LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • g 10/13 map. 8-11
  • Zyintu Zyotatwe Zitakonzyi Kuulwa Amali

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Zyintu Zyotatwe Zitakonzyi Kuulwa Amali
  • Sinsimuka!—2013
  • Makani Aakozyenye
  • Kwaalanga Munzila Iili Kabotu Mali
    Sinsimuka!—2015
  • Sena Mali Ngomuyanda Wamisyobo Yoonse Yazintu Zibyaabi?
    Mibuzyo Yamu Bbaibbele Yaingulwa
  • Mbomukonzya Kwaabelesya Kabotu Mali
    Mulakonzya Kukkomana Mumukwasyi Wanu
  • Mali
    Sinsimuka!—2014
Amubone Azimwi
Sinsimuka!—2013
g 10/13 map. 8-11
[Cifwanikiso icili apeeji 8]

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO

Zyintu Zyotatwe Zitakonzyi Kuulwa Amali

CIGAMBYA ncakuti, nokuba ciindi bantu nobalangilwa kusweekelwa mulimo wabo, ŋanda naa mali, ibanji inga baciyanda kuula zyintu zinji.

Bantu bali boobu bali muntenda yakuyungwa abasikwaambilizya makwebo, balo kwiinda munzila nzyobabelesya kwaambilizya makwebo batwaambila kuti tweelede kuba aŋanda mpati, mootokala mubotu, alimwi azisani zipya izidula zyalo zisamwa abantu balaampuwo. Baamba kuti nokuba kuti tojisi mali, ulakonzya kukweleta akuula zyintu. Bantu banji makanze aabo ngakuyanda buyo kuboneka mbuli kuti mbavwubi nokuba kuti balijisi zikwelete.

Pele mukuya kwaciindi bwini bulazyibwa. Ibbuku litegwa The Narcissism Epidemic lyaamba kuti: “Kukweleta zyintu zibotu kutegwa muntu kaboneka mbuli kuti muvwubi cilikozyenye akufweba musamu uukola (cocaine) kutegwa akkomane. Kumatalikilo zyoonse inga kazilibonya mbuli kuti zili buyo kabotu, pele kwaciindi cisyoonto. Kumamanino ulacaala katakwe mali alimwi katyompedwe.”

Ibbaibbele lilabuyubununa bubi ‘bwamambonwa akaambo kazyintu nzyajisi muntu.’ (1 Johane 2:16) Masimpe ngakuti, kubikkila kapati maano kulubono kutupa kutabikkila maano kuzyintu ziyandika kapati mubuumi bwesu—zyintu zitakonzyi kuulwa amali. Atulange-lange zikozyanyo eezyi zyotatwe.

1. LUKAMANTANO MUMUKWASYI

Mukubusi waku United States wazyina lya Brianne,a waamba kuti bausyi babikkila kapati maano kumulimo wabo alimwi azyintu zikonzya kuulwa amali. Waamba kuti: “Tulijisi zyoonse nzyotuyandika, pele bataata tabakkali aŋanda nkaambo lyoonse inga bali mulweendo. Ndilizyi kuti bacita boobo akaambo kamulimo wabo, pele ndiyeeya kuti balijisi aumbi mukuli uujatikizya mukwasyi wabo!”

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Zyakuyeeyesya: Mapenzi nzi aakumbele ngobakonzya kuba angawo mubuumi bausyi Brianne? Mbuti kubikkila kapati maano kuzyintu zyakumubili mbokucijatikizya cilongwe cabo amwanaabo? Ncinzi mukwasyi wabo ncuuyanda kulimbabo iciinda mali?

Njiisyo zyamu Bbaibbele izyeelede kulangwa-langwa:

  • “Nkaambo kuyandisya mali ngomuyanda wamisyobo yoonse yazyintu zibyaabi, eelyo kwiinda mukuba aluyandisisyo luli boobu bantu bamwi . . . baliyasaula koonse-koonse amacise manji.”—1 Timoteyo 6:10.

  • “Bulilu bwazisyu buli antoomwe aluyando mbubotu kwiinda musune uuyokedwe alusulo.”—Tusimpi 15:17.

Kaambo kayandika: Mali taakonzyi kuula lukamantano mumukwasyi. Lukamantano lulaboola kwiinda mukuba aciindi cakukkala amukwasyi wanu, kubabikkila maano alimwi akubatondezya luyando.—Bakolose 3:18-21.

2. KUKWABILILWA KWINI-KWINI

Mukubusi wazyina lya Sara uujisi myaka yakuzyalwa iili 17, waamba kuti: “Bamaama lyoonse bandaambila kuti ndeelede kuyookwatwa kumusankwa uujisi mali manji alimwi akuti ndeelede kwiiya mulimo uumwi uuyoondigwasya kujana mulimo uuvwolwa mali manji kutegwa ukandigwasye ikuti naa mali aamulumaangu amana. Lyoonse bayeeya buyo mbobakonzya kuzumanana kujana mali.”

