LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • lv cibalo. 13 map. 144-159
  • Mapobwe Aatamukkomanisyi Leza

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Mapobwe Aatamukkomanisyi Leza
  • ‘Amuzumanane Kukkala Muluyando lwa Leza’
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • IZINA LYAPOBWE LYAKUKOMBA ZUBA LYACINCIGWA KUBA KKILISIMASI
  • NCOLYAAMBA BBAIBBELE KUJATIKIZYA MAZUBA AAKUZYALWA
  • ISITA—POBWE LYAKUKOMBA LEZA WABUZYAZYI
  • POBWE LYA HALLOWEEN TALISETEKENE NAACEYA
  • MUTASOFWAAZYI BWIINGA BWANU
  • SENA CILENGWA CICITWA KUMAPOBWE CAKUNYAMUNA NKAPU ZYABUKOKO AKUZIGUMANYA CILISWAANGENE ABUKOMBI?
  • “NYWEBO NOMUYANDISYA JEHOVA, AMUSULAIKE BUBI”
  • AMUMULEMEKE LEZA MUZINTU NZYOMWAAMBA ANZYOMUCITA
  • Sena Mapobwe Oonse Alamukkomanisya Leza?
    Mbomukonzya Kukkala Muluyando lwa Leza
  • Amusale Kukomba Leza
    Ncinzi Bbaibbele Ncolituyiisya?
  • Amukakatile Kubukombi Bwakasimpe
    Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?
  • Ipenzi Liletwaa Kwaandaana Kwabukombi
    Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo
Amubone Azimwi
‘Amuzumanane Kukkala Muluyando lwa Leza’
lv cibalo. 13 map. 144-159
Mwana ujalula cipego ncaatali kuyeeyela ncobamupa bazyali bakwe

CIBALO 13

Mapobwe Aatamukkomanisyi Leza

“Lyoonse kamusaanguna kusinizya naa ncomucita cilatambulika ku Mwami.”—BAEFESO 5:10.

1. Ino mbantu bali buti Jehova mbakwelela kulinguwe, alimwi nkaambo nzi ncobeelede kuzumanana kupakamana kumuuya?

JESU wakaamba kuti: ‘Bakombi bakasimpe bayookomba Taata mumuuya amukasimpe, nkaambo mubwini bantu bali boobu mbayandaula Taata kuti bamukombe.’ (Johane 4:23) Ikuti Jehova wabajana bantu bali boobu—mbubonya mbwaakamujana nywebo—ulaakubakwelela kulinguwe aku Mwanaakwe. (Johane 6:44) Eelo kaka eeci ncoolwe cipati! Nokuba boobo, aabo bayanda kasimpe kamu Bbaibbele ‘lyoonse beelede kusaanguna kusinizya kuti ncobacita cilatambulika ku Mwami,’ nkaambo Saatani ngusyaazibwene mumakani aakweena bantu.—Baefeso 5:10; Ciyubunuzyo 12:9.

2. Amupandulule mbwababona Jehova aabo basanganya bukombi bwakasimpe abwakubeja.

2 Amuyeeye cakacitika kufwaafwi a Cilundu ca Sinai ciindi bana Israyeli nobakaambila Aroni kuti abapangile leza. Aroni wakacita kweelana ambobakali kuyanda, aboobo wakabumba moombe wangolida akwaamba kuti wakali kwiiminina Jehova. Wakaamba kuti: “Juunza kunooli pobwe lya Jehova.” Sena Jehova wakabalanga buyo bana Israyeli nobakasanganya bukombi bwakasimpe abwakubeja? Peepe. Jehova wakabajaya bantu basika ku 3,000 ibakakomba mutuni ooyu. (Kulonga 32:1-6, 10, 28) Ncinzi ncotwiiya kumakani aaya? Ikuti katuyanda kuzumanana kukkala muluyando lwa Leza, tatweelede ‘kuguma cintu cili coonse cisofweede’ alimwi cabusungu tweelede kukwabilila kasimpe kucintu cili coonse citasalali.—Isaya 52:11; Ezekieli 44:23; Bagalatiya 5:9.

3, 4. Nkaambo nzi ncotweelede kuzibikkila maano kapati njiisyo zyamu Bbaibbele notulanga-langa zilengwa amapobwe aadumide mazuba aano?

3 Icuusisya ncakuti, nibakafwa baapostolo ibakali kukasya basiluleyo, bantu bamwi ibatayandi kasimpe kamu Bbaibbele pele ibakali kulyaamba kuti Mbanakristo bakatalika kutobela zilengwa zyabantu batakombi Leza, kubikkilizya amapopwe alimwi akusekelela mazuba aakulyookezya akuzipa mazina aa Bunakristo. (2 Batesalonika 2:7, 10) Nomulanga-langa mapobwe amwi aali boobu mucibalo eeci, mulajana kuti bantu ibacita mapobwe aayo batondezya muuya wanyika ikutali wa Leza. Mubufwaafwi, kuli cintu comwe cikozyenye kujatikizya mapobwe aamunyika: Akulwaizya bantu kuyanda milimo yanyama, kutobela njiisyo zyabukombi bwakubeja alimwi akusyoma mizimo—izintu zitondezya bube bwa “Babuloni Mupati.”a (Ciyubunuzyo 18:2-4, 23) Alimwi amuyeeye kuti Jehova wakalibonena ciindi bantu batamukombi nobakali kucita zintu zisesemya ooko nkwaakazwa mapobwe manji aadumide mazuba aano. Cakutadooneka asunu ulasesemwa nabona bantu bacita mapobwe aaya. Sena eeci tacitugwasyi kuzyiba kuti iciyandika kapati kulindiswe nkubona mapobwe aaya mbwaabona Leza?—2 Johane 6, 7.

4 Mbotuli Banakristo bakasimpe, tulizyi kuti mapobwe amwi taamukkomanisyi Jehova. Pele, mumyoyo yesu tweelede kubona masimpe kuti tatutoli lubazu naaceya mumapobwe aali boobu. Ikulanga-langa kaambo Jehova ncataakkomanini mapobwe aali boobu kulatugwasya kuyumya makanze eesu aakuti tutaciti cintu cili coonse cikonzya kupa kuti tuleke kuzumanana kuba muluyando lwa Leza.

IZINA LYAPOBWE LYAKUKOMBA ZUBA LYACINCIGWA KUBA KKILISIMASI

5. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Jesu tanaakazyalwa mu December 25?

5 Mu Bbaibbele taaku aalembedwe kuti bantu bakali kusekelela buzuba mbwaakazyalwa Jesu. Masimpe ngakuti, ibuzuba bwini mbwaakazyalwa tabuzyibidwe pe. Pele, kaambo kamasimpe nkotukonzya kusyoma nkakuti Jesu tanaakazyalwa mu December 25 lyamupeyo mucisi ca Israyeli ciindi nokutontola kapati.b Ncotwaambila boobu ncakuti Luka wakalemba kuti ciindi Jesu naakazyalwa, ‘beembezi bakali musyokwe kabeembela butanga bwabo.’ (Luka 2:8-11) Ikuti naa beembezi aaba bakalaacilengwa cakuunka “musyokwe” mumwaka woonse, aaya makani naatakali makani mapati aayandika kulembwa. Pele, akaambo kakuti kuciindi camupeyo ku Betelehemu kulaakuba mvwula acaanda, matanga aambelele akali kujalilwa muzyaanda, aboobo takulangilwi kuti beembezi bakali “musyokwe” kabeembela mbelele zyabo kuciindi eeci. Kuyungizya waawo, Josefa a Mariya bakaunka ku Betelehemu akaambo kakuti Kaisara Augusito wakapa mulawo wakuti bantu boonse bakalilembye. (Luka 2:1-7) Mbokunga bantu aaba tiibakali kubuyanda bulelo bwaba Roma, takulangilwi kuti Kaisara inga wabapa mulawo wakuti bakalilembye kuminzi yabo ciindi camupeyo nokutontola kapati.

6, 7. (a) Ino zilengwa zinji zicitwa ciindi ca Kkilisimasi zyakazwa kuli? (b) Ino ndwiindano nzi luliko akati kakupa kucitwa ciindi ca Kkilisimasi alimwi akupa kwa Bunakristo?

6 Pobwe lya Kkilisimasi talizwi mu Magwalo pe, pele lyakazwa kumapobwe aakaindi aabantu ibatakali kukomba Leza, mbuli pobwe lyaba Roma lya Saturnalia ndibakali kucita kulemeka leza wabulimi uutegwa Saturn. Mbubonya buyo, ibbuku lyakuti New Catholic Encyclopedia lyaamba kuti bakombi baleza uutegwa Mithra bakali kusekelela buzuba bwa December 25 kuba buzuba bwakusekelela “kuzyalwa kwazuba litakonzyi kuzundwa.” Alimwi lyaamba kuti, “Pobwe lya Kkilisimasi lyakatalisyigwa ciindi bukombi bwazuba nobwakadumide kapati mu Roma,” kakwiindide myaanda yamyaka yotatwe kuzwa ciindi Kristo naakafwa.

Banakristo bakasimpe balapa zintu akaambo kaluyando

7 Ciindi camapobwe aaya, bantu batakombi Leza bakali kupana zipego akupobola mbubonya mbobacita aabo basekelela Kkilisimasi mazuba aano. Pele, mbubonya mbuli mazuba aano, cilengwa cakupana zipego lya Kkilisimasi kuciindi cabana Roma tiicakali kweendelana amuuya uukulwaizyigwa mulugwalo lwa 2 Bakorinto 9:7 ilwaamba kuti: “Umwi aumwi acite mbuli mbwaasala mumoyo wakwe, ikutali kupa kumoyo kakusiya naa cakusinikizyigwa buya, nkaambo Leza uyanda muntu uupa kumwi kakkomene.” Banakristo bakasimpe bapa bamwi zipego akaambo kakubayanda, alimwi balapa kufwumbwa ciindi ikutali buyo mubuzuba bumwi bugaminide alimwi tabalangili kuti aabo mbobapa babape zipego abalo. (Luka 14:12-14; amubale Milimo 20:35.) Kuyungizya waawo, balikkomene kapati akaambo kakuti tabapengi akubbilingana alimwi tabalinjizyi muzikwelete nzyobaba aanzizyo bantu banji ciindi ca Kkilisimasi.—Matayo 11:28-30; Johane 8:32.

8. Sena basikupandulula bweende bwanyenyeezi bakamupa zipego Jesu akaambo kakuyanda kusekelela buzuba mbwaakazyalwa? Amupandulule.

8 Pele, ibamwi balakonzya kukazya ategwa, sena basikupandulula bweende bwanyenyeezi tiibakamutolela zipego Jesu naakazyalwa? Masimpe ngakuti, bakacita oobo akaambo kakuti bakali kupa bulemu kuli Jesu muntu uulemekwa, kweelana acilengwa icakaliko aciindi eeco muzisi zyaambwa mu Bbaibbele. (1 Bami 10:1, 2, 10, 13; Matayo 2:2, 11) Alimwi ibwini mbwakuti zipego eezyi tiibakazitola imasiku aayo Jesu naakazyalwa. Kuciindi eeco nibakasika, Jesu wakali kale amyezi minji yakuzyalwa alimwi wakali muŋanda ikutali mucilido cabanyama.

SENA NDEELEDE KUTOLA LUBAZU MUPOBWE EELI?

Mucizyi Munakristo wakakaka kugwasya kubotya busena nkwabelekela akaambo kapobwe litamukkomanisya Leza

Njiisyo: “‘Amuzwe akati kabo, akulyaandaanya,’ mbwaamba Jehova, ‘alimwi amuleke kuguma cintu cisofweede’”; “‘eelyo ndiyoomutambula.’”—2 Bakorinto 6:17.

Mibuzyo imwi njomukonzya kulibuzya kujatikizya pobwe naa cilengwa cimwi cidumide

  • Sena pobwe naa cilengwa eeci cakazwa muzilengwa naa munjiisyo zyabukombi bwakubeja kubikkilizya akusyoma mizimo?—Isaya 52:11; 1 Bakorinto 4:6; 2 Bakorinto 6:14-18; Ciyubunuzyo 18:4.

  • Sena pobwe naa cilengwa eeci cipa kuti bantu kabaciindizya kulemeka muntu, mbunga naa zitondezyo zyacisi mbuli ndembela?—Jeremiya 17:5-7; Milimo 10:25, 26; 1 Johane 5:21.

  • Sena pobwe naa cilengwa eeci cipa kuti bantu kabalisumpula akaambo kacisi naa musyobo wabo?—Milimo 10:34, 35; 17:26.

  • Sena pobwe naa cilengwa eeci cikulwaizya “muuya wanyika” ooyo uukazyanya amuuya uusalala wa Leza?—1 Bakorinto 2:12; Baefeso 2:2.

  • Sena bamwi balakonzya kutyompwa ikuti naa ndatola lubazu mupobwe naa mucilengwa eeci?—Baroma 14:21.

  • Ikuti ndasala kutatola lubazu, mbuti mbondinga ndabapanduluda bamwi cabulemu?—Baroma 12:1, 2; Bakolose 4:6.

Magwalo aatobela alakonzya kumugwasya kubona mbomukonzya kwiingula mibuzyo iibuzyigwa kujatikizya mapobwe amwi aadumide:

  • “[Bana Israyeli batasyomeki] bakayanzana abamasi akutalika kutobela zilengwa zyabo.”—Intembauzyo 106:35.

  • “Imuntu uusyomeka mutuntu tusyoonto ulasyomeka amuzintu zipati, alimwi imuntu uutaluleme mutuntu tusyoonto taluleme amuzintu zipati.”—Luka 16:10.

  • “Tamuli banyika.”—Johane 15:19.

  • “Tamukonzyi kunoolida ‘atebulu lya Jehova’ alimwi aatebulu lyamadaimona.”—1 Bakorinto 10:21.

  • “Musyule oomu mwakajisi ciindi cinji cakucita kuyanda kwabamasi nimwakali kweenda mubukkale busesemya, muluunyaunya lwakutalijata, mukuciindizya kunywa makoko, mumapobwe aateendelezyeki, mukuzundana kunywa makoko amukukomba mituni kukasyidwe amulawo.”—1 Petro 4:3.

NCOLYAAMBA BBAIBBELE KUJATIKIZYA MAZUBA AAKUZYALWA

9. Ino ncinzi cakacitika kumapobwe aakusekelela buzuba bwakuzyalwa aalembedwe mu Bbaibbele?

9 Nokuba kuti kuzwa kaindi bantu bali kukkomana nazyalwa mwana, Bbaibbele kunyina nolitwaambila mubelesi wa Leza uuli woonse iwakasekelela buzuba mbwaakazyalwa. (Intembauzyo 127:3) Sena bakaluba buya ibakali kulemba? Peepe, nkaambo mu Bbaibbele kulilembedwe bantu bobilo ibakasekelela buzuba mbobakazyalwa, nkokuti Farao waku Egepita alimwi a Heroda Antipa. (Amubale Matalikilo 40:20-22; Marko 6:21-29.) Nokuba boobo, kulitondezyedwe kuti izyakacitika kumapobwe aaya zilausisya—ikapati kupobwe lya Heroda Antipa, ooko Johane Mubbapatizi nkwaakakosolwa mutwe.

10, 11. Ino Banakristo bakusaanguna bakali kukubona buti kusekelela mazuba aakuzyalwa, alimwi ino nkaambo nzi?

10 Ibbuku lyakuti The World Book Encyclopedia lyaamba kuti “Banakristo bakusaanguna bakali kusyoma kuti kusekelela buzuba bwakuzyalwa cakali cilengwa cabantu batakombi Leza.” Mucikozyanyo, ba Giriki bansiku bakali kusyoma kuti nazyalwa muntu inga kulaakuba muzimo uuboola kuzyikumubona mpoonya akumukwabilila mubuumi bwakwe boonse. Ibbuku lyakuti The Lore of Birthdays lyaamba kuti imuzimo ooyo “wakaliswaangene munzila iigambya aleza weendelezya buzuba mbwazyalwa muntu.” Kunze lyaboobo, kuzwa kaindi ikusekelela mazuba aakuzyalwa kuliswaangene kapati akupandulula bweende bwanyenyeezi alimwi akusonda.

MAZUBA AAKUZYALWA AKUKOMBA SAATANI

Ncitweelede kuzyiba ncakuti buzuba buyandika kapati mucikombelo cabantu bakomba Saatani mbuzuba bwakuzyalwa. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti aabo bakomba Saatani basyoma kuti muntu umwi aumwi ulakonzya kulibona kuti nguleza ikuti kayanda. Aboobo, ikuti muntu wasekelela buzuba mbwaakazyalwa, caamba kuti wasekelela kuzyalwa kwaleza. Masimpe kuti bantu banji ibasekelela buzuba bwakuzyalwa tabajisi mizeezo yakulisumpula cakuzwa munzila iili boobo. Nokuba boobo, bbuku lyaamba zyatunsiyansiya tujatikizya mazuba aakuzyalwa lyakuti The Lore of Birthdays lyaamba kuti: “Mazuba amwi aakulyookezya alakkomanisya, pele mazuba aakuzyalwa apa kuti bantu kabalisumpula.”

Mazuba aamwi aatobela buzuba bwakuzyalwa aayandika kapati akkalenda yabantu bakomba Saatani ngu Walpurgis Night alimwi a Halloween. Ibbuku lipandulula mabala lyakuti Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary lyaamba kuti, buzuba bwa Walpurgis Night buyeeyelwa kuti mbobuzuba balozi nobauluka akuya kubusena bubikkidwe bwakuswaanganina.

11 Kunze lyakukaka zilengwa zyakusekelela buzuba bwakuzyalwa akaambo kakuti zizwa kubantu batakombi Leza alimwi akuti zizwa kukusyoma mizimo, babelesi ba Leza bakaindi balangilwa kuti bakali kuzikaka akaambo kanjiisyo nzyobakali kutobela. Nkaambo nzi? Nkaambo bakali baalumi alimwi abamakaintu balicesya, ibatakali kubona buzuba bwabo bwakuzyalwa kuti bulayandika kapati cakuti bweelede kusekelelwa.c (Mika 6:8; Luka 9:48) Muciindi caboobo, bakali kulemeka Jehova akumulumba akaambo kacipego cabuumi cibotu kapati.d—Intembauzyo 8:3, 4; 36:9; Ciyubunuzyo 4:11.

12. Ino mbuti ibuzuba bwakufwa mbobukonzya kuba bubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa?

12 Aabo boonse bafwa kabasyomeka ulabayeeya Leza alimwi bayakuba abuumi alimwi kumbele. (Jobu 14:14, 15) Lugwalo lwa Mukambausi 7:1 lwaamba kuti: “Izina libotu ndibotu kwiinda mafwuta mabotu, abuzuba bwakufwa mbubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa.” “Izina libotu” lyaambwa waawa nimpuwo mbotu njotujisi kuli Leza akaambo kamulimo ngotucita cakusyomeka. Cilisalede kubona kuti Banakristo balaililwa buyo kusekelela buzuba bwakufwa kwa Jesu ikutali bwakuzyalwa kwakwe, walo uujisi “zina” libotu kapati ilitupa kufwutulwa.—Bahebrayo 1:3, 4; Luka 22:17-20.

ISITA—POBWE LYAKUKOMBA LEZA WABUZYAZYI

13, 14. Ino zilengwa zidumide izicitwa lya Isita zyakazwa kuli?

13 Nokuba kuti pobwe lya Isita lyaambwa kuti ndipobwe lyakusekelela buzuba mbwaakabuka Kristo, masimpe ngakuti lyakazwa mubukombi bwakubeja. Izina lyakuti Isita liliswaangene azina lyaleza mukaintu wabana England bakaindi uutegwa Eostre naa Ostara, leza wabucedo awacilimo. Ino mayi alimwi abasulwe zyakatalika buti kubelesyegwa mupobwe lya Isita? Ibbuku lyakuti Encyclopædia Britannica lyaamba kuti kuzwa kaindi mayi “alikubelesyegwa kwiiminina buumi bupya alimwi abubuke,” mpoonya sulwe walikwiiminina buzyazyi. Aboobo, Isita mubwini ndipobwe lyakusekelela buzyazyi ilyakacincwa cabucenjezu kuba pobwe lyakusekelela kubuka kwa Kristo.e

14 Sena muyeeya kuti Jehova ulabakkomanina bantu batobela zilengwa eezyi zisesemya nobasekelela kubuka kwa Mwanaakwe? Peepe! (2 Bakorinto 6:17, 18) Alimwi buya Magwalo kunyina naatwaambila naa kutuzumizya kuti katusekelela kubuka kwa Jesu. Aboobo, ikusekelela kubuka kwa Jesu kwiinda mupobwe lya Isita nkutasyomeka kupati.

POBWE LYA HALLOWEEN TALISETEKENE NAACEYA

15. Ino pobwe lya Halloween lyakatalisyigwa buti, alimwi ino nkaambo nzi kapati kakonzya kwaambwa ikujatikizya buzuba bwakasalwa kusekelela pobwe eeli?

15 Pobwe lya Halloween ilyakatalisyigwa abantu bakaindi baku Britain abaku Ireland ibakali kwiitwa kuti ba Celt lilizyibidwe kapati kumakani aabulozi, zyeelo alimwi azintu zimwi zigalangene alimwi zyamasalamuzi zibikkwa-bikkwa. Ciindi nuuzula mwezi cakuma November 1, bantu aaba bakali kusekelela pobwe lya Samhain, nkokuti “Mamanino aa Cilimo.” Bakali kusyoma kuti lyapobwe lya Samhain, cisitilizyo icakali kusitilila bantu kuzilenge zyamuuya cakali kugusyigwa eelyo myuuya mibotu amibi yakali kuboola akuyabweendeenda munyika. Bakali kusyoma kuti mizimo yabantu bakafwa yakali kupilukila nkoyakazwa, aboobo bamukwasyi bakali kwiibikkila zyakulya azyakunywa myuuya eeyi iibaswaya kutegwa itanyemi. Aboobo, mazuba aano ibana nibasama mbuli zyeelo naa balozi alimwi akuunka kuŋanda aŋanda kabayaabukonga bantu kuti balacita masalamuzi amwi ikuti batabapi nzyobayanda, cakutazyiba bapa kuti tunsiyansiya twa Samhain tuzumanane.

MUTASOFWAAZYI BWIINGA BWANU

16, 17. Nkaambo nzi Banakristo ibayanda kukwatana ncobeelede kulanga-langa njiisyo zyamu Bbaibbele kabatanacita zilengwa zicitwa lyamucado ooko nkobakkala? (b) Caboola kumakani aakuwaala mupunga naa zintu zimwi zikozyenye anguwo, ino ncinzi Banakristo ncobeelede kuyeeya?

16 Lino-lino “takukamvwugwi limbi jwi lyasibwiinga alyanabwiinga” mu Babuloni Mupati. (Ciyubunuzyo 18:23) Nkaambo nzi? Kaambo kamwi nkakuti, micito ya Babuloni Mupati yakusyoma mizimo ilakonzya kupa kuti cikwati cisofwaale kuzwa mubuzuba bwamucado.—Marko 10:6-9.

17 Zilengwa zicitwa mucisi acisi ziliindene. Zilengwa zimwi izilibonya mbuli kuti zili kabotu zyakazwa mubukombi bwakubeja bwabana Babuloni ibakali kucita zintu iziyeeyelwa kuti zilakonzya kubapa kuwidwa “mvwuma” banabukwetene naa aabo bajanika kumucado wabo. (Isaya 65:11) Cilengwa cimwi cijatikizya kuwaala mupunga naa zintu zimwi zikozyenye anguwo. Cilengwa eeci cilangilwa kuti cakazwa kumuzeezo wakuti cakulya cakali kwiikkomanisya myuuya mibi akwiipa kuti itabalwani basikukwatana. Kuyungizya waawo, kuzwa kaindi mupunga usyomwa kuti uliswaangene abuzyazyi, lukkomano akoongola. Aboobo boonse ibayanda kuzumanana kuba muluyando lwa Leza beelede kuzitantamuka zilengwa zili boobu zitasalali.—Amubale 2 Bakorinto 6:14-18.

18. Ninjiisyo nzi zyamu Bbaibbele izyeelede kubasololela aabo bakwatana abaabo batambwa kumucado?

18 Kunze lyaboobo, babelesi ba Jehova tabatoli lubazu muziyanza zyamunyika zyalo izikonzya kupa kuti ibamwi bakatazyigwe mumizeezo naa kupa kuti batalilemeki kweelana ambobeelede kulilemeka Banakristo kumucado. Mucikozyanyo, nobapegwa ciindi cakwaambaula kumucado, tabaambi makani aacisapi alimwi amasesya naa twaambo tukonzya kubajazya nsoni banabukwetene alimwi abantu bajanika kumucado. (Tusimpi 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Alimwi tababambi mapobwe mapati kapati alo aatondezya muuya wakulisumpula alimwi “amambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu.” (1 Johane 2:16) Ikuti naa mulibambila mucado, mutalubi kuti Jehova uyanda kuti kamukkomana lyoonse ikutali kuusa mwanakuyeeya buzuba bwamucado wanu.f

SENA CILENGWA CICITWA KUMAPOBWE CAKUNYAMUNA NKAPU ZYABUKOKO AKUZIGUMANYA CILISWAANGENE ABUKOMBI?

19, 20. Ino bbuku limwi lyaamba nzi kujatikizya mbocakatalika cilengwa cakunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya, alimwi ino nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kucita oobo?

19 Cilengwa cimwi cicitwa kapati kubwiinga akumapobwe aamwi ncakunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya. Ibbuku limwi lyamu 1995 ilyaamba zyabukoko atunsiyansiya lyakuti International Handbook on Alcohol and Culture lyaamba kuti cilengwa cicitwa mazuba aano cakunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya kuboneka kuti cakali kucitwa abantu bakaindi ibakali kupaizya cintu cisetekene cameenda kuli baleza akupailila kuti muntu aongole naa kapona kabotu.

20 Masimpe, tacaambi kuti bantu boonse bajanika kumapobwe ibanyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya inga bayeeya kuti ciliswaangene abukombi naa amizimo. Nokuba boobo, cilengwa cakunyamuna nkapu zyawaini mujulu cilakonzya kubonwa kuti ciiminina kulomba zileleko kumizimo iili “kujulu” ikwiindana acaamba Magwalo.—Johane 14:6; 16:23.g

“NYWEBO NOMUYANDISYA JEHOVA, AMUSULAIKE BUBI”

21. Nokuba kuti inga kaataswaangene abukombi, ino mapobwe nzi aambi aadumide ngobateelede kusekelela Banakristo, alimwi ino nkaambo nzi?

21 Ikutondezya bantu banji mazuba aano mbobatalilemeki, nkokuti kweelana abukkale bukulwaizyigwa a Babuloni Mupati munzila yacigaminina naa iitali yacigaminina, mumasi amwi bantu balagwasyigwa amfwulumende kuba amapobwe mwaka amwaka kwalo nkobazyana mumigwagwa munzila iitali kabotu alimwi mane akukulwaizya bukkale bwabasankwa boonana abasankwanyina alimwi abamakaintu boonana abamakaintunyina. Sena inga ceelela kuti bantu ibamuyanda Jehova kabeebelela naa kujanika kumapobwe aali boobu? Sena ikuti kabacita oobo inga twaamba kuti balibusulide ncobeni bubi? (Intembauzyo 1:1, 2; 97:10) Inga cainda kugwasya ikutobela cikozyanyo ca Sintembauzyo iwakapaila kuti: “Kogwisya meso aangu kukulangilila cintu cabuyo”!—Intembauzyo 119:37.

22. Ino ndilili Munakristo nakonzya kulisalila kutola lubazu mupobwe naa pe kweelana amanjezyeezya aakwe?

22 Nokucitwa mapobwe aamunyika, Munakristo teelede kucita cintu cili coonse cikonzya kupa bamwi kuyeeya kuti awalo usekelela pobwe eelyo. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kufwumbwa naa mulalya naa mulanywa nokuba kucita cintu cimbi cili coonse, amucite zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe.” (1 Bakorinto 10:31; amubone kabbokesi kakuti “Kusala Camaano.”) Kulubazu lumwi, ikuti pobwe talikazyanyi anjiisyo zyamu Bbaibbele, talijatikizyi njiisyo zyabukombi bwakubeja naa twaambo twacisi, Munakristo ulakonzya kulisalila kutola lubazu mupobwe eelyo naa pe. Nacita boobo weelede kubikkila maano mbobalimvwa bamwi kutegwa atabi cilebyo kulimbabo.

AMUMULEMEKE LEZA MUZINTU NZYOMWAAMBA ANZYOMUCITA

23, 24. Ino mbuti mbotukonzya kuzwidilila notukambaukila bantu kujatikizya zyeelelo zya Jehova ziluleme?

23 Bantu banji balimvwa kuti mazuba aamapobwe amwi aadumide mazuba aano abapa coolwe cakuba abanamukwasyi abalongwe. Aboobo, ikuti naa muntu umwi kayeeya kuti tatuli kabotu naa tulaciindizya mukutobela ncaamba Magwalo mumakani aaya, tulakonzya kumupanduluda camoyo mutete kuti Bakamboni ba Jehova balizyi kuti cilayandika kulikondelezya kabotu abanamukwasyi alimwi abalongwe babo. (Tusimpi 11:25; Mukambausi 3:12, 13; 2 Bakorinto 9:7) Masimpe ngakuti, tulaakuba aciindi cakulikondelezya abeenzuma mumwaka woonse, pele akaambo kakuti tulamuyanda Leza azyeelelo zyakwe ziluleme, tatuyandi kucita zintu zikonzya kunyonganya ziindi eezyi zikkomanisya kwiinda mukutobela zilengwa zimunyemya.—Amubone kabbokesi kakuti “Bukombi Bwakasimpe Bulakkomanisya Kapati.”

BUKOMBI BWAKASIMPE BULAKKOMANISYA KAPATI

Jehova ngu “Leza uukkomene” alimwi uyanda kuti babelesi bakwe kabakkomana. (1 Timoteyo 1:11) Kaambo aaka kalatondezyegwa mumagwalo aatobela:

  • “Ooyo uulaamoyo uukkomene ulaapobwe ciindi coonse.”—Tusimpi 15:15.

  • “Ndazyiba kuti kunyina cintu ciinda kubota kulimbabo kunze lyakukondwa akucita zibotu eelyo nobacipona, alimwi akuti muntu woonse kalya, kanywa alimwi akukkomana akaambo kamilimo yakwe yoonse njabeleka canguzu. Eeci ncipego ca Leza.”—Mukambausi 3:12, 13.

  • “Mwaabi ujisi makanze aakwaabila bamwi, alimwi ulazumanana kucita zintu zijatikizya bwaabi.”—Isaya 32:8.

  • “Amuboole kulindime nyoonse nomukatede akulemenwa, eelyo ndilamukatalusya. Nkaambo joko lyangu talikatazyi kunyamuna, alimwi mukuli wangu muuba.”—Matayo 11:28, 30.

  • “Muyoozyiba kasimpe, eelyo kasimpe kayoomwaangununa.”—Johane 8:32.

  • “Umwi aumwi [ape] mbuli mbwaasala mumoyo wakwe, ikutali kupa kumoyo kakusiya naa cakusinikizyigwa buya, nkaambo Leza uyanda muntu uupa kumwi kakkomene.”—2 Bakorinto 9:7.

  • “Mucelo wamuuya ngooyu: luyando, lukkomano, luumuno, . . . luzyalo, bubotu.”—Bagalatiya 5:22.

  • “Micelo yamumuni misyobo yoonse yabubotu, bululami alimwi akasimpe.”—Baefeso 5:9.

24 Kwiinda mukubelesya cibalo 16 cabbuku lya Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?,h Bakamboni bamwi bacikonzya kugwasya bantu babombe myoyo ibayanda kuzyiba ncotutatoleli lubazu mumapobwe amwi. Pele, amuyeeye kuti ncotuyanda nkukwelelezya bantu kubukombi bwakasimpe ikutali kukazyanya ambabo. Aboobo, mweelede kubalemeka akubakkazikila moyo alimwi “majwi aanu kaakondelezya lyoonse, aalweezyedwe kabotu amunyo.”—Bakolose 4:6.

25, 26. Ino mbuti bazyali mbobakonzya kugwasya bana babo kuzumanana kumuyanda akumusyoma Jehova?

25 Tobabelesi ba Jehova tuliyiisyidwe kabotu. Tulizyi citupa kusyoma akucita zintu zimwi acitupa kutacita zintu zimbi. (Bahebrayo 5:14) Aboobo, nobazyali amubayiisye bana banu ikucita zintu kweelana anjiisyo zyamu Bbaibbele. Kwiinda mukucita boobo, muyumya lusyomo lwabo, mubagwasya kubona mbobakonzya kubelesya Magwalo ikuvwiila baabo bayanda kuzyiba nzyobasyoma alimwi mubagwasya kuzyiba kuti Jehova ulabayanda.—Isaya 48:17, 18; 1 Petro 3:15.

26 Kunze lyakutatola lubazu mumapobwe aatali aamu Magwalo, aabo boonse bakomba Leza “mumuuya amukasimpe” alimwi balasyomeka muzintu zyoonse nzibacita mubuumi bwabo. (Johane 4:23) Mazuba aano, ibanji bayeeya kuti kusyomeka takugwasyi. Pele, kweelana ambotulaabone mucibalo citobela, nzila zya Leza zilagwasya lyoonse.

a Amubone kabbokesi kakuti “Sena Ndeelede Kutola Lubazu Mupobwe Eeli?”. Mu Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova kulembedwe mazuba aakulyookezya alimwi amapobwe ngobacita bantu.

b Kweelana amakani aamu Bbaibbele alimwi amakani aakaindi, kuboneka kuti Jesu wakazyalwa mu 2 B.C.E. mumwezi waba Juda wa Etanimu, walo weendelana amwezi wa September/October aakkalenda yesu.—Amubone Insight on the Scriptures, Bbuku 2, amapeeji 56-57, ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

c Amubone kabbokesi kakuti “Mazuba Aakuzyalwa Akukomba Saatani.”

d Mulawo wa Musa wakali kwaamba kuti amana kutumbuka mukaintu, weelede kupa cituuzyo cazibi kuli Leza. (Levitiko 12:1-8) Imulawo ooyu wakali kuyeekezya bana Israyeli kuti imwana nazyalwa ulakona cibi kubazyali bakwe alimwi wakali kubagwasya kukubona munzila yeelede kuzyalwa kwamwana alimwi akuti batataliki kutobela zilengwa zyakusekelela mazuba aakuzyalwa zyabantu batakombi Leza.—Intembauzyo 51:5.

e Eostre (naa Eastre) alimwi wakali leza mukaintu wabuzyazyi. Kweelana abbuku lyakuti The Dictionary of Mythology, “wakajisi sulwe mucitondezyo camwezi ooyo iwakali kuyandisya mayi alimwi zimwi ziindi wakali kutondezyegwa kuti ujisi mutwe wasulwe.”

f Amubone zibalo zyobilo zijisi makani aajatikizya mucado amapobwe mu Ngazi Yamulindizi yamu November 1, 2006, amapeeji 12-21.

g Amubone Ngazi Yamulindizi ya Chingisi yamu February 15, 2007 amapeeji 30-31.

h Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

KUSALA CAMAANO

Zimwi ziindi tulakonzya kulijana mubukkale buyandika kuti tutondezye kuti tulamuyanda ncobeni Jehova alimwi akuti tulazimvwisya njiisyo zyamu Bbaibbele. Mucikozyanyo, mulumi naa mukaintu uutasyomi ulakonzya kwaambila ngocikwetene limwi kuti baunke limwi kupobwe kuli bacibbululu mubuzuba bwakulyookezya bwabantu batakombi Leza. Banakristo bamwi balakonzya kuunka kabajisi manjezyeezya aasalala; bamwi tabakonzyi. Ikuti Munakristo wasala kuunka kupobwe eelyo, nzyacita zyeelede kutondezya cakusalazya kuti tasekeleli buzuba oobo bwakulyookezya, pele kuti uyanda buyo kulida antoomwe abacibbululu.

Cilakonzya kuba camaano ikuti Munakristo cabulemu wabandika angobakwetene limwi kabatanaunka, ikumupanduluda mbocikonzya kumuusya nsoni ikuti naa wakaka kutola lubazu muzilengwa zitali zyamu Magwalo nzyobakonzya kucita bacibbululu mubuzuba oobo bwakulyookezya. Amana kumupanduluda, ooyo ngobakwetene limwi uutasyomi ambweni inga wasala kuti bakaunke limwi ibuzuba bumbi.—1 Petro 3:15.

Pele, ino mbuti kuti mulumi uutasyomi wazumanana kwaamba kuti baunke limwi amukaintu wakwe Munakristo? Mubukkale oobo, imukaintu ulakonzya kuyeeya kuti mbwaanga mulumi ngomutwe waŋanda, ulaamukuli wakusanina mukwasyi. (Bakolose 3:18) Aboobo, ibuzuba oobu mulumi uyanda kusanina mukwasyi wakwe kwiinda mukulida antoomwe abacibbululu. Alimwi ambweni imukaintu ooyo ulakonzya kubakambaukila aabo ibayakujanika kupobwe. Kunze lyaboobo, tacaambi kuti cakulya eeco cilisofweede akaambo kakuti ciyakuligwa mubuzuba bwakulyookezya bwabantu batakombi Leza. (1 Bakorinto 8:8) Munakristo ooyo ulakonzya kucibona kuti cakulya eeci taciindene acakulya ncobalya lyoonse, aboobo ulakonzya kuunka kuyakulya nokuba kuti walo takonzyi kutola lubazu mukwaanzyanya kucitwa mubuzuba oobo bwakulyookezya, munyimbo, mukunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya alimwi azilengwa zimbi zili boobo.

Kaambo kamwi nkotweelede kulanga-langa kajatikizya mbobakonzya kulimvwa bamwi ikuti twajanika kupobwe eelyo. Mukaintu Munakristo weelede kuyeeya kuti ibamwi balakonzya kutyompwa ikuti bamvwa kuti wakaliko kupobwe lyakacitwa abacibbululu batasyomi mubuzuba oobo.—1 Bakorinto 8:9; 10:23, 24.

Kunze lyaboobo, sena mukaintu ooyo Munakristo takonzyi kuzundwa ikuti bacibbululu bamusinikizya kucita cintu citali kabotu? Ulakonzya kuyungwa akaambo kakuyoowa masampu aakonzya kuba! Aboobo, cilayandika kapati kuti Munakristo wasaanguna kukkala ansi kwaayeeya makani aaya, ikutulanga-langa twaambo toonse tujatikizyidwe, kubikkilizya amanjezyeezya aakwe mwini.—Milimo 24:16.

Sena Ndilakonzya Kwaatambula Mali Ngobapegwa Babelesi lya Kkilisimasi?

Ciindi ca Kkilisimasi, sikulemba Munakristo mulimo ulakonzya kupa babelesi bakwe cipego naa imali aayungizyidwe kuli yaayo ngobavwola lyoonse. Sena Munakristo weelede kucikaka cipego naa mali aayo? Inga tiikwayandika kucita boobo pe. Nacita boobo mukamwini mulimo inga katajisi muzeezo wakuti kwiinda mukutambula mali aali boobo babelesi bakwe basekelela Kkilisimasi. Mukamwini mulimo inga uyanda buyo kwaabanya babelesi bakwe boonse mpindu yajanwa akkampani yakwe. Aabona mali ngabapa inga uyanda buyo kubalumba babelesi kumulimo ngobacita mwaka ooyo naa akaambo kakuti uyanda kubakulwaizya kuti bazumanane kubeleka kabotu. Mukamwini mulimo ulakonzya kubapa mali aali boobu babelesi bakwe boonse—ba Juda, ba Mozilemu, abambi buyo—kunyina makani naa balasekelela Kkilisimasi naa pe. Aboobo, akaambo buyo kakuti cipego capegwa aciindi cimwi naa akaambo buyo kazina lyabelesyegwa kwaamba cipego eeco, tacaambi kuti umwi wa Bakamboni ba Jehova takonzyi kucitambula pe.

Nokuba kuti cipego cilakonzya kupegwa mubuzuba bwakulyookezya bwabasizikombelo, eeco tacaambi kuti ooyo uutambula cipego eeco ubonwa kuti usyoma nzyobasyoma basizikombelo aabo. Mubelesima naa mubbululu uutali Kamboni ulakonzya kwaamba kuti, “Ndilizyi kuti tosekeleli buzuba oobu bwakulyookezya, pele ndiyanda kuti ndikupe cipego eeci.” Ikuti manjeezyezya kaatamukatazyi, Munakristo ulakonzya kucitambula cipego eeco akumulumba ooyo iwamupa kakunyina kwaamba zyabuzuba oobo bwakulyookezya. (Milimo 23:1) Mpoonya aciindi cimbi cili kabotu, cabupampu Munakristo inga wamupanduluda nzyasyoma ooyo wakamupa cipego.

Pele, ino mbuti kuti ooyo uupa cipego kayanda kutondezya kuti Munakristo ulaamyoyo yobilo naa kuti ulakonzya kuyungwa kuleka nzyasyoma kutegwa ajane zintu zyakumubili? Ikuti caba boobo, inga cainda kubota kucikaka cipego eeco. Masimpe ngakuti, tuyanda kukomba Jehova Leza alikke.—Matayo 4:8-10.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi