu vinthu mwaulemu ŵanthu wo mbakaboni cha. Ve viyo chifukwa Yehova wavwisiya kweniso wawona vosi vo tikamba kweniso mo tilongolore. Chenichi ntchifukwa chakuvwika chakuchitiya vinthu mwaulemu ndi ŵanthu wo mbakaboni cha!
17. Kumbi tingalongo wuli kuti titumbika ŵanthu wo mbakaboni cha?
17 Vo tingachita kuti tilongo kuti titiŵatumbika. Asani te mu uteŵeti titenere cha kujiwonesa kuti isi te apachanya chifukwa chakuti wo titiŵapharazgiya aziŵa vinandi cha pamwenga atiliziŵa cha Bayibolu. Mumalu mwaki titenere kuŵawona kuti mbakuzirwa kwaku Chiuta kweniso atitiluska. (Haga. 2:7; Afi. 2:3) Asani munthu munyaki watitinyoza chifukwa cha vo tigomezga, tingamumukanga mwaganyavu cha. Mwakuyeruzgiyapu, titenere cha kumumuka munthowa yakulongo kuti isi te ndi zeru ukongwa vo vingachitiska kuti wakwiyi. (1 Petu. 2:23) Asani mumtima mwajivwa kuti mwamuka umampha cha, mupepesengi nyengu yeniyo. Nanga kumbi mungalongo wuli kuti mutiŵatumbika wo mugwira nawu ntchitu? Mugwirengi ntchitu mwaphamphu kweniso muyesesengi kuwonamu vamampha mwa mabwana nginu kweniso mwa anyinu wo mugwira nawu ntchitu. (Tito 2:9, 10) Mbuneneska kuti asani muchita vinthu mwauneneska, mugwira ntchitu mwaphamphu kweniso ndi mtima wosi, ŵanthu anyaki angakondwa navu cha kweni kuluwa cha kuti mukondwesa Yehova.—Ako. 3:22, 23.
18. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kutumbika anyidu?
18 Munkhani iyi takambiskana vifukwa vo titenere kutumbikiya anyidu. Tawona kuti asani titumbika ŵanthu a mubanja lidu, ndikuti titumbika Yehova yo ndi Mutu wa banja lidu! Kweniso asani titumbika abali ndi azichi mumpingu, ndikuti titumbika Awusefwi akuchanya. Ndipu asani titumbika ŵanthu wo mbakaboni cha, vingachitiska kuti nawu akankhuski pamwenga kuti atumbiki Yehova. Chinanga kuti ŵanthu anyaki angaleka kutitumbika, kweni isi tikhumbika kuŵatumbika mbwenu. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti Yehova wazakutitumbika. Iyu wakulayizga kuti: “Wo atinditumbika, nani so ndiŵatumbikengi.”—1 Samu. 2:30.
SUMU 129 Tilutirizengi Kukunthiyapu
a Mazina nganyaki ngasinthika.