Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
OCTOBER 7-13
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | JAKOBO 3-5
“Amutondezye Busongo Buzwa Kuli Leza”
(Jakobo 3:17) Pele busongo buzwa kujulu ikusaanguna bulasalala, mpoonya buleta luumuno, bulanyoneka, bulilibambilide kumvwida, bulizwide luse amicelo mibotu, tabusalululi naa kuupaupa ameso.
Sena “Busonga Buzwa Kujulu” Mbubweendelezya Buumi Bwanu?
“Lutaanzi bulasalala.” Kusalala caamba kubula kampenda alimwi akutasofwaala ikutali buyo kwaatala, pele alimwi amumoyo. Ibbaibbele liswaanganya busongo amoyo, pele busongo buzwa kujulu kunyina nobunga bwanjila mumoyo wamuntu uusofweede amizeezo mibyaabi, kulikumbuzya alimwi amakanze mabyaabi. (Tusimpi 2:10; Matayo 15:19, 20) Pele ikuti moyo wesu kausalala—nkokuti kusika waawo mpoukonzyeka kubantunsi batalondokede—‘tuyooleka bubi akutalika kucita zintu zibotu.’ (Intembauzyo 37:27; Tusimpi 3:7) Sena taceeleli kuti kusalala mbobube bwabusongo busaanguna akati kaboobo bundandamikidwe? Kayi, ikuti katutasalali mubukkale alimwi amunzila yakumuuya, mbuti mbotunga mubwini twabutondezya bube bumbi bwabusongo buzwa kujulu?
“Alimwi mbwaluumuno.” Busongo buzwa kujulu butukulwaizya kuyandaula luumuno, lwalo luli mmucelo wamuuya wa Leza. (Ba-Galatiya 5:22) Tulasoleka kweeleba kunyonganya “caanzyo caluumuno” icikamantanya bantu ba Jehova. (Ba-Efeso 4:3) Alimwi tulalitakata kubukulusya luumuno eelyo nolwanyonganizyigwa. Nkaambo nzi eeci ncociyandika? Ibbaibbele lyaamba kuti: “[Amuzumanane kukkala] caluumuno, nkabela Leza siluyando siluumuno ulakala anywe.” (2 Ba-Korinto 13:11) Aboobo kufwumbwa kuti twazumanana kukkala caluumuno, Leza siluumuno unooli andiswe. Mbotubeendelezya bakombima kulacijatikizya kapati cilongwe ncotujisi a Jehova. Mbuti mbotunga twaba baabo ibasumpula luumuno? Amulange-lange cikozyanyo.
(Jakobo 3:17) Pele busongo buzwa kujulu ikusaanguna bulasalala, mpoonya buleta luumuno, bulanyoneka, bulilibambilide kumvwida, bulizwide luse amicelo mibotu, tabusalululi naa kuupaupa ameso.
Sena “Busonga Buzwa Kujulu” Mbubweendelezya Buumi Bwanu?
“Bulatontola.” Ino kutontola caamba nzi? Kweelanaa basikwiiya zya Bbaibbele, ategwa ibbala lya Cigiliki litaanzi ilyakasandululwa kuti “bulatontola” kuli Jakobo 3:17 lilakatazya kusandulula. Basanduluzi babelesya mabala mbuli aakuti “kuteteeta,” “kukkazika moyo,” alimwi a “kweengelela.” Ibupanduluzi bwini bwabbala lya Cigiliki bwaamba “kunyoneka.” Mbuti mbotunga twatondezya kuti cibeela eeci cabusongo buzwa kujulu cilatweendelezya?
Sena “Busonga Buzwa Kujulu” Mbubweendelezya Buumi Bwanu?
“Bulibombede.” Ibbala lya Cigiliki ilyakasandululwa kuti “bulibombede” kunyina kumbi nkolijanika mu Magwalo aa Cigiliki aa Banakristo. Kweelanaa sikwiiya zya Bbaibbele umwi, ibbala eeli “kanjikanji libelesyegwa kukulibombya kwabasikalumamba.” Lijisi muzeezo “wakutakatazya kuzulwa” alimwi “akulibombya.” Imuntu weendelezyegwaa busongo buzwa kujulu ulilisungwide kutobela caamba Magwalo. Tajisi mpuwo yakuba muntu uusala cimwi, mpoonya uukaka kutobela twaambo tuli toonse itukazyanya akusala kwakwe. Muciindi caboobo, ulafwambaana kucinca eelyo natondezyegwa bumboni busalala bwamu Magwalo bwakuti watobela muzeezo uutaluzi naa kuti waakosola munzila iitaluzi makani. Sena eeyo njempuwo njomujisi kubantu bambi?
“Bulizwide Lweetelelelo Amicelo Mibotu”
“Bulizwide lweetelelo amicelo mibotu.” Lweetelelo ncibeela ciyandika kapati cabusongo buzwa kujulu, nkaambo busongo oobo bwaambwa kuti “bulizwide lweetelelo.” Amubone kuti “lweetelelo” alimwi “amicelo mibotu” zyaambwa antoomwe. Eeci cileelela nkaambo mu Bbaibbele, lweetelelo kanjikanji lwaamba kubweza ntaamu yakulanganya bamwi, nduzyalo luzyala zintu zyalubomba zinji. Ibbuku limwi lipandulula lweetelelo kuti “nkuusa kujatikizya bukkale bwaumwi bweetezya alimwi akusoleka kumugwasya kububotya.” Aboobo busongo bwa Leza tabuli boobo butasangaalizyi, butakulwaizyi naa iluzibo lwamumutwe buyo. Muciindi caboobo, mbube busangaalizya, bukulwaizya alimwi bupa kubikkila maanu kapati kubukkale bwabamwi. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tuzwide lweetelelo?
(Jakobo 3:17) Pele busongo buzwa kujulu ikusaanguna bulasalala, mpoonya buleta luumuno, bulanyoneka, bulilibambilide kumvwida, bulizwide luse amicelo mibotu, tabusalululi naa kuupaupa ameso.
Sena “Busonga Buzwa Kujulu” Mbubweendelezya Buumi Bwanu?
“Tabujisi lwaanzaano lwamoyo.” Busongo bwa Leza bulijisi nguzu alimwi bulagwasya kweeleba kulangana ziimo akulisumpula akaambo kamusyobo naa cisi nkotuzwa. Ikuti katusololelwaa busongo buli boobo, tulasoleka kapati kugwisya tumpenda toonse twalusalululo mumyoyo yesu. (Jakobo 2:9) Kunyina notulemeka bamwi kwiinda beenzinyina akaambo kalwiiyo ndobajisi, lubono naa mukuli mumbungano; alimwi tatubasampauli pe bakombima nokuba kuti inga kabalibonya kuti mbacete. Ikuti Jehova wakabapa luyando lwakwe bantu bali boobo, mmasimpe aswebo tweelede kubabona kuti bayandika luyando lwesu.
“Niluba luupaupo ameso.” Ibbala lya Cigiliki lyaamba “sikuupaupaa meso” lilakonzya kwaamba “sikusobana wakasobana cibeela cimwi.” Kuciindi cansiku, basizisobano iba Giliki alimwi aba Roma bakali kusama basyaamankwamu eelyo nobakali kusobana. Aboobo ibbala lya Cigiliki ilyaamba “sikuupaupaa meso” lyakatalika kubelesyegwa kumuntu uulicengeezya naa sikubeja. Ilubazu oolu lwabusongo bwa Leza talweelede kujatikizya buyo mbotubeendelezya bakombima pele ambotulimvwa kujatikizya mbabo.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(Jakobo 4:5) Naa sena muyeeya kuti lugwalo lwaamba buyo kakunyina kaambo noluti: “Imuuya uuli mulindiswe ujisi cilengwa cakuyandisisya kuba amunyono”?
Twaambo Tugwasya Mulugwalo lwa Jakobo Alimwi Aakalembwa a Petro
4:5—Ino ndugwalo nzi Jakobo ndwaazubulula aawa? Jakobo kunyina lugwalo ndwaazubulula cigaminina pe. Nokuba boobo, kuboneka kuti aaya majwi aakasololelwa amuuya ayeeme atwaambo tuli kumagwalo mbuli Matalikilo 6:5; 8:21; Tusimpi 21:10; alimwi a Bagalatiya 5:17.
(Jakobo 4:11, 12) Amuleke kuvwiyana, bakwesu. Kufwumbwa uuvwiya imunyina naa uubeteka imunyina uubaula mulawo alimwi ubeteka mulawo. Lino ikuti naa yebo kobeteka mulawo nkokuti tociti zyaamba mulawo, pele uli mubetesi. 12 Kuli buyo Sikupa Mulawo a Mubetesi omwe, ooyo uukonzya kufwutula akunyonyoona. Pele ino nduwe ni yebo oobeteka mweenzinyoko?
w97 12/1 15-16 ¶8
Lusyomo Lutucitya Kuba Basicamba Alimwi Ibasungu
Ncintu cibyaabi kapati kuvwiya musyomima. (Jakobo 4:11, 12) Pele bamwi batongooka Banakristonyina, antela akaambo kakulibona kuba bantu balulami naa akaambo kakuyanda kulisumpula kwiinda mukucesya ciimo cabamwi. (Intembauzyo 50:20; Tusimpi 3:29) Ibbala lya Cigiliki lyakasandululwa kuti ‘kuvwiyana’ lyaamba kusulaika alimwi lijisi muzeezo wakutamikizya naa kubejelezya muntu. Eeci cileelene buyo akubeteka mukwesu cibyaabi. Mbuti eeci mboceelene ‘akubisya alimwi akubeteka mulawo wa Leza’? Ibalembi alimwi aba Farisi ‘bakasusya Mulawo wa Leza’ alimwi akubeteka kweelana azyeelelo zyabo beni. (Marko 7:1-13) Mbubonya buyo, ikuti naa twasinganya mukwesu Jehova ngwatasinganizizye, sena inga tatuni ‘kubeteki Mulawo wa Leza’ alimwi akucita cinyonyoono mukutondezya kuti mulawo ooyo tauzyulide? Alimwi kwiinda mukutongooka mukwesu munzila iitaluzi, tatuni kulondoli mulawo waluyando pe.—Baroma 13:8-10.
Kubala Bbaibbele
(Jakobo 3:1-18) Bakwesu, kutabi bamayi banji akati kanu, nkaambo tulizyi kuti tuyoosikilwa lubeta lupati. 2 Nkaambo toonse tulalubizya ziindi zinji. Ikuti naa kuli uutalubizyi mukwaambaula, ooyo muntu ulilondokede, ulakonzya kweendelezya amubili wakwe woonse. 3 Ikuti twabikka matomu mukanwa lyamabbiza ikutegwa kaatumvwida, tulayeendelezya ayalo mibili yangawo yoonse. 4 Alimwi amubone mato: Nokuba kuti mapati kapati alimwi atontwa aguwo pati, alanyonwa ankasi insyoonto kapati kutozya kufwumbwa sikweenzya nkwayanda kuti aunke.5 Mbubonya buyo, mulaka awalo ncizo ciniini camubili pele ulalidunda kapati. Amubone, takaliceeli kaka kalilo ikaumpa syokwe pati! 6 Alimwi mulaka uli mbuli mulilo. Mulaka uli mbuli nyika iizwide kutalulama akati kazizo zyesu, nkaambo usofwaazya mubili woonse akunyonyoona buumi bwamuntu boonse mbubonya mbuli buumpa mulilo alimwi uladonekwa a Gehena. 7 Nkaambo misyobo yoonse yabanyama bamusyokwe, bayuni, banyama bakalaba alimwi azilenge zyamulwizi zilakonzya kweendelezyegwa alimwi zyakeendelezyegwa kale abantu. 8 Pele kunyina muntu naba omwe uukonzya kweendelezya mulaka. Taujatiki alimwi mubi, uzwide musamu uujaya. 9 Tulaubelesya kutembaula Jehova, Taateesu, pele alimwi tulaubelesya kusinganya bantu bakalengwa “mucinkozya ca Leza.” 10 Mukanwa lyomwe mulazwa kuleleka akusinganya. Bakwesu, tacili kabotu pe kuti zintu kazicitika boobu. 11 Sena mukasensa komwe kamaanzi mulakonzya kuzwa maanzi mabotu amaanzi aalula? 12 Bakwesu, sena mukuyu ulakonzya kuzyala maolifa, naa sena musaansa ulakonzya kuzyala nkuyu? Amwalo mumaanzi aamunyo tamukonzyi kuzwa maanzi mabotu pe. 13 Ino nguni musongo alimwi uumvwisya zintu akati kanu? Kwiinda mukulilemeka kabotu, aatondezye milimo iicitwa cakulibombya akaambo kabusongo. 14 Pele ikuti myoyo yanu kaizwide munyono akukazyanya, mutanoolikankaizyi akubejelezya kasimpe. 15 Oobu tabuli busongo buzwa kujulu pe; mbwaanyika, mbwabunyama, mbwamadaimona. 16 Nkaambo kufwumbwa ooko ikuli munyono akukazyanya, alimwi kunooli manyongwe acintu cibi cili coonse. 17 Pele busongo buzwa kujulu ikusaanguna bulasalala, mpoonya buleta luumuno, bulanyoneka, bulilibambilide kumvwida, bulizwide luse amicelo mibotu, tabusalululi naa kuupaupa ameso. 18 Kunze lyaboobo, mucelo wabululami ulasyangwa muluumuno akati kabaabo baleta luumuno.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
w10 9/1 23-24
Sena Kulyaambilila Zibi Kulayandika Kuli Leza?
Ino Nkuukuli Nkotweelede Kulyaambilila Zibi?
Leza tabapede nguzu bantu zyakulekelela zibi; walo alikke nguukonzya kucita oobo. Cakusalazya Bbaibbele litwaambila kuti: “Ikuti twalyaambilila zibi zyesu, mbwaanga [Leza] ulasyomeka alimwi uliluleme, ulakonzya kutulekelela zibi zyesu akutusalazya kukutalulama koonse.” (1 Johane 1:9) Pele ino nkuuli ni nkotweelede kulyaambilila zibi eezyo?
Mbwaanga Leza alikke nguukonzya kulekelela zibi, nkokuti tweelede kulyaambilila kulinguwe. Eeci ncaakacita Davida. Pele ino ncinzi cikonzya kupa kuti tulekelelwe zibi? Bbaibbele litwaambila kuti: “Aboobo, amweempwe akusanduka kutegwa zibi zyanu zimwaigwe, ikutegwa ziindi zyakukatalukwa zimusikile kuzwa kuli Jehova.” (Milimo 3:19) Masimpe, kulekelelwa zibi takuyeeme buyo akuzyiba kuti twacita cibi alimwi akulyaambilila cibi eeco, pele alimwi cakulisungula tweelede kuleka kucita cibi eeco. Kanji-kanji ntaamu eeyi ilakatazya kapati. Pele kuli cikonzya kutugwasya.
Amuyeeye majwi aasikwiiya Jakobo aakuti: “Amulyaambilile zibi zyanu caantangalala kuli umwi amweenzinyina alimwi amupaililane kutegwa muponesyegwe.” Alimwi wakayungizya kuti: “Mupailo wakukombelezya wamuntu mululami ulabeleka canguzu kapati.” (Jakobo 5:16) ‘Muntu mululami’ inga kali umwi ‘wabaalu bambungano,’ ngwaakaamba Jakobo mukapango 14. Mumbungano ya Bunakristo, kuli “baalu” ibasalidwe kugwasya baabo ibayanda kulekelelwa a Leza. Pele “baalu” aaba inga tiibalekelela zibi zyamuntu uuli woonse nkaambo kunyina muntu uupedwe nguzu zyakulekelela zibi zyamuntunyina. Nokuba boobo, mbaalumi basimide kumuuya ibeelela kusinsa alimwi akululamika muntu iwakacita cibi cipati, balamugwasya kutegwa abone mbocili cipati cibi ncaakacita alimwi ambociyandika kweempwa.—Bagalatiya 6:1.
Nkaambo Nzi Ncociyandika Kulyaambilila Zibi?
Kufwumbwa naa cibi ncipati naa pe, muntu iwakacita cibi wakanyonganya cilongwe cakwe amuntunyina alimwi a Leza. Cakutadooneka, ulakonzya kupenga kapati mumizeezo naa kutalikwaya. Oobu mbombubo mbwaabeleka manjezyeezya ngaakatupa Mulengi wesu. (Baroma 2:14, 15) Ino ncinzi ceelede kucitwa?
Twalanga alimwi kubbuku lya Jakobo, tujana majwi aaya aakulwaizya aakuti: “Sena kuli uuciswa [kumuuya] akati kanu? Aite baalu bambungano, eelyo abamupailile akumunanika mafwuta muzina lya Jehova. Eelyo mupailo walusyomo ulamuponya ooyo uucisidwe, alimwi Jehova ulamubusya. Kunze lyaboobo, ikuti naa wakacita zibi, ulalekelelwa.”—Jakobo 5:14, 15.
Aawa alimwi, baalu bayandika kubweza ntaamu yakugwasya butanga muzintu ziyandika. Munzila nzi? Eeci tacaambi ikwiile kuswiilila buyo ciindi muntu nalyaambilila zibi zyakwe. Pele mbwaanga muntu ooyo ulicisidwe kumuuya, nkokuti kuyandika kucita cimwi cintu kutegwa ‘apone ooyo uucisidwe.’ Kuli zintu zyobilo nzyaakaamba Jakobo izyeelede kucitwa.
Cakusaanguna, kuli ‘kunanika mafwuta.’ Eeci caamba nguzu nzyolijisi Jwi lya Leza izyakuponya. Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti “jwi lya Leza lilaabuumi . . . alimwi lilakonzya kuzyiba mizeezo amakanze aamumoyo,” ikunjila mukati mwini mumizeezo alimwi amumoyo wamuntu. (Bahebrayo 4:12) Kwiinda mukulibelesya kabotu Bbaibbele, baalu balakonzya kugwasya muntu uucisidwe kumuuya kubona icakapa kuti acite cibi alimwi akumugwasya kubweza ntaamu zyeelede kutegwa alulamike zintu kuli Leza.
Mpoonya, kuli “mupailo walusyomo.” Nokuba kuti mipailo yabaalu taikonzyi kucinca bululami bwa Leza, mipailo eeyi ilayandika kapati kuli Leza walo uuyandide kapati kulekelela zibi kwiinda mucipaizyo cacinunuzyo ca Kristo. (1 Johane 2:2) Leza ulilibambilide kulekelela sizibi uuli woonse iweempwa ncobeni alimwi uutondezya ‘milimo yeendelana akweempwa kwakwe.’—Milimo 26:20.
Kaambo kapati ikeelede kutupa kulyaambilila cibi ncotwakabisizya muntuma naa Leza, nkakuti tuyanda kukkomaninwa a Leza. Jesu Kristo wakatondezya kuti tweelede kusaanguna kumana mazwanga aali woonse ngotujisi abantuma alimwi akubamba luumuno ambabo kutegwa tukombe Leza katujisi manjezyeezya mabotu. (Matayo 5:23, 24) Lugwalo lwa Tusimpi 28:13 lwaamba kuti: “Ooyo uusisa zinyonyoono zyakwe takoozwidilila pe, pele kufwumbwa uulyaambilila akuzileka ulafwidwa luse.” Ikuti twalicesya kubusyu bwa Jehova Leza alimwi akulomba kulekelelwa, uyootukkomanina alimwi akutusumpula kuciindi ceelede.—1 Petro 5:6.
OCTOBER 14-20
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 PETRO 1-2
“Mweelede kusalala”
(1 Petro 1:14, 15) Mbomuli bana baswiilila, amuleke kutobela zisusi nzyomwakajisi musyule mukutazyiba kwanu, 15 pele mbuli Yooyo Uusalala iwakamwiita, amusalale mubukkale bwanu boonse,
Cinunuzyo—“Cipego Cilondokede” Kuzwa Kuli Taata
Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulaliyanda zina lya Jehova? Nkwiinda mubukkale bwesu. Jehova uyanda kuti katusalala. (Amubale 1 Petro 1:15, 16.) Eeci caamba kuti tweelede kukomba buyo Jehova alimwi akuti katumumvwida amoyo wesu woonse. Noliba leelyo notupenzyegwa, tulacita kufwumbwa ncotukonzya kupona kweelana anjiisyo zyakwe ziluleme alimwi amilawo. Kwiinda mukucita milimo iiluleme, tumunika mumuni wesu, aboobo tuleta bulemu kuzina lya Jehova. (Mt. 5:14-16) Mbotuli bantu basalala, tulatondezya kwiinda muzintu nzyotucita mubuumi bwesu kuti milawo ya Jehova mibotu alimwi akuti nzyaakaamba Saatani zyakubeja. Ikuti twalubizya akaambo kakuti toonse tatulondokede, tuleempwa kuzwa ansi aamoyo alimwi akuleka micito iipa kuti Jehova atalemekwi.—Int. 79:9.
(1 Petro 1:16) nkaambo kulilembedwe kuti: “Mweelede kusalala, nkaambo mebo ndilasalala.”
Mbotukonzya Kusala Zyakulikondelezya
Jehova utwaambila kuti: “Mweelede kusalala, nkaambo mebo ndilasalala.” (1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Jehova uyoobutambula bukombi bwesu lilikke buyo kuti kabusalala. (Deuteronomo 15:21) Bukombi bwesu tabukonzyi kusalala ikuti katucita zintu nzyatayandi Jehova, zintu zijatikizya kutalilemeka naa izijatikizya madaimona. (Baroma 6:12-14; 8:13) Pele alimwi inga tacimukkomanisyi Jehova kuti katulikondelezya azintu zili boobu. Eeci cilakonzya kupa kuti bukombi bwesu kabutasalali alimwi kabutamukkomanisyi Jehova alimwi eeci cilakonzya kupa kuti cilongwe cesu anguwe cinyongane kapati.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(1 Petro 1:10-12) Ikujatikizya lufwutuko oolu, ibasinsimi ibakasinsima zyaluzyalo lwa Leza ndomwakeelede kutambula bakayandaulisya akuvwuntauzya kabotu-kabotu. 11 Bakazumanana kuvwuntauzya ciindi cini-cini naa mbobwakali kuyooba bukkale kweelana amuuya iwakali mulimbabo mbowakali kubatondezya kujatikizya Kristo, nowakali kupeda limwi bumboni kujatikizya mapenzi aa Kristo alimwi abulemu ibwakali kuyootobela. 12 Bakayubunudwa kuti tiibakali kulibelekela lwabo beni pe, pele bakali kubelekela ndinywe zintu eezyo lino izyaambilizyigwa kulindinywe abaabo ibakaambilizya makani mabotu kulindinywe amuuya uusalala iwakatumwa kuzwa kujulu. Izintu eezyi nzizyonya ibangelo balayandisisya kuzibona.
Twaambo Tugwasya Mulugwalo lwa Jakobo Alimwi Aakalembwa a Petro
1:10-12. Bangelo bakayandisya kuzyiba akumvwisya kasimpe kakumuuya nkobakalemba basinsimi ba Leza bansiku kujatikizya mbungano ya Banakristo bananike. Nokuba boobo, zyintu eezyi zyakasalala buyo ciindi Jehova naakatalika kubelesya mbungano. (Ef. 3:10) Andiswe tweelede kutobela cikozyanyo cabangelo akusoleka canguzu kuyandaula “makani malamfu aabulondo bwa-Leza.”—1Kor. 2:10.
(1 Petro 2:25) Nkaambo mwakali mbuli mbelele ziyaabusweeka, pele lino mwapilukila kumweembezi amulangizi wabuumi bwanu.
it-2 565 ¶3
Mulangizi
Mulangizi Mupati. Kuboneka kuti lugwalo lwa 1 Petro 2:25 luzubulula majwi aali kulugwalo lwa Isaya 53:6 kujatikizya baabo ibakali ‘mbuli mbelele izyakasweekede,’ kumane Petro wakaamba kuti: “Pele lino mwapilukila kumweembezi amulangizi wabuumi bwanu.” Kweelede kuti wakali kwaamba Jehova Leza, mbwaanga aabo Petro mbaakali kulembela tiibakasweekede kuzwa kuli Kristo Jesu, pele kwiinda mulinguwe, bakapiluka kuli Jehova Leza, Imweembezi Mupati wabantu bakwe. (Int. 23:1; 80:1; Jer. 23:3; Ezk. 34:12) Alimwi Jehova mulangizi walo uulingula. (Int. 17:3) Kulingula (Gr., e·pi·sko·peʹ) kulakonzya kubikkilizya majwi aalubeta lwakwe kweelana ambwaakacita mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. kujatikizya Jerusalemu, walo iwatakazyiba ciindi cakwe “cakulingulwa [Gr., e·pi·sko·pesʹ].” (Lk. 19:44) Naa kulakonzya kuleta zilongezyo kuli baabo ibamulemeka Leza mubuzuba ‘bwakulingula kwakwe [Gr., e·pi·sko·pesʹ].’—1Pet. 2:12.
Kubala Bbaibbele
(1 Petro 1:1-16) Ndime Petro, imwaapostolo wa Jesu Kristo, nendilembela ndinywe nobeenzu batakkalilili nomumwaikide mu Ponto, Galatiya, Kapadokiya, Asiya alimwi amu Bituniya, nywebo nomwakasalwa 2 kwiinda mukuzyibilwa limwi a Leza Taata, akusalazyigwa amuuya, ikutegwa mumumvwide alimwi akuti musansailwe bulowa bwa Jesu Kristo ikuti: Amuyungizyilwe luzyalo lwa Leza alimwi aluumuno. 3 Aatembaulwe Leza alimwi Usyi wa Mwami wesu Jesu Kristo, nkaambo muluse lwakwe lupati wakatupa kuzyalwa kupya kuti tube abulangizi bupona kwiinda mububuke bwa Jesu Kristo kuzwa kubafwu, 4 kuti mube alukono lutanyonyooki, lunyina kampenda alimwi lutajujuki. Mwakayobodwa lukono oolu kujulu, 5 nywebo nomukwabililwa anguzu zya Leza kwiinda mulusyomo kutegwa mukafwutuke mulufwutuko iluyooyubununwa kuciindi cakumamanino. 6 Akaambo kaceeci mulakondwa kapati, nokuba kuti kwaciindi cisyoonto mwapenzyegwa amasunko aaindene-indene, 7 ikutegwa lusyomo lwanu lusunkidwe, oolo luyandika kapati kwiinda ngolida iinyonyooka nokuba kuti yasolwa mumulilo, lukamupe kutembaulwa, bulemu akulemekwa kuciindi cakuyubununwa kwa Jesu Kristo. 8 Nokuba kuti kunyina nomwakamubona, mulamuyanda. Nokuba kuti kwaciindi cino tamumubwene, pele mulamusyoma alimwi mulakondwa kapati alukkomano lutaambiki alimwi lwabulemu, 9 eelyo nomusika ambaakani yalusyomo lwanu, nkokuti lufwutuko lwanu. 10 Ikujatikizya lufwutuko oolu, ibasinsimi ibakasinsima zyaluzyalo lwa Leza ndomwakeelede kutambula bakayandaulisya akuvwuntauzya kabotu-kabotu. 11 Bakazumanana kuvwuntauzya ciindi cini-cini naa mbobwakali kuyooba bukkale kweelana amuuya iwakali mulimbabo mbowakali kubatondezya kujatikizya Kristo, nowakali kupeda limwi bumboni kujatikizya mapenzi aa Kristo alimwi abulemu ibwakali kuyootobela. 12 Bakayubunudwa kuti tiibakali kulibelekela lwabo beni pe, pele bakali kubelekela ndinywe zintu eezyo lino izyaambilizyigwa kulindinywe abaabo ibakaambilizya makani mabotu kulindinywe amuuya uusalala iwakatumwa kuzwa kujulu. Izintu eezyi nzizyonya ibangelo balayandisisya kuzibona. 13 Aboobo mumizeezo yanu amulibambile kucita milimo canguzu; amupakamane cakumaninina lyoonse; amube abulangizi muluzyalo lwa Leza ndomuyooletelwa kuciindi cakuyubununwa kwa Jesu Kristo. 14 Mbomuli bana baswiilila, amuleke kutobela zisusi nzyomwakajisi musyule mukutazyiba kwanu, 15 pele mbuli Yooyo Uusalala iwakamwiita, amusalale mubukkale bwanu boonse, 16 nkaambo kulilembedwe kuti: “Mweelede kusalala, nkaambo mebo ndilasalala.”
OCTOBER 21-27
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 PETRO 3-5
“Mamanino Aazintu Zyoonse Aswena Afwaafwi”
(1 Petro 4:7) Pele mamanino aazintu zyoonse aswena afwaafwi. Aboobo amulibatamike akupakamana kujatikizya mipailo.
‘Amupakamane Kujatikizya Mipailo’
“MUNTU umwi iwakali kubeleka masiku wakaamba kuti: “Ciindi cikatazya kapati kuzumanana kupakamana masiku, nciceeco nokuyanda kuca.” Cakutadooneka, aabo ibeelede kuzumanana kupakamana busiku boonse balaazumina majwi aaya. Banakristo bamazuba aano abalo bajisi buyumuyumu bukozyenye nkaambo bweende bwazyintu bubyaabi bwa Saatani buli mumudima ncobeni lino kwiinda kaindi. (Lom. 13:12) Eelo kaka inga kwaba kulibikka muntenda koona muwoola lino lyakumamanino! Cilayandika kapati ‘kulibatamika’ akutobela lulayo lwamu Magwalo ilwaamba zya “kupakamana kujatikizya mipailo.”—1 Pet. 4:7.
(1 Petro 4:8) Ikwaambisya, amuyandane kapati, nkaambo luyando lulavwumba zibi zinji kapati.
w99 4/15 22 ¶3
Mbotukonzya Kuzyiba Alimwi Akuzunda Zintu Zili Zyoonse Zikonzya Kutupa Kuyaansi Kumuuya
Amuzumanane kukubikkila maano kukulwaizya kwamwaapostolo Petro kwakuti: “Mamanino aazintu zyoonse aswena afwaafwi. Aboobo amulibatamike akupakamana kujatikizya mipailo. Ikwaambisya, amuyandane kapati, nkaambo luyando lulavwumba zibi zinji kapati.” (1 Petro 4:7, 8) Ncuuba-uba kulekela kutalondoka kwabamwi naa kwesu kutunyonganya kapati mumoyo amumizeezo alimwi akuba zilebyo kulindiswe. Saatani ulikazyi kabotu kaambo aaka. Kwaandaanya bantu alimwi akuzunda njimwi yanzila zyakwe zyabucenjezu. Aboobo, tweelede kufwambaana kuvwumba zibi zili boobu kwiinda mukuyandana kapati umwi amweenzinyina alimwi ‘akutamupa coolwe Diabolosi.’—Baefeso 4:25-27.
(1 Petro 4:9) Amusamausyanye kakunyina kutongooka.
Kusamausya Ncilengwa Cibotu Ciyandika Kapati!
Akati kazintu zimbi alimwi, Petro wakakulwaizya banabokwabo kuti: “Amusamausyanye.” (1Pet. 4:9) Mu Chigiriki, ibbala lyakuti “kusamausya” lyaamba “kuyandisisya, naa luzyalo kubantu mbotutazyi.” Nokuba boobo, amubone kuti Petro wakakulwaizya Banakristonyina kusamausya umwi amweenzinyina, nkokuti aabo mbobakazyi kale alimwi mbobakali kuyanzana limwi. Ino mbuti mbocakali kuyoobagwasya kusamausyanya?
Cakali kuyoobakamantanya. Amulange-lange cakamucitikila nywebo lwanu kumugama. Sena kuli nocakamukkomanisya kutambwa kuŋanda yamuntu umwi? Sena eeco tiicakamupa kunoociyeeya lyoonse cintu cibotu eeco cakacitika? Ciindi nomwakasamausya bamwi mumbungano yanu, sena cilongwe canu ambabo tiicakayuma? Kwiinda mukutondezya kusamausya, tulabazyiba kabotu bakwesu abacizyi munzila zigaminide kwiinda mbotukonzya kubazyiba mubukkale bumbi. Kuciindi Petro ncaakali kupona, Banakristo bakali kuyandika kuzumanana kukamantana ciindi bukkale nobwakali kuyaabwiindila kubija. Mbobeelede kucita a Banakristo bakasimpe “kumazuba aamamanino” aaya.—2Tim. 3:1.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(1 Petro 3:19, 20) Alimwi muciimo eeci nciconya wakaunka akuyookambaukila myuuya muntolongo, 20 eeyo yatakali kuswiilila ciindi Leza naakali kulindila cakukkazika moyo kumazuba aa Nowa, ibwato nobwakali kupangwa, oomo bantu basyoonto buyo, nkokuti bantu bali lusele mobakafwutulwa kumaanzi.
Mibuzyo Yabasikubala
Bbaibbele lyaamba kuti Jesu ‘wakakambaukila myuuya muntolongo.’ (1 Pet. 3:19) Ino eeci caamba nzi?
Mwaapostolo Petro wakaamba myuuya eeyi kuti njiyeeyo “yatakali kuswiilila ciindi Leza naakali kulindila cakukkazyika moyo kumazuba aa Nowa.” (1 Pet. 3:20) Cilasalala kuti Petro wakali kwaamba zilenge zyamuuya eezyo izyakasala kusangana Saatani mukuzanga. Juda wakaamba bangelo balo “batakazumanana mubusena bwabo bwakusaanguna pele ibakasiya busena bwabo bwakukkala bubeelede,” kuti Leza “ulibayobwede kabaangidwe nketani lyoonse mumudima uusiya mbi kusikila nobayoobetekwa mubuzuba bupati.”—Jud. 6.
Muunzila nzi zilenge zyamuuya eezyi mozyatakamvwida mumazuba aa Nowa? Kalitanacitika Zambangulwe, myuuya mibi eeyi yakasama mibili yabantu—cintu Leza ncaatakakanzide kuti kaicita. (Matl. 6:2, 4) Kuyungizya waawo, bangelo aabo bakoonana abamakaintu, bakacita cintu citondwa. Leza taakwe naakalenga zilenge zyamuuya kuti kazyoonana abamakaintu. (Matl. 5:2) Bangelo aaba babi alimwi ibatakamvwida bayakunyonyoonwa ciindi Leza ncabikkide caakusika. Juda waamba kuti, calino bali mubukkale bwaambwa kuti “mumudima uusiya mbi”—naa ntolongo yakumuuya.
Ndilili alimwi mbuti Jesu mbwaakakambaukila “myuuya muntolongo”? Petro wakalemba kuti eeci cakacitika ciindi Jesu ‘naakabusyigwa amubili wamuuya.’ (1 Pet. 3:18, 19) Amubone alimwi kuti Petro wakabelesya majwi aakuti Jesu ‘wakakambaukila.’ Majwi ngaakabelesya Petro aakuti wakakambaukila, apa muzeezo wakuti kukambauka ooku kwakacitika Petro katanalemba lugwalo lwakwe lwakusaanguna. Aboobo, ciboneka kuti aciindi cimwi kabusyidwe kale, Jesu wakaambila myuuya mibi eeyi kujatikizya cisubulo ceelede ncoiya kutambula. Tiikwakali kukambauka kupa bulangizi kumyuuya eeyi. Pele kwakali kukambauka lubeta. (Jon. 1:1, 2) Jesu wakalitondezyede kale lusyomo lwakwe alimwi akumvwida kusikila kulufwu alimwi wakabusyigwa—kutondezya ncobeni kuti Diabolosi wakanyina nguzu alinguwe, aboobo Jesu wakalijisi nguzu zyakwaamba majwi aakusinganya.—Joh. 14:30; 16:8-11.
Kumbele, Jesu uyakwaanga alimwi akusowa Saatani abangelo aaba mumulindi uutagoli. (Lk. 8:30, 31; Ciy. 20:1-3) Kusikila ciindi eeco, bangelo aaba ibatakamvwida banooli mumudima uusiya mbi munzila yakumuuya alimwi kunyonyoonwa kwabo kulisinizyidwe.—Ciy. 20:7-10.
(1 Petro 4:6) Mubwini, nkakaambo kaako makani mabotu ncaakaambilizyigwa akubafwu, ikutegwa, nokuba kuti balabetekwa mumubili mumeso aabantu, bakonzye kupona kweelana amuuya mumeso aa Leza.
Twaambo Tugwasya Mulugwalo lwa Jakobo Alimwi Aakalembwa a Petro
4:6—Ino mbaani “bafwide” balo ‘ibakakambaukilwa makani mabotu’? Mbambabo ‘ibakafwide mundubizyo zyabo amuzibi zyabo,’ naa aabo ibakafwide kumuuya nkaambo tiibakaningamvwa makani mabotu. (Ef. 2:1) Pele nobakaba alusyomo mumakani mabotu, bakatalika ‘kupona’ kumuuya.
Kubala Bbaibbele
(1 Petro 3:8-22) Camamanino, nyoonse amube amuzeezo omwe, amweetelelane, amutondezye luyando lwabunyina, amube amoyo mutete walubomba alimwi amulicesye. 9 Mutapilusyi cibi kucibi naa matusi kumatusi. Muciindi caboobo, amuleleke, nkaambo mwakaitilwa bukkale oobu, ikutegwa mukakone cileleko. 10 Nkaambo “kufwumbwa ooyo uuyanda buumi akubona mazuba mabotu weelede kuujata mulaka wakwe kukwaamba zintu zibyaabi amilomo yakwe kukwaamba zyalweeno. 11 Azifwutatile zintu zibi akucita zibotu; ayandaule luumuno akusungwaala kulutobela. 12 Nkaambo meso aa Jehova alangide balulami, amatwi aakwe alaswiilila mipailo yabo yakukombelezya, pele busyu bwa Jehova mbukali kulibaabo bacita zibi.” 13 Nkaambo ncobeni, ino nguni uunga wamucisa ikuti kamuli basungu mukucita zibotu? 14 Pele nokuba kuti mulakonzya kupenga akaambo kabululami, mulakkomana. Nokuba boobo, mutayoowi ncobayoowa balo, nokuba kunyongana. 15 Pele mumyoyo yanu amubone Kristo kuti Mwami akuti ulasalala, kamulibambilide lyoonse kuliiminina kumuntu uuli woonse uukonzya kumubuzya kaambo kajatikizya bulangizi mbomujisi, pele amucite boobo amoyo mubombe alimwi abulemu kapati. 16 Amuzumanane kuba amanjezyeezya mabotu ikutegwa kufwumbwa nobamwaamba zintu zibi, aabo bamwaamba zintu zibi bafwe nsoni akaambo kabukkale bwanu bubotu mbomuli basikutobela Kristo. 17 Nkaambo cili kabotu kupenga akaambo kakuti mucita zibotu, ikuti Leza wayanda kucizumizya, ikutali akaambo kakuti mucita zibi. 18 Nkaambo Kristo wakafwa ciindi comwe buyo kukabe kutamani kujatikizya zibi, muntu uululeme kufwida bantu bataluleme, kutegwa amusololele kuli Leza. Wakajaigwa kali amubili wanyama pele wakabusyigwa amubili wamuuya. 19 Alimwi muciimo eeci nciconya wakaunka akuyookambaukila myuuya muntolongo, 20 eeyo yatakali kuswiilila ciindi Leza naakali kulindila cakukkazika moyo kumazuba aa Nowa, ibwato nobwakali kupangwa, oomo bantu basyoonto buyo, nkokuti bantu bali lusele mobakafwutulwa kumaanzi. 21 Lubbapatizyo, ilukozyenye aceeci, alwalo lulamufwutula lino (ikutali kusamba tombe lyaamubili pe, pele ikulomba manjezyeezya mabotu kuli Leza), kwiinda mububuke bwa Jesu Kristo. 22 Walo wakaunka kujulu eelyo lino uli kujanza lyalulyo lya Leza, alimwi bangelo, beendelezi abasinguzu bakabikkwa ansi aanguwe.
OCTOBER 28–NOVEMBER 3
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 PETRO 1-3
‘Amuyeeyesye Kusika Kwabuzuba bwa Jehova’
(2 Petro 3:9, 10) Jehova tamukide pe kujatikizya cisyomezyo cakwe kweelana ambobayeeya bamwi kuti wamuka, pele umukkazikila moyo nkaambo tayandi kuti muntu uuli woonse anyonyoonwe, pele uyanda kuti boonse bakonzye kweempwa. 10 Nokuba boobo, buzuba bwa Jehova buyoosika mbuli mubbi, eelyo majulu naayooloba amuzuzumo mupati mukulaba kwaliso, pele zintu zyakujulu aanyika mbwaanga ziyoopya kapati, ziyakweenzemuka alimwi nyika amilimo iili mumo ziyoobikkwa antangalala.
Jehova ‘Uyoocita Ciluleme’
Pele ino mbuti mbotweelede kukuteelela kusyomezya kwa Jesu ikwakuti Jehova uyoocita bululami ‘cakufwambaana’? Ijwi lya Leza litondezya kuti nokuba kuti ‘Jehova ulatola ciindi,’ uyoofwambaana kucita bululami mbocitiikasikile buyo ciindi. (Luka 18:7, 8; 2 Petro 3:9, 10) Kumazuba aa Nowa, nolyakasika zambangulwe, basizibi bakanyonyoonwa mpoona mpoona. Mbubonya buyo, kumazuba aa Loti, imulilo nowakaloka kuzwa kujulu, basizibi bakazita. Jesu wakati: “Kuyooba mbubonya obo kubuzuba mbwati kalibonye Mwana a-Muntu.” (Luka 17:27-30) Alimwi, basizibi bayoosikilwa ‘lunyonyooko cakufwambaana.’ (1 Ba-Tesalonika 5:2, 3) Masimpe, tulakonzya kusyoma cakumaniina kuti Jehova kunyina nayoozumizya nyika ya Saatani kuzumanana kubako kwiinda waawo mpobujinkila bululami.
(2 Petro 3:11, 12) Mbwaanga zintu eezyi zyoonse ziyakweenzemuka boobu, amuyeeye buyo naa mweelede kuba bantu bali buti mubukkale busalala alimwi amilimo yakubelekela Leza cakulyaaba, 12 nomulindila akuyeeyesya kusika kwabuzuba bwa Jehova, eelyo majulu naayoonyonyoonwa mumulilo uuvwilima alimwi zintu zyakujulu noziyoonyenguluka akupya kutaambiki!
‘Buzuba Bupati Bwa Jehova Buli Afwaafwi’
Anu mwaapostolo Petro ncatulailila kuyandisya “buzuba bwakusika kwa-Leza”! Ino mbuti mbotunga twacita oobo? Nzila imwi nkwiinda “mukweenda munzila iisalala amukulemeka Leza.” (2 Petro 3:11, 12) Ikujata bubi mumilimo iili boobo kuyootugwasya kulangila kusika kwa ‘buzuba bwa Jehova.’ Ibbala lya Cigiliki lisanduludwe kuti ‘kuyandisya’ munzila yacigaminina lyaamba “kubinzya.” Mubwini tatukonzyi kubinzya ciindi cisyeede kabutanasika buzuba bwa Jehova. Pele, mbotulindila buzuba oobo, ciindi eeco tacikooyoobonwa kumuka ikuti twajata bubi mumulimo wa Leza.—1 Bakorinto 15:58.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(2 Petro 1:19) Aboobo lino jwi lyabusinsimi lyasinizyigwa ncobeni kulindiswe, alimwi nywebo mucita kabotu kuti mulalibikkila maano mbubonya mbuli lambe liyaka mumudima (kusikila mane bwaumbuluka antanda yazwa) mumyoyo yanu.
Twaambo Tugwasya Mulugwalo lwa Jakobo Alimwi Aakalembwa a Petro
1:19—Ino “ntanda” nguni, uzwa lili alimwi ino mbuti mbotuzyiba kuti eeci cakacitika? “Ntanda” ngu Jesu Kristo kuzwa ciindi naakaba Mwami mu Bwami bwa Leza. (Ciy. 22:16) Mu 1914, Jesu wakazwa mbuli ntanda akumunikila zilenge zyoonse kali Mwami wa Mesiya, ikutondezya bucedo bwabuzuba bupya. Cilengaano cakusanduka cakatondezyela limwi bulemu anguzu zya Jesu mu Bwami bwakwe calo citondezya mbolili lyamasimpe Jwi lya Leza lyabusinsimi. Kubikkila maano kujwi eeli kumunikila myoyo yesu, eelyo tulazyiba kuti Intanda yazwa.
(2 Petro 2:4) Masimpe Leza tanaakabaleka buyo kakunyina kubasubula bangelo ibakabisya, pele wakabawaala mu Tatarasi, wakabaanga anketani zyamudima uusiya mbi kutegwa balindile lubeta.
Twaambo Tugwasya Mulugwalo lwa Jakobo Alimwi Aakalembwa a Petro
2:4—Ino “Tatarasi” alo bangelo bakazanga mpobakawaalwa? Ansi aambwa waawa, ali mbuli ntolongo yalo zilenge zyamuuya—ikutali bantu—nkozitolwa. Nciimo cakutazyiba cintu cili coonse cijatikizya makanze aa Leza mabotu. Aabo ibali muciimo eeci tabajisi bulangizi bwakumbele. Leza wakabawaala ansi bangelo batamvwi kumazuba aa Nowa, alimwi banooli muciimo cili boobu kusikila mane bakajaigwe.
Kubala Bbaibbele
(2 Petro 1:1-15) Ndime Simoni Petro, imuzike alimwi mwaapostolo wa Jesu Kristo, nendilembela baabo ibakatambula lusyomo luyandisi mbubonya mbuli ndotujisi andiswe kwiinda mubululami bwa Leza wesu a Mufwutuli Jesu Kristo kuti: 2 Luzyalo lwa Leza aluumuno aziyungizyigwe kulindinywe kwiinda muluzyibo lwini-lwini lwa Leza alwa Jesu Mwami wesu, 3 nkaambo kwiinda munguzu nzyajisi zya Leza twapegwa zintu zyoonse zipa kuba abuumi akubelekela Leza cakulyaaba kwiinda muluzyibo lwini-lwini lwayooyo wakatwiita kwiinda mubulemu abukkale bwakwe bubotu. 4 Kwiinda muzintu eezyi, watupa zisyomezyo ziyandisi alimwi zitalikomeneni, kutegwa kwiinda muzintu eezyi mukonzye kuba alubazu mubube bwa Leza, mbwaanga mwakatija kuzwa mukubola kwamunyika ikuletwa azisusi zibi. 5 Akaambo kakaambo aaka, amusungwaale kapati ikutegwa muyungizye bukkale bubotu kulusyomo lwanu, kubukkale bubotu muyungizye luzyibo, 6 kuluzyibo lwanu muyungizye kulilesya, kukulilesya kwanu muyungizye kuliyumya, kukuliyumya kwanu muyungizye kubelekela Leza cakulyaaba, 7 kukubelekela Leza cakulyaaba kwanu muyungizye luyando lwabunyina, kuluyando lwabunyina lwanu muyungizye luyando. 8 Nkaambo ikuti naa zintu eezyi kaziliko mulindinywe akuvwulisya, ziyoopa kuti mutabi batolo naa kutazyala micelo kujatikizya luzyibo lwini-lwini lwa Mwami wesu Jesu Kristo. 9 Nkaambo kufwumbwa muntu uutajisi zintu eezyi moofwu, ulifwinyide kutegwa ataboni mumuni eelyo waluba kuti wakasalazyigwa kuzibi zyakwe zyakaindi. 10 Aboobo bakwesu, amusungwaale kapati ikutegwa mubusinizye bwiite alimwi akusalwa kwanu, nkaambo ikuti naa mwazumanana kuzicita zintu eezyi, kunyina nomuyakwaalilwa pe. 11 Mubwini, munzila eeyi muyoopegwa coolwe cipati cakunjila mu Bwami butamani bwa Mwami a Mufwutuli wesu Jesu Kristo. 12 Akaambo kaceeci, lyoonse ndinoolibambilide kumuyeezya zintu eezyi, nokuba kuti mulizizyi alimwi muliimvwi nji mukasimpe ikali mulindinywe. 13 Pele kufwumbwa kuti kandicili mutente eeli, ndiyeeya kuti ncibotu kumusinsimuna kwiinda mukumuyeezya, 14 mbwaanga ndilizyi kuti tente lyangu lilaafwaafwi kugusyigwa, mbubonya awalo Mwami wesu Jesu Kristo mbwaakanditondezya. 15 Lyoonse ndinoosoleka kusikila mpondigolela kutegwa ndaakuunka mukacikonzye kuziyeeya zintu eezyi lwanu nobeni.