LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • g 3/15 map. 10-11
  • Milawo Iyakaandaanya Zyooko Zyanyika

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Milawo Iyakaandaanya Zyooko Zyanyika
  • Sinsimuka!—2015
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • BAMI ALIMWI ABAMAPAAPA BAANDAANYA ZYOOKO ZYANYIKA
  • IKEENGO KAPYA AMAAPU
  • Kucenjezya Kujatikizya Nkondo—Muzyina lya Leza
    Sinsimuka!—2013
  • Nguni Uyooendelezya Nyika?
    Amububikkile Maanu Businsimi bwa Daniele!
  • Kumwaya Jwi lya Leza Mucisi ca Spain Cansiku
    Ngazi Yamulindizi—2014
Sinsimuka!—2015
g 3/15 map. 10-11

Makani Aajatikizya Bantu Bakaindi

Milawo Iyakaandaanya Zyooko Zyanyika

Pope Alexander VI

BA CHRISTOPHER COLUMBUS nobakajoka mulweendo lwabo lwakusaanguna nobakaunkide kuswaya kuzyooko zyaku America mu 1493, mwami wa Spain amwami wa Portugal tiibakazuminana kujatikizya wakeelede kweendelezya makwebo alimwi amasena mapya ngobakajana. Bana Spain bakali kulangila kuli paapa Alexander VI, kuti abagwasye kumana mazwanga.

BAMI ALIMWI ABAMAPAAPA BAANDAANYA ZYOOKO ZYANYIKA

Bana Spain, bana Portugal alimwi abamapaapa bakali kubona kuti masena mapya ngobakali kujana akali aabo. Mu 1455, Pope Nicholas V wakapa nguzu bana Portugal zyakulanga-langa nsumbu izyakali mumbali aa Atlantic Coast of Africa alimwi akubweza zintu zyoonse nzyobakajana. Mu 1479, mucizuminano citegwa Treaty of Alcáçovas, Afonso V waku Portugal alimwi amwanaakwe Prince John, bakalibombya kuli Ferdinand alimwi a Isabella waku Spain kwiinda mukubapa nguzu zyakweendelezya nsumbu izitegwa Canary Islands. Eeci cakapa kuti bana Spain abalo bazyibe kuti makwebo aamu Africa ayendelezyegwa abana Portugal alimwi akuti cisi ca Portugal ncecakajisi nguzu zyakweendelezya Azores, Cape Verd Islands, alimwi a Madeira. Nokwakainda myaka yobilo, Pope Sixtus IV wakacaamba alimwi cizuminano eeci akwaamba kuti kufwumbwa busena bupya ibwakali kuyoojanwa kumusanza akujwe kwa Canary Islands bwakali kuyakuba bwa Portugal.

Nokuba boobo, ba John, ibakaba ba John II baku Portugal, bakali kwaamba kuti masena aakali kujanwa aba Columbus akali aabana Portugal. Beendelezi bana Spain bakali kucikaka cizuminano eeci aboobo makani aaya bakaatola kuli paapa mupya, Alexander VI, kutegwa abape nguzu zyakweendelezya masena aakajanwa aba Columbus alimwi akupa kuti bantu mbobakajana mumasena aaya babe Banakristo.

Kabelesya peeni kulemba, Pope Alexander VI wakaandaanya zyooko zyanyika

Mukupa bwiinguzi, ba Alexander bakapa milawo yotatwe yakeelede kutobelwa. Mulawo wakusaanguna “kwiinda munguzu zya Leza Singuzuzyoonse,” bakapa bana Spain nguzu zyakuti lyoonse kabeendelezya masena mapya. Mulawo wabili, bakeenga keengo kamunyinza ikakali kutalikila kujwe kuya kumbo ikalampa makkilomita aali 560 kumbo aa Cape Verde Islands. Ba Alexander bakaamba kuti masena oonse ngobakajana naa ngobakali kuyakujana kumbo aamunyinza ooyu akali aabana Spain. Kwiinda mukweenga keengo kubelesya peeni, paapa wakaandaanya zyooko zyanyika! Kuboneka kuti mulawo watatu bakali kupa Spain nguzu zyakweendelezya masena aakali kujwe kusikila ku India. Eeci cakabanyemya ba King John, ibakajisi bantu babo ibakazwidilila kulanga-langa masena aamu Africa, calo cakapa kuti bana Portugal beendelezye naaba masena aakali ku Indian Ocean.

IKEENGO KAPYA AMAAPU

Kabatakkomene kujatikizya ba Alexander,a ba John bakabandika cacigaminina aba Ferdinand alimwi aba Isabella. Mulembi wazina lyakuti William Bernstein waamba kuti: “Akaambo kakuyoowa bana Portugal basilunya alimwi kumwi kabajisi bubi ikweendelezya zyooko zyaku America, beendelezi bana Spain bakalilibambilide kupanga cizuminano.” Aboobo, mu 1494, cizuminano icakayeeme azina lyadolopo lyamu Spain litegwa Tordesillas cakasainwa.

Mucizuminano citegwa Treaty of Tordesillas bakautobela munyinza iwakali kunyika kuya kumusanza ngwaakabikka Alexander pele bakauswenzya makkilomita aali 1,480 kuya kumbo. Kweelede kuti bana Portugal bakali kubona cooko coonse ca Africa alimwi Asia kuti lino ncicabo akuti zyooko zyaku America zyakali zyabana Spain. Nokuba boobo, kuswenzya munyinza ooyu kuya kumbo kwakapa kuti kujanwe busena ibwakazyikwiitwa kuti Brazil mucooko cabana Portugal.

Milawo iyakali kupa nguzu bana Spain alimwi abana Portugal kubweza alimwi akukwabilila nyika njobakali kujana njeyakali kupa kuti kube nkondo. Milawo eeyi tiiyakali kubikkila maano bantu ibakali kukkala mumasena aayo calo icakali kupa kuti kabeendelezyegwa akudyaamininwa alimwi akuleta nkondo akati kazisi kujatikizya nguzu zyakweendelezya alimwi alwaanguluko lwakweenda mulwizi luli loonse.

a Kutegwa muzyibe makani aambi kujatikizya paapa ooyu mumpelenge uutadumide, amubone cibalo cakuti “Alexander VI—A Pope That Rome Does Not Forget,” mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yamu June 15, 2003, mapeeji 26-29.

MAKANI MUBUFWAAFWI

  • Bamapaapa bakali kukulwaizya bana Spain alimwi abana Portugal kuti kababagwasya kuba Banakristo bantu batakali kukomba mbobakali kujana nobakali munyendo zyabo.

  • Mu 1493, Pope Alexander VI wakeenga keengo akati ka Atlantic Ocean kalo ikakali kupa bana Spain nguzu zyakweendelezya cibeela cakumbo.

  • Nzyaakalailila Alexander, alimwi amalailile amwi aakozyenye, akabelesyegwa abana Spain kubweza busena boonse bupya mbobakajana kuti bwakali bwabo.

  • Kwamyaanda yamyaka, zisi zyamu Europe zyakali kulwana kutegwa zijane naa kukwabilila masena aakapedwe zisi zimwi kweelana amalailile aakapedwe apaapa.

“Kulisumpula Kwazisi Zyakumbo”

Maapu yanyika yaandaanizyigwa muzibeela zyobilo

Mulembi wazina lyakuti Barnaby Rogerson waamba kuti: “Nzila eeyi yakuti paapa waku Rome aandaanye zyooko zyoonse zyanyika kutegwa zisi zyobilo zisyoonto zyamu Europe zigwasyigwe iboneka kuti ilagambya lino, icakali kupa kuti zisi zyakumbo izyakali kulisumpula akaambo kakweendelezya zikkomane.” Ba Rogerson bakayungizya kuti mulawo wapaapa “ngowakapa kuti zisi izyakali kweendelezya bamwi kazili zyalunya.”

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi