Amulibambile!
“Amulibambile, nkaambo aciindi ncomutayeeyeli, Mwana wamuntu ulaboola.”—MT. 24:44.
1, 2. (a) Ino mbusinsimi nzi bwakaambwa mu Bbaibbele bukozyanya ambwaluma siluwe? (b) Ino caakucitika eeci ciya kumujatikizya buti?
KWAMYAKA iili mbwiibede, muntu umwi wakali kusobana abanyama bali mbuli basiluwe balaamyeengwe-myeengwe baku Bengal bakayiisidwe kabotu, wakali kubakkomanisya bantu. Wakaamba kuti: “Ikuti wazyibilana amunyama, ulakonzya kulimvwa mbuli kuti wapegwa cintu ciinda kubota munyika.” Pele mukubula coolwe, mu October 3, 2003 munyama umwi akati kabaaba uulema makkilogilamu aali 172 uutuba wakamuluma. Eeci ncaakacita munyama tiicakali kulangilwa alimwi wakaziyiisya tanaakalilibambide.
2 Alyalo Bbaibbele lyakasinsima “munyama” uuluma, aboobo tuyandika kulibambila. (Amubale Ciyubunuzyo 17:15-18.) Ino ooyu munyama uyanda kuluma ni? Mukulaba kwaliso, kwaba kwaandana akati kabantu ba Diabolosi. Imunyama uusalala pyu wiiminina Lukamantano lwa Zisi (United Nations) alimwi “meja aali kkumi” aiminina basitwaambo twacisi boonse. Aaba boonse baya kumubukila ooyu uuli mbuli mukaintu muvwuule Babuloni Mupati, bulelo bwanyika yoonse bwabukombi bwakubeja alimwi baya kumujaya calunya. Ino eeci ciyakucitika lili? Tatubuzyi buzuba naa ciindi. (Mt. 24:36) Tulizyi kuti ciyakucitika aciindi ncotutayeeyeli alimwi ciindi cacaala caceya. (Mt. 24:44; 1 Ko. 7:29) Aboobo cilayandika kuti katulibambide kumuuya caakusika ciindi eeco alimwi aakusika Kristo Kukunyonyoona, eeci ciyakupa kuti akabe Mufwutuli wesu. (Lk. 21:28) Kutegwa tukatondezye kuti tulilibambide, tweelede kubaiya babelesi ba Leza basyomeka bakatondezya kuti bakalilibambide alimwi bakaba acoolwe cakubona zyintu nzyaakasyomezya Leza nizyakali kuzuzikizyigwa. Eezyi zyintu zyakabacitikila tweelede kuzyibikkila maano.
Kamulibambila—Mbuli Nowa
3. Ino mapenzi nzi aakali kukonzya kupa kuti Nowa atacikonzyi kumubelekela Leza cakusyomeka?
3 Nokuba kuti kwakali mapenzi ciindi Nowa nakali kupona, wakatondezya kuti wakalilibambide kubona mboziya kuzuzikizyigwa zyintu nzyaakasyomezya Leza. Amuyeeye mapenzi ngaakajisi Nowa ciindi bangelo bakazanga akusama mibili yabuntu nobakakwata bamakaintu. Kukwatana kuli boobu kwakapa kuti bazyale bana babbabbani, “basinguzu” ibakali kubelesya nguzu zyabo kupenzya bamwi. (Matl. 6:4) Kamuyeeya buyo mapenzi ngobakaleta babbabbani aaba kufwumbwa nkobakaunka. Akaamba kaceeci, bantu tiibakali kulilemeka. Aboobo Jehova wakabikka ciindi cakuti bantu batalilemeki bajayigwe.—Amubale Matalikilo 6:3, 5, 11, 12.a
4, 5. Ino zyintu zyakacitika mumazuba aa Nowa zikozyanya buti azicitika mazuba aano?
4 Jesu wakasinsima kuti zyintu zyakali kucitika mumazuba aa Nowa, zilakozyanya azyeezyo zicitika mazuba aano. (Mt. 24:37) Mucikozyanyo, tulanyonganizyigwa amyuuya mibi. (Ciy. 12:7-9, 12) Aaya madaimona akalicinca kuba bantu mumazuba aa Nowa. Nokuba kuti ecino ciindi taakonzyi kulicinca kuba bantu, alakonzya kubeendelezya bana abapati. Kabatazyi bantu, aaya madaimona alalikondelezya kwiinda mumicito njobacita bantu ibayungwa amadaimona aaya.—Ef. 6:11, 12.
5 Ijwi lya Leza lyaamba kuti Diabolosi “mujayi” alimwi akuti ‘ulijisi nguzu zyakuleta lufwu.’ (Joh. 8:44; Heb. 2:14) Talili lyoonse najisi nguzu zyakujaya bantu cakubaanza buya. Nokuba boobo, cilenge camuuya eeci cibyaabi cikulwaizya muuya wabumpelenge awalweeno. Ulabayunga bantu kutegwa kabajayana. Mucikozyanyo, ibana bazyalwa bali 142 mu United States, omwe akati kabo uyakujaigwa. Akaambo kalunya lwavwula kapati, sena Jehova takaciti mbuli mbwaakacita mumazuba aa Nowa? Sena uyakwaalilwa kucita oobo?
6, 7. Ino Nowa amukwasyi wakwe bakatondezya buti kuti balasyomeka alimwi balamuyoowa Leza?
6 Nokwakainda ciindi cili mbocibede, Leza wakaambila Nowa kuti uyakuleta zambangulwe anyika liya kunyonyoona zyintu zyoonse zyuumi. (Matl. 6:13, 17) Jehova wakaambila Nowa kuyaka bwato buli mbuli bbokesi lipati. Nowa amukwasyi wakwe bakatalika kuyaka bwato. Ino ncinzi cakabagwasya kuti kabamumvwida Leza akutondezya kuti bakalilibambide ikusika kwalubeta lwakwe?
7 Kusyomeka akuyoowa Leza kwakapa kuti Nowa amukwasyi wakwe batobele malailile ngaakabapa. (Matl. 6:22; Heb. 11:7) Mbwaakali mutwe wamukwasyi, Nowa wakali kuzyibikkila maano zyintu zyakumuuya alimwi tanaakali kuyanda kuyungwa abantu batakali kulilemeka. (Matl. 6:9) Wakalizyi kuti bamukwasyi bakwe bakali kuyandika kulilemeka kabotu kutali mbuli bantu mbobakali kukkala limwi. Cakali kuyandika kuti batajatikizyigwi azyintu nzyobakali kucita bantu bamwi. Leza wakalijisi mulimo ngobakeelede kucita alimwi bakeelede kubelekela aantoomwe.—Amubale Matalikilo 6:14, 18.
Nowa Amukwasyi Wakwe Bakalilibambide
8. Ncinzi citondezya kuti bamukwasyi wa Nowa bakali kumulemeka Leza?
8 Cibalo camu Bbaibbele cibikkila kapati maano kuli Nowa wakali mutwe wamukwasyi pele awalo mukaintu wa Nowa abana bakwe basankwa abamakaintu babo, abalo bakali bakombi ba Jehova. Musinsimi Ezekieli wakacisinizya eeci. Wakaamba kuti Nowa naakapona muciindi ca Ezekieli, bana bakwe nobatakafwutuka akaambo kabululami bwabausyi. Ibana aaba bakali bapati cakuti bakali kukonzya kusala kumumvwida Leza naa pe. Pele nokuba boobo, abalo bakali kumuyanda Leza alimwi amilawo yakwe. (Ezk. 14:19, 20) Bakali kwaatobela malailile aa Nowa, bakali kusyoma zyintu nzyakali kusyoma alimwi taaku nobakayungwa abantu bambi kuti bacileke kucita mulimo ngwaakabapa Leza.
9. Ino mbaani mazuba aano baiya cikozyanyo ca Nowa cakusyomeka?
9 Eelyo kaka cilakkomanisya kubona mitwe yamikwasyi aakati kabakwesu nyika yoonse kabamwiiya Nowa! Balizyi kuti taciyandiki buyo kupa bamukwasyi wabo zyakulya, zyakusama, ŋanda akubayiisya. Bayandika kubikkila maano akuli zeezyo ziyandika kumuuya. Kuti bacita oobo, batondezya kuti balilibambide kubona zyintu nzyaya kucita Jehova ino-ino.
10, 11. (a) Kabali mubwato, ino Nowa amukwasyi wakwe bakalimvwa buti? (b) Ino mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya?
10 Nowa abakaintu bakwe alimwi abana bakwe abamakaintu babo, ambweni bakayaka bwato kwamyaka iisika ku 50. Nobakali kuyaka bwato, bakali kunjila akuzwa ziindi zinji. Bakabubamba kabotu cakuti tiibwakali kuzwizya, bakabikka zyakulya zinji alimwi bakanjizya abanyama. Amubone cakacitika. Buzuba bupati bwakasika. Mumwezi wabili mubuzuba bwa 17 mumwaka wa 2370 B.C.E., bakanjila mubwato. Jehova wakaujala mulyango kumane mvwula yakatalika kuwa. Eeyi tiiyakali mvwula buyo mpati. Lwaanje lwakujulu lwakajaluka akupoomokela abwato. (Matl. 7:11, 16) Bantu bakalaanze aabwato bakafwa kakuli aabo bakali mukati bakafwutuka. Ino Nowa amukwasyi wakwe bakalimvwa buti? Bakamulumba kapati Leza. Alimwi cakutadooneka bakayeeya kuti, ‘Eelo kaka twakacita kabotu kweenda a Leza alimwi twakatondezya kuti twakalilibambide!’ (Matl. 6:9) Sena andinywe mulakonzya kubona kuti mwafwutuka lya Amagedoni alimwi mulikkomene kapati cakuti mwiile kumulumba Leza?
11 Taaku cikonzya kumulesya Singuzuzyoonse kuzuzikizya cisyomezyo cakwe cakunyonyoona bweende bwa zyintu bwa Saatani. Amulibuzye kuti, ‘Sena ndilasyoma kuti zyoonse nzyaakasyomezya Leza ziyakucitika ncobeni akuti ziyakuzuzikizyigwa aciindi ncabikkide?’ Kuti kakuli boobo, kamutondezya kuti mulilibambide kwiinda mukubona kuti, “buzuba bwa Jehova” bulaafwaafwi ncobeni kusika.—2 Pe. 3:12.
Musa Wakazumanana Kupakamana
12. Ino ncinzi cakali kukonzya kumunyonganya Musa kucita zyintu zyakumuuya?
12 Atubone cikozyanyo acimwi. Mukulanga kwabuntu, kuboneka kuti Musa wakalikkede kabotu mu Egepita. Mbwaakali mwana musankwa ngwaakakomezya mwana a Farao musimbi, kuboneka kuti wakali kukkala kabotu, wakali kulya kabotu alimwi wakalijisi zisani zyibotu kapati. Wakaliyiide kapati. (Amubale Milimo 7:20-22.) Ndiza naakakona cintu cimwi cipati.
13. Ino mbuti Musa mbwaakatondezya kuti wakali kuzibikkila maano zyintu nzyaakasyomezya Leza?
13 Akaambo kakuti Musa bakamuyiisya bazyali bakwe naakacili mwana, cakamupa kuti atatobeli bukombi bwamituni bwakali kucitwa abana Egepita. (Kul. 32:8) Lwiiyo lwamu Egepita azyintu zibotu zyamuŋanda yamwami tiizyakapa kuti Musa aleke bukombi bwakasimpe. Kweelede kuti wakali kuziyeeya zisyomezyo Leza nzyaakasyomezya bamawisi alimwi wakalilibambide kucita kuyanda kwa Leza. Nkakaambo kaako Musa ncaakambilida bana Israyeli kuti: “Jehova . . . Leza wa-Abrahamu, Leza wa-Izaka, Leza wa-Jakobo, wandituma kulindinywe.”—Amubale Kulonga 3:15-17.
14. Ino mbuti mbwaakasunkwa Musa calo cakali kuyandika kuti abe alusyomo abusicamba?
14 Kwiindana amituni yakali kwiiminina baleza bataponi bamu Egepita, Jehova Leza wakasimpe wakali kupona ncobeni kuli Musa. Wakali kupona mbuli kuti wakali kumubona “ooyo uutalibonyi.” Musa wakali alusyomo lwakuti bantu ba Leza bayakufwutulwa pele tanaakalizyi kuti eeci ciyakucitika lili. (Heb. 11:24, 25, 27) Wakali kuyanda kuti bana Hebrayo bazwe mubuzike alimwi eeci wakacitondezya naakagwasya muna Israyeli wakali kupenzyegwa. (Kul. 2:11, 12) Nokuba boobo, tiicakaningasika ciindi ca Jehova, aboobo Musa wakaakukkala kucisi cakulafwu kali muzangalisi. Tacidoonekwi kuti cakali kukatazya kusiya buumi bubotu mu Egepita akukkala munkanda. Nokuba boobo, Musa wakalilibambide kutobela malailile ngaakamupa Jehova. Aboobo Leza wakamubelesya kutegwa akagwasye ibanyina naakapiluka ku Mediya nikwakainda myaka iili 40. Katobela malailile aa Leza, Musa wakapiluka ku Egepita. Ciindi cakasika cakuti Musa apegwe malailile aakuti abeleke mulimo wa Leza kweelana ambwaakaambilwa. (Kul. 3:2, 7, 8, 10) Naakapiluka ku Egepita, Musa iwakali “mubombemoyo kwiinda bantu boonse baansi,” wakali kuyandika kuba alusyomo akuba sicamba akaambo kakuti wakeelede kubandika a Farao. (My. 12:3) Wakacita oobo kutali buyo ciindi comwe pele wakazumanana kubandika a Farao kusikila nozyakamana zipenzyo zyoonse.
15. Nokuba kuti kwakali zyintu zyakali kutyompya, ncinzi cakapa Musa kuzumanana kujana ziindi zyakulemeka Bausyi bakujulu?
