CIIYO 12
Ikunyanyaasya Zizyo Ambomuboneka Kubusyu
IBANTU bamwi banyina penzi lyakunyanyaasya zizyo pele aabo ibakakomenena mubukkale bwiindene cilabayumina. Pele bantu boonse buyo balacinca-cinca mbobaboneka kubusyu nobakanana alimwi balanyanyaasya mubili munzila imwi. Mbotucita oobu notubandika abeenzuma alimwi akubuleya.
Jesu abasikwiiya bakwe bakusaanguna bakali kunyanyaasya zizyo zyamubili kakunyina penzi. Bumwi buzuba muntu umwi wakaambila Jesu ategwa banyina abanabokwabo bakali kuyanda kuti baambaule anguwe. Jesu wakavwiila kuti: “Ino mbani bama? Mbani bakwesu?” Mane Bbaibbele lilayungizya akuti: “Wakatondeka ijanza lyakwe kulibasikwiiya bakwe, wakati, Amulange, mbaaba bama abakwesu.” (Mt. 12:48, 49) Akati kamagwalo aambi, kuli lugwalo lwa Incito 12:17 a 13:16 ooko Ibbaibbele nkolitondezya kuti baapostolo Petro a Paulo abalo bakali kunyanyaasya zizyo nobakali kukanana.
Tulakonzya kwaamba twaambo akutondezya mbotulimvwa ikutali buyo kwiinda mukukanana, pele akwiinda mukunyanyaasya zizyo kubikkilizya ambotuboneka kubusyu. Ikuti mwaambi kataciti oobu, ibamuswiilila bayooyeeya kuti taamukondi makani ngakanana. Pele bantu nobazibelesya kabotu nzila eezyi, imakani ngobabandika alagwasya ncobeni. Noliba leelyo nomwaambaula aluwaile, ikuti kamunyanyaasya zizyo akucinca-cinca kubusyu, ijwi lyanu liyoolimvwisya mbwaayandika makani ngomubandika alimwi ambomulimvwa kumakani aayo. Aboobo, kunyina makani naa mukanana makani ngomwatalibambilide antela mubala buya naa bamuswiilila balamulanga naa balangide mu Bbaibbele lyabo, ikunyanyaasya zizyo ambomuboneka kubusyu nzintu ziyandika kapati.
Ikunyanyaasya zizyo zyamubili akucinca-cinca kubusyu zyeelede kucitwa kweelana ambomubede. Kunyina nomwakaiya mbomweelede kuseka naa kunyema. Ikunyanyaasya zizyo zyamubili akwalo kweelede kutondezya mbomulimvwa mumoyo. Ncibotu ikunyanyaasya zizyo zyamubili kakunyina kukuyeeyela buya.
Kunyanyaasya zizyo zyamubili kuli mumbazu zyobilo: notupandulula anotukankaizya kaambo. Ikutambaika notupandulula kutondezya cintu cakacitwa, nsaizi yacintu alimwi abusena. Nomwaambilwa kubelekela alulayo lwakunyanyaasya zizyo zyamubili mucikolo, mutakkalwi moyo mwazyibila buyo nzila zili mbozyibede. Amusole kunyanyaasya zizyo zyamubili kweelana ambomulimvwa nomukanana makani. Ikuti kacimukatazya kucita boobu, inga camugwasya ikuti mwalangaula mabala ngomukonzya kubelesya ikutondezya lubazu lumwi, musinzo, nsaizi, busena naa kweezyanisya masena obilo aaindene. Pele bunji bwaziindi ncomuyandika kucita nkwaazyibila makani aanu, ikutali kubikkila maano mbobamubona bantu, amwaambe akucita zintu mbubwenya buyo mbomucita mubuumi bwanu. Ikuti muntu kalikwaide, inga ulanyanyaasya zizyo zyamubili kakunyina penzi.
Kunyanyaasya zizyo zyamubili kucitwa nomukankaizya kaambo kulatondezya mbomulimvwa alusyomo ndomujisi. Ikukankaizya kuli boobu kutondezya mbotuyandika twaambo alimwi kupa bumboni kutwaambo itwaambwa. Kunyanyaasya zizyo zyamubili nomukankaizya kaambo kulayandika kapati. Pele amukucenjelele! Kunyanyaasya zizyo zyamubili nomukankaizya kaambo kulakonzya kuba cilengwa buya. Ikuti kamutambaika munzila njeena lyoonse, kuyoopa kuti bamuswiilila babikkile nkuko maano muciindi cakubotezya makani. Ikuti mulangizi wacikolo wamwaambila kuti ndepenzi ndyomujisi eeli, kwaciindi cili mbocibede amusole kutambaika buyo lilikke nomupandulula mbocibede cintu. Mwamana, amutalike kunyanyaasya zizyo zyamubili nomukankaizya kaambo.
Nomubona mbomweelede kunyanyaasya zizyo zyambuili mukukankaizya kaambo akucita oobo munzila yeelede, amubikkile maano mbobalimvwa aabo mbomukananina. Ikutondeka bamuswiilila kulakonzya kubajazya nsoni. Muziinga zimwi, ikuti mwaalumi kanyanyaasya zizyo zyamubili mbuli kubikka janza lyakwe amulomo nalamwa, inga wabonwa kuti ulilemeka mbuli mwanakazi. Mumbazu zimwi zyamunyika, cilatondwa ibanakazi kutambaika. Aboobo mumasena aayo, ibacizyi beelede kubikkila maano kutondezya mbobalimvwa kwiinda mukucinca-cinca mbobalibonya kubusyu. Alimwi munyika yoonse mboizulwa, ikuciindilizya kutambaika notubandika kunkamu nsyoonto kulakonzya kubasesya bantu.
Mbomuya bujana luzibo akulikwaya nomukanana, ciyoomuubila-ubila kutambaika nomukankaizya kaambo akutondezya mbomulimvwa kubikkilizya alusyomo ndomujisi muzintu nzyomwaamba. Kuyoopa kuti makani aanu abe makani aagwasya kapati.
Mbomuboneka Kubusyu. Ibusyu ncecibeela cipati camubili citondezya mbomulimvwa. Imeso aanu, mbouboneka mulomo ambomucengamika mutwe, zyoonse eezyi zilayandika kapati. Kakunyina akwaamba majwi ali oonse, mbomuboneka kubusyu kulakonzya kutondezya kutakondwa, ikusesemwa, kulamwa, kunyandwa naa kukkomana. Ciindi busyu bwanu nobutondezya mbomulimvwa nomwaambaula, ibantu bayoomubona. Imulengi wakabikka milambi minji kapati kubusyu bwanu—iinda ku 30 yoonse antoomwe. Ciindi nomumwetamweta inga mubelesya cisela camilambi eeyi.
Kunyina makani muli acibumbili naa mumulimo wamumuunda, mwaambila bantu mulumbe uukondelezya, uukonzya kubakkomanisya. Mweelede kutondezya oobo kwiinda mukumwetamweta. Pele ikuti kubusyu kakutalibonyi mbomulimvwa, ibamuswiilila bayoozidooneka nzyomwaamba.
Kunze lyaboobo, ikumwetamweta kutondezya kuti mulababikkila maano aabo ibamuswiilila. Eeci cilayandika ikapati mazuba aano ibantu nobayoowa kwaambaula abatuba. Kumwetamweta kuyoobagwasya bantu ikulikwaya akuswiilila nzyomwaamba.