CIIYO 20
Magwalo Aambwa Aciindi Ceelede
IMALAILILE aapegwa amiswaangano yesu yambungano, azwa mu Magwalo. Nzyotwaamba mumulimo wamumuunda azyalo zizwa mu Bbaibbele. Nokuba boobo, magwalo alakonzya kutugwasya mumibandi yesu lilikke naambwa aciindi ceelede.
Nzinji ziyandika kunze lyakwiile kwaamba magwalo akulomba muntu kuti amutobelezye nomubala. Nomwaamba lugwalo, amubikkile maano kumakanze aaya: (1) Amubagwasye bamuswiilila kubikkila maano kutwaambo tutobela (2) ancomwabelesyela lugwalo oolo. Makanze aaya alakonzya kuzuzikizyigwa munzila zisiyene-siyene.
Amubuzye Mubuzyo. Nzila eeyi nimbotu kapati ikuti bwiinguzi kabatabuzyi ibamuswiilila. Amubuzye mubuzyo munzila iipa bantu kuyeeya. Jesu wakaibelesya nzila eeyi. Ba Farisi nobakaboola kuli Jesu mutempele akumusunka caantangalala kuluzibo ndwaakajisi mu Magwalo, wakababuzya kuti: “Ino muyeeyanzi aa-Kristo? mwana wani?” Bakavwiila kuti: “Nguwa-Davida.” Mpoonya Jesu wakababuzya kuti: “Lino nkaambonzi Davida mumuuya ulamwaamba [kuti] Mwami?” Mane wakazumanana kuzubulula Intembauzyo 110:1. Ba Farisi bakaumuna zii. Pele yalo nkamu yakamuswiilila Jesu cakukondwa.—Mt. 22:41-46.
Mumulimo wamumuunda, mulakonzya kubuzya mibuzyo iili mbuli bwayeeyi: “Nywebo andime tulijisi mazina aatugeme. Sena Leza awalo ulijisi zina limugeme? Tulakonzya kujana bwiinguzi ku Intembauzyo 83:18.” “Sena bantu boonse kuli nobaya kulelwa amfwulumende yomwe? Amumvwe bwiinguzi kubbuku lya Daniele 2:44.” “Sena ncobeni Bbaibbele kuli ncolyaamba kubukkale bwasunu? Amweezyanisye icaambwa ku 2 Timoteo 3:1-5 abukkale mbomuzyi.” “Sena mapenzi alufwu kuli noziyoomana? Ibbaibbele lilaingula kubbuku lya Ciyubunuzyo 21:4, 5.”
Nomukanana makani, mwaibelesya kabotu mibuzyo mukwaamba magwalo mulakonzya kubakulwaizya bamuswiilila kuyandisya kwaabala naaba yaayo ngobazyi kale. Pele sena bayoocita oobo? Eeco ciya buyo kumibuzyo njomubuzya naa ilabajatikizya naa pe. Nokuba kuti makani inga kaali mabotu kubaswiilizi, mizeezo yabo ilakonzya kiili kumbi nomubala magwalo aayo ngobali kumvwa kwaziindi zinji. Ikutegwa kutabi boobo, mweelede kwaabikkila maano makani aanu ikucita kuti mukaakanane munzila iikondelezya.
Amwaambe Penzi Limwi. Mulakonzya kwaamba penzi, akukulwaizya bamuswiilila kulanga lugwalo lutondezya mbolikonzya kumanizyigwa. Mutabapi kulangila makani manji kwiinda ngomwalibambila. Kanji-kanji lugwalo talumanizyi kwaamba mbolikonzya kumanizyigwa penzi. Pele mulakonzya kubaambila bamuswiilila ikuti baswiililisye nomubala lugwalo, akubona nzila iipedwe yambolikonzya kumanizyigwa penzi eelyo.
Munzila njeena eeyi, mulakonzya kwaamba njiisyo yabukkale mbwayanda Leza, akubala makani amwi mu Bbaibbele ikutondezya busongo bwakutobela njiisyo eeyo. Ikuti lugwalo kalujisi twaambo tobilo tugaminide (antela twiinda waawo) itweendelana amakani aabandikwa, bamwi baambi balabaambila baswiilizi ikutubikkila maano twaambo ootu. Ikuti penzi kalibakatazya kumvwa bamuswiilila, mulakonzya kubagwasya kuyeeya kwiinda mukulyaamba munzila zisiyene-siyene akwiingula kwiinda mukubala lugwalo akutondezya mbolukonzya kubelesyegwa.
Amwaambe Kuti Bbaibbele Ndeleelede Kusyomwa. Ikuti mwabagwasya kale bamuswiilila ikubikkila maano akubapa kaambo komwe naa kwiinda waawo kumakani aaya, mulakonzya kwaamba lugwalo akuti: “Amumvwe ncolyaamba Ijwi lya Leza kukaambo aaka.” Eeci citondezya makani ngomuyanda kubala ncaayelede kusyomwa.
Jehova wakabelesya baalumi mbuli Johane, Luka, Paulo a Petro ikulemba zibeela zya Bbaibbele. Pele bakali balembi buyo; Jehova ngo Mukamwini makani aakalembwa. Ikapati nomubandika abantu batanatalika kwiiya Magwalo Aasalala, ikwaamba lugwalo kuti, “Petro wakalemba kuti” naa “Paulo wakati” tamukonzyi kubakulwaizya mbuli mbomunga mwabakulwaizya ikuti mwaamba kuti ndijwi lya Leza. Cilayandika kubona kuti aziindi zimwi Jehova wakalailila Jeremiya ikwaambilizya mulumbe amajwi aakuti: “Amuswiilile ijwi lya-Jehova.” (Jer. 7:2; 17:20; 19:3; 22:2) Kunyina makani naa twalibelesya izina lya Jehova notwaamba magwalo naa pe, katutana manizya mubandi wesu tweelede kwaamba kuti, izyakalembwa mu Bbaibbele ndijwi lyakwe.
Amubikkile Maano Icaambwa Mucibalo. Mweelede kucizyiba kabotu icaambwa mucibalo nomulibambila mbomuya kulwaamba lugwalo. Zimwi ziindi mulakonzya kucigama icaambwa mucibalo; pele icaambwa mucibalo munzila imwi ciya kumugwasya ikujana zyakwaamba. Mucikozyanyo, sena inga mwaamba majwi aa Jobu wakali kuyoowa Leza mbuli mbomukonzya kwaamba majwi akaambwa aumwi wabasikumuumbulizya basilucengo? Ibbuku lya Incito lyakalembwa a Luka, pele wakazubulula nzyakaamba Jakobo, Petro, Paulo, Filipo, Stefano abangelo kubikkilizya a Gamaliyeli aba Juda bamwi ibatakali Banakristo. Sena muya kwaamba kuti nguni wakaamba majwi ngomuzubulula? Mucikozyanyo, kamuyeeya kuti tazili intembauzyo zyoonse zyakalembwa a Davida akuti tali Solomoni alikke iwakalemba bbuku lya Tusimpi. Alimwi cilagwasya ikuzyiba bakali kwaambilwa majwi aayo aakalembwa amulembi wa Bbaibbele akaambo kakali kubandikwa.
Amwaambe Cakapa Kuti Makani Alembwe. Eeci cilagwasya kapati ikuti kamukonzya kutondezya kuti ibukkale bwakaliko kuciindi ca Bbaibbele buleelene aboobo mbomubandika. Zimwi ziindi, ibukkale bwakapa kuti makani alembwe bulayandika kapati ikutegwa mumvwisye ncolwaamba lugwalo. Mucikozyanyo, ikuti kamuyanda kubelesya lugwalo lwa Ba-Hebrayo 9:12, 24 mumakani aamba zyacinunuzyo, inga cabota kuti kamutanalubala mwapa bupanduluzi busyoonto bwatempele molili mukati aawo lugwalo mpolutondezya kuti liiminina busena Jesu mwaakanjila naakaya kujulu. Pele mutavwuzyi kwaamba zyakapa kuti makani aayo alembwe nkaambo inga mane alugwalo ndomuyanda kubala lwazibaanizyigwa.
Ikutegwa mucizyibe kwaamba kabotu magwalo, amulangilile ibaambi bacibwene mbobacita. Amuzilangisye nzila zisiyene-siyene nzyobabelesya. Amulange-lange bubotu bwanzila eezyi. Nomulibambila makani, amwaazyibe magwalo aayandika kapati, akubikkila maano kukaambo nkomuyanda kusalazya nomubala lugwalo alumwi. Amulibambile kabotu mbomuya kulwaamba lugwalo alumwi kucita kuti ibamuswiilila bakagwasyigwe kapati. Mpoonya amubelesye nzila njeena eeyi nomwaamba magwalo oonse ngomubala. Mwacikonzya kwaamba magwalo munzila eeyi, munoobikkila maano kapati ku Jwi lya Leza.