15 Myaka iinda ku 40 yakatobela kuzwa mu 1513 B.C.E. kusikila mu 1473 B.C.E., Musa zyakamutyompya zyintu zinji. Nokuba boobo, wakali kujana ciindi cakumutembaula Jehova alimwi wakali kubakulwaizya bana Israyelinyina kuti abalo kabacita oobo. (Dt. 31:1-8) Ino nkaambo nzi? Nkaambo wakali kuliyanda zyina lya Jehova abweendelezi bwakwe kwiinda zyina lyakwe mwini. (Kul. 32:10-13; My. 14:11-16) Nokuba kuti kuli zyintu zityompya, andiswe tweelede kuzumanana kutobela bweendelezi bwa Leza, katujisi lusyomo lwakuti nzila zyakwe zyabusongo, zililuleme kapati kwiinda zimwi zili zyoonse. (Is. 55:8-11; Jer. 10:23) Sena mbomulimvwa oobo?
Amupakamane!
16, 17. Ino lugwalo lwa Maako 13:35-37 inga lwamugwasya buti?
16 “Amulangile, amupakamane, nkaambo tamuzyi ciindi cibikkidwe nociyoosika.” (Mk. 13:33) Jesu wakapa kucenjezya ooku naakali kubandika citondezyo camamanino aabweende bwazyintu oobu bubyaabi. Amubone majwi aamamanino aabusinsimi bupati bwa Jesu aakalembwa a Maako: “Amulangile, nkaambo tamuzyi Simalelo mukamwini ŋanda naboola, naa uyooboola kumangolezya naa akati kamasiku naa kubucedo naa mafwumofwumo, kutegwa asika cakutayeeyelwa, atamujani muloona. Pele ncondimwaambila, ndaambila boonse kuti: Amulangile.”—Mk. 13:35-37.
17 Malailile aa Jesu aaya apa kukkala ansi kuyeeya. Wakali kwaamba ziindi zyone zyamasiku nzyobakeelede kugatela. Ciindi camamanino cakali kukatazya kugatela akaambo kakuti cakali kutalika aciindi ca 3 koloko masiku kusikila mafwumo-fwumo. Basyaazibwene munkondo baamba kuti eeci nceciindi cibotu cakulwana basinkondo nkaambo cibapa coolwe cakubajana ‘kaboona.’ Mbubwenya buyo amazuba aano, bantu banji baloona kumuuya, aboobo andiswe cilakonzya kutukatazya kapati kuti tutooni. Sena tuladooneka kuti tuyandika kuti ‘katulanga’ alimwi ‘katupakamene’ kweelana ambotweelede kucita kumamanino aciindi alimwi akuciindi cakufwutuka?
18. Mbotuli Bakamboni ba Jehova ncoolwe nzi ncotujisi?
18 Sikuyiisya banyama bali mbuli basiluwe baku Bengal iwaambwa kumatalikilo, wakalumwa buyo pele tanaakafwa. Businsimi bwamu Bbaibbele butondezya kuti bukombi bwakubeja abweende bwazyintu oobu boonse bubyaabi buya kunyonyoonwa aakusika mamanino. (Ciy. 18:4-8) Aboobo boonse babelesi ba Leza bana abapati bayandika kutondezya kuti balilibambide kusika kwabuzuba bwa Jehova mbubonya mbwaakacita Nowa amukwasyi wakwe. Tukkede munyika bantu mobatamulemeki Leza mwalo bamayi babukombi bwakubeja abaabo batasyomi kuti Leza nkwali mobamufwubaazya Mulengi kwiinda mukwaambaula. Pele tatweelede kujatikizyigwa. Tweelede kuyeeya zikozyanyo nzyotwalanga-langa akuzumanana kupakamana akujana nzila mbotukonzya kulikwabilila zyina lwakwe alimwi akulemeka Jehova “Leza wabaleza” “Leza mupati singuzu uuyosya.”—Dt. 10:17.
[Bupanduluzi buyungizidwe]
a Kujatikizya “myaka iili mwaanda amakumi obile” yaambidwe ku Matalikilo 6:3, amubone Ngazi Yamulindizi yamu December 15, 2010, apeeji 30.
Sena Muciyeeyede?
• Nkaambo nzi Nowa ncaakali kuyandika kubikkila kapati maano kuzyintu izyakali kuyandika kumukwasyi wakwe zyakumuuya?
• Ino ciindi ncotupona cikozyenye buti aciindi ncaakali kupona Nowa?
• Nokuba kuti kwakali zyintu zyakali kumutyompya, nkaambo nzi Musa ncaakazumanana kusyoma zyintu nzyaakamusyomezya Jehova?
• Ino mbusinsimi nzi bwamu Bbaibbele ibumugwasya kuti mutooni kumuuya?
[Cifwanikiso icili apeeji 25]
Nowa amukwasyi wakwe bakaubikkila maanu mulimo wa Jehova
[Cifwanikiso icili apeeji 26]
Zisyomezya zya Leza zyakamugwasya Musa kuti azumanane kulangila