Mbokuvwuntauzyigwa
MWAMI SOLOMONI “wakayeeya akulingula akubamba tusimpi tunji.” Nkaambo nzi? Nkaambo wakali kuyandisya kulemba “majwi aalusinizyo.” (Muk. 12:9, 10) Luka ‘wakazyilemba buluzi zyoonse mbubonya mbuli mbwaakazyimvwa kuzwa kumatalikilo’ ikutegwa abandauke kabotu-kabotu zintu zyakatola busena mubuumi bwa Kristo. (Lk. 1:3) Boonse bobilo aaba babelesi ba Leza bakali kuvwuntauzya.
Ino kuvwuntauzya caamba nzi? Caamba kuyandaula makani amwi aajatikizya kaambo kamwi ikucitwa kabotu-kabotu. Kulabikkilizya kubala akuyanda kuzyibelesya njiisyo zyayiigwa. Zimwi ziindi kulakonzya kubikkilizya akubuzya-buzya bantu.
Mbukkale buli buti buyanda kuvwuntauzya? Nkooko atulange zitondezyo zisyoonto. Ikwiiya kwanu naa kubala Bbaibbele kwanu kulakonzya kubusya mibuzyo iiyandika kapati kulindinywe. Umwi muntu ngomukambaukila ulakonzya kubuzya mubuzyo ooyo walo ngomukonzya kuyanda kuti muujanine makani aagaminide kutegwa mukawiingule. Ambweni kuli makani ngomukonzya kupegwa kuyookanana.
Atwaambe zyamakani ngomwapegwa kuyookanana. Cibalo ncomupedwe oomo muyoozwa makani ciboneka kuti cijatikizya makani manji kapati aatagaminide kabotu kukaambo kayandika. Ino mbuti mbomunga mwaabelesya kubusena nkomukkala? Amubikkilizye atwaambo tumwi kwiinda mukuvwuntauzya. Nokuli twaambo tusinizya makani naa citondezyo ceendelana amakani aanu alimwi icigwasya bamuswiilila, ikaambo kali kulibonya kuti kalizizilwe kale kalakonzya kubayiisya cimwi cintu mane akubakulwaizya. Icibalo ncomubala oomo muzwa makani aanu cilakonzya cakabambilwa basikubala nyika yoonse mboizulwa, pele muyandika kuyungizya, ikupa zikozyanyo alimwi akutondezya mbotukonzya kubelesyegwa twaambo ambungano imwi naa amuntu umwi kumugama. Ino inga mwatalikila aali?
Mutabindi akutalika kuvwuntauzya, kusaanguna amuyeeye bamuswiilila. Nzinzi nzyobalangilwa kuti balizizyi kale? Ncinzi ncobayandika kwiiya? Mpoonya amuzibe mbaakani njomunoojisi. Sena njakupandulula? njakuzula? njakululamika? naa njakukulwaizya? Ikupandulula kuyanda kupa makani aayungizyidwe kutegwa kaambo kamvwugwe. Nokuba kuti twaambo tumwi tuyandika tulakonzya kumvwugwa, zimwi ziindi inga mwayandika kupandulula nokuyandika kucita boobo antela mbokucitwa cintu eeco ncomwaamba. Ikutegwa bantu bazulwe, muyandika kubapa twaambo tutondezya cimwi cintu ncocili boobo kubikkilizya abumboni. Ikululamika makani aataluzi kuyanda kuba aluzibo luzwide mumbazu zyoonse zyobilo kukaambo kamwi alimwi akubulangisya kabotu bumboni bwabelesyegwa. Masimpe, kunyina notuyandaula buyo twaambo tukonzya kukazya makani amwi pele ambotunga twatubandika twaambo ooto munzila iili kabotu. Ikukulwaizya kubikkilizya kwaamba twaambo tukonzya kumunjila mumoyo muntu. Caamba ikwaambila bantu bamuswiilila kaambo kamwi ikakonzya kubakulwaizya alimwi akuba aluyandisyo lwakucita zyeezyo zibandikwa. Izitondezyo zyakacitika ncobeni mubukkale bwabamwi aabo ibakabweza ntaamu njomuli mukubandika nokuba kuti bakalijisi buyumuyumu, zilakonzya kumunjila mumoyo muntu.
Sena mulilibambilide lino kutalika? Tamunalibambila pe. Amweezyeezye bunji bwamakani ngomuyanda. Iciindi cilayandika kubikkila maano. Ikuti kamuyoobandika makani aanu kuli bamwi, ino muyootola ciindi cilamfwu buti? Maminiti aali musanu? Maminiti aali makumi one amusanu? Sena ciindi cilibikkilidwe limwi, mbuli bucitwa kumuswaangano wambungano naa ciya mbuli mbobubede bukkale, mbuli aciiyo ca Bbaibbele naa kuswaya kwabweembezi?
Camamanino, nzibelesyo nzi zyakuvwuntauzizya nzyomujisi? Ikubikkilizya eezyo nzyomujisi muŋanda, sena kuli azimbi ziliko mulaibbulali yaku Ŋanda ya Bwami yanu? Sena ibakwesu bali kubelekela Jehova kwamyaka minji bayoomuzumizya kubelesya zibelesyo zyabo zyakuvwuntauzizya? Ino ooko nkomukkala kuli laibbulali yabuleya momukonzya kujana mabbuku aajisi makani aamwi ngomukonzya kubelesya ikuti kwayandika?
Ikubelesya Cibelesyo Cakuvwuntauzizya Ciyandika Kapati—Ibbaibbele
Ikuti kuvwuntauzya kwanu kakubikkilizya abupanduluzi bwalugwalo lumwi, amusaangune a Bbaibbele ndeena.
Amucilangisye Cibalo. Amulibuzye kuti: ‘Mbabaani mbocakalembelwa cibalo eeci? Ino tupango tweengelede tutondezya kuti mbukkale buli buti ibwakapa kuti kulembwe makani naa iciimo ncobakajisi bantu aabo baambwa?’ Twaambo tuli boobu kanji-kanji tulakonzya kumugwasya ikumvwisya ncocaamba cibalo alimwi akwaakanana cakusangalizya makani momuyoobikkilizya twaambo ootu.
Mucikozyanyo, kanji-kanji lugwalo lwa Ba-Hebrayo 4:12 lulazubululwa mukutondezya nguzu zya Jwi lya Leza mbozijatikizya myoyo alimwi akweendelezya buumi bwabantu. Twaambo tweengelede tulatugwasya ikumvwisya ncocili boobo. Lugwalo oolo lubandika zintu zyakacitikila bana Israyeli kwamyaka iili 40 munkanda kabatananjila munyika eeyo Jehova njaakasyomezya Abrahamu. (Heb. 3:7-4:13) “Ijwi lya-Leza,” icisyomezyo cakwe cakubanjizya mukulyookezya kweendelana acizuminano cakwe a Abrahamu, tiicakalifwide pe; cakali cuumi alimwi cakali kuyoozuzikizyigwa. Bana Israyeli bakalijisi twaambo ncobakeelede kuba alusyomo mucisyomezyo eeco. Nokuba boobo, Jehova naakali kubasololela kuzwa ku Egepita kuya ku Cilundu ca Sinai akuzumanana kuya ku Nyika Yakasyomezyegwa, cakwiinduluka-induluka bana Israyeli bakabula lusyomo. Aboobo, kwiinda mubukkale bwabo kujatikizya Leza mbwaakazuzikizya jwi lyakwe, izyakali mumyoyo yabo zyakazikubonwa antangalala. Mbubwenya buyo akumazuba eesu, ijwi lya Leza lyacisyomezyo lilatondezya izili mumyoyo yabantu.
Amulange Twaambo Tugwasya Kumvwisya Makani. Ma Bbaibbele amwi alijisi twaambo tugwasya kumvwisya makani. Sena alyanu lilijisi? Ikuti kalijisi, alakonzya kumugwasya. Amulange citondezyo mu Bbaibbele lya Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya. Ibbuku lya Petro wakusaanguna caandaano 3 kapango 6 lyaamba Sara kuti ncitondezyo cibotu kapati calo bamakaintu Banakristo ncobeelede kwiiya. Ikutegwa tumvwisye makani aaya, atuunke kubbuku lya Matalikilo 18:12 kwalo nkotujana bumboni bwamakani aaya nolyaamba kuti Sara “mumoyo wakwe” wakali kwiita Abrahamu kuti mwami. Aboobo, wakalibombya cakumaniina. Kuyungizya aluzibo luli boobu, itwaambo tugwasya kumvwisya makani tulakonzya kumutola mumagwalo aatondezya kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwamu Bbaibbele naa kwa Mulawo wacizuminano wacitondezyo. Pele kamuzyiba kuti tumwi twaambo tugwasya kumvwisya makani tatubikkidwe kupa bupanduluzi buli boobo pe. Zimwi ziindi inga kaile kupa buyo twaambo tweendelana amakani ngomubala naa makani aapandulula buumi bwamuntu antela bantu bamwi naa makani aapandulula zyabuyale bwanyika.
Amuyandaule Kwiinda Mukubelesya Konkodansi ya Bbaibbele. Konkodansi ya Bbaibbele ncitondezyo camulongo wamabala aabelesyedwe mu Bbaibbele. Ilakonzya kumugwasya ikujana magwalo aayendelana amakani ngomuvwuntauzya. Eelyo mwazumanana kuvwuntauzya magwalo aaya, muyoojana aambi makani aagwasya. Muyoobona ‘ikweendelana’ kuliko mumakani aakasimpe alembedwe mu Jwi lya Leza. (2 Tim. 1:13) Ibbaibbele lya Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya lilijisi mulongo wamabala wiitwa kuti “Bible Words Indexed.” Mu Chitonga, Konkodansi Yamabala Mapati Aali mu Cizuminano Cipya lilakonzya kumugwasya kapati mukuvwuntauzya kwanu.
Ikucizyiba Kubelesya Zibelesyo Azimbi Zyakuvwuntauzizya
Mukabbokesi kali apeeji 33 muli mulongo wazibelesyo azimbi zyakuvwuntauzizya zili mbozibede zyalo nzyotupedwe a “muzike musyomesi uucenjede.” (Mt. 24:45-47) Ibunji bwanzizyo zilijisi amulongo wazili mukati alimwi amulongo wacitondezyo kumamanino aabbuku, zyalo zibambilidwe kumugwasya kujana makani aagaminide. Kumamanino aamwaka aumwi, kulamwaigwa mulongo uutondezya mitwe yazibalo mu Ngazi Yamulindizi a Galamukani! kujatikizya zibalo zyamwaka woonse.
