CHIIYO 11
LWIIMBO 57 Kukambaukila Bantu Boonse
Ba Musungu Mumulimu Wakukambawuka Mbuli Jesu
“Mwaami . . . wakabatuma kabali babili-babili kunembo lyakwe kuti baye mumyuunzi yoonse amundawu zyoonse nzyaakali kuyanda kwiinka.”—LK. 10:1.
NZITUTAYIYE
Tulayiya atala achikozyano chaJesu mbuchitugwasya kuti tube basungu mumulimu wakukambawuka.
1. Bakombi baJehova basiyene biyeni abantu balyaamba kuti maKkristu?
CHINTU chipa kuti bakombi baJehova basiyane abantu balyaamba kuti maKkristu, mbusungua mbubalaabo mumulimu wakukambawuka. (Tit. 2:14) Nikuba oobo, chimwi chiindi kulakonzya kukuyumina kuti ube aachiyandisyo chakukambawuka. Amwi chimwi chiindi nga wamvwa mbuli mbalimvwa umwi mwaalu uubeleka changuzu, wakaamba kuti, “Chimwi chiindi nga ndimvwa kanditakwe chiyandisyo pe chakukambawuka.”
2. Nkamboonzi nikukonzya kutuyumina kuti twiinkilile kunembo katuli basungu mumulimu wakukambawuka?
2 Tulakonzya kubotelwa nituchita iimwi milimu yabukombi kwiinda nituli kukambawuka. Nkamboonzi? Akaambo kakuti chiindi nituyaka Maanda aaBwaami naakuti kwaabambulula, kugwasilizya bakwesu bachitikilwa mapenzi aalichitikila naakuti kubasungwaazya muli zimwi ziindi, nga twafwambaana kubona mbuzyabagwasya zintu nzitwabachitila alubo eezi ngazyapa kuti tulimvwe kabotu. Chiindi nitubeleka aabakwesu, tubeleka muluumuno, tutondeezyania luyando alubo tulizi kuti bakwesu balazilumba zintu nzitubachitila. Pesi chimwi chiindi, kulakonzeka kuti twaba aaminyaka myiingi katuli kukambawuka muchilawu chili aabantu bache bayanda kwiiya Bbayibbili. Naakuti tulakonzya kuswaana bantu batayandi pe kukambawukilwa. Alubo tulizi kuti mbukunga mamanino abaafwiifwi, tulangilila kuti bantu biingi banootukazya. (Mt. 10:22) Niinzi chikonzya kutugwasya kuti twiinkilile kunembo naakuti tuyungizye kuba basungu mumulimu wakukambawuka?
3. Lugwalo lwa Lukka 13:6-9 lutuyiisyaanzi atala abusungu mbwaakalaabo Jesu?
3 Tulakonzya kwiiya mbutukonzya kuba basungu mumulimu wakukambawuka kwiinda mukulanga-langa chikozyano chaJesu. Naakali aanyika, Jesu taakwe naakaleka kubeleka changuzu kuti akambawukile bantu. Mukuya kwachiindi, wakayungizya kubeleka changuzu mumulimu wakwe. (Bala Lukka 13:6-9.) Muchikozyano, Jesu wakeezyanisya mulimu wakwe amulimu wamubelesi wamumuunda wamisaansa wakabeleka kwaminyaka iitatu kuti alanganie mukuyu, pesi mukuyu ooyo taakwe niwakazyala michelo. Munzila iikozyenie, Jesu wakakambawukila maJuda kwaminyaka iisika ku 3 pesi biingi babo taakwe nibakaba basikwiiya bakwe pe. Nikuba oobo, Jesu taakwe naakaleka pe kubakambawukila, wakali mbuli mubelesi wamumuunda wamisaansa wakakkala kali aabulangilizi bwakuti bumwi buzuba mukuyu wakali kuzoozyala michelo. Jesu wakabeleka changuzu kuti akambawukile maJuda kayanda kubagwasya kuti batambule makani mabotu.
4. Ntuutuli twaambo tuli 4 ntutuyanda kwiiya kuchikozyano chaJesu?
4 Muchiiyo eechi, tulalanga-langa Jesu mbaakatondeezya busungu kapati mumyeezi yakumamanino iili 6 yamulimu wakwe. (Lk. 10:1) Kuti twaziba nzyaakali kuyiisya akutobelezya nzyaakachita, zilatugwasya kuti tukkale katuli basungu mazubaano. Atulange-lange chikozyano chaJesu mutwaambo tuli 4: (1) Wakali kubikkila maanu kukuchita kuyanda kwaJehova, (2) wakabikkila maanu kubupolofita bwamuBbayibbili, (3) wakali kusyoma Jehova kuti ulamugwasya alubo (4) wakakkala kali aamaboneno aalikabotu aakuti bamwi bakali kunoomuswiilila.
WAKABIKKILA MAANU KUKUCHITA KUYANDA KWAJEHOVA
5. Jesu wakatondeezya biyeni kuti wakali kubikkila maanu kukuchita kuyanda kwaLeza?
5 Jesu wakakambawuka “makani mabotu aaBwaami” chabusungu akaambo kakuti wakalizi kuti nguwo mulimu Leza ngwaakali kuyanda kuti achite. (Lk. 4:43) Kuli Jesu, mulimu wakukambawuka makani mabotu wakali mulimu uuyandikana loko mubuumi bwakwe. Nikuba mumyeezi miche yakumamanino yamulimu wakwe “wakali kuya bunjila mumyuunzi amutuunzi” kuti ayiisye bamwi. (Lk. 13:22) Alubo wakayiisya basikwiiya bambi kuti bakambawuke makani mabotu kabalaamwi anguwe.—Lk. 10:1.
6. Mulimu wakukambawuka unjililana biyeni ayimwi milimu njitubelekela Jehova? (Langa chifanikisyo.)
6 Mazubaano, kukambawuka makani mabotu mulimu uuyandikana loko Jehova aJesu ngubayanda kuti tuchite. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Mulimu wakukambawuka ayimwi milimu njituchita mubukombi, zilanjililana. Muchikozyano, tuyaka Maanda aaBwaami kuchitila kuti bantu mbitukambawukila bazookombe Jehova muMaanda aaya. Mulimu uuchitwa kuBbeteli akulaamwi masena aachitilwa zintu zyabukombi, ugwasilizya mulimu wakukambawuka. Nikwachitika penzi ngatwaba aachoonzyo chakuti bakwesu abachizi bazijana zintu nzibayandikana zibagwasya kuti basaangune lubo kunjila miswaangano akuti basaangune kukambawuka. Kuti twabona mbuuyandikana mulimu wakukambawuka alubo twayeeya kuti nguwo mulimu uuyandikana loko Jehova ngwayanda kuti tuchite nga zyapa kuti tukkale katuli aachiyandisyo chakukambawuka. János, mwaalu uukkala kuHungary wakaamba kuti: “Ngandalibuzya kuti kumilimu yoonse njitubelekela Jehova, taakwe mulimu pe wiinda mulimu wakukambawuka. Nguwo mulimu uuyandikana loko.”
Mazubaano, kukambawuka makani mabotu mulimu uuyandikana loko Jehova aJesu ngubayanda kuti tuchite (Langa fuka 6)
7. Nkamboonzi Jehova nayanda kuti tukkale katukambawuka? (1 Timoti 2:3, 4)
7 Tulakonzya kuyungizya kuba basungu mumulimu wakukambawuka kwiinda mukubona bantu mbuli mbababona Jehova. Uyanda kuti bantu biingi bamvwe makani mabotu akuti baatambule. (Bala 1 Timoti 2:3, 4.) Akaambo kazeezi, utuyiisya mbutukonzya kwaambuuzyania kabotu abantu atala amulumbe uufutula buumi. Muchikozyano, kabbuku kaYanda Bantu—Gwasya Bantu Kuti Babe Basikwiiya kali aanzila nzitukonzya kubelesya kuti tusaangune kwaambuuzyania aabantu katuli aamakanze aakubagwasya kuti babe basikwiiya. Nikuba kuti bantu teebatuswiilila lino, balakonzya kuzoojana mweenya wakuswiilila muchiindi chamapenzi mapati. Mulumbe ngutubabuzya lino ulakonzya kuti nguwo uutazoope kuti bazooyande kubelekela Jehova muchiindi chilikunembo. Eezi zilakonzya kuchitika kuti twakkala katukambawuka.
WAKABIKKILA MAANU KUBUPOLOFITA BWAMUBBAYIBBILI
8. Kuziba bupolofita bwamuBbayibbili kwakapa kuti Jesu achibelesye biyeni chiindi chakwe?
8 Jesu wakalizi kuti bupolofita bwamuBbayibbili bwakali kuzoozuzikizigwa biyeni. Wakalizi kuti mulimu wakwe wakali waminyaka iitatu ahafu. (Dan. 9:26, 27) Alubo wakalizizi zyakapolofitwa zili atala akuti wakali kunoofwa lili akuti wakali kunoofwa biyeni. (Lk. 18:31-34) Nzyaakazi zyakapa kuti abelesye chiindi chakwe munzila iilikabotu. Akaambo kazeezi, wakakambawuka chabusungu kuchitila kuti amaninsye mulimu ngwaakali wapegwa.
9. Nkamboonzi bupolofita bwamuBbayibbili nibutugwasya kuti tukambawuke katuli basungu?
9 Kumvwisisisya bupolofita bwamuBbayibbili kutugwasya kuti tukambawuke katuli basungu. Tulizi kuti bwiime bwazintu oobuno bwaba aafwiifwi loko kuti bunyonyoonwe. Tulizi kuti zintu zilikuchitika abuntu mbubalaabo bantu mazubaano zitondeezya zintu nzilyakaamba Bbayibbili kuti tuli kumazuba aakumamanino. Tulizi kuti kutamvwanana kwaBweendelezi bwaBritain a-America aRussia abaabo babusumpula kulikuzuzikizya bupolofita buli atala amwaami wakumusanza amwaami wakunyika “kuciindi cakumamanino.” (Dan. 11:40) Alubo tulizi kuti Bweendelezi bwaBritain a-America bwiiminina tunwe twakumawulu twachibumbwa chipandulwidwe muli Daniele 2:43-45. Tulachoonzyo chakuti lino-lino Bwaami bwaLeza buyoonyonyoona mfulumende zyabantu. Bupolofita boonse oobu bulikutondeezya kuti tulikupona kumamanino aabwiime bwazintu oobuno, nkinkaako, tweelede kuchibelesya kabotu chiindi nchitulaacho kuti tukambawuke makani mabotu.
10. Nziizili zimwi nzila bupolofita bwamuBbayibbili mubukonzya kutugwasya kuti tukambawuke katuli basungu?
10 Bupolofita bwamuBbayibbili buli aamulumbe uupa kuti tuyande kubuzya bamwi. Carrie muchizi uuli mumulimu wachiindi choonse uubelekela kuDominican Republic wakaamba kuti: “Zisyomezyo zyaJehova zisika aamoyo zili atala abuumi bulikabotu bulikunembo zipa kuti ndibuzye bamwi atala azintu eezyo.” Wakayungizya kuti: “Chiindi nindibona zintu bantu nzibaswaana buzuba abuzuba mazubaano, nga ndabona kuti zisyomezyo eezi tazigwasyi ndime pe andikke, ambabo zilabagwasya.” Bupolofita bwamuBbayibbili butusungwaazya kuti tutabweedeli musule pe nkaambo tulizi kuti Jehova ulatugwasilizya mumulimu ooyu wakukambawuka. Leila, uukkala kuHungary, wakaamba kuti: “Lugwalo lwa Isaya 11:6-9 lundisungwaazya kuti ndikambawukile bantu makani mabotu nikuba aabo babonekaanga tabakoowaswiilila pe. Ndilizi kuti muntu ulakonzya kuchincha kuti wagwasigwa aaJehova.” Alubo Christopher, mukwesu uuzwa kuZambia wakaamba kuti: “Mbuli mbulwaambide lugwalo lwa Makko 13:10 makani mabotu alikukambawukwa munyika yoonse, alubo ndichibona kachili chilongezyo kutola lubazu mukuzuzikizya bupolofita oobu.” Mbuubuli bupolofita bwamuBbayibbili bukusungwaazya kuti ukkale kukambawuka?
WAKASYOMA JEHOVA KUTI ULAMUGWASYA
11. Nkamboonzi Jesu naakeelede kusyoma Jehova kuti ulamugwasya kuchitila kuti ayinkilile kunembo kakambawuka chabusungu? (Lukka 12:49, 53)
11 Jesu wakali kusyoma kuti Jehova ulamugwasya kuti ayinkilile kunembo kakambawuka chabusungu. Nikuba kuti Jesu wakali kubelesya bupampu, wakalizi kuti makani mabotu aaBwaami akali kukonzya kupa kuti bamwi banyeme akukaka kuuswiilila mulumbe ooyo. (Bala Lukka 12:49, 53.) Akaambo kakuti Jesu wakali kukambawuka, bapati bazikombelo bakeezya kwaziindi zyiingi kuti bamujaye. (Joh. 8:59; 10:31, 39) Pesi Jesu wakayinkilila kunembo kakambawuka nkaambo wakalizi kuti Jehova wakali kumugwasya, wakaamba kuti: “Tandili aandilikke pe, Taata wakandituma ulaandime. . . . Tandisiide aandilikke pe nkaambo chiindi choonse ndichita zintu zimubotezya.”—Joh. 8:16, 29.
12. Niinzi Jesu nzyaakabuzya basikwiiya bakwe kuti bachite, nibakali kuyookazigwa mumulimu wakukambawuka?
12 Jesu wakayeezya basikwiiya bakwe kuti bakeelede kusyoma Jehova kuti ulabagwasya. Kwaziindi zyiingi wakabasungwaazya kuti Jehova wakali kuyoobagwasya nikuba chiindi nibakali kuyoopenzegwa. (Mt. 10:18-20; Lk. 12:11, 12) Nikuba oobo, wakababuzya kuti bakeelede kuchenjela. (Mt. 10:16; Lk. 10:3) Jesu wakababuzya kuti, kuti bantu teebayanda kuswiilila mulumbe wabo teebakeelede kubasinikizya. (Lk. 10:10, 11) Alubo wakababuzya kuti bakeelede kuchija kuti bapenzegwa. (Mt. 10:23) Nikuba kuti Jesu wakali musungu alubo wakali kusyoma Jehova, taakalibikka mumapenzi pe achaali.—Joh. 11:53, 54.
13. Niinzi chipa kuti ube aachoonzyo chakuti Jehova uyookugwasya?
13 Tuyandikana kugwasigwa aaJehova kuti twiinkilile kunembo katukambawuka chabusungu nikuba katulikukazigwa. (Chi. 12:17) Niinzi chipa kuti ube aachoonzyo chakuti Jehova uyookugwasya? Bona nkombyo yaJesu iili muli Johane chaandaano 17. Jesu wakakumbila Jehova kuti alanganie baapostoli alubo Jehova wakayisandula nkombyo eeyo. Bbuku lyaMilimu litondeezya Jehova mbaakagwasya baapostoli kuti bakambawuke chabusungu nikuba kuti bakali kupenzegwa. Munkombyo yakwe, Jesu wakakumbila Jehova lubo kuti alanganie aabo bakali kuyoosyoma mulumbe ngubakali kukambawuka baapostoli. Uliswaanizidwe anduwe munkombyo eeyi. Jehova wakayisandula nkombyo yaJesu, uyookugwasya anduwe mbuli mbaakagwasya baapostoli.—Joh. 17:11, 15, 20.
14. Tuzizi biyeni kuti tulakonzya kwiinkilila kunembo katukambawuka katuli basungu? (Langa chifanikisyo.)
14 Mbukunga mamanino aswena aafwiifwi, kulakonzya kuzooyuma loko kukambawuka makani mabotu, pesi Jesu utusyomezya kuti tuzoojana lugwasyo luyandikana lutazoope kuti twiinkilile kunembo kukambawuka katuli basungu. (Lk. 21:12-15) Mbuli mbaakachita Jesu abasikwiiya bakwe, tulabalekela bantu kuti balisalile kutuswiilila naakuti pe kuchitila kuti kutabi kutamvwanana. Nikuba kunyika mulimu wesu nkuutazumizigwi, bakwesu balikwiinkilila kunembo kwaambilizya makani mabotu akaambo kakuti basyoma Jehova kutali manguzu aabo. Mbuli mbaakabapa manguzu babelesi bakwe bamumwaanda wamunyaka wakusaanguna, mbachichita amazubaano kuchitila kuti “mulumbe ukambawukwe chakumaninina” kweendelana ambayanda. (2 Tim. 4:17) Ulakonzya kuba aachoonzyo chakuti, kuti wasyoma Jehova uyookkala kuyinkilila kunembo kukambawuka kuli musungu.
Nikuba chiindi mulimu wesu niwakasigwa, basikupupulula basungu ngababuzya bamwi nzibasyoma munzila yabupampu (Langa fuka 14)b
WAKAKKALA KALI AAMABONENO AALIKABOTU
15. Niinzi chitondeezya kuti Jesu wakali aachoonzyo chakuti bamwi bakali kuzoowaswiilila makani mabotu?
15 Jesu wakakkala kali aamaboneno aalikabotu atala amulimu wakukambawuka. Maboneno aaya akamugwasya kuti akkale kali musungu mumulimu wakwe. Muchikozyano, kumamanino aamunyaka wa 30 C.E., Jesu wakabona kuti bantu biingi bakali balibambila kuswiilila mulumbe ngwaakali kukambawuka alubo wakabakozyanisya aamyuunda iitubide yeelela kutebulwa. (Joh. 4:35) Kulakonzeka kuti nikwakali kwayinda munyaka kali waamba majwi aaya, wakabuzya basikwiiya bakwe kuti: “Mulimu wakutebula mupati.” (Mt. 9:37, 38) Mukuya kwachiindi, wakazookasimya lubo kaambo aaka naakati: “Mulimu wakutebula mupati . . . Amukombelezye Simalelo wakutebula kuti atume babelesi mumulimu wakwe wakutebula.” (Lk. 10:2) Jesu wakali aachoonzyo chakuti bamwi bakali kuzoowaswiilila makani mabotu alubo wakabotelwa nibakachita oobo.—Lk. 10:21.
16. Zikozyano nzyaakabelesya Jesu zitugwasya biyeni kuti tube aamaboneno aalikabotu atala amulimu wakukambawuka? (Lukka 13:18-21) (Langa chifanikisyo.)
16 Jesu wakayiisya basikwiiya bakwe kuti babe aamaboneno aalikabotu atala amulumbe ngubakali kukambawuka, eezi zyakali kuyoobasungwaazya kuti bakkale kabali basungu. Muchikozyano, atulange-lange zikozyano zyakwe zibili. (Bala Lukka 13:18-21.) Jesu wakabelesya chikozyano chanseke yamasitadi kuti ayiisye kuti mulumbe waBwaami wakali kuyookomena munzila iigambya alubo taakwe wakali kuyoowukachizya kuti ukomene. Alubo wakabelesya chikozyano chabumena kuti atondeezye mulumbe waBwaami mbuwakali kuyoomwayika munyika yoonse ambuwakali kuyoobachincha bantu nikuba kuti teezyakali kuyooboneka chakufwambaana pe kuti ulikubachincha. Nkinkaako, Jesu wakagwasya basikwiiya bakwe kuti babone kuti mulumbe ngubakali kukambawuka wakali kuyoozwidilila chachoonzyo.
Mbuli mbaakachita Jesu, andiswe tukkala katuli aamaboneno aalikabotu aakuti bamwi bazoowuswiilila mulumbe wesu ngutukambawuka (Langa fuka 16)
17. Ntuutuli twaambo tupa kuti tukkale katuli aamaboneno aalikabotu atala amulimu wakukambawuka?
17 Chiindi nitubona mulimu wakukambawuka mbuulikugwasya bantu biingi munyika yoonse, nga zyatusungwaazya kuti twiinkilile kunembo kukambawuka. Munyaka amunyaka mamiliyoni aabantu bali aachiyandisyo nga banjila Chiyubulusyo alubo nga bazumina kwiiya Bbayibbili. Bantu biingi nga babbabbatizigwa alubo ambabo ngabasaanguna kukambawuka. Tatuzi pe kuti mbiingi biyeni batazooswiilile mulumbe ngutukambawuka pesi tulizi kuti Jehova ulikubunganizya bankamu mpati batazoofutuke lyamapenzi mapati aalikuza. (Chi. 7:9, 14) Simalelo wakutebula ulaachoonzyo chakuti bantu biingi bazooswiilila makani mabotu. Nkinkaako, tuli aakaambo kalikabotu kapa kuti tukkale katukambawuka.
18. Niinzi bantu nzibeelede kubona kulindiswe zitondeezya kuti tulikutobelezya chikozyano chaJesu?
18 Bantu bakali kuziba kuti aaba mbaasikwiiya baJesu kwiinda mubusungu mbubakalaabo mumulimu wakukambawuka. Bantu nibakali kulibonena kuti baapostoli bakali kwaambuula kabatali kuyoowa, “bakaziba kuti bakalaamwi aJesu.” (Mil. 4:13) Bantu nibanootubona mumulimu wakukambawuka, ambabo ababone kuti tulikutobelezya chikozyano chaJesu chakukambawuka katuli basungu.
LWIIMBO 58 Kuyandaula Bantu Bayanda Luumuno
a BUPANDULUZI BWABBALA: Muchiiyo eechi, bbala lyakuti “busungu” lyaamba chiyandisyo nchibalaacho maKkristu nibabelekela Jehova.
b BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Mukwesu ulikukambawukila umwi mwaalumi munzila yabupampu mpuzinywida mafuta moota.