Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Ndipuso Uteŵeti

NOVEMBER 3-9

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA SUMU YAKU SOLOMONI 1-2

Chanju Chauneneska

w15 1/15 30 ¶9-10

Kumbi Vingachitika Kuja Ndi Chanju Chauneneska?

⁹ Ateŵeti aku Yehova atenere cha kuwona nthengwa nge phanganu ŵaka kweni akhumbika kwanjana. Nthengwa ya Akhristu yiziŵika chifukwa cha kwanjana kutuliya pasi pamtima. Kumbi atenere kwanjana wuli? Kumbi chanju chenichi nchakutuliya m’Bayibolo? (1 Yoh. 4:8) Kumbi nchanju cho ŵanthu a m’banja limoza atuŵa nachu? Kumbi mbubwezi wapakati pa ŵanthu ŵaŵi wo atanjana ukongwa? (Yoh. 11:3) Kumbi nchanju chapakati pa munthurumi ndi munthukazi? (Nthanthi 5:15-20) Kukamba uneneska, chanju cha ŵanthu akutorana chisazgapu vosi venivi. Vakukamba ndipuso vakuchita va ŵanthu akutorana vingalongo kuti atanjana nadi kutuliya pasi pamtima. Mwaviyo, ŵanthu akutorana akhumbika kulongo kuti atanjana m’mwalu mwakutangwanika ndi nchitu za zuŵa ndi zuŵa. Kulongorana chanju munthowa iyi kungavikiliya nthengwa yawu ndipuso kungawovya kuti akondwengi. M’vigaŵa vinyaki asankhiyana munthu wakutorana nayu ndipu kanandi munthurumi ndi munthukazi ataziwonana pa zuŵa la zowala zawu. Asani ve viyo, ŵanthu wo ŵe pa chibwezi akhumbika kukambiskana mwachanju pafoni. Ivi vingawovya kuti chanju chawu chikuwi ndipuso kuti nthengwa yawu yiziyendengi umampha.

¹⁰ Kwanjana kwa pakati pa ŵanthu akutorana nkhwamampha so munthowa yinyaki. Fumu Solomoni yingujipereka kupangiya Shulama vinthu vakutowa “va golidi, vakumatirika ndi siliva.” Kweniso, wangumulumba msungwana kuti “wakutowa nge ndi mwezi, wakuŵala nge ndi lumwi.” (Sumu ya. 1:9-11; 6:10) Kweni msungwana wangulutirizga kwanja mliska. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingumuwovya pa nyengu yo munthurumi wenga kunyaki? Iyu wangukamba vo vingumuwovya. (Ŵerengani Sumu Yaku Solomoni 1:2, 3.) Msungwana uyu wakumbukanga chanju cho mliska uyu wamulongonga. Iyu wawonanga kuti chanju chaviyo nchamampha ukongwa “kuruska vinyu,” yo wakondwesa mtima wa munthu. Kweniso wakondwanga ukongwa asani wakumbuka zina la mliska chifukwa lenga nge “mafuta” ngakununkhira ngo munthu wapakika pamutu. (Salimo 23:5; 104:15) Kukamba uneneska, asani ŵanthu akutorana akumbuka chanju cho munyawu watiŵalongo, vingawovya kuti aje ndi chanju chauneneska. Mwaviyo, ŵanthu akutorana akhumbika kulongorana chanju nyengu zosi.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w15 1/15 31 ¶11

Kumbi Vingachitika Kuja Ndi Chanju Chauneneska?

¹¹ Buku la Sumu Yaku Solomoni le ndi ulongozgi wamampha kwa Akhristu wo apenja munthu yo angatorana nayu. Msungwana wangumwanja cha Solomoni. Iyu wangukambiya anthukazi anyaki a ku Yerusalemu kuti: ‘Muleki kusukunya nanga nkhuyuska chanju mwaku ini mpaka penipo chakhumbiya.’ (Sumu ya. 2:7; 3:5) Chifukwa wuli? Chifukwa mbumampha cha kukopeka ndi munthu weyosi yo mwawona. Mwaviyo, asani Mkhristu wakhumba kuto pamwenga kuyirwa, wangachita umampha kulindizga munthu yo wangamuyanja nadi.

NOVEMBER 10-16

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA SUMU YAKU SOLOMONI 3-5

Kukhumbika kwa Kuja ndi Nkharu Yamampha

w15 1/15 30 ¶8

Kumbi Vingachitika Kuja Ndi Chanju Chauneneska?

⁸ Ndi mazu ngosi cha ngachanju ngo ngakokhoskeka m’buku ili ngo ngakamba zakutowa kwakuliŵavu. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani mo mliska wangulumbiya msungwana chifukwa cha kukamba mwaulemu ndi ŵanthu. (Ŵerengani Sumu ya Zisumu 4:7, 11.) Milomu yaki yikambika kuti “yinthonya uchi” wamuchisa. Chifukwa wuli? Nchifukwa chakuti uchi wamuchisa unowa ukongwa kuluska uchi wo waputiyapu mphepu. Mazu ngo munthurumi wangukamba ngakuti: “Uchi ndi mkaka ve pasi pa lilimi laku,” ngang’anamuwanga kuti mazu nga chibwezi chaki ngakukondwesa ndipuso ngamampha nge uchi ndipuso mkaka. Viwoneke limu kuti po mliska wakambiyanga msungwana kuti ‘ukutowa, . . . mwaku iwi mulivi kalema,’ watenere kuti wakambanga kutowa kwakuliŵavu pe cha.

w00 11/1 11 ¶17

Mo Chiuta Wawone Nkharu Yamampha

¹⁷ Munthu wachitatu yo wangulongo kugomezgeka wenga Mshulamu. Msungwana uyu wenga wakutowa ukongwa mwakuti mliska kweniso Solomoni angukopeka ndi kutowa kwaki. Nkhani ya ku Mshulamu yo yikonkhoskeka mu buku la Sumu Yaku Solomoni yilongo kuti mwali mwenuyu wangugonanapu ndi munthulumi weyosi cha. Venivi vinguchitiska kuti ŵanthu amupaskengi ulemu. Chinanga kuti Solomoni wangukanika ndi mwali uyu kweni Chiuta wangumukambiya kuti walembi nkhani yaki. Kweniso mliska yo angukhumbana nthengwa nayu wamupaskanga ulemu mwali uyu chifukwa cha nkharu yaki yamampha. Nyengu yinyaki iyu wangukamba kuti Mshulamu wenga nge “munda wo we mumpanda.” (Sumu Yaku Solomoni 4:12) Mu nyengu yakali ku Isirayeli, minda yajanga ndi mphangwi yakupambanapambana, maluŵa ngakununkhira kweniso vimiti vakutowa. Minda ya viyo yajanga ndi mpanda wakukho wa vimiti pamwenga wakuchita kuzenga ndi mya ndipu pajanga khomu limoza lakuserele lo lajanga lakujala. (Yesaya 5:5) Nkharu yamampha kweniso chanju cha Mshulamu venga nge munda wakutowa ukongwa kwa mliska. Iyu wangugonanapu ndi munthu weyosi cha ndipu wakhumbanga kuti chanju chaki wazichilongo ku munthulumi yo wazamutorana nayu pe.

g04 12/22 9 ¶2-5

Kutowa ko Nkhwakukhumbika Ukongwa

Kumbi nkharu yamampha yingakopa ŵanthu anyaki? Georgina, yo waja mu nthengwa kwa vyaka pafufupi 10 wangukamba kuti: “Kwa vyaka vosi ivi, mulumu wangu wachita vinthu mwauneneska kweniso mwakugomezgeka venivi vachitiska kuti ndimuyanjengi ukongwa. Iyu wawona kuti ubwezi waki ndi Chiuta ndiwu wakukhumbika ukongwa. Venivi vitimuchitiska kuti wandiŵanaŵaniyengi ndipuso wandiyanjengi. Watindifumba maŵanaŵanu asani wakhumba kusankha vakuchita ndipu nditijivwa kuti ndewakukhumbika. Ndiziŵa kuti watindiyanja ukongwa.”

