LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • nwt Mukambausi 1:1-12:14
  • Mukambausi

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Mukambausi
  • Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Mukambausi

MUKAMBAUSI

1 Ngaaya majwi aasikubunganya,+ mwana wa Davida, mwami wamu Jerusalemu.+

 2 Sikubunganya waamba kuti: “Nzyabuyo!

Nzyabuyo! Zyoonse nzyabuyo!”+

 3 Ino nimpindu nzi njajana muntu mumilimo yakwe yoonse miyumu

Njabeleka canguzu ansi aano?+

 4 Izyalani lilainda, izyalani limbi lilaboola,

Pele nyika inooliko* lyoonse mane kukabe kutamani.+

 5 Izuba lilapola,* alimwi zuba lilabbila;

Mpoonya lileenda cakufwambaana kupiluka* kubusena nkolipolela alimwi.+

 6 Muwo ulaunga kuya kumusanza, alimwi ulaunga kauyaabuzinguluka kuya kunyika;

Uluujisi kuzinguluka zingulu-zingulu; muwo ulazumanana kuzinguluka.

 7 Tulonga* toonse tulakunka kuya kulwizi, nokuba boobo lwizi taluzuli pe.+

Kubusena ooko nkotutalikila kukunka tulonga, nkonkuko nkotujokela kutegwa tukatalike alimwi kukunka.+

 8 Zintu zyoonse zilaminya;

Taakwe uukonzya kuzyaamba.

Liso talikkuti kubona pe;

Akwalo kutwi takukkuti kumvwa.

 9 Eeco icakaliko, nceciyooba alimwi,

Alimwi eeco icakacitwa, nceciyoocitwa alimwi;

Taakwe cintu cipya ansi aano.+

10 Sena kuli cintu muntu umwi ncakonzya kwaamba kuti, “Langa eeci, ncipya”?

Cintu eeco caliko kuzwa kaindi;

Eeco iciliko lino cakaliko swebo katutanabako.

11 Kunyina muntu uubayeeya bantu bakaindi;

Alimwi kunyina muntu uuyoobayeeya aabo ibaboola kusyule;

Abalo aabo tabakayeeyegwi kuli baabo ibayooboola kusyule lyabo.+

12 Mebo ndesikubunganya, ndali mwami wa Israyeli mu Jerusalemu.+ 13 Ndakabikka moyo wangu kukwiiya akuzivwuntauzya cabusongo+ zintu zyoonse zicitwa aano aanyika,*+ inzya milimo iiminya eeyo Leza njaakapa bana babantu kuti kabajisi bubi kwiibeleka.

14 Ndakabona milimo yoonse iyakali kucitwa ansi aano,

Eelyo masimpe zintu zyoonse nzyabuyo, nkutandaanya buyo muwo.+

15 Eeco cigogomene tacikonzyi koololwa pe,

Acalo eeco citako tacikonzyi kubalwa pe.

16 Mpoonya mumoyo wangu, ndakati: “Bona! Ndaba musongo kapati kwiinda muntu uuli woonse wakaliko mebo kanditanaba mu Jerusalemu,+ alimwi moyo wangu wajana busongo butaambiki aluzyibo lunji kapati.”+ 17 Ndakabikka moyo wangu kukuzyiba busongo, kusondoka* alimwi abufwubafwuba,+ ndakabona kuti acalo eeci nkutandaanya buyo muwo.

18 Nkaambo ikuba abusongo bunji kuleta mause manji,

Cakuti ooyo uuliyungizyila luzyibo, uliyungizyila buyo mapenzi.+

2 Mpoonya mumoyo wangu ndakaamba kuti: “Leka ndisole zyakulikondelezya,* tubone naa kuli bubotu buliko.” Pele amubone! acalo eeci cakali cabuyo.

 2 Kujatikizya kuseka, ndakaamba kuti, “Nkusondoka!”

Alimwi kujatikizya zyakulikondelezya,* ndakaamba kuti, “Ino eeci cijisi mulimo nzi?”

3 Amoyo wangu ndakavwuntauzya kwiinda mukuciindizya kunywa waini,+ kumwi kandijatisya busongo bwangu; alimwi mane ndakabutambula bufwubafwuba kutegwa ndibone cintu ciinda kubota ncibeelede kucita bantu mumazuba masyoonto ngobapona aano aanyika. 4 Ndakacita milimo mipati.+ Ndakaliyakila maanda;+ ndakalisyangila myuunda yamisaansa.+ 5 Ndakalilimina myuunda yeebeka akupanga mabuwa aakulyookezyela, alimwi oomo ndakasyanga zisamu zyamicelo zyamisyobo yoonse. 6 Ndakalipangila mazyiba aamaanzi aakutilaizya syokwe ilyakajisi tusamu tufwefwema. 7 Ndakaba ababelesi basankwa abasimbi,+ alimwi ndakalijisi ababelesi bakazyalilwa muŋanda yangu.* Kunze lyaboobo, ndakaba azivwubwa zinji, nkokuti iŋombe, mbelele ampongo,+ ikwiinda boonse bakaliko mebo kanditanaba mu Jerusalemu. 8 Ndakaliyobweda nsiliva angolida,+ akulijanina zintu ziyandisi zyabami* alimwi azyamuzyooko.+ Ndakalijanina baimbi basankwa abasimbi alimwi azintu zibakkomanisya kapati bana babantu, imukaintu, inzya bamakaintu banji. 9 Aboobo ndakaba mupati alimwi ndakasumpuka kapati kwiinda muntu uuli woonse wakaliko mebo kanditanaba mu Jerusalemu.+ Abwalo busongo bwangu tiibwakamana pe.

10 Tiindakaliimya cintu cili coonse ncondakali kuyanda.*+ Kunyina nindakakasya moyo wangu kulikondelezya* kuli koonse, nkaambo moyo wangu wakali kukondwa akaambo kamilimo yoonse njondakabeleka canguzu, alimwi eeci ncicakaba bulumbu* bwangu akaambo kamilimo yoonse njondakabeleka canguzu.+ 11 Pele nindakakkala ansi kuyeeya milimo yangu yoonse njondakacita amaanza aangu alimwi amilimo yoonse miyumu njondakoonda kwiinda mukubeleka canguzu,+ ndakabona kuti zyoonse zyakali zyabuyo, nkutandaanya buyo muwo;+ kunyina cintu nociba comwe cakalaampindu* ncobeni ansi aano.+

12 Kumane ndakabikkila maano kubusongo, kusondoka alimwi abufwubafwuba.+ (Nkaambo ino ncinzi ncanga wacita muntu uuboola musyule lyamwami? Kunyina ccita buyo ceeco cakacitwa kale.) 13 Eelyo ndakabona kuti, busongo bulagwasya kwiinda bufwubafwuba,+ mbubonya mumuni mbougwasya kwiinda mudima.

14 Meso aamuntu musongo ali mumutwe wakwe;*+ pele muntu mufwubafwuba weenda mumudima uusiya mbi.+ Alimwi mebo ndazyiba kuti kuli cintu comwe buyo cibacitikila boonse.+ 15 Mpoonya ndakalyaambauzya mumoyo wangu kuti: “Cintu cicitikila muntu mufwubafwuba ciyoondicitikila ambebo.”+ Aboobo ino nimpindu nzi njindakajana kwiinda mukuba musongo kapati? Eelyo mumoyo wangu ndakaamba kuti: “Acalo eeci ncabuyo.” 16 Nkaambo muntu musongo amuntu mufwubafwuba tabayeeyegwi lyoonse mane kukabe kutamani.+ Mumazuba aakumbele, bantu boonse bayoolubwa. Alimwi ino muntu musongo uyoofwa buti? Mbubonya mbuli mufwubafwuba.+

17 Aboobo ndakabusulaika buumi,+ nkaambo zintu zyoonse zicitwa ansi aano ndakazibona kuti nkulipenzya buyo, mbokunga zintu zyoonse nzyabuyo,+ nkutandaanya buyo muwo.+ 18 Mebo ndakaisulaika milimo yoonse njindakabeleka canguzu kapati ansi aano,+ nkaambo ndiyakwiisiila muntu uuboola musyule lyangu.+ 19 Lino ino nguni uuzyi naa muntu ooyo unooli musongo naa mufwubafwuba?+ Nokuba boobo, uyakweendelezya zintu zyoonse nzyondakalijanina kwiinda mukubeleka canguzu alimwi cabusongo ansi aano. Acalo eeci ncabuyo. 20 Aboobo moyo wangu wakatalika kuusa akaambo kamilimo yoonse miyumu njindakabeleka canguzu ansi aano. 21 Nkaambo muntu ulakonzya kubeleka canguzu, kasololelwa abusongo, luzyibo alimwi abupampu, nokuba boobo caabilo cakwe uyoocisiila* muntu umwi watakacibelekela.+ Acalo eeci ncabuyo alimwi ndipenzi lipati.

22 Ino nimpindu nzi njajana muntu kuzwa mumilimo yakwe yoonse njabeleka canguzu alimwi akuzwa mukupya moyo kwakwe ooko ikumupa* kubeleka canguzu ansi aano?+ 23 Kayi mumazuba aakwe oonse, mulimo wakwe umuletela buyo macise akuusa,+ alimwi naaba masiku moyo wakwe taukkali pe.+ Acalo eeci ncabuyo.

24 Kumuntu, kunyina cintu cibotu kwiinda kulya, kunywa alimwi akukkomana* mumilimo njabeleka canguzu.+ Eeci acalo mebo ndacibona, ndabona kuti cizwa kujanza lya Leza mwini-mwini,+ 25 nkaambo ino nguni uulya akunywa zibotu kwiinda ndime?+

26 Leza ulamupa busongo, luzyibo alimwi alukkomano imuntu uumukkomanisya,+ pele sizibi ulamupa mulimo wakubungika akuyobolola zintu kutegwa ape muntu ooyo uukkomanisya Leza mwini-mwini.+ Acalo eeci ncabuyo, nkutandaanya buyo muwo.

3 Zintu zyoonse zilijisi ciindi canzizyo,

Ciindi cazintu zyoonse zicitika aano aanyika:

 2 Ciindi cakuzyalwa aciindi cakufwa;

Ciindi cakusyanga aciindi cakuzyula ceeco cakasyangidwe;

 3 Ciindi cakujaya aciindi cakuponya;

Ciindi cakumwaya aciindi cakuyaka;

 4 Ciindi cakulila aciindi cakuseka;

Ciindi cakoomoka aciindi cakuzyana;*

 5 Ciindi cakusowa mabwe aciindi cakubungika mabwe;

Ciindi cakukumbata aciindi cakulilesya kukumbata;

 6 Ciindi cakuyandaula aciindi cakuciluba buyo eeco casweeka;

Ciindi cakuyobola aciindi cakusowa;

 7 Ciindi cakuzapula+ aciindi cakusuma;

Ciindi cakuumuna+ aciindi cakwaambaula;+

 8 Ciindi cakuyanda aciindi cakusulaika;+

Ciindi cankondo aciindi caluumuno.

9 Ino mubelesi ujana nzi kumilimo yoonse njabeleka canguzu?+ 10 Ndaubona mulimo ooyo Leza ngwaapa bana babantu kuti kabajisi bubi kuubeleka. 11 Zintu zyoonse wazipanga kuti kazili zibotu* muciindi canzizyo.+ Wabikka abuumi butamani mumyoyo yabo; nokuba boobo bantu kunyina nobayakwiimvwisya milimo eeyo Leza mwini-mwini njaacita kuzwa kumatalikilo kusikila kumamanino.

12 Ndazyiba kuti kunyina cintu ciinda kubota kulimbabo kunze lyakukondwa akucita zibotu eelyo nobacipona,+ 13 alimwi akuti muntu woonse kalya, kanywa alimwi akukkomana akaambo kamilimo yakwe yoonse njabeleka canguzu. Eeci ncipego ca Leza.+

14 Ndazyiba kuti zintu zyoonse nzyapanga Leza mwini-mwini zinooliko lyoonse mane kukabe kutamani. Kulinzizyo kunyina cintu cikonzya kuyungizyigwa alimwi kulinzizyo kunyina cintu cikonzya kugwisyigwa. Leza mwini-mwini wazipanga munzila eeyi kutegwa bantu kabamuyoowa.+

15 Kufwumbwa cicitika, cakalicitikide kale, aceeco ciyooba cakaliko kale;+ pele Leza mwini-mwini uyandaula ceeco citandilwa.*

16 Acimbi cintu ncindabona ansi aano nceeci: Mubusena mwakeelede kuba kubeteka kabotu muli bubi, amwalo mubusena mwakeelede kuba bululami muli bubi.+ 17 Aboobo mumoyo wangu ndakaamba kuti: “Leza mwini-mwini nguuyoobeteka mululami alimwi amubi,+ nkaambo zintu zyoonse zicitika zilijisi ciindi canzizyo alimwi mulimo uuli woonse ulijisi ciindi canguwo.”

18 Alimwi mumoyo wangu ndakaamba kujatikizya bana babantu kuti Leza mwini-mwini uyoobapa musunko akubatondezya kuti bali buyo mbuli banyama, 19 nkaambo kuli cintu cicitikila bantu alimwi aceeco cicitikila banyama; boonse balacitikilwa cintu comwe buyo.+ Mbubonya umwi mbwafwa, awalo mweenzinyina mbwafwa; alimwi boonse bajisi muuya omwe buyo.+ Aboobo muntu kunyina nasumpukide kwiinda banyama, nkaambo zyoonse nzyabuyo. 20 Boonse baunka kubusena bomwe.+ Boonse bakazwa kubulongo,+ alimwi boonse balajokela kubulongo.+ 21 Ino nguni uuzyi naa muuya wabantu uunka mujulu, akuti naa muuya wabanyama uunka ansi mubulongo?+ 22 Alimwi ndakabona kuti taakwe cintu ciinda kubota kunze lyakuti muntu kakkomana mumilimo yakwe,+ nkaambo oobo mbobulumbu bwakwe;* nkaambo ino nguni uukonzya kumupa kuti abone ciyoocitika musyule lyakwe aakuunka?+

4 Alimwi ndakaibikkila maano micito yoonse yakudyaaminina iicitwa ansi aano. Ndakabona misozi yabaabo badyaamininwa, pele kwakanyina wakubaumbulizya.+ Aabo ibakali kubadyaaminina bakalijisi nguzu, cakuti kwakanyina wakubaumbulizya. 2 Eelyo ndakabona kuti aabo bakafwide kale bali kabotu kwiinda baabo bakacili kupona.+ 3 Nokuba boobo, uuli kabotu kwiinda boonse bobilo ngooyo uutanazyalwa,+ ooyo uutanabona milimo mibi iicitwa ansi aano.+

4 Alimwi mebo ndaibona milimo iibelekwa canguzu alimwi cabupampu akaambo kakuzundana akati kabantu;+ eeci acalo ncabuyo, nkutandaanya buyo muwo.

5 Mufwubafwuba ulavwunga maanza aakwe kakuli mubili wakwe ulamana.*+

6 Kulyookezya kusyoonto* nkubotu kwiinda kulijaya* kubeleka mulimo muyumu akutandaanya muwo.+

7 Alimwi ndakabikkila maano kucikozyanyo acimbi cazintu zyabuyo ansi aano: 8 Kuli muntu uuli alikke, uutajisi mweenzinyina; tajisi mwana naba mwanookwabo, pele taleki kubeleka canguzu. Meso aakwe taakkutili buvwubi pe.+ Pele kunyina nalibuzya kuti, ‘Ino nguni ngondibelekela canguzu boobu akuliimya zintu zibotu’?+ Acalo eeci ncabuyo, alimwi mulimo uusisya.+

9 Bobilo bali kabotu kwiinda omwe,+ nkaambo balijisi bulumbu bubotu* kumilimo njobabeleka canguzu. 10 Nkaambo ikuti umwi wabo wawa, ooyo umwi ulakonzya kumugwasya mweenzinyina kuti aimikile. Pele ino ciyooba buti kuli yooyo uuli alikke uuwa kakunyina umbi wakumugwasya kuti aimikile?

11 Kunze lyaboobo, ikuti bobilo balala antoomwe, balakasaazyanya, pele ino muntu omwe buyo inga walikasaazya buti? 12 Alimwi muntu ulakonzya kumuzunda muntu uuli alikke, pele bantu bobilo ibali antoomwe balakonzya kumulwana. Alimwi ntambo iyakooswa atutambo totatwe taikonzyi kufwambaana kudunsuka.*

13 Mwana mucete pele musongo, mubotu kwiinda mwami mudaala pele mufwubafwuba,+ ooyo uutacikwe maano aakuti amvwe kucenjezyegwa.+ 14 Nkaambo wakazwa* muntolongo kuti azoobe mwami,+ nokuba kuti mubwami bwamuntu ooyo wakazyalwa kali mucete.+ 15 Ndababona boonse aabo bapona ibeendeenda ansi aano, ambociba kumulombwana simulyazina, ooyo uuba mubusena bwayooyo uumbi uuliko. 16 Nokuba kuti bantu ibali kulubazu lwakwe tabamani boonse, aabo ibayooboola musyule lyabo tabakamukkomanini pe.+ Acalo eeci ncabuyo, nkutandaanya buyo muwo.

5 Kolilemeka lyoonse nounka kuŋanda ya Leza mwini-mwini;+ cilainda kubota kuswena afwaafwi kuti uswiilile+ kwiinda kupa cipaizyo mbuli mbobacita bafwubafwuba,+ nkaambo tabazyi kuti ncobacita ncibi.

2 Utabindi pe kwaambaula amulomo wako, alimwi moyo wako utafwambaani pe kwaamba jwi kumbele lya Leza mwini-mwini,+ nkaambo Leza mwini-mwini uli kujulu pele yebo uli anyika aano. Nkakaambo kaako majwi aako ayelede kuceya.+ 3 Nkaambo ziloto zilaboola akaambo kamapakasyo manji,*+ alimwi kubbwa kwamufwubafwuba kulaboola akaambo kakuvwula kwamajwi.+ 4 Lyoonse nokonka kuli Leza, utamuki pe kucizuzikizya cikonke eeco,+ nkaambo walo kunyina nabakkomanina bafwubafwuba.+ Kozuzikizya cikonke eeco ncookonka.+ 5 Cilainda kubota kutakonka muciindi cakukonka kumane tocizuzikizyi.+ 6 Utalekeli mulomo wako kukupa kuti ubisye,*+ alimwi utaambi kumbele lyamungelo* kuti kwali kulubizya.+ Ino nkaambo nzi ncoyelede kunyemya Leza mwini-mwini akaambo kamajwi aako akupa kuti walo anyonyoone milimo yamaanza aako?+ 7 Nkaambo mbubonya mapakasyo manji mbwaaleta ziloto,+ aalo majwi manji alaleta zintu zyabuyo. Pele koyoowa Leza mwini-mwini.+

8 Ikuti wabona muntu mucete kadyaamininwa akubona bantu babetekwa calunya akutacitilwa cabululami mucooko, utagambwi pe amakani aaya.+ Nkaambo muntu ooyo mupati ulangwa ayooyo mupati kwiinda nguwe, alimwi nkobali aabo bapati kapati kwiinda boonse aabo bapati.

9 Alimwi mpindu iizwa munyika ilaabanwa akati kabo boonse; naba mwami awalo ulalya zintu zizwa mumuunda.+

10 Muntu uuyandisya nsiliva takakkutili ansiliva pe, awalo muntu uuyandisya buvwubi takakkutili azyeezyo nzyajana.+ Acalo eeci ncabuyo.+

11 Zintu zibotu nozivwula, abalo bazilya balavwula.+ Aboobo ino nimpindu nzi njajana mukamwini, kunze lyakwiide kuzilanga buyo ameso aakwe?+

12 Ŋonzi zyamubelesi zilalweela, kunyina makani naa cakulya ncalya ncisyoonto naa ncinji, pele zintu zinji zyamuvwubi tazimupi koona pe.

13 Kuli penzi lipati ndindabona ansi aano lyakuti: lubono ndwaakali kuyobola mukamwini lumuletela buyo mapenzi. 14 Lubono oolo lwanyonyooka akaambo kapenzi limwi mumulimo wakwe, kumane ciindi nazyala mwana musankwa, tacijisi cintu cili coonse.+

15 Mbubonya muntu mbwaakaboola kuzwa mwida lyabanyina, uyakuunka amantanda mbubonya mbwaakaboola.+ Takonzyi kutolelezya cintu cili coonse kuzwa kumilimo yoonse njabeleka canguzu.+

16 Alyalo eeli ndipenzi lipati lyakuti: Mbubonya muntu mbwaakaboola, mbombubo mbwayakuunka; aboobo ino nimpindu nzi njajana ooyo uuzumanana kubeleka canguzu kubelekela buyo muwo?+ 17 Kunze lyaboobo, mazuba oonse ulida mumudima, kaamujisi mause, kacisidwe alimwi kanyemede.+

18 Cintu cibotu alimwi ciluzi ncindabona ncakuti: muntu weelede kulya, kunywa alimwi akukkomana akaambo kamilimo yakwe yoonse eeyo njabeleka canguzu+ ansi aano mumazuba masyoonto aabuumi bwakwe ngaakamupa Leza mwini-mwini, nkaambo oobo mbobulumbu bwakwe.*+ 19 Alimwi kuti Leza mwini-mwini wapa muntu buvwubi, lubono alimwi anguzu zyakuti kacikonzya kukkomana kulya zintu nzyajisi,+ muntu ooyo weelede kubweza bulumbu bwakwe* alimwi akukkomana mumilimo njaakabeleka canguzu. Eeci ncipego ca Leza.+ 20 Nkaambo takaaboni* mbwaayakwiinda mazuba aabuumi bwakwe, akaambo kakuti Leza mwini-mwini umupa kuti lyoonse kakkomana mumoyo.+

6 Kuli penzi alimbi ndindabona ansi aano, alimwi lilacitika-citika akati kabantu, ilyakuti: 2 Leza mwini-mwini ulapa muntu buvwubi, lubono alimwi abulemu, cakuti taakwe cintu cili coonse ncalombozya;* nokuba boobo Leza mwini-mwini tamuzumizyi kulya zintu eezyo, pele muzwakule nguuzilya. Eeci ncabuyo alimwi ndipenzi lipati. 3 Ikuti muntu wazyala bana bali 100, alimwi wapona myaka minji akucembaala, pele tazilyi zintu zyakwe zibotu katanaunka mucuumbwe,* masimpe inga ndaamba kuti kasowe kali kabotu kwiinda nguwe.+ 4 Nkaambo aaka taakwe ncikakaboolela alimwi kakaunka mumudima, alimwi zina lyankako livwumbidwe mudima. 5 Nokuba kuti tiikakalibona zuba nokuba kuzyiba cintu cili coonse, ncimwi buyo, kalo kali kabotu* kwiinda muntu ooyo.+ 6 Ino cigwasya buti kupona myaka iili 2,000, pele kakunyina kukkomana? Sena boonse tabaunki buyo kubusena bomwe?+

7 Milimo yoonse njabeleka canguzu muntu ubelekela buyo da lyakwe;+ nokuba boobo nzala yakwe taimani pe. 8 Nkaambo ino musongo umwiinda buti mufwubafwuba?+ Ino mucete cimugwasya buti kucizyiba mbwayelede kucita kutegwa azumanane kupona?* 9 Ncibotu kukkomana acintu ncaabwene meso aako kwiinda kwiile kuzemba kuyandaula zintu nzyolombozya. Acalo eeci ncabuyo, nkutandaanya buyo muwo.

10 Kufwumbwa cintu ciliko, cakaulikwa kale zina, alimwi muntu ulizyibidwe mbwabede; takonzyi kukazyanya* ayooyo uujisi nguzu zinji kapati kwiinda nguwe. 11 Mukuvwula kwamajwi,* azyalo zintu zyabuyo zilavwula; aboobo ino nimpindu nzi njajana muntu mulinzizyo? 12 Ino nguni uuzyi cintu ciinda kubota ncayelede kucita muntu mubuumi, mumazuba masyoonto aabuumi bwakwe bwabuyo aayo ngamanizya mbubonya mbuli cinzimweemwe?+ Nkaambo ino nguni uukonzya kwaambila muntu ciyoocitika ansi aano musyule lyakwe aakuunka?

7 Izina libotu* ndibotu kwiinda mafwuta mabotu,+ abuzuba bwakufwa mbubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa. 2 Cilainda kubota kuunka kuŋanda yamalila kwiinda kuunka kuŋanda yapobwe,+ nkaambo aaya ngamamanino aabantu boonse, alimwi ooyo uucipona weelede kwaayeeyesya makani aaya mumoyo wakwe. 3 Kuusa nkubotu kwiinda kuseka,+ nkaambo busyu buuside bupa kuti moyo ubote.+ 4 Myoyo yabasongo ili kuŋanda yamalila, pele myoyo yabafwubafwuba ili kuŋanda yakulikondelezya.*+

5 Ncibotu kumvwa muntu musongo kakusinsa+ kwiinda kuswiilila nyimbo yabafwubafwuba. 6 Nkaambo mbubonya mbwaapasauka mamvwa aasikkidwe kunsi aampoto ciindi naapya, mbokulimvwisya akwalo kuseka kwamufwubafwuba;+ acalo eeci ncabuyo. 7 Pele mapenzi alakonzya kumusondosya musongo, alimwi makulo alanyonyoona moyo.+

8 Mamanino aamakani, mabotu kwiinda matalikilo aangawo. Kukkazika moyo nkubotu kwiinda kuba amuuya wakulisumpula.+ 9 Utafwambaani kunyema pe,+ nkaambo kunyema-nyema kukkala mucamba cabafwubafwuba.*+

10 Utaambi kuti, “Ino nkaambo nzi mazuba aakaindi ncaakali mabotu kwiinda mazuba aano?” nkaambo kubuzya kuli boobu takuli kwabusongo pe.+

11 Busongo antoomwe alukono mbubotu alimwi bulagwasya kuli baabo babona mumuni wazuba.* 12 Nkaambo busongo bulakwabilila+ mbubonya mbuli mali mbwaakwabilila,+ pele bubotu bwaluzyibo mbwakuti: Busongo bupa kuti ooyo uubujisi azumanane kupona.+

13 Kolanga-langa milimo ya Leza mwini-mwini, nkaambo ino nguni uukonzya kululamika cintu eeco walo ncaapilinganya?+ 14 Mubuzuba bubotu kotondezya bubotu oobo,+ pele mubuzuba bwamapenzi koyeeya kuti Leza nguwakapanga buzuba oobo alimwi aboobo bumbi,+ cakuti bantu tabakonzyi kuzyiba cini ciyoobacitikila kumbele.+

15 Mubuumi bwangu bwabuyo,+ ndazibona zintu zyoonse, ndabona mululami uuloba mubululami bwakwe,+ alimwi amuntu mubi uuzumanana kupona kwaciindi cilamfwu nokuba kuti mubi.+

16 Utaciindizyi kululama,+ nokuba kuciindizya kutondezya kuti uli musongo.+ Ino nkaambo nzi ncoyanda kulinyonyoona omwini?+ 17 Utaciindizyi kubija, nokuba kufwubaala.+ Ino nkaambo nzi ncoyelede kufwa kacitanasika ciindi cako?+ 18 Cilainda kubota kujatisya makani amwi aakucenjezya kakunyina kwaalekezya aayo aambi;+ nkaambo ooyo uuyoowa Leza ulaatobela oonse obilo.

19 Busongo bupa muntu musongo kuba anguzu kapati kwiinda baalumi basinguzu bali kkumi ibali mumunzi.+ 20 Masimpe kunyina muntu mululami munyika uucita buyo zibotu lyoonse kakunyina kubisya.+

21 Alimwi utaabikki kumoyo majwi oonse ngobaamba bantu;+ buyo-buyo inga koyakumvwa mubelesi wako kakutukila; 22 nkaambo mumoyo wako ulizyi kabotu kuti ziindi zinji anduwe wakabatukila kale bamwi.+

23 Zyoonse eezyi ndakazisola cabusongo akwaamba kuti: “Ndilaba musongo.” Pele tiindakacikonzya pe. 24 Eeco cicitikide tacisikiki alimwi ncilamfwu kapati kuyaansi. Ino nguni uukonzya kucizyiba?+ 25 Ndakagamika moyo wangu kuti ndizyibe akulingaula alimwi akuvwuntauzya busongo alimwi akaambo zintu ncoziliko, akuti ndizyibe bubi bwabufwubafwuba abuyanga bwabusondosi.+ 26 Mpoonya ndakajana kuti: Iciinda kubija kwiinda lufwu, mukaintu uuli mbuli kansabwe kamuvwimi, uujisi moyo uuli mbuli tunsabwe twakujaisya nswi alimwi uujisi maanza aali mbuli nketani. Muntu uukkomanisya Leza mwini-mwini uyoomutija mukaintu ooyo,+ pele sizibi ulacegwa anguwe.+

27 Sikubunganya waamba kuti: “Amubone, nceeci ncindakajana,+ ndakavwuntauzya cintu cimwi acimwi mukutobelana kuti ndizyibe bwini mbozibede zintu, 28 pele eeco ncindali kuyandaula lyoonse, tiindacijana pe. Ndajana mwaalumi omwe* akati kabantu bali 1,000, pele kunyina mukaintu ngondajana akati kabo. 29 Nceeci cilikke ncindajana: Leza mwini-mwini wakalenga bantu kabaluleme,+ pele balo bakaliyeeyela mizeezo minji iitaluzi.”+

8 Ino nguni uuli mbuli muntu musongo? Ino nguni uuzyi nzila yakumanizya penzi?* Busongo bwamuntu bumupa kuba abusyu bwalumwemwe, alimwi bupa kuti busyu bwakwe bukali bubote.

2 Ndaamba kuti: “Kotobela malailile aamwami+ akaambo kakulemeka cikonke cako kuli Leza.+ 3 Utafwambaani pe kuzwa kumbele lyakwe.+ Utabi kulubazu lwacintu cili coonse cibi,+ mbokunga walo ulakonzya kucita kufwumbwa ncayanda, 4 nkaambo ncaamba mwami tacikonzyi kucincwa pe;+ ino nguni uukonzya kumubuzya kuti, ‘Ino ucita nzi?’”

5 Ooyo uutobela mulawo takasikilwi mapenzi,+ alimwi moyo wamusongo ulazyiba ciindi cibotu alimwi aciindi calubeta.+ 6 Nkaambo makani aali woonse alijisi ciindi calubeta,+ mbokunga mapenzi aasikila bantu manji kapati. 7 Mbwaanga kunyina muntu uuzyi ciyoocitika kumbele, ino nguni uukonzya kumwaambila bwini mbociyoocitika?

8 Mbubonya mbokutakwe muntu uujisi nguzu zyakweendelezya muuya* naa kulesya muuya kuti utazwi, kunyina muntu uujisi nguzu zyakweendelezya buzuba bwakufwa.+ Mbubonya mbokutakwe muntu uutajatikizyigwi ciindi cankondo, abwalo bubi tabukabaleki kuti batije aabo babucita.*

9 Ndalibonena zintu eezyi zyoonse alimwi akugamika moyo kumilimo yoonse iicitwa ansi aano, kuciindi eeco muntu nayendelezya muntunyina munzila iimuletela mapenzi.+ 10 Alimwi ndakababona bantu babi kabazikkwa, aabo ibakali kunjila akuzwa mubusena busalala, pele muciindi cisyoonto buyo bakalubwa mumunzi oomo mobakali kucitila zintu eezyo.+ Eeci acalo ncabuyo.

11 Akaambo kakuti micito mibi tiiyafwambaana kubetekwa,+ eeci capa kuti myoyo yabantu kaikanzide buyo kucita zintu zibi.+ 12 Nokuba kuti sizibi ulakonzya kucita zintu zibi kwaziindi zili 100 alimwi akuzumanana kupona ciindi cilamfwu, ndilizyi kuti zintu ziyoobeendela kabotu aabo bayoowa Leza mwini-mwini, akaambo kakuti balamuyoowa.+ 13 Pele muntu mubi zintu tazikamweendeli kabotu pe,+ alimwi takavwuzyi mazuba aabuumi bwakwe aayo aali mbuli cinzimweemwe,+ akaambo kakuti tayoowi Leza.

14 Kuli cintu cabuyo* icicitika aano aanyika: Kuli bantu baluleme bacitilwa zintu mbuli kuti bacita zintu zibi,+ alimwi kuli bantu babi bacitilwa zintu mbuli kuti bacita milimo iiluleme.+ Ndaamba kuti eeci acalo ncabuyo.

15 Aboobo mebo ndakalumbaizya kukondwa,+ nkaambo kunyina cintu ciinda kubotela muntu ansi aano kunze lyakulya, kunywa alimwi akukondwa; eeci ceelede kumucitikila nabeleka canguzu mumazuba aabuumi bwakwe,+ aayo ngaakamupa Leza mwini-mwini ansi aano.

16 Ndakagamika moyo wangu kuti ndijane busongo akubona milimo yoonse iicitwa anyika,+ kakunyina akuzibona ŋonzi, abe masyikati naa masiku.* 17 Mpoonya ndakalanga-langa milimo yoonse ya Leza mwini-mwini, eelyo ndakabona kuti bantu tabakonzyi kumvwisya zintu zicitika ansi aano.+ Bantu nobasoleka buti, tabakonzyi kwiimvwisya pe milimo yoonse ya Leza. Nokuba kuti balyaamba kuti mbasongo kapati cakuti balakonzya kuzyiba, tabakonzyi kwiimvwisya pe.+

9 Aboobo eezyi zyoonse ndakaziyeeya mumoyo akubona kuti baluleme abasongo antoomwe amilimo yabo, bali mumaanza aa Leza mwini-mwini.+ Bantu tabazyi zyaluyando alimwi alusulo ilwakaliko balo kabatanabako. 2 Boonse balacitikilwa cintu comwe buyo,+ mululami amuntu mubi,+ imubotu, muntu uusalala alimwi amuntu uusofweede, aabo batuula zipaizyo alimwi abaabo batatuuli. Imuntu mubotu uleelene asizibi; muntu uukonka cikonke uleelene ayooyo uuyoowa kukonka. 3 Nceeci cintu cuusisya icicitika ansi aano: Akaambo kakuti boonse balacitikilwa cintu comwe buyo,+ myoyo yabantu ayalo izwide bubi; alimwi kuli bufwubafwuba mumyoyo yabo ciindi nobapona, kumane balafwa!*

4 Kufwumbwa muntu uubalilwa akati kabaumi ulijisi bulangizi, nkaambo mubwa uucipona mubotu kwiinda syuumbwa uufwide.+ 5 Nkaambo baumi balizyi kuti bayoofwa,+ pele bafwide tabazyi cintu nociba comwe,+ alimwi tabacijisi bulumbu, nkaambo tabaciyeeyegwi limbi pe.+ 6 Kunze lyaboobo, luyando lwabo, lusulo lwabo amunyono wabo zyaloba kale, alimwi tabacijisi limbi lubazu muzintu zili zyoonse zicitika ansi aano.+

7 Koya, ukalye cakulya cako kokkomene akunywa waini wako amoyo uukondedwe,+ nkaambo Leza mwini-mwini waikkomanina kale milimo yako.+ 8 Zisani zyako kazituba* ciindi coonse, alimwi utalubi kunana mafwuta kumutwe wako.+ 9 Kokkomana mubuumi amukaintu ngoyandisya+ mazuba oonse aabuumi bwako bwabuyo mbwaakupa Leza ansi aano, inzya mazuba oonse aabuumi bwako bwabuyo, nkaambo eeco ncecaabilo cako mubuumi alimwi amumilimo yako miyumu njobeleka canguzu ansi aano.+ 10 Kufwumbwa mulimo maanza aako ngaajana, koubeleka anguzu zyako zyoonse, nkaambo kunyina mulimo naa kuyeeya noluba luzyibo naa busongo mu Cuumbwe,*+ oomo moya.

11 Alimwi kuli cintu acimbi ncindabona ansi aano, ndabona kuti talili lyoonse basilubilo nobazunda mukusiyana, basinguzu talili lyoonse nobazunda munkondo,+ basongo talili lyoonse nobajana cakulya,+ bacenjede talili lyoonse nobajana lubono, abalo aabo bajisi luzyibo talili lyoonse nobazwidilila,+ nkaambo boonse buyo balasikilwa ziindi zyamapenzi akucitikilwa zintu zitalangilwi. 12 Nkaambo muntu tacizyi pe ciindi cakwe.+ Mbubonya mbuli nswi mbozicegwa mulunsabwe luzambaila, alimwi abayuni mbobacegwa mukakole, abalo bana babantu balacegwa aciindi camapenzi, naabasikila cakutayeeyelwa.

13 Acimwi ncindakabona kujatikizya busongo ansi aano alimwi icakandigambya kapati ncakuti: 14 Kwakali munzi musyoonto iwakajisi baalumi basyoonto; mpoonya mulinguwo kwakaboola mwami singuzu kuzikuulwana, wakauzinguluka akuyaka mayake mapati aakuusinkilizya. 15 Mumunzi ooyo kwakajanika muntu umwi mucete pele musongo iwakafwutula munzi ooyo kwiinda mubusongo bwakwe. Nokuba boobo kunyina muntu wakamuyeeya muntu ooyo mucete.+ 16 Aboobo mumoyo wangu ndakati: ‘Busongo mbubotu kwiinda nguzu;+ nokuba boobo busongo bwamucete bulasampaulwa, alimwi majwi aakwe taaswiililwi pe.’+

17 Cilainda kubota kuswiilila majwi aabasongo aambwa cakukkazika moyo kwiinda kumvwa kupozomoka kwamuntu uulela akati kabantu bafwubafwuba.

18 Busongo mbubotu kwiinda zilwanyo zyankondo, pele sizibi omwe buyo ulakonzya kunyonyoona zintu zibotu zinji.+

10 Mbubonya nzinini zifwide mbozipa kuti mafwuta aamuntu uupanga mafwuta aanunkilila anunke nsu alimwi akufwufwuma, akwalo kufwubaala aniini buyo kulabumana busongo alimwi abulemu.+

2 Moyo wamusongo umusololela munzila iiluzi,* pele moyo wamufwubafwuba umusololela munzila iitaluzi.*+ 3 Munzila iili yoonse njayendela mufwubafwuba, takwe maano pe,*+ alimwi upa bantu boonse kuzyiba kuti mufwubafwuba.+

4 Ikuti bukali* bwamuleli bwakubukila, utasiyi busena bwako pe,+ nkaambo kukkazika moyo kulamanya zibi zipati.+

5 Kuli cintu cimwi cuusisya ncindabona ansi aano, ikulubizya kucitwa abantu beendelezya:+ 6 Bantu bafwubafwuba balabikkwa muzyuuno zinji zyaatala, pele bavwubi* balazumanana kukkala mumasena aansi.

7 Ndabona babelesi kabatantide mabbiza, pele basilutwe kabeenda amaulu mbubonya mbuli babelesi buyo.+

8 Ooyo uusya cilindi ulakonzya kuwida mulincico;+ alimwi ooyo uudonkola bwaanda bwamabwe ulakonzya kulumwa nzoka.

9 Ooyo uusya mabwe alakonzya kumucisa mabwe ngoonya aayo, awalo ooyo uupandaula nkuni zilakonzya kumucisa.*

10 Ikuti cibelesyo calubulo cafwumpa kumane muntu tanaacikwenga, nkokuti inga wayandika kubelesya nguzu zinji. Pele busongo bulagwasya kuti muntu azwidilile muzintu nzyacita.

11 Ikuti naa inzoka yaluma kaitanaungulwa, nkokuti kunyina ncakonzya kucita muntu uucibwene kuungula.*

12 Majwi aazwa kumulomo wamusongo amupa kukkomaninwa,+ pele milomo yamufwubafwuba ilamunyonyoona walo mwini.+ 13 Majwi aakusaanguna aazwa kumulomo wakwe ngabufwubafwuba,+ alimwi majwi aakwe aamamanino ngabuyanga ibuleta mapenzi. 14 Pele mufwubafwuba taleki kwaambaula.+

Muntu tacizyi pe ciyoocitika kumbele; ino nguni uukonzya kumwaambila ceeco ciyoocitika musyule lyakwe?+

15 Ikulitakata kubeleka nkwacita mufwubafwuba kumupa kukatala citaambiki, nkaambo tazyi ambwakonzya kuunka kumunzi.

16 Maawe kucisi cijisi mwami uucili mulombe+ alimwi cijisi basilutwe ibatalika kupobola mafwumofwumo! 17 Eelo kaka cilikkomene cisi icijisi mwami imwana wankumekume alimwi icijisi basilutwe ibalya aciindi ceelede kutegwa babe anguzu, ikutali kuti bakolwe!+

18 Butolo butaambiki bupa kuti masomo atebele, alimwi kutolwaazya maanza kupa kuti ŋanda kaizwizya.+

19 Cakulya cipa kuti bantu kabaseka, alimwi waini upa kuti buumi kabukondelezya;+ pele mali ngaamba muzintu zyoonse.+

20 Nomuba mumizeezo yako,* utatukili mwami pe,+ alimwi utatukili muvwubi muŋanda yako yakoonena; nkaambo kayuni* kalakonzya kutola majwi aako naa cilenge cijisi mababa cilakonzya kwiinduluka majwi* aako.

11 Kowaala* cinkwa cako atala aamaanzi,+ nkaambo kwaakwiinda mazuba manji uyoocijana alimwi.+ 2 Kopa bantu bali ciloba, nobaba bali lusele,+ nkaambo tozyi mapenzi aayoocitika anyika.

3 Ikuti makumbi kaazwide maanzi, alalosya mvwula mpati anyika; alimwi ikuti naa cisamu cawida kumusanza naa kunyika, abusena aawo mpocawida cisamu eeco mpocinoobede.

4 Ooyo uulanga muwo takasyangi mbuto pe, alimwi ooyo uulanga makumbi takatebuli pe.+

5 Mbubonya mbotazyi mboubeleka muuya mumafwuwa aamwana uuli mwida* lyamukaintu uumitide,+ mbombubo oobo mbotaizyi milimo ya Leza mwini-mwini, ooyo uucita zintu zyoonse.+

6 Kosyanga mbuto zyako cifwumofwumo alimwi utalekeli maanza aako kulyookezya kusikila mane kumangolezya;+ nkaambo tozyi naa nzili zitiikomene kabotu, ikuti naa nzyeezyi naa nzyeziya, naa zyoonse zyobilo zilakomena kabotu.

7 Mumuni mubotu, alimwi ncibotu kuti meso abone zuba. 8 Nkaambo kuti muntu wapona myaka minji, kakondwa mumyaka eeyo yoonse.+ Pele weelede kuyeeya kuti mazuba aamudima alakonzya kuba manji; zyoonse ziboola kumbele nzyabuyo.+

9 Kokondwa, mulombwana nocili mwana, alimwi moyo wako aukkomane mumazuba aabukubusi bwako. Kotobela nzila zyamoyo wako akuunka kufwumbwa nkwaakutola meso aako; pele kozyiba kuti Leza mwini-mwini uyookubeteka akaambo kazintu zyoonse eezyi.+ 10 Aboobo kozigwisya mumoyo wako zintu zileta mapenzi, alimwi kozitantamuna kumubili wako zintu zibi, nkaambo bukubusi alimwi anguzu zyabukubusi nzyabuyo.+

12 Aboobo, koyeeya Mulengi wako Mupati mumazuba aabukubusi bwako,+ mazuba aamapenzi naatanasika+ alimwi noitanasika myaka eelyo noyakwaamba kuti: “Tandizikkomanini zintu eezyi pe”; 2 eelyo zuba, mumuni, mwezi alimwi anyenyeezi nozitanasiya,+ alimwi kaatanajokela makumbi yamana* mvwula mpati; 3 mubuzuba oobo basikulinda ŋanda nobayookankama, abalo basankwa basinguzu nobayakoongomana, abamakaintu baziya nobayooleka kuziya akaambo kakuti baceya, alimwi bamakaintu balanga awindo nobayoojana kuti kulasiya;+ 4 ciindi milyango iitozya kunzila noiyoojalwa, akuvwuuma kwaziyo nokuyoomvwikila ansaansi, ciindi muntu nayoobuka akaambo kakulila kwakayuni, alimwi abana basimbi boonse nobayakwiimbila ansaansi.+ 5 Alimwi muntu nayakuyoowa masena aali mujulu, anokuyooba ziyoosya munzila. Cisamu caalumondi nociyoofwulula,+ ayalo nsozi noiyakulikwela kweenda, mucelo uupa kuyanda kulya nouyakupasuka,* nkaambo muntu uleenda kuya kuŋanda yakwe yalyoonse+ alimwi basikulila baleendeenda munzila;+ 6 kaitanafwumunwa ntambo yansiliva, awalo mutiba wangolida kautanapwaika, anongo iili kukasensa kaitanapwaigwa, alimwi ndilayi yakumugoti kaitanafwa. 7 Mpoonya bulongo bulajokela kunyika+ ooko nkobwakabede, awalo muuya* ulajokela kuli Leza mwini-mwini ooyo wakaupa.+

8 Sikubunganya+ waamba kuti: “Nzyabuyo! Zyoonse nzyabuyo.”+

9 Kunze lyakuti sikubunganya wakaba musongo, wakazumanana kuyiisya bantu zintu nzyaakazyi,+ alimwi wakali kukkala ansi kuyeeya akulomya kuvwuntauzya makani kutegwa akonzye kututobelanya* kabotu tusimpi tunji.+ 10 Sikubunganya wakasolekesya kujana majwi aakondelezya+ alimwi akulemba majwi aaluzi aakasimpe.

11 Majwi aabasongo ali mbuli zibinzyo zyakubingizya ŋombe,+ alimwi twaambyo twabo ituyobolwedwe tuli mbuli mpikili zigagailidwe canguzu; eezyi zizwa kumweembezi omwe. 12 Lino mwanaangu, kunze lyazintu eezyi, komvwa kucenjezya ooku: Kulemba mabbuku manji takumani pe, alimwi kulitakata kwaabala kuminya mubili.+

13 Mbokunga zintu zyoonse zyamvwugwa, mamanino aamakani ngakuti: Koyoowa Leza mwini-mwini+ akutobela milawo yakwe,+ nkaambo ooyu ngomukuli woonse ngwapedwe muntu.+ 14 Nkaambo Leza mwini-mwini uyoobeteka milimo yoonse, kubikkilizya acintu cili coonse cisisidwe, kufwumbwa naa ncibi naa ncibotu.+

Mu Chihebrayo, “iliimvwi nji.”

Naa “lilamweka.”

Naa “lilapiluka mbuli muntu uulunduka.”

Naa “Tulonga tukunka lyamupeyo; Tulonga tukunka muziindi-ziindi.”

Mu Chihebrayo, “kunsi aamajulu.”

Naa “kutakkwana.”

Naa “kukondwa.”

Naa “kukondwa.”

Mu Chihebrayo, “bana bamuŋanda.”

Naa “lubono lwabami.”

Mu Chihebrayo, “kufwumbwa ncaakali kuyanda meso aangu.”

Naa “kukondwa.”

Naa “caabilo.”

Naa “cakali kugwasya.”

Naa “Meso aamuntu musongo alijalukide.”

Naa “zintu zyoonse uyoozipa.”

Mu Chihebrayo, “mukusolekesya kwamoyo wakwe.”

Naa “akubona bubotu.”

Mu Chihebrayo, “cakusotauka; cakujintauka.”

Naa “wazibamba kabotu; wazipanga bweelede.”

Naa ambweni, “ciindide kale.”

Naa “eeci ncecaabilo cakwe.”

Mu Chihebrayo, “alimwi ulya nyama yamubili wakwe.”

Mu Chihebrayo, “Janza lizwide kulyookezya.”

Mu Chihebrayo, “maanza obilo aazwide mulimo muyumu.”

Naa “mpindu mpati.”

Naa “taidunsuki-dunsuki buyo.”

Ambweni kwaamba mwana musongo.

Naa “kazintu zinji zilibilisya.”

Mu Chihebrayo, “kupa kuti mubili wako ubisye.”

Naa “lyamutumwa.”

Naa “eeci ncecaabilo cakwe.”

Naa “caabilo cakwe.”

Naa “takaayeeyi.”

Naa “kunyina cintu ncapengede.”

Naa “alimwi tanaunka mucuumbwe.”

Mu Chihebrayo, “kalalyookezya kapati.”

Mu Chihebrayo, “kweenda kumbele lyabantu baumi.”

Naa “kuliiminina.”

Naa ambweni, “kwazintu.”

Naa “Mpuwo mbotu.” Mu Chihebrayo, “Izina.”

Naa “yakusekelela.”

Naa ambweni, “ncitondezyo camufwubafwuba.”

Nkokuti, aabo baumi.

Naa “mwaalumi uululeme.”

Naa “kupandulula makani?”

Naa “muya; muwo.”

Naa ambweni, “bubi bwabo tabukonzyi kubafwutula babi.”

Naa “cicisizya moyo.”

Naa ambweni, “kuti bantu tabaziboni ŋonzi, abe masyikati naa masiku.”

Mu Chihebrayo, “mpoonya cazwa waawo, baunka kubafwu!”

Nkokuti, zisani zilibonya kabotu izitondezya kukkomana, ikutali zisani zyamalila.

Naa “Cikkalilo Cabafwu.” Amubone Bupanduluzi Bwamabala.

Mu Chihebrayo, “uli kujanza lyakwe lyalulyo.”

Mu Chihebrayo, “uli kujanza lyakwe lyalumwensyi.”

Mu Chihebrayo, “moyo wakwe ulibulizyide.”

Mu Chihebrayo, “muuya; muya.”

Naa “aabo ibeelela ncobeni.”

Naa ambweni, “weelede kucenjela.”

Mu Chihebrayo, “uucibwene kubelesya mulaka.”

Naa ambweni, “Naaba abulo bwako.”

Mu Chihebrayo, “cilenge cuuluka mujulu.”

Naa “makani.”

Naa “Kotumya.”

Mu Chihebrayo, “mumafwuwa aali mwida.”

Naa ambweni, “antoomwe.”

Naa “nouyakunyana.”

Naa “nguzu zipa buumi.”

Naa “kutubamba.”

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi