CIBALO 22
“Komba Leza”
MAKANI AALI MUCIBALO: Kwiinduluka twaambo tupati-pati ituli mubbuku lya Ezekieli akubona mbotugwasya lino alimwi akumbele
1, 2. (a) Nkusala nzi nkotweelede kucita toonse? (b) Ncinzi ncaakacita mungelo uusyomeka ciindi mwaapostolo Johane naakali kuyanda kumukomba?
UMWI aumwi wesu weelede kwiingula mubuzyo uuyandika kapati: Nguni ngondeelede kukomba? Banji balakonzya kwaamba kuti makani aaya mapati alimwi alakatazya kusala. Nokuba boobo, mubwini, kusala tacikatazyi alimwi ncuuba-uba. Tulakonzya kusala kukomba Jehova Leza naa kukomba Saatani Diabolosi.
2 Saatani ulayanda kukombwa. Eeci cakalibonya kapati ciindi naakasunka Jesu. Kweelana ambokwakabandikwa mu Cibalo 1 cabbuku eeli, Saatani wakali kuyanda kupa Jesu cintu cilibedelede kapati, nkokuti bweendelezi bwamami oonse aamunyika. Ino ncinzi Diabolosi ncaakali kuyanda kuli Jesu? Wakaambila Jesu kuti, ‘Kondikomba ciindi comwe buyo.’ (Mt. 4:9) Mukwiimpana, mungelo iwakaleta mulumbe kumwaapostolo Johane wakakaka kukombwa. (Amubale Ciyubunuzyo 22:8, 9.) Ciindi Johane naakali kuyanda kumukomba mungelo, mwana wa Leza wamuuya ooyu uulicesya wakaingula kuti: “Utaciti oobo pe!” Muciindi cakwaamba kuti, ‘Kondikomba,’ mungelo wakaamba kuti, “Komba Leza.”
3. (a) Makanze nzi ngolijisi bbuku eeli? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange lino?
3 Bbuku eeli lyakalembelwa kuti liyumye makanze eesu kutegwa tucite ncaakaamba mungelo, nkokuti kukomba buyo Jehova Leza alikke. (Dt. 10:20; Mt. 4:10) Lino atwiinduluke mubufwaafwi nzyotwakaiya kujatikizya bukombi busalala kubusinsimi bwa Ezekieli alimwi azilengaano. Mpoonya, kwiinda mukugwasyigwa a Magwalo, tulalanga-langa zyakumbele ciindi muntu uuli woonse anyika nayoosunkwa musunko wamamanino, imusunko uuyootondezya baabo ibayoopona akubona bukombi busalala nobuyoobukulusyigwa cakumaninina.
Twaambo Totatwe Tukankaizyidwe mu Bbuku lya Ezekieli
4. Ntwaambo nzi totatwe itukankaizyidwe mubbuku lya Ezekieli?
4 Ibbuku lya Ezekieli lituyiisya kuti bukombi busalala buyandika (1) kukomba buyo Jehova alikke, (2) kuzumanana kukamantana mubukombi busalala, (3) kutondezya luyando kuli bamwi. Atulange-lange kujatikizya businsimi alimwi azilengaano izyakabandikwa mubbuku eeli mbozikankaizyidwe mutwaambo totatwe ootu.
Kaambo kakusaanguna: Kukomba buyo Jehova alikke
5-9. Ncinzi ncotwaiya kujatikizya kukomba buyo Jehova alikke?
5 Cibalo 3:a Cilengaano cigambya cijatikizya Jehova uuzingulukidwe afulicoongo alimwi uutantide atala aazilenge zyamuuya cilatugwasya kumvwisya kaambo kayandika kapati kakuti, Singuzuzyoonse alikke ngotweelede kukomba.—Ezk. 1:4, 15-28.
6 Cibalo 5: Eelo kaka cakali kutyompya kapati kubona cilengaano catempele lya Jehova kalisofwaazyigwa! Cilengaano cakatondezya kuti kunyina cintu cisisidwe kuli Jehova. Ulabona micito yakutasyomeka, mbuli ciindi bantu bakwe nobatalika kukomba mituni, nociba ciindi micito eeyo noitalibonyi mumeso aabantu. Micito iili boobo ilamunyemya alimwi ulabasubula aabo ibaicita.—Ezk. 8:1-18.
7 Cibalo 7: Lubeta ilwakasikila zisi izyakazingulukide izyatakaceendelezya kabotu cisi ca Israyeli akaambo ‘kazintu zyakacicitikila’ lwakatondezya kuti Jehova ulababeteka aabo ibatabeendelezyi kabotu bantu bakwe. (Ezk. 25:6) Pele alimwi kuli acimbi ciiyo ncotwiiya kujatikizya bana Israyeli mbobakali kuyanzana amasi aayo, kusyomeka kwesu kuli Jehova kweelede kuba mubusena bwakusaanguna kwiinda cintu cili coonse. Tatweelede kuubya-ubya zyeelelo zyesu zyakulilemeka kutegwa tukkomanisye banamukwasyi ibatakombi Jehova; naa kusyoma buvwubi bwesu naa kutalika kutola lubazu mutwaambo twacisi kwiinda mukupa mfwulumende zyabantu bulemu ibweelede kupegwa buyo Jehova alikke.
8 Cibalo 13 a 14: Cilengaano catempele ilili atala aacilundu cituyiisya kuti tweelede kupona kweelana azyeelelo zya Jehova zisumpukide, mbwaanga tulizyi kuti walo nguubainda nguzu baleza bambi boonse.—Ezk. 40:1–48:35.
9 Cibalo 15: Bupanduluzi bwabusinsimi bwacisi ca Israyeli alimwi a Juda bwakuba mbuli bamavwuule butuyeezya mbobumusesemya Jehova bumambe bwakumuuya.—Ezk., caandaano 16 a 23.
Kaambo kabili: Kuzumanana Kukamantana Mubukombi Busalala
10-14. Mbuti mbokwakankaizyigwa mbociyandika kulindiswe kuzumanana kukamantana mubukombi busalala?
10 Cibalo 8: Businsimi ibusyomezya kuti Jehova wakali kuyoobusya “mweembezi omwe” kutegwa akalanganye bantu bakwe butondezya mbociyandika kapati kulindiswe kubeleka calukamantano alimwi acaluumuno ansi abweendelezi bwa Jesu.—Ezk. 34:23, 24; 37:24-28.
11 Cibalo 9: Businsimi bwa Ezekieli ibujatikizya kwaangununwa kwabantu ba Leza kuzwa mubuzike ku Babuloni alimwi akupilusyigwa kuminzi yabo bujisi mulumbe kuli baabo ibayanda kukkomanisya Jehova mazuba aano. Bakombi ba Jehova basalala beelede kuleka alimwi akutalinjizya muzintu zijatikizyidwe abukombi bwakubeja. Tacikwe makani naa twakazwa muzikombelo ziindene-indene, tulivwubide naa pe, alimwi akwiindana mubala, tweelede kuzumanana alukamantano ilutuzyibya kuti tuli bantu ba Leza.—Ezk. 11:17, 18; 12:24; Joh. 17:20-23.
12 Cibalo 10: Kaambo kajatikizya lukamantano kakakankaizyigwa mucilengaano camafwuwa mayumu aakatalika kupona. Eelo kaka ncoolwe cilibedelede kuba akati kankamu iibukulusyidwe yabakombi basalazyidwe ibabeleka caantoomwe mbuli mpi!—Ezk. 37:1-14.
13 Cibalo 12: Lukamantano lwakakankaizyigwa ikwaambisya mubusinsimi bwatusamu tobilo itwakaswaanganizyigwa kuba komwe. Eelo kaka cilayumya lusyomo kubona bananike alimwi abambelele zimbi kabazuzikizya businsimi oobu! Nokuba kuti tukkala munyika iyaandeene mubukombi alimwi akutamvwana mumapolitikisi, tulazumanana kukamantana kwiinda muluyando alimwi akusyomeka.—Ezk. 37:15-23.
14 Cibalo 16: Cilengaano camwaalumi iwakajisi nkomo yazilembyo yamulembi alimwi abaalumi bali cisambomwe ibakajisi zilwanyo zyakupwayauzya cijisi kucenjezya ikuyandika kapati, balikke aabo ibayoonjila “mapenzi mapati” kabali bakombi basalala mbabayooba muciimo cakubikkwa citondezyo cakufwutuka.—Mt. 24:21; Ezk. 9:1-11.
Kaambo katatu: Kutondezya luyando kuli bamwi
15-18. Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kutondezya luyando, alimwi mbuti mbotukonzya kucita boobo?
15 Cibalo 4: Cilengaano cazilenge zyuumi zyone cakatuyiisya kujatikizya bube bwa Jehova, pele bube bwiinda boonse, nduyando. Ciindi notwaambaula alimwi akucita zintu caluyando, tutondezya kuti Jehova ngo Leza wesu.—Ezk. 1:5-14; 1Joh. 4:8.
16 Cibalo 6 a 11: Luyando lwa Leza lwakamupa kubikka balindizi, mbuli Ezekieli. Akaambo kakuti Leza nduyando, tayandi kuti muntu uuli woonse akanyonyoonwe ciindi aakukumanizya kudyaaminina kwa Saatani munyika. (2Pet. 3:9) Tulijisi coolwe cakutondezya luyando lwa Leza kwiinda mukuzuzikizya mukuli wesu wakugwasyilizya mumulimo wamulindizi wamazuba aano.—Ezk. 33:1-9.
17 Cibalo 17 a 18: Jehova ulizyi kuti bantu banji bayoolukaka luse lwakwe alimwi bayoosoleka kunyonyoona bakombi bakwe basyomeka. Luyando luyoopa Jehova kukwabilila bantu bakwe ciindi “Gogo wakucisi ca Magogo” aakuyanda kulwana baabo basyomeka kulinguwe. Luyando ndotujisi kuli bamwi lulatukulwaizya kubacenjezya kusikila mpotugolela kuti Jehova uyoobanyonyoona aabo ibapenzya bantu bakwe.—Ezk. 38:1–39:20; 2Tes. 1:6, 7.
18 Cibalo 19, 20 a 21: Luyando lwa Jehova kubantu lulalibonya kabotu-kabotu mucilengaano citondezya kalonga kamaanzi aapa buumi alimwi abwaapauzi bwanyika. Zilengaano zitondezya bubotu bwaluyando lwa Jehova lupati, kwaaba buumi bwa Mwanaakwe kutegwa tulekelelwe zibi zyesu alimwi akuba abuumi bulondokede katuli cibeela camukwasyi wa Leza. Nzila imwi iinda kubota motukonzya kutondezya luyando kubantu nkwiinda mukubaambila kujatikizya buumi bwakumbele Jehova mbwabambilide baabo ibamusyoma Mwanaakwe.—Ezk. 45:1-7; 47:1–48:35; Ciy. 21:1-4; 22:17.
Bwaakwiinda Bulelo bwa Myaka Iili Cuulu, Kuyoocitika Cintu Citondezya Kulicesya Kapati
19. Ino ncinzi ncayoocita Jesu mu Bulelo bwa Myaka Iili Cuulu? (Amubone kabbokesi kakuti “Kusunkwa Musunko Wamamanino.”)
19 Mu Bulelo bwa Myaka Iili Cuulu, Jesu uyoobusya mabbiliyoni aabantu alimwi uyookumana kucisa kuletwa ‘asinkondo, ilufwu.’ (1Kor. 15:26; Mk. 5:38-42; Mil. 24:15) Kuzwa ciindi ba Adamu a Eva nobakabisya, bantu balapenga kapati. Pele Jesu uyoobaangununa bantu kumapenzi aayo mbwaanga uyoobabusya aabo bakafwa, alimwi akubapa coolwe cakukkomana abuumi buli kabotu anyika mbubwenya buyo mbocakabede ciindi ba Adamu a Eva kabatanabisya. Kwiinda mucituuzyo cacinunuzyo, uyoobugwisya bubi ibwakaboola akaambo kakuciswa, nkondo, alimwi anzala. Kuyungizya waawo, uyootugwasya kugwisya cintu citupa kuusa, nkokuti cibi ncotwakakona kuli Adamu. (Rom. 5:18, 19) Jesu ‘uyooinyonyoona cakumaninina milimo ya Diabolosi.’ (1Joh. 3:8) Ino ncinzi ciyootobela?
Aabo ibayoobusyigwa bayooba acoolwe cakukkomana abuumi buli kabotu anyika mbubwenya buyo mbocakabede ciindi ba Adamu a Eva kabatanabisya
20. Mbuti Jesu alimwi aba 144,000 mbobayootondezya kulicesya kapati? Amupandulule. (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)
20 Amubale 1 Bakorinto 15:24-28. Ciindi bantu boonse baakuba abuumi bulondokede, ciindi nyika yaakucinca akuba Paradaiso kweelana amakanze aa Jehova aakumatalikilo, Jesu alimwi abaabo mbayoolela limwi ba 144,000 bayootondezya kulicesya ikuyandika kapati; bayoopilusya Bwami kuli Jehova. Cakuliyandila, alimwi caluumuno, bayoobuleka bweendelezi mbobakajisi kwamyaka iili cuulu. Zyoonse Bwami nzyobuyoozuzikizya ziyoozumanana kukabe kutamani.
Musunko Wamamanino
21, 22. (a) Ino nyika inooli buti kumamanino amyaka iili cuulu? (b) Nkaambo nzi Jehova ncayoomwaangunwida Saatani amadaimona aakwe?
21 Jehova uyoocita cintu cimwi cigambya, eeco citondezya kuti ulabasyoma kapati balelwa bakwe baanyika. Uyoolailila kuti Saatani alimwi amadaimona bakaangununwe kuzwa mumulindi uutagoli mwalo mobakaangidwe kwamyaka iili cuulu. (Amubale Ciyubunuzyo 20:1-3.) Bantu alimwi anyika njobayoobona inooyindene kapati ayeeyo njobakazyi. Kaitanacitika Amagedoni, bunji bwabantu bakayungwa a Saatani alimwi lukamantano lwamisyobo yabantu lwakanyongana akaambo kakutamvwana alimwi alusalululo. (Ciy. 12:9) Pele kumamanino amyaka iili cuulu, bantu boonse banookomba Jehova calukamantano, kabali mukwasyi waluyando. Nyika iyooba Paradaiso yaluumuno.
22 Nkaambo nzi Jehova ncayoobaangunwida bajayi aaba, Saatani alimwi amadaimona mubusena oobu busalala? Nkaambo kakuti bunji bwabaabo ibanoopona kumamanino aamyaka iili cuulu lusyomo lwabo kunyina nolwakasunkwa kabali bakombi ba Jehova basyomeka. Bunji bwabo bakafwa kabatamuzyi Jehova mpoonya bayoobusyilwa mu Paradaiso. Jehova takabapi buyo buumi, pele uyoobapa azintu zyoonse nzyobayandika kumuuya alimwi akumubili. Kunyina nobayooyungwa azintu zibyaabi, bakali buyo abantu bali kabotu. Bakazingulukidwe buyo abantu bamuyanda akumubelekela Jehova. Saatani uyoobatamikizya aaba ibayoobusyigwa mbubwenya mbwaakatamikizya Jobu, kuti babelekela Leza akaambo buyo kakuti ulabakwabilila alimwi akubalongezya. (Job. 1:9, 10) Aboobo Jehova katanaalemba mazina eesu mubbuku lyabuumi, uyootupa ciindi cakutondezya cakumaninina kuti tulasyomeka kulinguwe kali Taateesu alimwi Mwami.—Ciy. 20:12, 15.
23. Musunko nzi umwi aumwi ngwayoosikilwa?
23 Kwakaindi kaniini, Saatani uyoopegwa coolwe cakuyunga bantu kuti bacileke kubelekela Leza. Ino musunko ooyo unooli buti? Cakutadooneka, umwi aumwi uuyoosikilwa sunko likozyenye aleelyo lyakasikila ba Adamu a Eva, ambweni uyoosunkwa kusala zyeelelo zya Jehova, bweendelezi bwakwe, kukomba nguwe naa kumuzangila akuba kulubazu lwa Saatani.
24. Nkaambo nzi bazangi aabo ncobaitwa kuti Gogo a Magogo?
24 Amubale Ciyubunuzyo 20:7-10. Cakweelela, aabo ibayoozanga kumamanino aamyaka iili cuulu baitwa kuti Gogo a Magogo. Bayootondezya micito iikozyenye ayeeyo iyakali kutondezyegwa abazangi balo Ezekieli mbaakasinsima kuti bakali kuyoolwana bantu ba Leza lyamapenzi mapati. Nkamu yabantu aaba, nkokuti “Gogo wakucisi ca Magogo,” yakalaanzeene mumasi aakali kukazya bweendelezi bwa Jehova. (Ezk. 38:2) Mbubwenya buyo, aabo ibayoozanga kumamanino aa Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili Cuulu baambwa kuti “masi.” Kubelesyegwa kwabbala lyakuti “masi” kulagambya. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti mu Bulelo bwa Myaka Iili Cuulu, kwaandaana kwamasi koonse kuyoomana; bantu boonse bayooba balelwa bamfwulumende yomwe, nkokuti Bwami bwa Leza. Tuyoozulilwa kucisi cakumuuya comwe. Kwiinda mukwaamba bazangi aaba kuti Gogo a Magogo alimwi akubaamba kuti “masi,” businsimi butondezya kuti Saatani uyoozwidilila mukupa kuti kube lwaandaano akati kabantu ba Leza bamwi. Kunyina uyoosinikizyigwa buya kuba kulubazu lwa Jehova naa lwa Saatani. Muntu umwi aumwi uulondokede uyoolisalila.
Aabo bayoozanga baitwa kuti Gogo a Magogo (Amubone muncali 24)
25, 26. Ino banooli bongaye aabo ibayoomusangana Saatani, alimwi ncinzi ciyoobacitikila?
25 Ino banooli bongaye ibayoomusangana Saatani? Mweelwe wabaabo ibayoozanga uli mbuli “musenga wakunkomwe yalwizi.” Eeci tacaambi kuti bantu banji kapati bayoozanga. Ino tuzyi buti oobo? Atulange-lange cisyomezyo cakapegwa kuli Abrahamu. Jehova wakaamba kuti lunyungu lwa Abrahamu lwakali kuyooba mbuli “musenga wakunkomwe yalwizi.” (Matl. 22:17, 18) Nokuba boobo, mweelwe iwakapangwa alunyungu lwakwe wakagolela buyo abantu ibali 144,001. (Gal. 3:16, 29) Nokuba kuti mweelwe ooyu mupati, musyoonto kumweelwe wabantu boonse. Mbubwenya buyo, mweelwe wabantu ibayoosangana Saatani inga kauli mupati, pele taunoolibilisyi. Bazangi tabakakonzyi kunyonyoona babelesi ba Jehova basyomeka.
26 Aabo ibayoosangana mubuzangi bayoonyonyoonwa cakufwambaana. Antoomwe a Saatani alimwi amadaimona, tabakabi limbi pe, nkokuti tabanoojisi bulangizi bwabubuke. Kulikke kusala kwabo kubyaabi alimwi azyakabacitikila akaambo kakusala ooko nzezitakalubwi.—Ciy. 20:10.
27-29. Ncinzi ncobalindila aabo ibayoozwidilila mumusunko wamamanino?
27 Kulubazu lumwi, aabo ibayoozwidilila mumusunko wamamanino mazina aabo ayoolembwa “mubbuku lyabuumi.” (Ciy. 20:15) Mpoonya, kabali mukwasyi uukamantene, boonse bana ba Jehova basankwa alimwi abasimbi basyomeka bayoomukomba munzila njayelede kukombwa.
28 Amuyeeye buyo kujatikizya ciindi eeco cakumbele. Kunooli milimo ilaampindu alimwi azilongwe zibotu. Kunyina nomuyoopenga nywebo naa bayandwa banu. Akaambo kakuti munoolondokede, tamukayandiki milimo ya Mupaizi Mupati naa cinunuzyo kutegwa mwiime kumbele lya Jehova. Muntu uuli woonse unooli acilongwe cibotu a Leza. Alimwi cipati kwiinda zyoonse ncakuti, kujulu alimwi aanyika, bukombi busalala bunoocitwa cakulondoka. Eelo kaka ooko kunooli kubukulusyigwa kwabukombi busalala ikukkomanisya kapati!
Mwaakulondoka, tamukayandiki milimo ya Mupaizi Mupati naa cinunuzyo kutegwa mwiime kumbele lya Jehova (Amubone muncali 28)
29 Sena muyoojanika kutegwa mukabubone buzuba bupati oobo? Inga mwaakujanika ikuti mwazumanana kuzibelesya ziiyo zyotatwe zipati-pati izili mubbuku lya Ezekieli, nkokuti kukomba buyo Jehova alikke, kuzumanana kukamantana mubukombi busalala, alimwi akutondezya luyando kuli bamwi. Businsimi bwa Ezekieli bulaamba ciiyo camamanino, iciyandika kapati. Ino nciiyo nzi eeco?
Amweezyeezye lukkomano lunooliko ciindi zilenge zyoonse kujulu alimwi aanyika noziyookamantana mubukombi busalala (Amubone muncali 27-29)
“Bayoozyiba Kuti Ndime Jehova”
30, 31. Ino kwaambilizya kwakuti “bayoozyiba kuti ndime Jehova” kuyakwaamba nzi (a) kuli basinkondonyina a Leza? (b) kubantu ba Leza?
30 Mubbuku lya Ezekieli lyoonse, kwaambilizya kwakuti “Bayoozyiba kuti ndime Jehova” kulaambidwe cakwiinduluka-induluka. (Ezk. 6:10; 39:28) Kuli basinkondonyina a Leza, kwaambilizya ooku kuyakwaamba nkondo alimwi alufwu. Nobayanda nobatayandi bayoozyiba kuti Jehova nkwali. Bayoosaanguna kucizyiba cakasalazya kwale kumulomo, mpoonya nobayoozyiba ncolyaamba zina lyakwe lipati, nkokuti “Upa Kuti Kube.” “Jehova wamakamu” uyooba ‘silumamba ulaanguzu’ uuyoobalwana. (1Sam. 17:45; Kul. 15:3) Kumamanino, bayookamvwisya kasimpe kayandika kapati kujatikizya Jehova: Kunyina cikonzya kumulesya kuzuzikizya makanze aakwe.
31 Kubantu ba Leza, kwaambilizya kwakuti “bayoozyiba kuti ndime Jehova” kuyakwaamba buumi alimwi aluumuno. Jehova uuyoopa kuti tukabe mbubonya mbwaakali kuyanda kuti tube kumatalikilo, nkokuti bana basankwa abasimbi ibatondezya bube bwakwe cakulondoka. (Matl. 1:26) Alimwi Jehova wakaba kale Taateesu siluyando alimwi Mweembezi uukwabilila. Lino-lino uyooba Mwami wesu sikuzunda. Kabutanasika buzuba oobo, atuubikkile maano mulumbe wa Ezekieli. Atutondezye kwiinda mumajwi eesu alimwi abukkale kuti tulimuzyi Jehova alimwi anzyayanda. Mpoonya, ciindi muuwo walunyonyooko wamapenzi mapati waakulekezyegwa, tatukayoowi pe. Muciindi caboobo, tuyoolanga mujulu, nkaambo tuyoozyiba kuti lufwutuko lwesu lwaswena afwaafwi. (Lk. 21:28) Kwaciindi cino, atugwasye bantu boonse kuzyiba alimwi akuyanda buyo Leza alikke iweelela kukombwa, ooyo uujisi zina lipati kwiinda mazina woonse, Jehova.—Ezk. 28:26.
a Manamba aazibalo aamba zibalo zili mubbuku eeli.