Ikuba aluzibo lwamakani aajanika mumabbuku aaya aagwasyilizya kwiiya Bbaibbele kulakonzya kumugwasya mukuvwuntauzya kwanu. Mucikozyanyo, atwaambe naa muyanda kuzyiba businsimi, njiisyo imwi, bukkale bwa Bunakristo naa mbokubelesyegwa njiisyo zyamu Bbaibbele. Ngazi Yamulindizi inoojisi kaambo aako nkomuyandaula. Galamukani! ibandika makani aazintu zicitika sunu, buyumuyumu mbobajisi bantu, bukombi, makani aasayaansi alimwi abantu bazwa mumasi aaindene-indene. Bbuku lya Muntu Mupati Kwiinda Iwakaponede, lili abupanduluzi bugaminide makani aali mumabbuku aa Makani Mabotu kweelana ambozyakali kucitika zintu. Kapango akamwi kamu Bbaibbele lyoonse kalabandikwa mumabbuku mbuli Revelation—Its Grand Climax At Hand!, Amububikkile Maanu Businsimi bwa Daniele!, alimwi amumabbuku obilo aa Ibusinsimi bwa Isaya—Imumuni Kubantu Boonse. Mubbuku lya Kukambitsirana za m’Malemba, muyoojana bwiinguzi bulimvwisya bwamibuzyo minjaanji yamu Bbaibbele eeyo iibuzyigwa kapati mumulimo wamumuunda. Ikutegwa mujane makani aagwasya kumvwisya zikombelo zimwi, njiisyo zyazyo alimwi ambozyakatalikwa, amulange bbuku lya Mankind’s Search for God. Mulakonzya kujana aambi makani aajatikizya Bakamboni ba Jehova bamazuba aano mubroshuwa lyakuti Mboni za Yehova—Zikuchita Chifuniro ca Mulungu Mogwirizana pa Dziko Lonse Lapansi. Amulange Ngazi Yamulindizi yamu January 1 yamwaka mupya kujatikizya kuyaambele kwamulimo wakukambauka makani mabotu nyika yoonse mboizulwa. Ibbuku lya Insight on the Scriptures ndibbuku lipandulula Bbaibbele alimwi lilijisi amamaapu aamasena manji. Ikuti kamuyanda makani amwi aajatikizya bantu, masena, zintu, myaambo naa zyakacitika kaindi eezyo zijanika mu Bbaibbele, eeci ncibelesyo cibotu kapati.
“Watch Tower Publications Index.” Eeli bbuku lya Index lyalo limwaigwa mumyaambo iinda ku 20, liyoomusololela kumakani aali mumabbuku eesu aasiyene-siyene. Ilijisi zibeela zyobilo, cimwi citondezya mitwe yamakani alimwi cimbi citondezya magwalo. Ikutegwa mubelesye citondezyo camitwe yamakani, amujane bbala liiminina kaambo nkomuyanda kuvwuntauzya. Ikuti kamuyanda kubelesya cibeela citondezya magwalo, mumulongo wamagwalo uubikkidwe amujane lugwalo oolo ndomuyanda kumvwisya. Ikuti kakuli bbuku naa magazini iili yoonse yakamwaigwa mumwaambo wanu kujatikizya kaambo aako naa lugwalo oolo ndomwasala mumyaka eeyo iibikkilizyidwe mu Index, muyoojana kuti kuli mulongo wamabbuku naa magazini aapedwe aayo ngomukonzya kulanga-langa. Amubelesye citondezyo cibikkidwe kumbele lya Index kutegwa muzyibe ncoziiminina zitondezyo zyamabbuku aabikkidwe. (Mucikozyanyo, kwiinda mukugwasyigwa acitondezyo eeco, muyoojana kuti w99 3/1 15 yiiminina Ngazi Yamulindizi yamu 1999, March 1, peeji 15.) Mitwe mipati mbuli yakuti “Field Ministry Experiences” a “Life Stories of Jehovah’s Witnesses” ilakonzya kumugwasya kapati mukulibambila makani aakulwaizya ngomuyanda kuyoobandika kumbungano.
Mbwaanga ikuvwuntauzya zimwi ziindi kulakonzya kakukondelezya, amukucenjelele kutamunyonganizyili makani ngomuyanda. Amugamike mizeezo yanu kukuyandaula makani ngomuyanda kubelesya aciindi eeco. Ikuti Index yamutola kubbuku naa kumagazini imwi, amujalule peeji naa mapeeji ngomupedwe, mpoonya amubelesye mitwe yamukati alimwi atwaambo tutalisya mincali kutegwa imusololele kumakani aayendelana ayaayo ngomuyanda. Ikuti kamuyandaula bupanduluzi bwakapango kamwi kamu Bbaibbele kagaminide, kusaanguna amukalange kapango aako apeeji njomupedwe. Mwamana amwaalangisye makani aayengelede.
“Watchtower Library” on CD-ROM. Ikuti kamujisi muncini wakkompyuta, mulakonzya kugwasyigwa kapati kwiinda mukubelesya Watchtower Library on CD-ROM, yalo iijisi mabbuku eesu manji kapati. Ibubambe buuba-uba bubelesyegwa mukuvwuntauzya bulamugwasya kuyandaula bbala, majwi naa lugwalo kuzwa mubbuku lili lyoonse lijanika mu Watchtower Library. Nokuba kuti inga kamutacijisi cibelesyo eeci cakuvwuntauzizya mumwaambo wanu, mulakonzya kugwasyigwa ancico kwiinda mukubelesya mwaambo uubelesyegwa kapati mumasi manji ooyo ngomuzyi.
Malaibbulali Aambi Apegwa Ambunga Yeendelezyegwa a Leza
Paulo mulugwalo lwakwe lwabili lwakasololelwa amuuya ndwaakalembela Timoteo, wakalomba mulombwana ooyu kumuletela “mabuku, kwaambisya mapepa,” naakali kuya ku Roma. (2 Tim. 4:13) Paulo wakabikkila maano kumalembe amwi alimwi akwaayobola kabotu. Mulakonzya kucita mbubonya. Sena mulaayobola mamagazini aanu aa Ngazi Yamulindizi, Galamukani! a Mulimo Wesu Wabwami nokuba kuti eezyi zyakalangwa-langwa kale lyamiswaangano yambungano? Ikuti kamucita oobo, nkokuti zibelesyo eezyi ziyoomugwasya ciindi nomuyanda kuvwuntauzya kubikkilizya amabbuku amwi aa Bunakristo ngomujisi lino. Mbungano zinji zilayobola mabbuku aapegwa ambunga yeendelezyegwa a Leza mumalaibbulali aabo aaku Ŋanda ya Bwami. Aaya alabelesyegwa abasimbungano boonse eelyo nobali ku Ŋanda ya Bwami.
Amuliyobwede Mafailo Aanu
Amubikkile maano kutwaambo tukondelezya ooto ntomukonzya kubelesya ciindi nomukanana akuyiisya. Mwajana makani amwi aakondelezya, aamba zyamyeelwe iijatikizya twaambo tumwi naa cikozyanyo cimwi kuzwa mumuteende antela mumagazini yakunyika, amukatende kabotu-kabotu kabeela kajisi makani aayo naa ikulemba buyo makani akwaayobola. Amubikkilizye abuzuba bwamwezi, izina lyamuteende naa magazini eeyo ambweni azina lyamuntu wakalemba naa sikumwaya makani aayo. Kumiswaangano yambungano, amulembe twaambo tugwasya kumvwisya kaambo kamwi alimwi azikozyanyo eezyo zikonzya kumugwasya kupanduluda bamwi makani aakasimpe. Sena kuli nomwakayeeya cikozyanyo cibotu pele ncomwatakabelesya akaambo kakuti tiimwakajisi coolwe cakucibelesya mpoonya-mpoonya? Amucilembe apepa akuciyobola mufailo yanu. Mwatola lubazu kwaciindi cili mbocibede mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, munoobambide kale intalisyo zyamakani ziindene-indene. Muciindi cakwiile kusowa twaambo ootu ntomwakalibambilide mumakani aanu, amutuyobole. Ikuvwuntauzya nkomwakacita kulakonzya kuyoobelesyegwa kumbele aamazuba.
Amukanane Abantu
Kwiinda mukukanana abantu mulakonzya kujana twaambo tunji tugwasya kuzwa kuli mbabo. Luka naakali kulemba makani aakwe aali mu Makani Mabotu, kuboneka kuti bunji bwamakani ngaakalemba wakaajana kwiinda mukubuzya-buzya bantu bakalibonena ameso kazicitika zintu. (Lk. 1:1-4) Ambweni Munakristonyoko ulakonzya kumugwasya kumvwisya makani amwi ngomwali kulombozya kuyoovwuntauzya. Kweelana abbuku lya Ba-Efeso 4:8, 11-16, Kristo ubelesya ‘zipego mubantu’ kuti batugwasye kuyaambele mu “luzibo lwa-Mwana a-Leza.” Ikubuzya-buzya baabo ibali kubelekela Leza kwaciindi cilamfwu kulakonzya kutujanya twaambo tugwasya. Ikubandika abantu akwalo kulakonzya kumuzyibya nzyobayeeya, aboobo eeci inga camugwasya ikulibambila makani aagwasya ncobeni.
Amutulange-lange Twaambo Ntomwajana
Amana kutebulwa maila akuumwa, ayandika kupupulula kutegwa nseke amankwisilili zyaandanizyigwe. Mbocibede amakani ngomujana mukuvwuntauzya kwanu. Kamutanabelesya nzyomwavwuntauzya, mweelede kwaandaanya twaambo tuyandika atutayandiki.
Ikuti kamuyanda kuyoobikkilizya twaambo ooto mumakani, amulibuzye kuti: ‘Sena ikaambo nkondiyanda kuyoobelesya kalagwasya ncobeni ikuti kabikkilizyigwa mumakani aangu? Alimwi nokuba kuti kaali makani aakondelezya, sena kuli naazimaazya kaambo kayandika kalo nkondeelede kuyookankaizya?’ Ikuti kamuyanda kuyoobelesya zintu zyazwa akucitika naa makani aajatikizya kucinca kuliko musayaansi antela mumisamu yakusilisya, amubone kwaamba kuti makani aayo aliluzi alimwi mapya. Pele amuyeeye kwaamba kuti, twaambo tumwi ituli mumabbuku eesu aamusyule tulakonzya twakacincigwa kweelana akumvwisya kwasunu, aboobo amulange-lange makani aakamwaigwa caino-ino kujatikizya kaambo aako.
Muyandika kucenjela kapati ciindi nomusala kubelesya makani aazwa mumabbuku aakunyika. Mutalubi kuti Jwi lya Leza mbobwini. (Joh. 17:17) Jesu ujisi mulimo mupati kapati mukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Leza. Nkakaambo kaako ibbuku lya Ba-Kolose 2:3 lyaamba kuti: “Mulinguwe muzisisidwe imbono zyoonse zyamaanu azyaluzibo.” Kweelana amakani aaya, amwaasebe makani ngomwajana mubuvwuntauzyi bwanu. Kujatikizya buvwuntauzyi bucitwa mumabbuku aakunyika, amulibuzye kuti: ‘Sena makani aaya akayungizyigwa, ngakuyeeyela buyo naa atondezya kubula maano? Sena akalembwa amuzeezo wakulijanina cimwi cintu naa wakupanga buyo mali? Ino mabbuku aambi aajisi makani aasyomeka alaazuminizya makani aaya? Iciyandika kapati ncakuti, sena alayendelana akasimpe kamu Bbaibbele?’
Ibbuku lya Tusimpi 2:1-5 itukulwaizya kuti tweelede kuyandaula busongo, akumvwisya alimwi amaano “mbuli insiliva, akubulangaula mbuli zintu ziyandika zisisidwe.” Eeci caamba ikuzyandamana kuyandaula alimwi akujana makani ayeelede. Ikuvwuntauzya kuyanda ikusoleka canguzu, pele mwacita boobo kuyoomugwasya ikujana mizeezo ya Leza kujatikizya makani amwi, ikululamika mizeezo iitaluzi akukakatila kukasimpe. Alimwi ciyoomugwasya ikubikkilizya atwaambo tugwasya alimwi akuti makani aanu kaasangalizya, ikwaakanana calukkomano alimwi kaakondelezya kuswiilila.