LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w21 February map. 20-24
  • Jehova ‘Wakalulamika Nzila Zyangu’

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Jehova ‘Wakalulamika Nzila Zyangu’
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2021
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • BAZYALI BANGU BAKANDIGWASYA KUJANA NZILA IILUZI
  • KUSALA KUSYOMA JEHOVA
  • KUSYOMA JEHOVA NCECINTU CILUZI LYOONSE
  • KUCINCWA MULIMO
  • NYENDO ZYABUKAMBAUSI
  • KUCINCA KWABUKKALE
  • Mulimo Waciindi Coonse​—Nkowandisololela
    Ngazi Yamulindizi—2014
  • Kukakatila Kucikobela Camu Juda Kwamyaka Iili 70
    Ngazi Yamulindizi—2012
  • Ndakali Kuyanda Kupona Buumi Bwakulyaaba Cakumaninina Kuli Jehova
    Makani Aakuluula aa Bakamboni ba Jehova
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2021
w21 February map. 20-24
Ba Stephen Hardy.

MAKANI AAKULUULA

Jehova ‘Wakalulamika Nzila Zyangu’

Akaluulwa aba STEPHEN HARDY

MUKWESU uucili mwana-mwana aciindi cimwi wakandibuzya kuti, “Ino ndugwalo nzi ndomuyandisya kapati?” Kakunyina kuwayawaya ndakaingula kuti, “Tusimpi 3, kapango 5 a 6, ilwaamba kuti: ‘Kosyoma Jehova amoyo wako woonse, utasyomi maano aako omwini pe. Munzila zyako zyoonse kolanga kulinguwe, eelyo walo ulalulamika nzila zyako.’” Inzya, Jehova masimpe wakalulamika nzila zyangu. Munzila nzi?

BAZYALI BANGU BAKANDIGWASYA KUJANA NZILA IILUZI

Mumyaka yakuma 1920 kabatanakwatana, bazyali bangu bakaiya kasimpe. Ndakazyalwa kumatalikilo aamwaka wa 1939. Ciindi nondakacili mwana, twakali kukkala ku England alimwi ndakali kuunka abazyali bangu kumiswaangano, kumane ndakalilembya mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza. Kusikila sunu, ndiciyeeya mbondakalimvwide kutanta akabbokesi nkobakandibikkilwa kutegwa ndicikonzye kusika akatebulu kamwaambi nondakali kupa makani aakusaanguna. Ndakajisi myaka iili cisambomwe, alimwi ndakaliyoowede kapati kulanga bantu bapati boonse ibakali munkamu.

Ba Stephen Hardy nobakacili bana, kabakambauka abazyali alimwi abamwi. Bajisi zikwakkwani kwaambilizya mutwe wamakani aabuleya kumuswaangano wabbazu.

Bukambausi bwamumugwagwa antoomwe abazyali bangu

Kujatikizya mulimo wamumuunda, bataata bakali kundilembela akapepa nzila nguba-uba yakutalisya mubandi kutegwa ndibelesye mumulimo. Ndakajisi myaka iili lusele ciindi cakusaanguna nondakaunka aŋanda endikke kuyookambauka. Eelo kaka ndakakkomana ciindi mukamwiniŋanda naakakabala kapepa kangu akutambula bbuku lyakuti “Let God Be True”! Mpoonya ndakabalika akuyakwaambila bataata. Mulimo wakukambauka amiswaangano zyakali kundikkomanisya alimwi zyakandigwasya kuba aluyandisyo lwakubelekela Jehova mumulimo waciindi coonse.

Kasimpe kamu Bbaibbele kakatalika kundisika amoyo kapati ciindi bataata nobakandilembya kuti kanditambula Ngazi Yamulindizi. Ndakali kubikkila maano kwiibala magazini imwi aimwi mbundaitambwida buyo. Lusyomo lwangu muli Jehova lwakayuma, aboobo eeci cakandipa kuti ndilyaabe kulinguwe.

Mukwasyi wesu wakajanika kumuswaangano wakuti Theocracy’s Increase Assembly (Muswaangano Wakuyungizyigwa Kwabantu Beendelezyegwa a Leza) iwakacitikila ku New York, mu 1950. Muli Bwane, mu August 3, mutwe wamakani wabuzuba oobo wakali wakuti, “Buzuba Bwaba Misyinali.” Buzuba oobo, Mukwesu Carey Barber, iwakazyikuba umwi wamu Kabunga Keendelezya, wakapa makani aalubbapatizyo. Naakamana kubuzya basikubbapatizyigwa mibuzyo yobilo kumamanino aamakani aakwe, ndakaimikila akwiingula kuti, “Inzya!” Ndakajisi myaka iili 11, pele ndakazyiba kuti ndakabweza ntaamu iiyandika kapati. Nokuba boobo, ndakali kuyoowa kunjila mumaanzi akaambo kakuti tiindakalinazyiba kusaya naa kudwaya. Baaisya bakandisindikila kucizyiba akundisyomezya kuti zyoonse zileenda buyo kabotu. Bakandibbizya cakufwambaana cakuti maulu aangu kunyina naakalyata ansi aacizyiba. Mukwesu umwi wakandibbapatizya mpoonya uumbi wakandinyamuna kuzwa mucizyiba. Kuzwa buzuba oobo buyandika kapati, Jehova wazumanana kululamika nzila zyangu.

KUSALA KUSYOMA JEHOVA

Ciindi nondakamanizya cikolo, ndakali kuyanda kuba mupainiya, pele bamayi bangu bakandikulwaizya kujana lwiiyo lwaatala. Ndakaalilwa kuliyumya aboobo ndakaunka kuyunivesiti; nokuba boobo, tiilyakalampa ndakabona kuti inga tiindacikonzya kuzumanana kandili muyumu mukasimpe kumwi kandibikkila maano kulwiiyo lwangu, aboobo ndakasala kucileka. Ndakapaila kuli Jehova kujatikizya makani aaya alimwi akulemba lugwalo kuli bamayi bangu, ikubapandulwida munzila yabulemu kuti ndilacileka kumamanino amwaka ooyo wakusaanguna. Kandijisi lusyomo luyumu muli Jehova, cakutawayawaya ndakatalika mulimo wabupainiya.

Mu July 1957, mulimo wangu waciindi coonse wakatalika mudolopo lya Wellingborough. Ndakabalomba bakwesu ku Beteli yaku London kuti bandijanine mupainiya uusimide ngondikonzya kusangana. Mukwesu Bert Vaisey wakandiyiisya zintu zinji. Wakali mukambausi musungu alimwi wakandigwasya kuba amulongo mubotu wakukambauka. Mbungano yakajisi bacizyi bacembeede ibali cisambomwe, Mukwesu Vaisey alimwi andime. Kulibambila alimwi akutola lubazu mumiswaangano yoonse kwakandipa zyoolwe zinji zyakuyumya lusyomo lwangu muli Jehova akulutondezya.

Nokwakainda ciindi cisyoonto kandili muntolongo akaambo kakukaka kutola lubazu mumulimo wabusikalumamba, twakazyibana aba Barbara, mucizyi mupainiya waalubazu. Twakakwatana mu 1959 alimwi twakalilibambilide kuunka kufwumbwa kubusena nkotwakali kuyootumwa. Kusaanguna, twakatumwa ku Lancashire kunyika lwaambo ya England. Mpoonya mu January 1961, ndakatambwa kukkoosi yamwezi omwe ku Cikolo Camulimo wa Bwami ku Beteli yaku London. Cakandigambya ncakuti, kumamanino aakkoosi, ndakatumwa mumulimo wakweendeenda. Kwansondo zyobilo, ndakayiisyigwa amulangizi wabbazu uucibwene mudolopo lya Birmingham, abalo ba Barbara bakazumizyigwa kundisangana. Kumane twakatumwa ku Lancashire aku Cheshire.

KUSYOMA JEHOVA NCECINTU CILUZI LYOONSE

Aciindi cimwi notwakaunkide kuyakulyookezya mu August 1962, twakatambula lugwalo kuzwa kuofesi lyamutabi. Lwakajisi mafoomu aakulembela ku Cikolo ca Gileadi. Notwakamana kupaila kujatikizya makani aaya, mebo aba Barbara twakaalemba mafoomu akwaatuma cakufwambaana kuofesi yamutabi kweelana ambotwakalombwa. Nokwakainda myezi yosanwe, twakaunka ku Brooklyn, New York, kucikolo ca Gileadi canamba 38, kkoosi yamyezi iili 10 yalwiiyo lweendelezyegwa a Leza.

Ku Cikolo ca Gileadi, twakaiya zinji kujatikizya Jwi lya Leza, mbunga yakwe alimwi abunyina bwesu bwanyika yoonse. Mbwaanga twakajisi buyo myaka yakuma 20, twakaiya zinji kuli basicikoloma bamwi mukkilasi. Ndakaba acoolwe cakubeleka limwi a Mukwesu Fred Rusk, umwi wabamayi besu, mumulimo ngondakapedwe kubeleka buzuba abuzuba. Ciiyo cimwi ciyandika kapati ncaakakankaizya cijatikizya mbociyandika lyoonse kupa lulayo munzila yabululami, nkokuti, kubona masimpe kuti lulayo lupegwa luyeeme mu Magwalo. Akati kabaabo ibakali kupa makani mukkoosi yesu, kwakali bakwesu basimide mbuli ba Nathan Knorr, ba Frederick Franz, alimwi aba Karl Klein. Alimwi twakaiya zinji kucikozyanyo cakulicesya ca Mukwesu A. H. Macmillan, mumakani aakwe aakatugwasya kumvwisya Jehova mbwaakapa busolozi kuciindi cakusunkwa icakatalika mu 1914 kusikila kumatalikilo aa 1919.

KUCINCWA MULIMO

Kumamanino aakkoosi yesu, Mukwesu Knorr wakaambila ba Barbara andime kuti twakali kuyootumwa kucisi ca Burundi ku Africa. Cakufwambaana twakaunka mu laibbulali yaku Beteli, kuyoolanga mu Bbuku Lyaamwaka mweelwe wabasikumwaya ibakali mu Burundi aciindi eeco. Cakatugambya ncakuti, kunyina mpotwakajana myeelwe yacisi eeco! Mubwini, twakali kuunka kubusena ooko mulimo wakukambauka nkowatakalinatalika. Twakali kuunka ku Africa, busena mbotwatakazyi naaceya. Eelo kaka twakalilibilikide! Pele notwakapaila, twakakkalwa moyo.

Mumulimo wesu mupya, zintu zyoonse zyakaliindene kuli zyeezyo nzyotwakazyi, mbuli bukkale, zilengwa alimwi amwaambo. Lino twakeelede kwiiya mwaambo waci French. Kuyungizya waawo, twakeelede kujana busena nkotwakeelede kukkala. Nokwakainda mazuba obilo kuzwa ciindi notwakasika, umwi wabakwesu mbotwali limwi ku Gileadi, Harry Arnott, wakatuswaya naakali mulweendo kujokela nkwaakatumidwe ku Zambia. Wakatugwasya kujana ŋanda, eeyo iyakazyikuba ŋanda yesu yakusaanguna yaba misyinali. Nokuba boobo, twakatalika kukazyigwa abeendelezi bamfwulumende, ibatakazyi makani aali woonse kujatikizya Bakamboni ba Jehova. Lino notwakatalika kuukkomanina mulimo wesu, beendelezi bamfwulumende bakatwaambila kuti tatukoozumanana kukkala mucisi ikuti katutajisi pepa lituzumizya kubeleka. Cuusisya ncakuti, twakazwa akuunka kucisi cipya, nkokuti ku Uganda.

Twakalilibilikide kujatikizya kuunka ku Uganda kakunyina visa, pele twakasyoma Jehova. Mukwesu uuzwa ku Canada iwakali kubelekela kubusena kubulide mu Uganda, wakamupandulwida bukkale bwesu umwi wababelesi balanga-langa mapepe aabasikunjila mucisi, aboobo mubelesi ooyo wakaamba kuti inga twakkala kwamyezi iili mbwiibede kusikila tukabweze pepa lituzumizya kukkala mucisi. Eeci cakatondezya kuti Jehova wakali kutugwasya.

Bukkale mu Uganda bwakaliindene kapati aku Burundi. Mulimo wakukambauka Bwami wakalitalikide kale, nokuba kuti kwakali buyo Bakamboni bali 28 mucisi coonse. Mucilawo twakali kujana bantu banji ibakali kwaambaula Chikuwa. Pele cakufwambaana, twakazikuzyiba kuti kutegwa tubagwasye bantu bajisi luyandisisyo kuyaambele, twakeelede kusolekesya kwiiya nouba omwe akati kamyaambo minji yaambaulwa abantu bamucisi eeci. Twakatalika kukambauka mubusena ibuli mudolopo lya Kampala, oomo mwaambo waci Luganda mowaambaulwa kapati, aboobo twakasala kubikkila maano kumwaambo ooyo. Cakatola myaka minji kutegwa tuuzyibe kabotu, pele kucizyiba ci Luganda kwakatugwasya kuzwidilila kapati mubukambausi. Twakatalika kuzizyiba kabotu nzyobali kuyandika kumuuya basikwiiya Bbaibbele besu. Abalo bakaanguluka alimwi akwaamba mbobakali kulimvwa kujatikizya zintu nzyobakali kwiiya.

NYENDO ZYABUKAMBAUSI

Zifwanikiso: 1. Maapu ya Africa iitondezya masena aamwi nkobakabelekela ba Stephen Hardy. 2. Ba Stephen balikkede anze kumbali aamootokala. 3. Ba Barbara, bakaintu baba Stephen bakusaanguna, basanzya zyakulya.

Munyendo zyesu, ku Uganda

Twakakkomana kapati ciindi notwakali kugwasya bantu kwiiya kasimpe. Alimwi lukkomano lwesu lwakayungizyika ciindi notwakalombwa kubeleka mumulimo wakweendeenda mucisi coonse. Kwiinda mukusololelwa amutabi waku Kenya, twakeendeenda mucisi coonse kuyandaula masena oomo mwakali kuyandika bapainiya baalubazu. Ziindi zinji twakali kusamausyigwa abantu ibatakalinabuzuba baswaangana a Bakamboni. Bakatupa kulimvwa kuti twatambulwa amaanza obilo alimwi mane buya bakali kutubambila cakulya.

Mpoonya kwakaboola lweendo lwiindene. Kuzwa ku Kampala, ndakeenda mazuba obilo acitima kuunka kucito caku Kenya ku Mombasa, mpoonya ndakatanta bwato kuya ku Seychelles, cibeela cansumbu izili mu Indian Ocean (Lwaanje lwa India.) Kumbele, kuzwa mu 1965 kusikila mu 1972, ba Barbara bakali kundisangana munyendo zyakuya ku Seychelles. Kumatalikilo, kwakali buyo basikumwaya bobilo ibakali kukkala kubusena oobo, pele kumbele bakaba kabunga alimwi akuba mbungano iicita kabotu. Nyendo zimwi zyakandisololela kuyooswaya bakwesu ku Eritrea, Ethiopia, a Sudan.

Bukkale kujatikizya twaambo twacisi mu Uganda bwakacinca ciindi basikalumamba nobakatalika kweendelezya. Mumyaka yakatobela zintu zyakakatazya kapati alimwi cakandiyiisya kuti cilagwasya kapati kutobela mulawo wamu Bbaibbele wakumvwida mfwulumende. (Mk. 12:17) Aciindi cimwi, bamuzwakule boonse bakeelede kulilembya kupolisi iili afwaafwi ankobakkala. Cakufwambaana twakacita oobo. Nokwakainda mazuba masyoonto, notwakali kweenzya mootokala mu Kampala, bamapulisa bakatwiimika mebo alimwi amisyinali uumbi. Twakaliyoowede kapati! Bakatutamikizya kuba basikutwela, kumane bakatutola kumaofesi mapati aabapulisa ooko nkotwakabapandulwida kuti tuli bamisyinali ibasumpula luumuno. Twakabaambila kuti twakalilembya kale kupolisi, pele tiibakatuswiilila. Twakaangwa akutolwa kupolisi iili afwaafwi aŋanda yabamisyinali. Eelo kaka twakakatalukwa ciindi mupulisa, iwakazyi kuti twakalilembya kale naakatuzyiba akulailila kuti twaangununwe!

Mazuba aayo, kanji-kanji twakali kujana buyumuyumu kapati kuti twajana basikalumamba bajala nzila (roadblocks), kwaambisya kuti basikalumamba aabo balikoledwe kapati. Nokuba boobo, ciindi coonse twakali kupaila alimwi akukkalwa moyo notwakali kuzumizyigwa kwiinda muluumuno. Cuusisya ncakuti, mu 1973, bamisyinali boonse ibazwa kumasi aambi bakalaililwa kuti bazwe mu Uganda.

Ba Stephen kababelesya muncini wakupanga makkopi aa Mulimo Wesu wa Bwami.

Kupanga makkopi aa Mulimo Wesu wa Bwami ku Abidjan, kumutabi waku Côte d’Ivoire

Alimwi twakatambula mulimo uumbi, lino ku Côte d’Ivoire, Africa nkoili kumbo. Ooku kwakali kucinca kupati kulindiswe. Twakeelede kwiiya bukkale bupya, kutalika kubandika ci French ciindi coonse alimwi akuzyibilana abamisyinali ibazwa kubukkale bwiindene! Pele alimwi twakabona busolozi bwa Jehova ciindi babombe myoyo mumuunda nobakali kwaatambula cakufwambaana makani mabotu. Caantoomwe twakabona kuba alusyomo muli Jehova mbokwakalulamika nzila zyesu.

Cakutayeeyela, ba Barbara bakajanwa abulwazi bwakkansa. Twakali kuunka ku Europe ziindi zinji kutegwa tujane busilisi bubotu, pele mu 1983 cakalibonya kuti tiitwakali kuyoocikonzya kuzumanana mumulimo wesu mu Africa. Eelo kaka eeci cakatutyompya kapati toonse tobilo!

KUCINCA KWABUKKALE

Ba Barbara bakaindila kuciswa ciindi notwakali kubelekela ku Beteli yaku London, mpoonya bakafwa. Mukwasyi wa Beteli wakagwasya kapati. Banabukwetene bamwi bakandigwasya kucinca akubuzyibila bukkale bupya kutegwa ndizumanane kusyoma Jehova. Kumbele twakazyibana amucizyi iwakali mubelesi weenda buya kuyoogwasyilizya ku Beteli. Mucizyi ooyu iwakabeleka kali mupainiya waalubazu alimwi iwakali kumuyanda kapati Jehova wakatondezya kuti muntu uuside kumuuya. Twakakwatana aba Ann mu 1989, alimwi twali kubeleka ku Beteli yaku London kuzwa ciindi eeco.

Ba Stephen aba Ann Hardy.

Antoomwe aba Ann kumbele lyabusena bupya bwa Beteli yaku Britain

Kuzwa mu 1995 kusikila mu 2018, ndakali kubeleka kandili mwiiminizi waku maofesi mapati (kaindi wakali kwiitwa kuti mulangizi uuswaya mitabi), kuswaya masi aayindene-indene aatandila ku 60. Mukuswaya kumwi akumwi, ndakalibonena Jehova mbwabalongezya babelesi bakwe mubukkale bwiindene-indene.

Mukuswaya kumwi mu 2017 ndakajokela ku Africa. Ndakakkomana kubatola ba Ann ku Burundi kwaciindi cakusaanguna, alimwi twakagambwa kubona bantu banji ibakaboola mukasimpe. Mumugwagwa mweenya mondakali kukambaukila kuŋanda aŋanda mu 1964, lino mpaali Ŋanda ya Beteli mbotu. Alimwi kuli basikumwaya bainda ku 15,500 mucisi eeci.

Ndakakkomana kapati nondakatambula pulogilamu yakuswaya nkondakali kuyoocita mu 2018. Amulongo wamasi kwakali cisi ca Côte d’Ivoire. Notwakasika mudolopo pati lya Abidjan, cakali mbuli kuti ndasika kuŋanda. Nindakalanga amulongo wamanamba aaluwaile aabakwesu ibakali kubeleka aa Beteli, ndakajana kuti mukwesu iwakali muluumu njotwakabambene limwi, Mukwesu Sossou. Ndakayeeya kuti wakabeleka kali mulangizi wadolopo ciindi nondakali mu Abidjan. Pele ndakalisweekede. Wakali Sossou uumbi, nkokuti mwanaakwe.

Jehova wazuzikizya cisyomezyo cakwe. Kwiinda mumapenzi aayindene-indene, ndalibonena kuti ciindi notumusyoma Jehova, masimpe ulalulamika nzila zyesu. Lino ndiyanda kuzumanana kwiitobela nzila iitagoli yalo iiyoozumanana kumwekesya munyika mpya.—Tus. 4:18.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi