Ninga githawo vambe

1. Khu ginani vathu va tsakago khu gu ningwa githawo? (Mavingu 22:1)

INA u ngu tsaka tepo vathu va gu ningago githawo? Kha hi kanakani. Vathu vatshavbo va ngu tsaka tepo va ningwago githawo. Bhibhiliya yi na ni gighelo nya gu ganeye gu khiyo ‘guzundzega nugo gu ngu vbindra parata ni ndralama’! — Leri Mavingu 22:1.

2-3. Khu ginani dzimbe dzitepo si garadzago gu yeyedza githawo vambe, nigu hi na bhula khu ginani avba nya ndrima yeyi?

² Khandri tepo yatshavbo si vbevbugago gu yeyedza githawo vambe. Gimwegyo nya sighelo khu gu ethu ha gu tala gu wona sihoso basi ga vambe. Nigu gutala nya vathu muhuno va mwalo githawo. Ganiolu ethu kha hi yeli gu fana navo. Khu ginani? Kholu Jehovha o vbweta gu khuye hi zundza mwendro gu ninga githawo “vathu vatshavbo.” — 1 Ped. 2:17.

³ Ga ndrima yeyi, hi nati gu khethu sa gu thula ginani gu ninga githawo vambe ni edzi hi nga gi yeyedzago khidzo ga 1) sivbango nya ndranga yathu, 2) vandriyathu libandlani ni 3) vathu khu gitalo. Hi na bhula ngudzungudzu khedzi hi nga ningago khidzo githawo vambe ambari sa gu ba si garadza.

SO THULA GINANI GU NINGA GITHAWO VAMBE?

4. So thula ginani gu ninga githawo vambe?

⁴ Khu mawonelo yago so thula ginani githawo? Ga mambe malimi, lito “githawo” ni “wuzundzo” si ngu pwanana. Khu ndziya muni? “Githawo” gya gu gimbileyana ngudzungudzu ni edzi hi wonago khidzo muthu nyo khaguri. Tepo hi ningago githawo vambe, ha gu va wona na va gu ninganedwa khu gu va ninga gupima gwathu ni gu va ninga lisima adzina saye khu kotani nya makhalelo yawe, esi va girago mwendro gikhalo gyawe. “Wuzundzo” wa gu gimbileyana ngudzungudzu ni edzi hi pharago khidzo muthu nyo khaguri. Tepo hi ningago wuzundzo vambe, hi ngu va phara khu ndziya yi va girago va dzipwa na vari ni lisima ni gu yedwa khu gu zundzwa. Ganiolu, hi yede gu zundza muthu na si khugeya monyoni. — Mat. 15:8.

5. Ginani gi nga hi phasago gasi gu yeyedza githawo vambe?

⁵ Jehovha a gu vbweta gu khuye hi yeyedza githawo vambe. Khu giyeyedzo, uye a gu hi embeya gasi gu yeyedza githawo “dzipfhumu dzi hi fumeyago.” (Rom. 13:1, 7) Ganiolu, vambe va nga ganeya gu khavo: “Eni nyi dzi emisede gu ninga githawo vambe va gu gira esi nya sadi.” Ina mapimiselo yaya khyadi? Ahihi. Ethu ha gu pwisisa gu khethu hi yede gu yeyedza githawo vambe nasiri khesi va girago mwendro gu mba gira, ganiolu kholu Jehovha a vbwetago gu khuye hi va yeyedza githawo nigu ethu ha gu vbweta gu mu tsakisa. — Jos. 4:14; 1 Ped. 3:15.

6. Ina si ngu kodzega gu yeyedza githawo muthu nyo khaguri a gu mba gu ninga githawo? Tshamuseya. (Wona nya kapa.)

⁶ Vambe va ngu dzi wudzisa gu khavo: ‘Ina si ngu kodzega gu ninga githawo muthu nyo khaguri a gu mba nyi yeyedza githawo?’ Ina. Wona siyeyedzo nyo khaguri. Pfhumu Sawule a di theya dzitshoni gyanana gyaye Jonatane vbakari nya vathu. (1 Sam. 20:30-34) Ambari ulolo, Jonatane simamide gu yeyedza githawo papayi waye, a nga ba ari pfhumu ni gu mu phasa gu dwana dzinyimbi kala a ngafa. (Ekiso. 20:12; 2 Sam. 1:23) Muprista nya khongolo Eli a di singedza Ana gu khuye a di gu sede wadwa. (1 Sam. 1:12-14) Ambari ulolo, Ana a di ganeya ni Eli khu githawo ambari olu vatshavbo Israyeli va nga ba va dziti gu khavo Eli kha nga ba a kawukide sanana saye si nga ba si gira silo nyo vivbe, a gu silo a nga ba a yede gu gira kha nga muvelegi ni muprista nya khongolo. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Nigu vama nyo khaguri va Atena va di vala Pawulo gu khavo uye a na ni “libwabwa.” (Mith. 17:18) Ambari ulolo, Pawulo a va yeyedzide githawo. (Mith. 17:22) Lihaladzo hi gu nalo khu Jehovha ni gu thava gu mu zangarisa, si nga hi kutsa gu yeyedza githawo vambe nasiri basi tepo si vbevbugago gu gira isoso, ganiolu ni tepo si garadzago gambe. Hongoleni hi wona gu khethu khu mani hi yedego gu mu ninga githawo nigu khu ginani.

YEYEDZA GITHAWO SIVBANGO NYA NDRAGA YAGO

7. Khu ginani si nga hi garadzeyago gu yeyedza githawo sivbango nya ndranga?

⁷ Gigaradzo. Ethu hi ngu vbedza tepo nyo laphe ni va ndrangani gwathu. Khu kotani nya isoso, hi ngu mati makhalelo yawe nya yadi ni gu mba vbeleya gwawe. Vambe va na ni madwali nyo khaguri ma girago gu hi si va khathaleyi mwendro adzina va na ni gigaradzo nya gu garadzege ngudzu. Vambe va ngu ganeya khu ndziya yi hi khunguvanyisago. Hi yede gu dzipwa na hi tshulegide ha gu ba hi romo ni valongo vathu. Ganiolu, sivbango nya ndranga sa gu mba yeyedzana githawo, si nga zangareyana. Kha nga handro wakone, ndranga kha yi na nga thuma gumogo. Hi nga fananisa ndranga ni givili. Madwali ma nga gira gu sivbango nyo khaguri nya givili si si thumi gwadi. Khu ndziya nyo fane, sivbango nya ndranga sa gu mba yeyedzana githawo, isoso si nga himbedzeya ndranga gu thuma gwadi khu wumowo. Gufana ni madwali nya mangi ma nga thumwago, si ngu kodzega gu ndranga yi hevbuleya gu manega ni gu yeyedzana githawo.

8. Khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedza githawo sivbango nya ndranga yathu? (1 Thimoti 5:4, 8)

⁸ Khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedza githawo? (Leri 1 Thimoti 5:4, 8.) Ga lidangaliya a lovedego Thimoti, Pawulo a di ganeya khedzi sivbango nya ndranga si yedego gu khathaleyana khidzo. Uye a di tshamuseya gu khuye hi yede gu ninga githawo sivbango nya ndranga yathu nasiri kholu hi yedego gu gira isoso, ganiolu kholu hi vbwetago gu “yeyedza githawo Nungungulu.” Malito yaya ma gu thula wukhozeyi nyo tumbege ni thumo hi gireyago Nungungulu. Jehovha khuye a nga vanga ndranga. (Efes. 2:19; 3:14, 15) Khu kharato, tepo hi yeyedzago githawo sivbango nya ndranga yathu, ha gu yeyedza githawo Muvangi nya ndranga. Gighelo muni nya lisima gi yedego gu hi kutsa gu yeyedza githawo sivbango nya ndranga yathu?

9. Mwama ni mwangadzi va nga yeyedzana kharini githawo? (Wona dzifotu.)

⁹ Hi nga yeyedza kharini githawo? Mwama a ningago githawo mwangadzi waye, a ngu yeyedza vbakari nya vathu ni tepo va gu romo vonga gu khuye a na ni lisima gwaye. (Mav. 31:28; 1 Ped. 3:7) Uye gima kha mu veti, kha mu theyi dzitshoni ambari gu mu gira a dzipwa na mwalo lisima. Ariel,a a vbanyago Argentina, wari khuye: “Khu kotani nya madwali mwangadzi wangu a gu nawo, uye dzimbe dzitepo a ngu ganeya silo si nyi khunguvanyisago. Tepo si giregago isoso, eni nya gu dundruga gu kheni esi a ganedego khandriso a nga ba a vbweta gu ganeya khu lisine. Nigu nyi ngu zama gu dundruga libhuku la 1 Vakorinto 13:5, ilo li ngu nyi phasa gu ganeya naye khu ndziya nya githawo nya mba mu vbenyeya.” (Mav. 19:11) Mwangadzi a gu ninga githawo mwama waye tepo a ganeyago gwadi khuye a gu ba a romo ni vambe. (Efes. 5:33) Uye a gu potsa gu mu embeya silo si payago monyo ni gu mu vala, kholu a ngu pwisisa gu khuye isoso si na ghoha mutshadho wawe. (Mav. 14:1) Ndriyathu nya nyamayi a vbanyago Itália, mwama waye a gu na ni gigaradzo nya gu garadzege ngudzu, wari khuye: “Dzimbe dzitepo nya gu dzipwa gu khatsi mwama wangu a gu garadzega ngudzu nya mba na gighelo. Gale, malito yangu ni khovbe yangu si di gu yeyedza gu khiso kha nya nga ba nyi mu yeyedza githawo. Ganiolu, nya gu ba nyi romo ni dzipari dzangu dzi ganeyago khu vambe khu githawo, si ngu nyi phasa ni gu nyi kutsa gu yeyedza githawo mwama wangu.”

10. Sanana si nga yeyedza kharini githawo vavelegi vaso?

¹⁰ Sanana, engisani milayo ya ndrangani yi vegidwego khu vavelegi vanu. (Efes. 6:1-3) Ganeyani khu githawo ni vavelegi vanu. (Ekiso. 21:17) Tepo vavelegi vago va dandrago khu tanga, va yeyedze githawo khu gu va ninga giphaso va gi vbwetago. Gira satshavbo u si kodzago gasi gu va khathaleya. Wona giyeyedzo gya María, oyu papayi waye a gu siri Fakazi ya Jehovha. Tepo a nga dwala, uye a di bomba gu khuye María a mu khathaleya kholu a di gu mu pharide khu ndziya nya mba yadi. María wari khuye: “Eni nyi di gombeya ga Jehovha nasiri basi gasi gu ninga githawo papayi wangu, ganiolu gasi nyi yeyedza isoso khu mithumo. Eni nyi di pimisa gu kheni abari gu Jehovha a gu nyi lomba gasi gu ninga githawo vavelegi vangu, uye a nga nyi ninga tshivba gasi gu gira isoso. Khu gu gimbiya nya tepo, nyi di tugula gu kheni kha si vbwetegi gu papayi wangu a ema gu garadzisa silo gasi nyi si kodza gu mu yeyedza githawo.” Tepo hi yeyedzago githawo valongo vathu ambari tepo isoso si garadzago, ha gu yeyedza gu khethu hi ngu ninga githawo malulamiselo ya Jehovha.

YEYEDZA GITHAWO VANDRIYAGO LIBANDLANI

11. Khu ginani si nga garadzago gu yeyedza githawo vandriyathu?

¹¹ Gigaradzo. Vandriyathu va ngu zama gu gira satshavbo va si kodzago gasi gu vbanya khesi Bhibhiliya yi hevbudzago, ganiolu dzimbe dzitepo vambe va nga hi phara khu ndziya nya mba yadi, va hi lamula ni gu hi gorosa. Ndriyathu nyo khaguri a gu hi ninga “gighelo nya gu sole,” hi nga dzi garadza gasi gu simama gu mu ninga githawo. (Kol. 3:13) Ginani gi na hi phasago gu simama gu yeyedza githawo?

12. Khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedza githawo vandriyathu gukhodwani? (2 Pedro 2:9-12)

¹² Khu ginani hi yedego gu yeyedza githawo? (Leri 2 Pedro 2:9-12.) Ga lidangaliya laye nya wuvili, mupostoli Pawulo ganede khu vathu nyo khaguri libandlani va nga ba va ganeya khu ndziya nya mbana githawo khu “vale va ningwago wuzundzo khu Nungungulu,” a gu madhota nya Makristo. Ginani dzingilozi nyo tumbege dzi nga gira tepo dzi nga wona isoso na si gu girega? Khu gu “ninga githawo Jehovha”, idzo kha dza ganeya ne ni lito limwedo nyo vivbe khu vathu vava nya mba engisa. Isoso si ngu samadzisa! Dzingilozi nyo tumbege kha dza dzumeya gu ganeya khu ndziya nya xapi khu vama vale nya vawugeyi. Vbavbandze nya isoso, idzo dzi di diga Jehovha a va lamula ni gu va kawuka. (Rom. 14:10-12; fananisa ni Judha 9.) Hi nga mana gihevbudzo nyo khaguri ga dzingilozi. Dzingilozi dzi yeyedzide githawo vawugeyi. Khu kharato, hi na ni sighelo nya singi nya gu yeyedzi githawo vandriyathu va haladzago Jehovha. Nigu hi yede gu ‘dzi garadzeya gupheya khethu’ gu va ninga githawo. (Rom. 12:10) Ha gu gira isoso, ho yeyedza gu khethu hi ngu mu ninga githawo Jehovha.

13-14. Hi nga yeyedza kharini githawo vandriyathu libandlani? Ninga giyeyedzo. (Wona dzifotu.)

¹³ Hi nga yeyedza kharini githawo? Madhota, tepo yatshavbo mu hevbudzago vambe, girani isoso khu lihaladzo. (File. 8, 9) Wa gu vbweta gu ninga wusingalagadzi muthu nyo khaguri, gira isoso khu lihaladzo nasiri na wu gorogide. Vandriyathu nya vanyamayi, enu mu nga si kodza gu phasa vandriyathu libandlani gu simama gu ningana githawo khu gu mba ganeya guvivba khu vambe mwendro gu va lemba. (Tit. 2:3-5) Hatshavbo hi nga yeyedza gu khethu hi ngu ninga githawo madhota ya libandlani khu gu thuma nawo khu gu pwanana ni gu va bonga khu thumo watshavbo va wu girago khu gu dzi garadza gasi va gimbidzisa mitshangano, thumo nyo tshumayele ni gu phasa vale va nga “ndreya ndziyani.” — Gal. 6:1; 1 Thim. 5:17.

¹⁴ Ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Rocío, si mu garadzede gu ninga githawo lidhota nyo khaguri li nga mu ninga wusingalagadzi. Uye a di khuye: “Nyi di zangari kholu nyi di dzipwa nga khatshi kha ganeya ni eni khu ndziya nya lihaladzo. Na nyi romo gaya, nyi di ganeya khu ndziya nya mba yadi khuye. Ambari olu nyi nga ba nyi zama gu siha, khu monyoni nyi di dzipwa na si khathali kheni.” Ginani gi nga phasa ndriyathu Rocío? O tshamuseya gu khuye: “Avba nya gu leri gwangu nya Bhibhiliya, nyi di leri 1 Vatesalonika 5:12, 13. Tepo nyi nga tugula gu kheni kha nya nga mba nyi yeyedza githawo ndriyathu wule, livhalo langu li di pheya gu nyi garadza. Nyi di gombeya ga Jehovha ni gu vbwetedzeya mahungu nyo kongome omu nya mabhuku yathu ma nga hadzi gu nyi phasa gu vbindrugedza mapimiselo yago. Nyi di hegisa khu gu tugula gu kheni gigaradzo gi diri mwalo ni ndriyathu wule, ganiolu eni kheni nyi nga ba nyi dzi khusedza. Olu nyi tugude gu kheni, nyi yede gu dzinogisa gasi nyi si kodza gu ninga githawo vambe. Nyi nga gu zama gu tshukwadzisa simbe silo, ganiolu tepo nyi dzi garadzeyago gu yeyedza githawo vambe, nyi ngu dzipwa na nyi gu tsakisa Jehovha.”

YEYEDZA GITHAWO VALE VA GU MBA GIRA GIPANDRE NYA LIBANDLA NYA WUKRISTO

15. Khu ginani hi yedego gu dzi garadzeya gu yeyedza githawo vale va si thumeyigo Jehovha?

¹⁵ Gigaradzo. Gutala nya dzitepo hi ngu mana vathu thumoni nyo tshumayele va gu mba ninga lisima Nungungulu ni Bhibhiliya. (Efes. 4:18) Vambe vathu kha va dzumeyi gu engiseya mahungu hi ma tshumayelago khu kotani nya esi va nga hevbudzwa gukhodwa ga iso na va ngari sanana. Vambe vathu hi thumago navo mwendro hi hevbulago navo va nga garadza ngudzu. Vbadugwana-vbadugwana, githawo gyathu khu vathu vovo gi nga vbunguga nigu adzina saye hi diga gu va phara kha nga edzi hi nga ba hi si vbweta khidzo.

16. Khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedza githawo vale va si thumeyigo Jehovha? (1 Pedro 2:12; 3:15)

¹⁶ Khu ginani hi yedego gu yeyedza githawo? Dundruga gu khuwe Jehovha a ngu wona edzi hi pharago khidzo vale va si mu thumeyigo. Mupostoli Pawulo dundrugiside Makristo gu khuye mavbanyelo yawe nya yadi ma nga kutsa vambe gu “dhumisa Nungungulu.” Khu kharato, uye a di va embeya gasi va tshamuseya esi va si khodwago khu “gurula ni githawo nya gikhongolo.” (Leri 1 Pedro 2:12; 3:15.) Ambari sa gu lombega gu emeya gu khodwa gwawe omu nya tribhunali mwendro vbakari ga vavhizinyu, Makristo ma yede gu yeyedza githawo vathu vovo va si thumeyigo Nungungulu gu fana ni edzi va ningago khidzo vale va mu thumeyago. Nigu Jehovha a ngu wona ni gu engiseya esi hi ganeyago ni edzi hi ganeyago khidzo. Khu lisine, egi gighelo nya gikhongolo nyo ninge githawo vale va si girigo gipandre nya libandla nya Wukristo!

17. Hi nga yeyedza kharini githawo vale va si girigo gipandre nya libandla nya Wukristo?

¹⁷ Hi nga yeyedza kharini githawo? Tepo hi tshumayelago, kha hi vbweti gu gira vambe va dzipwa na vari mwalo lisima adzina saye kholu va gu mba siti nya singi khu Bhibhiliya. Vbavbandze nya isoso, ho vbweta gu wona vambe na vari ni lisima ga Nungungulu nigu na vari va tshukwana guvbindra ethu. (Agewu 2:7; Filp. 2:3) Khu kharato, a gu tshuka muthu nyo khaguri a gu vala khu kotani nya esi u si khodwago, u nga mu bweledzeyi khu gingerengere gyagimwegyo. Khu giyeyedzo, gima kha hi na nga tsaka khu gu ganeya silo si na girago vambe va hi wona na hi guti ngudzu. (1 Ped. 2:23) Wa gu ganeya silo khu gu hegisa u dzi laya khiso, dzegeya gu lomba divalelo. U nga yeyedza kharini githawo vathu u thumago navo? Khala githumi nya gyadi ni gu dzi garadzeya gu wona makhalelo nya yadi ya sithumi-khwathu gu pata ni vale u va thumeyago. (Tit. 2:9, 10) Wa gu khala githumi nyo tumbege ni gu thuma khu sighingi, adzina saye kha wu na nga tsakedwa khu vathu, ganiolu Nungungulu a na gu tsakeya ngudzu. — Kol. 3:22, 23.

18. Khu ginani si gu sadi gu haguleya ni gu yeyedza githawo vambe?

¹⁸ Hi na ni sighelo nya singi nya gu haguleyi ni gu yeyedza githawo vambe! Hi wonide gu khethu, ha gu yeyedza githawo sivbango sa ndrangani gwathu, ha gu ninga wuzundzo Hungo nya ndraga yathu, Jehovha. Khu ndziya nyo fane, tepo hi ningago githawo vandriyathu gukhodwani, hi ngu ninga wuzundzo Papayi wathu wa ndzadzini. Nigu tepo hi yeyedzago githawo vale va si girigo gipandre nya libandla nya Wukristo, hi ngu va tuleya mathomo nya mangi gasi va rungudza Nungungulu wathu nya khongolo. Ambari vambe vathu va gu mba hi yeyedza githawo, si na ni lisima ngudzu gu haguleya ni gu va yeyedza githawo. Khu ginani? Kholu Jehovha a na hi kategisa. Uye a ngu gira gitumbiso gegi: “Avo va nyi zundzago, nyi na va zundza neni.” — 1 Sam. 2:30.