Daniel yo wanguto munthukazi mu 1987 wangukamba kuti: “Muwolu wangu ngwakutowa. Nditimuyanja chifukwa chakuti ngwakutowa kweniso we ndi nkharu yamampha. Nyengu zosi waŵanaŵaniya ŵanthu ndipu watesesa kuŵawovya kuti akondwengi. Ndikumuto nthengwa chifukwa cha mijalidu yaki yamampha.”

Mu charu ichi tikhumbika kuchita vinthu mwakuphwere. Titenere kuziŵa kuti nkhwakusuzga pamwenga vingachitika cha kuwoneka akutowa nge mo tikhumbiya kweniso phindu laki ndimana ukongwa. Kweni tingaja ndi mijalidu yamampha yo yingatiwovya kuti tije akutowa mukati. Bayibolu likamba kuti: “Kuwoneka umampha kunyenga ndipu kutowa kungamala, kweni munthukazi yo watopa Yehova wathamikikengi.” Likamba so kuti: “Nge ndeŵereŵi yagolidi yo ye pa mphunu ya nkhumba, ndimu waliri munthukazi wakutowa yo wakana zeru.”—Nthanthi 11:22; 31:30.

Mazu ngaku Chiuta ngakamba kuti chakuzirwa ukongwa ndi “munthu wakubisika wa mumtima, wakuvwala vakujitowese vo vinganangika cha, vo ndi mzimu wakufwasa kweniso wakuzika, wo Chiuta watiwuwona kuti ngwakuzirwa ukongwa.” (1 Peturo 3:4) Kukamba uneneska kutowa kwa mukati ndiku kwakukhumbika ukongwa kuphara kawonekeru kakubwalu. Ndipu weyosi wangaja wakutowa mukati.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w15 1/15 31 ¶11

Kumbi Vingachitika Kuja Ndi Chanju Chauneneska?

2:7; 3:5—Buku la Sumu ya Zisumu le ndi ulongozgi wamampha kwa Akhristu wo apenja munthu yo angatorana nayu. Msungwana wangumwanja cha Solomoni. Iyu wangukambiya anthukazi anyaki a ku Yerusalemu kuti: ‘Muleki kusukunya nanga nkhuyuska chanju mwaku ini mpaka penipo chakhumbiya.’ (Sumu ya. 2:7; 3:5) Chifukwa wuli? Chifukwa mbumampha cha kukopeka ndi munthu weyosi yo mwawona. Mwaviyo, asani Mkhristu wakhumba kuto pamwenga kuyirwa, wangachita umampha kulindizga munthu yo wangamuyanja nadi.

NOVEMBER 17-23

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA SUMU YAKU SOLOMONI 6-8

Mukhwechengi Mayeseru

it “Sumu Yaku Solomoni” ¶11

Sumu Yaku Solomoni

Viwoneka kuti Solomoni pavuli paki wangumuzomereza Mshulamu kuti wawere kwawu. Azichi ŵaki ŵati amuwona wachiza chapataliku angufumba kuti: “Kumbi ndiyani uyu yo watuwa kuchipululu, yo wanyekeza wakwanjiwa waki?” (Ss 8:5a) Azichi aku Mshulamu anguziŵa cha kuti mzichi wawu wechekumuyanja mliska. Vyaka vimanavi kuvuli mzichi waki yumoza wangukamba vaku Mshulamu kuti: “Te ndi mzichi widu mumana, yo walivi maŵe. Kumbi tazakumuchitiyanji mzichi widu pa zuŵa lo wazamukhumbika nthengwa?” (8:8) Mzichi waki munyaki wangumuka kuti: “Asani iyu ntchimati, tazakumuzenge kanyumba kakuthopoka kasiliva, kweni asani iyu ntchisasa, tazakumuŵikiya kabali wathabwa la chimiti cha sidara.” (8:9) Mshulamu wanguŵakana anthulumi wosi wo amukhumbanga kweni wangukhorwa mliska ndipu wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku iyu (8:6, 7, 11, 12), ndichu chifukwa chaki wangukamba kuti: “Ini nde chimati, ndipu maŵe ngangu nge nge tinyumba takuthopoka. Mwaviyo, mu masu mwaki ndaja nge munthu yo wasaniya chimangu.”—8:10.

yp 188 ¶2

Kumbi Mbumampha Kugonana Mwechendatorani?

Achinyamata angakhwecha masuzgu kweniso angakondwa asani agonana ndi munthu weyosi cha yo ŵechendatorani nayu. Mu Bayibolu mwe nkhani ya mwali yo wangugonanapu ndi munthulumi weyosi cha chinanga ndi munyamata yo wangumukhumba nthengwa. Ndichu chifukwa chaki wangukamba mwakumalika kuti: “Ini nde chimati, ndipu maŵe ngangu nge nge tinyumba takuthopoka.” Iyu wakopekanga cha chinanga ŵanthu angamuchichizga kuti achiti nayu ureŵi. Ndipu wenga nge chimati chitali kweniso nge kanyumba kakuthopoka vo munthu wangafiska cha kukwera! Mwali uyu wenga wakwenere kudanika kuti “ngwakwanjiwa.” Pakukamba va munthulumi yo wangumukhumba nthengwa iyu wanguti, “mu masu mwaki ndaja nge munthu yo wasaniya chimangu.” Chimangu cha mu mtima cho munthukazi wenga nachu chinguwovya wosi ŵawi kuti akondwengi.—Sumu Yaku Solomoni 6:9, 10; 8:9, 10.

yp2 33

Mshulamu Ntchakuwoniyapu Chamampha

Mshulamu waziŵanga kuti wakhumbikanga kuŵanaŵana umampha pa nkhani ya chanju. Iyu wangukambiya ŵana anthukazi a ku Yerusalemu kuti, “nditikuchitiskani kuti mulapizgi, mungayesanga cha kusukunya pamwenga kuyuska chanju mwaku ini, mpaka po chakhumbiya.” Mshulamu waziŵanga kuti mo wavwiyanga vingamuchitiska kuti waleki kuŵanaŵana umampha. Mwakuyeruzgiyapu, iyu waziŵanga kuti ŵanthu anyaki angamuchichizga kuti wazomeri munthu wambula kwenere. Kweniso kuti mo wavwiyanga vingamutondekesa kusankha umampha. Mwaviyo, Mshulamu wenga nge “chimati.”—Sumu Yaku Solomoni 8:4, 10.

Kumbi pa nkhani ya chanju namwi muŵanaŵana nge Mshulamu? Kumbi mugwiriskiya ntchitu lusu lakuŵanaŵana mumalu mwakuvwiya waka vo mtima winu ukhumba? (Nthanthi 2:10, 11) Nyengu zinyaki ŵanthu angakuchichizgani kuti muzomeri munthu mwechendanozgeki. Vakuchita vinu vingakuchitiskani kuti muzomeri munthulumi mwechendanozgeki. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mukhumbira asani mwawona msungwana ndi mnyamata atenda akorana manja? Kumbi mungazomera munthu yo wagomezga vakupambana ndi vo yimwi mugomezga? Mshulamu wasankhanga umampha vinthu pa nkhani ya chanju. Namwi mungasankha umampha!

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w15 1/15 29 ¶3

Kumbi Vingachitika Kuja Ndi Chanju Chauneneska?

³ Ŵerengani Sumu Yaku Solomoni 8:6. Fundu yakuti, “kung’anima” kwaku Yehova ying’anamuwa vinandi. “Kung’anima” kwaku Yehova kumiya chanju chauneneska chifukwa Yehova ndiyu Wakwambisa chanju. Iyu wakulenga munthu muchikozgu chaki kuti waje ndi chanju. (Gene. 1:26, 27) Adamu wangukamba ndakatulu Chiuta wati wamupaska Eva. Vakukayikiska cha kuti Eva wangumwanja ukongwa Adamu chifukwa “wangutoleka” kwaku iyu. (Gene. 2:21-23) Chifukwa chakuti Yehova wakupaska mwaŵi ŵanthu wakulongo chanju, vingachitika kuti munthurumi ndi munthukazi alongorani chanju chauneneska.

NOVEMBER 24-30

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 1-2

Yehova Wenga Wakunozgeka Kugowoke ‘Ŵanthu wo Anguzitiskika ndi Mphulupulu’

ip-1 14 ¶8

Ada Ndipuso Ŵana Ŵawu Akugaluka

⁸ Yesaya wangulutirizga kuchenya Ayuda kuti: “Soka mtundu wakubuda, ŵanthu wo azitiskika ndi mphulupulu, mphapu ya ŵanthu aheni, ŵana akunangika! Yiwu ajowo Yehova ayuyuwa Mtuŵa waku Isirayeli yiwu amulazga misana.” (Yesaya 1:4) Maubudi ngangawunjikana mpaka kuŵa nganandi ukongwa. Munyengu yaku Abrahamu Yehova wangukamba kuti maubudi nga tawuni ya Sodomu ndi Gomora ngenga ‘ngakulu ukongwa.’ (Genezesi 18:20) Vange venivi ndivu vinguchitikiya Ayuda wo Yesaya wanguŵakamba kuti “azitiskika ndi mphulupulu.” Wanguŵakamba so kuti ndi “mphapu ya ŵanthu aheni, ŵana akunangika.” Mwaviyo, Ayuda ŵenga chikana marangu. Yiwu anguleka kuchita vinthu vamampha pamwenga kuti anguleke limu kuŵayanja awusewu.

ip-1 28-29 ¶15-17

“Tiyeni Tikambiskani Kuti Tinyoloski Vinthu”

¹⁵ Yehova walongoro mwalisungu kweniso mwachanju. Iyu watiti, “Sonu zani, tiyeni tikambiskani kuti tinyoloski vinthu. Chinanga maubudi nginu ngangaŵa ngayera, ngajengi ngatuŵa ukongwa, chinanga ngangatchesama nge salu yiyera, ngajengi ngatuŵa nge weya utuŵa.” (Yesaya 1:18) Ŵanthu anandi atiyivwisa cha fundu yo ye mu vesi ili. Mwakuyeruziyapu, Bayibolu linyaki likufwatuliya fundu yakuti “tiyeni tikambiskani” nge kuti Yehova ndi ŵanthu aja pasi akambiskana kuti akoliyani chinthu chimoza. Kweni ndimu viliri cha! Yehova wangunangapu chechosi cha ndipu wakonkhoska vo wanguchitiya ŵanthu akugaluka kweniso achinyengu ŵenaŵa. (Dotoronome 32:4, 5) Vesi ili ling’anamuwa kuti weyosi wakambepu chigaŵa chaki cha nge kuti Yehova ndi Ayisirayeli mbakuyanana. Kweni fundu njakuti mulandu we ku khoti kuti urunji uziŵiki. Venge kuti Yehova waŵatole ku khoti Ayisirayeli.

¹⁶ Iyi ndi nkhani yakusuzga, kweni Yehova ngwakweruzga walisungu. Iyu ngwakunozgeka kugowoka. (Salimo 86:5) Iyu wangugowoke Ayisirayeli wo maubudi ngawu ngenga “ngayera” ndipu wangungachapa ndikuja “ngatuŵa ukongwa.” Kwali tingayesesa wuli, palivi cho isi taŵanthu paku isi tija tingachita kuti tituzgepu ubudi. Kuti ubudi umaliyi limu vithemba kuti Yehova watigowoke. Chiuta wakupereka nthowa yo yingatiwovya kuti watigowoke. Nthowa yeniyi yisazgapu kulapa kutuliya pasi pa mtima.

¹⁷ Yehova wakamba mwakusimikiza kuti chinanga maubudi ngangaja nge “salu yiyera” ngazamuja nge weya utuŵa. Yehova wakhumba kuti isi tiziŵi kuti wagowoke maubudi chinanga ngangaŵa ngakulu, chikulu talapa kutuliya pasi pa mtima. Ŵanthu wo vitiŵasuzga kugomeza kuti Yehova wagowoka akhumbika kuwona nkhani yaku Manasi. Iyu wanguchita maubudi ngaheni ukongwa kwa vyaka vinandi. Kweni wangulapa ndipu wangugowokereka. (2 Mbiri 33:9-16) Yehova wapenja kuti tosi kusazgiyapu ŵanthu wo achita maubudi ngakulu, aziŵi kuti nyengu yechewaka kuti akambiskani ndi iyu kuti anyoloski vinthu.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

ip-1 39 ¶9

Nyumba Yaku Yehova Yajalikiskika Pachanya

⁹ Mazuŵa nganu ŵanthu aku Chiuta awungana mumapiri cha. Nyumba yakusopiyamu ku Yerusalemu yingubwangandulika ndi Aroma mu 70 C.E. Kusazgiyapu yapa wakutumika Paulo wangukamba kuti nyumba yakusopiyamu yo yenga ku Yerusalemu kweniso chihema vamiyanga waka vinthu vinyaki. Vamiyanga “hema launeneska lo likujinthika ndi Yehova, munthu cha.” (Aheberi 8:2) Hema lauzimu lenili ndi nthowa yakusope Yehova yo yifiskika chifukwa cha sembi yaku Yesu Khristu. (Aheberi 9:2-10, 23) Mwakukoliyana ndi fundu yeniyi, “Phiri la nyumba yaku Yehova” lo lizumbulika pa Yesaya 2:2, limiya kusopa Yehova mwauneneska ko kwakwezeka ukongwa mu nyengu yidu yinu. Malu ngo tisope ndingu ngachitiska kuti tilongo kuti tisopa Chiuta mwauneneska cha, kweni kukoliyana.

DECEMBER 1-7

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 3-5

Yehova Wakhazanga Kuti Ŵanthu Ŵaki Amuvwiyengi

ip-1 73-74 ¶3-5

Soka Munda wa Mphereska Wambula Kugomezgeka!

³ Kwali Yesaya wakambiyanga Ayisirayeli ntharika iyi pamwenga cha kweni yiwu akhumbisisanga kuvwisiya vo vakambikanga mu ntharika iyi. Vo wangukamba Yesaya venga vambula kusuzga kuti avivwisi chifukwa chakuti yiwu aziŵanga umampha mo ntchitu yakupanda mphereska yachitikiyanga. Ŵanthu wo apanda mphereska mazuŵa nganu, apanda nje za mphereska cha kweni apanda kamphanda ko adumuwa ku mphereska zinyaki. Yiwu apanda “panyata mumphepeti mwa phiri,” po mphereska zingakuwa umampha.

⁴ Pakhumbikanga phamphu kuti mphereska zipasi umampha. Yesaya wakonkhoska kuti ntchitu yo mlimi wagwiranga yakutuzgamu mya mu munda wa mphereska ndipuso kulima yenga yakupaska mphwayi kweniso yakuvukisa. Mlimi mwenuyu wagwiriskiyanga ntchitu mya yikuluyikulu kuti wazengi chigongwi. Mu vigongwi ivi mwajanga alonda wo avikiliyanga mphereska kwa ankhungu ndi vinyama. Kweniso azenganga mpanda wa mya mumphepeti mwa munda wa mphereska. (Yesaya 5:5) Kanandi ayanjanga kuzenga mpanda wenuwu kuti avikiliyi dongu kuti lileki kukukurwa.

⁵ Asani mulimi wagwira ntchitu mwaphamphu kuti wavikiliyi mphereska zaki wakayikiyanga cha kuti zichitengi umampha. Chifukwa chakuti waziŵanga kuti mphereska zaki zichitengi umampha, wasemiyanga limu chakukandiyamu mphereska. Kweni kumbi vo wakhazanga vinguchitika? Awa, chifukwa mumalu mwa kubala mpheresa zamampha, zingubala mphereska zamudondu.

ip-1 76 ¶8-9

Soka Munda wa Mphereska Wambula Kugomezgeka!

⁸ Yesaya wangudana Yehova, yo ndi mweneku wa munda wa mphereska kuti, “wakwanjiwa wangu.” (Yesaya 5:1) Yesaya wangukamba Chiuta ngwakwanjiwa waki chifukwa chakuti wenga nayu pa ubwezi. (Yeruzgiyani ndi Yobu 29:4; Salimo 25:14.) Chanju cho Chiuta wangulongo munda wa mphereska kung’anamuwa mtundu wa Ayisirayeli chenga chikulu pakuyeruzgiya ndi cho Yesaya wangulongo Chiuta.—Yeruzgiyani ndi Ekisodo 15:17; Salimo 80:8, 9.

⁹ Yehova wangupereka charu cha Kanani kwa Ayisirayeli ndipuso wanguŵapaska marangu ndi ulongozgi vo vaŵavikiliyanga kuti aleki kutole mijalidu yiheni ya mitundu yinyaki. (Ekisodo 19:5, 6; Salimo 147:19, 20; Aefeso 2:14) Kusazgiyapu yapa, Yehova wanguŵapaska akweruzga, asembi, achimi ndi alongozgi. (2 Mafumu 17:13; Malaki 2:7; Machitidu 13:20) Asani Ayisirayeli awofyezeka ndi arwani ŵawu, Yehova waŵataskanga. (Aheberi 11:32, 33) Ndichu chifukwa chaki Yehova wangufumba kuti: “Ntchinthu wuli chinyaki cho ndakhumbikanga kuchita ndi munda wangu wa mphereska cho ndachita cha?”

w06 6/15 18 ¶1

“Phweriyani Chimiti Ichi cha Mphereska”!

Yesaya wanguyeruzgiya “nyumba yaku Isirayeli” ndi munda wa mphereska wo ungupasa “mphereska zamudondu.” (Yesaya 5:2, 7) Mphereska zamudondu zajanga zimana pakuyeruzgiya ndi mphereska zamampha ndipuso zajanga ndi nje yikulu kweni mnofu umanavi. Mphereska zamudondu apangiyanga vinyu cha ndipuso aryanga cha. Mphereska izi zayanananga waka ndi mtundu wa Ayisirayeli wakugaruka wo waswanga marangu mumalu mwa kuchita urunji. Asani chimiti cha mphereska chabala mphereska ziheni, suzgu ngwakupanda cha. Yehova wanguchita chechosi kuti Ayisirayeli abalengi vipasu vamampha. Ndichu chifukwa chaki wangufumba kuti: “Ntchinthu wuli chinyaki cho ndakhumbikanga kuchita ndi munda wangu wa mphereska cho ndachita cha?”—Yesaya 5:4.

w06 6/15 18 ¶2

“Phweriyani Chimiti Ichi cha Mphereska”!

Pakuti Ayisirayeli wo amiyanga chimiti cha mphereska avwiyanga cha, Yehova wangutcheŵesa kuti wabwanganduwengi mpanda wo wavikiliyanga ŵanthu ŵaki. Wangukamba kuti waphatiriyengi cha chimiti chaki cha mphereska pamwenga kuchilimiliya, vuwa yiwengepu cha kweniso mumengi vivwati vaminga ndi dondu.—Yesaya 5:5, 6.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

ip-1 80 ¶18-19

Soka Munda wa Mphereska Wambula Kugomezgeka!

¹⁸ Mu nyengu ya Ayisirayeli malu ngosi ngenga ngaku Yehova. Banja lelosi lajanga ndi chihara chakutuliya kwaku Chiuta, cho abwerekesanga pamwenga kubwereka kweni ‘agulisiyanga limu cha.’ (Levitiko 25:23) Dangu lenili lavikiliyanga malu kuti ŵanthu alekengi kungagwiriskiya ntchitu uheni. Lavikiliyanga so mabanja kuti ngangakavukanga ukongwa cha. Kweni Ayuda anyaki avwiyanga cha marangu ngaku Chiuta chifukwa cha mbunu. Mika wangulemba kuti: “Yiwu akhumbira minda ndipu aphanga kweniso akhumbira nyumba ndipu atizito; yiwu aphanga nyumba ya munthu ndipuso chihara chaki.” (Mika 2:2) Kweni lemba la Nthanthi 20:21 litcheŵesa kuti: “Chihara cho pakwamba chatoleka mwambunu pakumaliya chijengi chambula kutumbikika.”

¹⁹ Yehova wangulayizga kuti wazakuŵaphanga vinthu vosi vo angusaniya mwachinyengu. Nyumba zo anguphanga zazamuja “zambula ŵanthu.” Azamuvuna vakurya vimana pa malu ngo anguphanga. Kweni Yehova wangukamba cha kuti matembu ngenanga ngazamumala zuŵanji. Viwoneka kuti chigaŵa chinyaki chingufiskika pa nyengu yo Ababiloni angutole Ayisirayeli ku ukapolu.—Yesaya 27:10.

DECEMBER 8-14

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 6-8

“Ndini Panu! Nditumeni!”

ip-1 93-94 ¶13-14

Yehova Chiuta We Munyumba Yaki Yakupaturika

¹³ Tiyeni tiŵanaŵaniyi vo Yesaya wangukamba. Iyu wangukamba kuti: “Ndinguvwa mazu ngaku Yehova ngakuti: ‘Ndiyani yo nditumengi, ndipu ndiyani yo walutengi mumalu mwaku isi?’ Ndipu ndingukamba kuti: ‘Ndini panu! Nditumeni.’” (Yesaya 6:8) Yesaya ndiyu wakhumbikanga kumuka fumbu lo Yehova wangufumba chifukwa pengavi mchimi munyaki yo Yesaya wanguwona mu chiwona ichi. Yehova wakhumbanga kuti watumi Yesaya kuti waje muthenga waki. Kweni ntchifukwa wuli Yehova wangufumba kuti, “ndiyani yo walutengi mumalu mwaku isi?” Pakwamba kufumba Yehova wangugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti “nditumengi” kweni pakumaliza fumbu wangugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti “isi.” Kumbi penapa wangusazgiyapu yani? Wangusazgiyapu Mwana waki wapade, yo pavuli paki wanguzija Yesu Khristu. Ndipu nyengu yinyaki Chiuta wangukamba nayu kuti, “Tiyeni tipangi munthu mu chikozgu chidu.” (Genezesi 1:26; Nthanthi 8:30, 31) Mwana mwenuyu wenga ndi Yehova kuchanya.—Yohane 1:14.

¹⁴ Yesaya wanguchita vidazi cha kumuka. Chinanga kuti wanguziŵa cha uthenga wo watumikengi, nyengu yeniyo wangumuka kuti: “Ndini panu! Nditumeni.” Kweni wangufumba cha kuti wazamusaniyanji asani wangazomera ntchitu yo wangutumika. Mtima waki wakujipereka ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa kwa ateŵeti aku Chiuta, wo akutumika kuti apharazgengi ‘uthenga wamampha wa Ufumu pacharu chosi chapasi’ mazuŵa nganu. (Mateyu 24:14) Nge Yesaya, nawuso apharazga mwaphamphu uthenga uwu “kuti uje ukaboni ku ŵanthu amitundu yosi” chinanga kuti anyaki akhumba cha kuvwisiya. Ndipu apharazga mwachiganga nge Yesaya chifukwa aziŵa kuti Yehova ndiyu waŵatuma.

ip-1 95 ¶15-16

Yehova Chiuta We Munyumba Yaki Yakupaturika

¹⁵ Yehova wangukambiya Yesaya vakuti wakakambi kweniso vo ŵanthu amumuka. Iyu wangumukambiya kuti: “Luta ndipu ukakambiyi ŵanthu yaŵa kuti: ‘Muvwengi mwakuwerezawereza, kweni muvwisengi cha; muwonengi mwakuwerezawereza, kweni muziŵengi chechosi cha.’ Kanonopesi mitima ya ŵanthu yaŵa, kajali makutu ngawu, ndipu ukamati masu ngawu, kuti aleki kuwona ndi masu ngawu kweniso kuti aleki kuvwa ndi makutu ngawu, kuti mitima yawu yileki kuvwisa ndipuso kuti aleki kung’anamuka ndi kuchizgika.” (Yesaya 6:9, 10) Kumbi ivi vang’anamuwanga kuti Yesaya wakhumbikanga kukambiya Ayuda uthenga wo Yehova wangumutuma mwaganyavu ndipuso mwambula lusu kuti aleki kukoliyana ndi Yehova? Awa! Yesaya waŵaziŵanga umampha ŵanthu yaŵa. Kweni vo Yehova wangukamba valongonga waka mo ŵanthu yaŵa amuchitiya ndi uthenga waku Yesaya chinanga kuti wamugwira ntchitu iyi mwaphamphu.

¹⁶ Suzgu lenga ndi ŵanthu yaŵa. Yesaya waŵakambiyanga “mwakuwerezawereza,” kweni avwisiyanga cha. Anandi ŵenga amutafu kweniso anamuvwazawu, nge kuti ŵengavi masu ndipuso makutu. Ŵanthu yaŵa angulongo kuti akhumbanga cha kuvwisiya chinanga kuti Yesaya waŵakambiyanga mwakuwerezawereza. Yiwu angujala maŵanaŵanu ndi mitima yawu kuti aleki kuvwisiya uthenga waku Yesaya, wo Chiuta wangumutuma. Ivi ndivu so ŵanthu achita mazuŵa nganu. Anandi akana kuvwisiya asani Akaboni aku Yehova apharazga uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta.

ip-1 99 ¶23

Yehova Chiuta We Munyumba Yaki Yakupaturika

²³ Yesu wangulongo kuti vo Yesaya wangukamba vingufiskika mu nyengu yaki. Ŵanthu anandi ŵenga ndi maŵanaŵanu nge nga Ayuda a mu nyengu yaku Yesaya. Yiwu avwisiyanga cha uthenga waki ndipu angubayika. (Mateyu 23:35-38; 24:1, 2) Venivi vinguchitika pa nyengu yo gulu la nkhondu la Aroma mwakulongozgeka ndi Tito, angubwanganduwa tawuni ya Yerusalemu ndi nyumba yakusopiyamu mu 70 C.E. Kweni anyaki anguvwisiya uthenga waku Yesu ndipu anguja akusambira ŵaki. Yesu wangukamba kuti ŵanthu yaŵa ‘mbakukondwa.’ (Mateyu 13:16-23, 51) Iyu wanguŵakambiya kuti asani aziwona kuti “Yerusalemu wazingilizika ndi asilikali,” “aziyambi kuthaŵiya kumapiri.” (Luka 21:20-22) Ŵanthu wo angulongo chivwanu ndipuso wo angupanga mtundu wapade, “Isirayeli waku Chiuta,” angutaskika.—Agalatiya 6:16.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w06 12/1 9 ¶4

Fundu Zikulu za Mubuku la Yesaya—Chigaŵa I

7:3, 4—Ntchifukwa wuli Yehova wangutaska Fumu yiheni Ahazi? Fumu ya ku Siriya ndi Isirayeli angupangana kuti atuzgepu Ahazi pa ufumu ndipu aŵikepu mwana wa ku Tabeli, yo wenga wa mphapu yaku Davidi cha. Zeru zakutuliya kwaku Dyaboli izi zatingi zitimbanyizgengi phanganu la Ufumu lo Chiuta wangupanga ndi Davidi. Yehova wangutaska Ahazi kuti wavikiliyi muzeli wo “Mulongozgi Wachimangu” wanguwiyamu.—Yesaya 9:6.

DECEMBER 15-21

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 9-10

“Ukweru Ukulu” wo Ungukambikiya Limu

ip-1 125-126 ¶16-17

Layizgu Lakuti Kuzengi Mulongozgi Wachimangu

¹⁶ Mazu ngakuti “kunthazi” ngo Yesaya wangukamba ndi nyengu yo Yesu wachitanga uteŵeti waki pacharu. Kanandi Yesu wajanga ku Galileya. Kwenga ku Galileya kwenuku ko wangwambiya uteŵeti waki kweniso kupharazga kuti: “Ufumu wakuchanya we pafupi.” (Mateyu 4:17) Ku Galileya wangupharazga upharazgi waki wapaphiri, wangusankha akutumika, wanguchita chakuziziswa chakwamba, ndipuso wanguwoneke kwa akusambira ŵaki 500 wati wayuskika. (Mateyu 5:1–7:27; 28:16-20; Mariko 3:13, 14; Yohane 2:8-11; 1 Akorinto 15:6) Mwaviyo Yesu wangufiska uchimi waku Yesaya mwakuchitiska kuti “charu cha Zebuloni ndi charu cha Nafutali” chitumbikiki. Kweni Yesu wapharazgiyanga ŵanthu a ku Galileya pe cha. Pakugwira ntchitu yakupharazga uthenga wamampha pa charu chosi Yesu wanguchitiska kuti mtundu wosi wa Isirayeli kusazgiyapu Yuda utumbikiki.

¹⁷ Nanga ntchifukwa wuli Mateyu wangukamba kuti “ukweru ukulu” uŵaliyengi ku Galileya? Uwu nawu wenga uchimi wo Yesaya wangukamba. Iyu wangulemba kuti: “Ŵanthu wo ayendanga mu mdima awona ukweru ukulu. Ndipu ŵanthu wo aja mucharu cha mdima ukulu, ukweru waŵaŵaliya.” (Yesaya 9:2) Mu nyengu ya akutumika ukweru wa uneneska ungubisika ndi visambizu vaboza. Alongozgi achisopa cha Chiyuda angwambisa masuzgu chifukwa asambizanga midawuku ya ŵanthu vo vinguchitiska kuti apepuwi “mazu ngaku Chiuta.” (Mateyu 15:6) Ŵanthu akuyuyulika akandilizikanga ndipuso achitanga waka vinthu mwakulondo “alongozgi achibulumutiya.” (Mateyu 23:2-4, 16) Yesu Mesiya wati waza, ŵanthu akuyuyulika angwamba kuziŵa uneneska. (Yohane 1:9, 12) “Ukweru ukulu” wo Yesaya wangukamba yenga ntchitu yakupharazga yo Yesu wagwiranga kweniso vitumbiku vo ŵanthu asaniya chifukwa cha sembi yaki.—Yohane 8:12.

ip-1 126-128 ¶18-19

Layizgu Lakuti Kuzengi Mulongozgi Wachimangu

¹⁸ Ŵanthu wo anguwona ukweru ŵenga ndi vifukwa vinandi vakukondwe. Yesaya wangulutirizga kulemba kuti: “Mwayandanisa mitundu mwachitiska kuti yikondwengi ukongwa. Yiwu akondwa pa masu pinu nge mo ŵanthu akondwe pa nyengu yakuvuna, nge ŵanthu wo akondwa asani agaŵana vinthu vo aphanga ku nkhondu.” (Yesaya 9:3) Chifukwa cha ntchitu yakupharazga yo Yesu ndi akusambira ŵaki agwiranga, ŵanthu a mtima wamampha avwisiyanga ndipu asopanga Yehova mu mzimu ndi mu uneneska. (Yohane 4:24) Vyaka vinayi vechendamali ŵanthu anandi anguja Akhristu. Ŵanthu 3000 angubatizika pa zuŵa la Pentekositi mu 33 C.E. Pangujumpha waka nyengu yimanavi, “chiŵerengeru cha anthulumi chingukuwa mpaka kufika pafufupi 5,000.” (Machitidu 2:41; 4:4) Chifukwa cha phamphu la akutumika pa ntchitu ya kupharazga, “chiŵerengeru cha akusambira chasazgikiyangaku ukongwa mu Yerusalemu, kweniso gulu likulu la asembi lingwamba kuja ndi chivwanu.”—Machitidu 6:7.

¹⁹ Nge mo ŵanthu akondwe pa nyengu yakuvuna pamwenga asani agaŵana vinthu vo aphanga ku nkhondu, ndimuso akusambira a ku Yesu angukondwe ndi chiŵerengeru cha ŵanthu cho chasazikiyangaku. (Machitidu 2:46, 47) Yehova wanguchitiska kuti ukweru uŵali ku ŵanthu amitundu yinyaki pa nyengu yaki. (Machitidu 14:27) Mwaviyo, ŵanthu amitundu yinyaki angukondwa chifukwa ŵenga ndi mwaŵi wakuja paubwezi ndi Yehova.—Machitidu 13:48.

ip-1 128-129 ¶20-21

Layizgu Lakuti Kuzengi Mulongozgi Wachimangu

²⁰ Nge mo wangukambiya Yesaya, vitumbiku vo tisaniya chifukwa cha ku Mesiya vamuyaya. Iyu wangukamba kuti: “Pakuti mwavikita goli la katundu wawu, mwavikita nthonga ya pamapewa ngawu, nthonga yaku kapitawu, nge mo venge mu zuŵa la Amidiyani.” (Yesaya 9:4) Vyaka vakuvuli techendafiki munyengu yaku Yesaya, Amidiyani angukoliyana ndi Amowabu kuti achitiski Ayisirayeli kubuda. (Numeri 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Pavuli paki, Amidiyani awofyezanga Ayisirayeli, aŵayukiyanga ndipuso ananganga mbewu ndi nyumba zawu. Venivi vinguchitika kwa vyaka 7. (Ŵeruzgi 6:1-6) Kweni Yehova kuziya mwa mteŵeti waki Gidiyoni wanguthereska Amidiyani. Kutuliya “mu zuŵa la Amidiyani,” palivi ukaboni wo ulongo kuti Amidiyani angusuzgapu so ŵanthu a ku Yehova. (Ŵeruzgi 6:7-16; 8:28) Pambula kuswera yapa, Yesu Khristu yo waluska Gidiyoni, wazamubaya arwani a ŵanthu aku Yehova. (Chivumbuzi 17:14; 19:11-21) Nge mo venge, “mu zuŵa la Amidiyani,” nasi tazamusaniya utaski ndi nthazi za ŵanthu cha kweni za ku Yehova. (Ŵeruzgi 7:2-22) Ŵanthu a ku Chiuta azamukandilizgikapu so cha!

²¹ Asani Yehova walongo nthazi zaki ndikuti wachiska nkhondu cha. Yesu yo ndi Mulongozgi Wachimangu wazamutuzgapu arwani ndipu wazamuwovya ŵanthu kuti azije mwachimangu kwa muyaya. Pa nkhani ya vidya vo ŵanthu avwala pa nkhondu vo vazamunangika ndi motu, Yesaya wangukamba kuti: “Sapatu yeyosi yo yisukunyisa charu pakwenda kweniso chakuvwala chechosi cho chabizgika mundopa vazamuja vakupembe motu.” (Yesaya 9:5) Mdinu wa sapatu za asilikali wazamuvwika so cha. Mayunifomu nga asilikali ngo nge ndi ndopa chifukwa cha kubaya ŵanthu nangu ngazamuwonekapu cha. Kwazamuŵavi nkhondu!—Salimo 46:9.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

ip-1 130 ¶23-24

Layizgu Lakuti Kuzengi Mulongozgi Wachimangu

²³ Wakulunguchizga ndi munthu yo walunguchizga pamwenga kupereka ulongozgi. Pa nyengu yo Yesu wenga pa charu chapasi waperekanga ulongozgi. Bayibolu likamba kuti, “chigulu chosi cha ŵanthu chinguzizwa ndi mo wasambiziyanga.” (Mateyu 7:28) Iyu ngwazeru, ngwalisungu kweniso waziŵa umampha ukongwa mo ŵanthu akulengeke. Iyu wajaliya waka kupereka ulongozgi cha pamwenga kulanga ŵanthu wo ananga. Kweni kanandi iyu walunguchizga ndipuso kupereka ulongozgi mwachanju kwaku wo anangisa. Ulongozgi waku Yesu ngwamampha chifukwa nyengu zosi uja wazeru, wakufikapu ndipuso wakovya. Asani munthu watiwugwiriskiya ntchitu ungamuwovya kuzisaniya umoyu wamuyaya.—Yohane 6:68.

²⁴ Yesu wapereka ulongozgi wakovya chifukwa cha zeru zaki cha. Ndichu chifukwa chaki wangukamba kuti: “Vo ndisambiza vangu cha kweni vaku mweniyo wakundituma.” (Yohane 7:16) Nge mo venge ndi Solomoni, zeru zo Yesu wenazu zituliya kwaku Yehova Chiuta. (1 Mafumu 3:7-14; Mateyu 12:42) Abali wo asambiza kweniso kupereka ulongozgi mu mpingu wachikhristu, nyengu zosi agwiriskiyengi ntchitu Mazu ngaku Chiuta pakupereka ulongozgi nge mo Yesu wachitiyanga.—Nthanthi 21:30.

DECEMBER 22-28

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 11-13

Kumbi Bayibolu Lingukambanji Vaku Mesiya?

ip-1 159 ¶4-5

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

⁴ Vyaka vinandi techendafiki munyengu yaku Yesaya, ŵanthu anyaki wo akulembaku malemba ngachiheberi angukamba va kuza kwaku Mesiya, Mulongozgi wauneneska, yo Yehova wangumutuma kwa Ayisirayeli. (Genezesi 49:10; Dotoronome 18:18; Salimo 118:22, 26) Kweni kuziya mwaku Yesaya, Yehova wangumukambiya kuti walembi vinthu vinyaki vakukwaskana ndi Mesiya. Iyu wangulemba kuti: “Mphanda yazamume pachisina chaku Jese, ndipu mphukira yakutuliya kumisisi yaki yazamupasa vipasu.” (Yesaya 11:1; yeruzgiyani ndi Salimo 132:11.) “Mphanda” ndi “mphukira” valongonga kuti Mesiya wazamuja wa mphapu yaku Jese kuziya mwa mwana waki Davidi, yo wangusankhika kuja fumu. (1 Samuyeli 16:13; Yeremiya 23:5; Chivumbuzi 22:16) Bayibolu lingukambiya limu kuti asani Mesiya waza yo ndi “mphukira” yakutuliya mu nyumba ya ku Davidi wazamubala vipasu vamampha.

⁵ Yesu ndiyu Mesiya yo wangulayizgika. Mateyu yo wangulembaku uthenga wamampha wangulemba mazu ngo ngasanilika pa Yesaya 11:1. Iyu wangulemba kuti chifukwa chakuti Yesu wadanikanga kuti “Mnazareti,” wangufiska mazu nga achimi. Chifukwa chakuti Yesu wangukuliya mu tawuni ya Nazareti, wadanikanga kuti Mnazareti, zina lo liyanana ndi zina lachiheberi lo lisanirika pa Yesaya 11:1 lakuti “mphukira.”—Mateyu 2:23, mazu ngamumphata; Luka 2:39, 40.

ip-1 159 ¶6

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

⁶ Kumbi Mesiya wazamulamuliyanga wuli? Kumbi wazamuja wankhaza nge Asiriya wo ŵenga anamuvwazawu, wo anguthereska ufumu wa kunkhondi wa mafuku 10 wa Ayisirayeli? Awa. Yesaya wangukamba vakukwaskana ndi Mesiya kuti: “Ndipu mzimu waku Yehova wazamuja paku iyu, mzimu wa zeru kweniso wa kuvwisa vinthu, mzimu wa kulunguchizga kweniso wa nthazi, mzimu wa kuziŵa vinthu kweniso wa kopa Yehova. Ndipu kopa Yehova kwazakumukondwesanga.” (Yesaya 11:2, 3a) Mesiya wangusankhika mwakumupunguliya mafuta pamutu cha kweni ndi mzimu wakupaturika waku Chiuta. Ivi vinguchitika pa nyengu yo Yesu wabatizikanga, Yohane mubatizi wanguwona mzimu wakupaturika wo wawonekanga nge nkhunda uchisikiya paku Yesu. (Luka 3:22) Mzimu waku Yehova wenga paku Yesu. Iyu wangulongo kuti wenga ndi mzimu waku Yehova chifukwa wenga ndi zeru, wavwisanga vinthu, walunguchizganga, wenga ndi nthazi ndipuso waziŵanga vinthu. Mijalidu yeniyi ndiyu wakulamuliya watenere kuja nayu!

ip-1 160 ¶8

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

⁸ Kumbi Mesiya watopa Yehova munthowa wuli? Yesu watopa Yehova mwadangu waka cha pamwenga chifukwa cha kopa chilangu. Mumalu mwaki Mesiya watimupaska ulemu Chiuta chifukwa chakuti watimuyanja. Munthu yo watopa Chiuta nyengu zosi wakhumbisiska ‘kuchita vinthu vakumukondwesa,’ nge mo Yesu wachitiya. (Yohane 8:29) Vo Yesu wakambanga ndi kuchita vingulongo kuti munthu wakondwa ukongwa asani watopa Yehova.

ip-1 160 ¶9

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

⁹ Yesaya wangukonkhoska so mijalidu yinyaki yo Mesiya wazamuja nayu. Iyu wangukamba kuti: “Iyu wazamuyeruzga chifukwa cha vo masu ngaki ngawona cha, pamwenga kuchenya chifukwa cha vo makutu ngaki ngavwa.” (Yesaya 11:3b) Asani mwe mukhoti, kumbi mungakondwa cha asani mungasani wakweruzga wange mwenuyu? Pa udindu waki wakuyeruzga ŵanthu wosi, Mesiya wanyengeka ndi fundu zaboza cha. Kweniso watende waka mphemerezu cha pamwenga kuwona waka mo munthu wawoneke, kwali ngwa makopala pamwenga ndi mukavu. Iyu wawona vinandi kuluska mo munthu wawoneke kubwalu. Wawona “munthu wakubisika wa mumtima.” (1 Peturo 3:4) Abali wo ayeruzga mu mpingu angasambira vinandi kwaku Yesu.—1 Akorinto 6:1-4.

ip-1 161 ¶11

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

¹¹ Asani akusambira ŵaki anangisa vinthu, Yesu waŵapasanga ulongozgi mwachanju. Iyu ntchakuwoniyapu chamampha kwa ŵara mu mpingu mazuŵa nganu. Kweni ŵanthu wo achita vinthu viheni wazakuŵalanga. Pa nyengu yo Chiuta wazamuyeruzgiya charu, Mesiya “wazamupuma charu chapasi” ndi mazu ngaki ngamazaza, kunanga ŵanthu wosi aheni. (Salimo 2:9; yeruzgiyani ndi Chivumbuzi 19:15.) Ŵanthu aheni wo atimbanyizga chimangu pacharu chapasi azamutuwapu. (Salimo 37:10, 11) Yesu ngwakugomezgeka ndipu wazamuyeruzga ŵanthu mwaurunji.—Salimo 45:3-7.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

ip-1 165-166 ¶16-18

Ŵanthu Azamutaskika Ndipuso Kukondwa mu Ufumu Waku Mesiya

¹⁶ Kusopa kwauneneska kungutimbanyizgika Satana wati wanyenga Adamu ndi Heva kuti agarukiyi Yehova mumunda wa Edeni. Mazuŵa nganu napu Satana walutirizga kunyenga ŵanthu anandi kuti agalukiyi Chiuta. Kweni Yehova wazomerezengi cha kuti kusopa kwauneneska kumaliyi limu pacharu chapasi. Iyu wakhumba kutowesa zina laki kweniso waphwere ŵanthu wo atimuteŵete. Kuziya mwaku Yesaya iyu walayizga kuti: “Mu zuŵa lo, msisi waku Jese wazamukuma nge chiziŵisu ku mitundu ya ŵanthu. Mitundu ya ŵanthu yazamung’anamukiya kwaku iyu kuti yilonde ulongozgi, ndipu malu ngaki ngakupumuliyaku ngazamuja ngaunkhankhu.” (Yesaya 11:10) Mu 537 B.C.E., tawuni ya Yerusalemu yo Davidi wanguyipanga kuti yije likulu la charu cha Isirayeli, yenga chiziŵisu pamwenga kuti chakuziŵiya kwa Ayuda akugomezgeka wo angumbininikiya mu vyaru vinyaki kuti awere mu charu chawu kuti akazengi so nyumba yakusopiyamu.

¹⁷ Kweni uchimi uwu wakambanga va tawuni ya Yerusalemu pe cha. Nge mo tawone, wakambanga va ulamuliru waku Mesiya yo ndi Mulongozgi wauneneska wa ŵanthu wosi. Paulo wangulemba mazu ngo nge pa Yesaya 11:10 ngo Yesaya wangulemba kuti walongo kuti munyengu yaki ŵanthu amitundu yinyaki azamusambira uneneska. Iyu wangukamba kuti: “Ndipuso Yesaya wangukamba kuti: ‘Pazamukuŵa msisi waku Jese, munthu yo wazamuyuka kuti walamuliyi mitundu ndipu mitundu yo yazakumulindizga.’” (Aroma 15:12) Uchimi wenuwu ufiskika so mazuŵa nganu chifukwa ŵanthu amitundu yinyaki atanja Yehova ndipu achita venivi pakovya abali aku Mesiya.—Yesaya 61:5-9; Mateyu 25:31-40.

¹⁸ Mazuŵa nganu “zuŵa” lo Yesaya wangukamba, lingwamba kufiskika pa nyengu yo Mesiya wangujaliya Fumu ya Ufumu waku Chiuta mu 1914. (Luka 21:10; 2 Timote 3:1-5; Chivumbuzi 12:10) Kutuliya pa nyengu yeniyi, Yesu Khristu wawoneke limu kuti ndiyu chakuziŵiya, ko Isirayeli wauzimu ndipuso ŵanthu amitundu yosi wo akhumba kulamulika ndi boma laurunji awungana. Mesiya walongozga ntchitu yakupharazga uthenga wamampha ku mitundu yosi nge mo mweneku wangukambiya. (Mateyu 24:14; Mariko 13:10) Uthenga wenuwu wawovya ŵanthu anandi. “Mzinda ukulu wa ŵanthu wo pengavi munthu yo wangufiska kuwuŵerenga” avwiya Mesiya ndipu akoliyana ndi Akhristu akusankhika pa kusopa kwauneneska. (Chivumbuzi 7:9) Po ŵanthu anandi atuza mu “nyumba yakupempheriyamu” yaku Yehova kuti akoliyani ndi Akhristu akusankhika, apereka unkhankhu ku “malu ngakupumuliyaku” ngaku Mesiya, yo ndi nyumba yakusopiyamu yikulu yauzimu yaku Chiuta.—Yesaya 56:7; Hagayi 2:7.

DECEMBER 29–JANUARY 4

CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA YESAYA 14-16

Arwani aku Chiuta Angulangika

ip-1 180 ¶16

Yehova Wanguyuyuwa Tawuni Yakujikuzga

¹⁶ Chinanga kuti ivi vinguchitika kukwambiriya kwa chaka cha 539 B.C.E. cha, kweni pe ukaboni wo ulongo kuti vosi vo Yesaya wangukamba vakukwaskana ndi tawuni ya Babiloni vikufiskika. Munthu munyaki wangukamba kuti: “Kutuliya po tawuni iyi yikubwangandulikiya pajumpha vyaka vinandi kweni mpaka sonu yeche mahami.” Ndipu wangusazgiyapu kuti: “Asani munthu wawona waka malu ngo kwenga tawuni iyi wakumbusika waka vo Yesaya ndi Yeremiya angukamba.” Mu nyengu yaku Yesaya pengavi munthu yo watingi wafiskengi kukamba vo vinguchitikiya tawuni ya Babiloni. Kutuliya po Yesaya wangukambiya kuti tawuni ya Babiloni yazamubwangandulika ndi Amedi ndi Aperesi, pangujumpha vyaka 200 kuti uchimi wenuwu ufiskiki. Venivi vititiwovya kuti tigomezgengi kuti Bayibolu ndi Mazu ngakukambirika ndi Chiuta. (2 Timote 3:16) Kweniso chifukwa chakuti Yehova wakufiskapu mauchimi nganyaki, tigomezga kuti mauchimi ngo ngechendafiskiki nangu Chiuta wazakungafiska pa nyengu yaki.

ip-1 184 ¶24

Yehova Wanguyuyuwa Tawuni Yakujikuzga

²⁴ Mzeri pamwenga kuti ŵanthu wo alamuliyanga ufumu waku Davidi, mu Bayibolu atiŵayeruzgiya ndi nyenyezi. (Numeri 24:17) Kutuliya paku Davidi kuluta kunthazi “nyenyezi” izi zalamuliyanga kutuliya ku Phiri la Ziyoni. Solomoni wati wamaliza kuzenga nyumba yakusopiyamu ku Yerusalemu, tawuni yosi yingwamba kudanika zina lakuti Ziyoni. Dangu laku Mozesi lakambanga kuti Ayisirayeli wosi anthulumi alutengi ku Ziyoni katatu pa chaka. Malu ngenanga nganguja “phiri lakukumanapu.” Nebukadinezara wangujiŵikamu kuja pachanya pa “nyenyezi” chifukwa wanguthereska mafumu ngaku Yuda ndipu wanguŵatuzgapu pa Phiri la Ziyoni. Mumalu mwa kupaska Yehova ulemu chifukwa cha kuthereska mafumu ngenanga, iyu wangujihaya.

ip-1 189 ¶1

Yehova Wachenya Mitundu

Yehova wangagwiriskiya ntchitu mitundu yinyaki kuti walangi ŵanthu ŵaki wo achita vinthu viheni. Chinanga kuti veviyo, Yehova watiyileka waka cha kwambula kuyilanga mitundu yeniyi asani yichitiya nkhaza ŵanthu ŵaki, yitijikuzga ndipuso yitinkha kusopa kwauneneska. Ndichu chifukwa chaki Yehova wangukambiya Yesaya kuti walembi ‘uthenga wacheruzgu wakukwaskana ndi Babiloni.’ (Yesaya 13:1) Kweni charu cha Babiloni chinguzija chakofya kwa Ayisirayeli kunthazi, pa nyengu iyi cha. Pa nyengu iyi, Asiriya ndiwu akandilizganga ŵanthu aku Chiuta. Yiwu anguthereska mafumu ngakunkhondi nga ufumu wa Ayisirayeli ndipuso angubwanganduwa Yuda. Likondwa lo Asiriya ŵenga nalu chifukwa chakuthereska mafumu yanga lenga la kanyengu kamanavi. Yesaya wangulemba kuti: “Yehova wa mizinda walapizga kuti: ‘Vichitikengi nge mo ndakhumbiya . . . Ndazamuvikita munthu wa ku Asiriya mucharu changu ndipu ndazakumukandakanda pamapiri ngangu. Goli laki ndazakulituzgaku kwaku yiwu, ndipu katundu waki ndazakumutuzgapu paphewa lawu.’” (Yesaya 14:24, 25) Pangujumpha nyengu yitali cha kutuliya po Yesaya wangukambiya uchimi uwu, Asiriya anguleka nadi kuwofyeza Ayuda.

ip-1 194 ¶12

Yehova Wachenya Mitundu

¹² Kumbi uchimi uwu wazamufiskika zuŵanji? Pambula kuswera yapa. “Yanga ndi mazu ngakukwaskana ndi Mowabu ngo Yehova wangukamba. Ndipu sonu Yehova wakamba kuti: ‘Mu vyaka vitatu, nge vyaka va munthu waganyu, unkhankhu waku Mowabu wazamulengeseka ndi chimtimbaheka cha mtundu wewosi, ndipu ŵanthu wo azamujaku azamuja amana ukongwa kweniso ambula kuzirwa.’” (Yesaya 16:13, 14) Mwakukoliyana ndi uchimi uwu, ŵanthu wo afukuwa vinthu vakali akusaniya ukaboni wakuti cha mu ma 700 mpaka cha mu ma 800 B.C.E., Amowabu angusuzgika ukongwa ndipuso malu ngawu nganandi ngangunangika ndipu mwajanga ŵanthu amanavi. Tigilati-pilesa III wangukamba kuti Salamanu waku Mowabu wenga yumoza mwa akulamuliya wo aperekanga msonkhu kwaku iyu. Senakeribu walondiyanga msonkhu kutuwa kwaku Kamusunabi, fumu ya ku Mowabu. Esari-hadoni ndi Ashurbanipal mafumu nga ku Siriya angukamba kuti alamuliyanga Fumu Musuri ndi Fumu Kamashaltu nga ku Mowabu. Mtundu wa Amowabu ukumala kali ukongwa. Ŵanthu wo afukuwa vinthu vakali akusaniya mahami nga tawuni yo aŵanaŵana kuti yenga Mowabu, kweni palivi ukaboni wakukwana.

Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu

w06 12/1 10 ¶11

Fundu Zikulu za Mubuku la Yesaya—Chigaŵa I

14:1, 2—Kumbi ŵanthu aku Yehova anguko wuli “ukapolu ŵanthu wo anguŵako ukapolu” kweniso ‘kulamuliya ŵanthu wo aŵachichizganga kugwira ntchitu’? Ivi vingufiskika kwa ateweti aku Yehova nge Daniyeli, yo wenga ndi udindu ukulu ku Babiloni mu ufumu wa Amedi ndi Aperesi; Esiteri, yo wanguja fumukazi ku Peresi; kweniso Modikayi, yo angumusankha kuti waje wachiŵi kwa fumu mu Ufumu wa Peresi.