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Zyakuyeeyesya: Ciindi nomuyeeya zyakumbele, ncinzi ciyandika ncomulibilika kapati? Ndilili kulibilika kuli kabotu nokwiindila? Kujatikizya mali, mbuti banyina Sarah mbobakonzya kuzilanga munzila yeelede zyintu?

Njiisyo zyamu Bbaibbele zyeelede kulangwa-langwa:

  • “Amuleke kuliyobweda lubono anyika, aawo mpoluligwa zyuuka ankalaya alimwi ababbi mpobanjila akubba.”—Matayo 6:19.

  • “Tamuzyi mbobunoobede buumi bwanu juunza.” —Jakobo 4:14.

Kaambo kayandika: Nzinji ziyandika kutegwa tukakkale kabotu kumbele kwiinda buyo kuba amali manji. Kayi, mali alakonzya kubbigwa alimwi taakonzyi kusilika malwazi naa kulesya lufwu. (Mukambausi 7:12) Ibbaibbele liyiisya kuti kukwabililwa kwini-kwini kulaboola kwiinda mukuzyiba Leza alimwi amakanze aakwe.—Johane 17:3.

3. KUKKUTILA

Mukubusi wazyina lya Tanya uujisi myaka yakuzyalwa iili 24, waamba kuti: “Bazyali bangu bakandiyiisya kutayanda zyintu zinji. Mebo a simaangama twakakomena katukkomene, nokuba kuti ziindi zinji twakajisi buyo zyintu zisyoonto ziyandika.”

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Zyakuyeeyesya: Nkaambo nzi ncocikatazya kukkutila azyintu nzyotuyandika? Caboola kumakani aamali, ncikozyanyo nzi ncomupa kumukwasyi wanu?

Njiisyo zyamu Bbaibbele zyeelede kulangwa-langwa:

  • “Twanoojisi cakulya azyakulivwumba, tunookkutila azyintu eezyi.”—1 Timoteyo 6:8.

  • “Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika zyintu zyakumuuya.”—Matayo 5:3.

Kaambo kayandika: Nzinji ziyandika mubuumi kwiinda mali alimwi azyintu mali nzyaakonzya kuula. Kayi Bbaibbele lyaamba kuti: “Nokuba kuti muntu kajisi zyintu zinji buti, ibuumi bwakwe tabuzwi kuzyintu eezyo nzyajisi.” (Luka 12:15) Masimpe, kukkutila kwini-kwini mubuumi kulaboola kwiinda mukwiingula mibuzyo iiyandika mbuli yakuti:

  • Nkaambo nzi ncotuponena?

  • Ino mbulangizi nzi mbotujisi kumbele?

  • Mbuti mbondikonzya kujana nzyondiyandika zyakumuuya?

a Mazyina mucibalo eeci acincwa.

Sena Kuba Aazyintu Zinji Zyakumubili Nenzila Iisololela Kulukkomano?

Ibbuku litegwa The Narcissism Epidemic lyaamba kuti: “Kanji-kanji bantu bayandisisya zyintu zyakumubili tabajisi lukkomano alimwi balityompedwe kapati. Nobaba bantu bayandisisya kuba aamali manji balanyongana mumizeezo, alimwi balaciswa malwazi aakumubili mbuli kuba aazilonda amoyo, kuciswa musana, mutwe alimwi bantu bali boobo balalangilwa kunywa bukoko cakuciindizya alimwi akubelesya misamu iikola iitazumizyidwe. Kanji-kanji, kuyandisisya kuvwuba kuletela mause.”

“Kucinca Kwamakanze”

“Muma 1960 alimwi akumatalikilo aamuma 1970, nobakabuzyigwa kujatikizya kaambo ncobakali kuunkila kukkoleji, basicikolo banji bakali kwaamba kuti ‘bayanda kwiiya kapati.’ Mbasyoonto buyo ibakaamba kuti ‘bayanda kuba amali manji.’ Pele kutalikila muma 1990, basicikolo banji baamba kuti ‘kuyanda kuba amali manji’ kaba nkakaambo kakuunkila kukkoleji . . . Kucinca kwabasicikolo ooko kwacitika ciindi kutyompwa, kulijaya, alimwi amapenzi aamwi aamumizeezo naavwula kapati akati kabasicikolo.”—Oobu mbolyaamba bbuku litegwa The Price of Privilege, lyakalembwa aba Dr. Madeline Levine

“Cilengwa Cakuula Zyintu”

Kweelana ambobakaamba ba Dr. Madeline Levine, “cilengwa cakuula zyintu” cilakonzya kubaumbulizya bantu munyika mwalo mikwasyi, banamaleya, alimwi abukombi mozibaletela mapenzi. Mubbuku lyabo litegwa The Price of Privilege bakalemba kuti: “Kuula zyintu ninzila imwi iipa nguzu kuli basikuula. Calo cibapa kuti basikuula kabalimvwa mbuli kuti mbabeendelezya makwebo. Pele nguzu zili boobu, tazikonzyeki. Basikwaambilizya makwebo alimwi amakkampani mapati mbabajisi nguzu zini, nkaambo balajana mali manji kwiinda mukukulwaizya bantu kuula zyintu.”

[Cifwanikiso icili apeeji 11]

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi