Bwami bwa Leza—Sena Mulabumvwisya?
“Alimwi oyo iwakaminzwa muvu ibotu nguwenya uuswiilila makani akumvwisya.”—MATAYO 13:23.
1. Mizeezo nzi imwi iiliko iijatikizya ‘Bwami bwakujulu’?
SENA ‘mulabumvwisya’ kuti Bwami bwa Leza ninzi? Mizeezo iijatikizya ‘Bwami bwakujulu’ yaliindene kapati myaanda yamyaka yoonse eyi yainda. Basizikombelo banji sunu basyoma kuti Bwami ncintu cimwi Leza ncabikka mumoyo wamuntu ciindi nasanduka. Bamwi bayeeya kuti mbusena bumwi kwalo kuya bantu babotu ciindi nobafwa ikuyootangala kukabe kutamani. Ibambi bataminina kuti Leza ulekelede bantu kuti babulete Bwami anyika kwiinda mukubelekela kuyiisya ziyiisyo amicito ya Banakristo mutwaambo twabukkale alimwi atwamfwulumende.
2. Mbuti Bbaibbele mbolipandulula Bwami bwa Leza, alimwi bwalo ncinzi ncobuyoocita?
2 Pesi lyalo Bbaibbele lilatondezya kabotu-kabotu kuti Bwami bwa Leza tabuli bubambe bwaanyika pe. Alimwi tacili ciimo camumoyo nokuba kusandula banamaleya kuba Banakristo pe. Masimpe, ikubuteelela kabotu Bwami kuleta kucinca kupati mumaumi abaabo babikka lusyomo mulimbubo. Pesi bwalo Bwami nimfwulumende yakujulu iibambidwe aa Leza yalo iileta kuyanda kwakwe, ikugusya mapenzi aaletwa acibi alufwu alimwi akupilusya bukkale bululeme anyika. Obu Bwami bulitalikide kale kulela kujulu alimwi ino-ino “obo bwami buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse, alimwi bwalo buyooima nji kukabe kutamani.”—Daniele 2:44; Ciyubunuzyo 11:15; 12:10.
3. Ciindi Jesu naakatalika mulimo wakwe, ninzi cakajulwa kubantu?
3 Sikwiiya zyaciindi H. G. Wells wakalemba kuti: “Eeci ciyiisyo ca Bwami bwa Kujulu, calo icakali nceciyiisyo ca Jesu cipati, alimwi icitakwe kapati lubazu munjiisyo zyazikombelo zya Bunakristo, kwaamba ncobeni cakali cimwi caziyiisyo zyaandeene loko calo icakainda kubusya-busya akucinca kuyeeya kwamuntu.” Kuzwa kumatalikilo, mutwe wamakani mumulimo wa Jesu wakali wakuti: “Amweempwe, nkaambo Bwami bwakujulu buli afwiifwi.” (Matayo 4:17) Wakaliwo anyika kali Mwami munanike, alimwi ncintu cikkomanisya kaka ikuti lino kwakali kujulwa nzila yakuti bantu babe alubazu muzilongezyo zya Bwami oobo, akuti mane babe balelinyina abapaizinyina a Jesu mu Bwami oobo!—Luka 22:28-30; Ciyubunuzyo 1:6; 5:10.
4. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, mbuti makamu-makamu mbwaakaatambula “makani mabotu aa-Bwami,” aboobo bakabetekwa buti?
4 Nokuba kuti makamu-makamu aabantu akaamvwa aaya “makani mabotu aa-Bwami,” mbasyoonto buyo ibakaasyoma. Cimwi cakapa kuti kube boobu nkuti ibasololi bazikombelo “[bakabu]jalila bwami bwakujulu kubusyu bwabantu.” “[Baka]citola cijuzyo caluzibo” kwiinda muziyiisyo zyabo zyakubeja. Akaambo kakuti bunji bwabantu bakamukaka Jesu kuti talinguwe Mesiya alimwi talinguwe Mwami munanike wa Bwami bwa Leza, Jesu wakabaambila kuti: “Bwami bwa-Leza buzoonyanzigwa kulindinywe, buzoopegwa musyobo umbi uuzyala micelo yabo.”—Matayo 4:23; 21:43; 23:13; Luka 11:52.
5. Mbuti bunji bwabaabo bakamvwa zikozyanyo zya Jesu mbubakatondezya kuti bakamvwa, pele teebakaswiilila?
5 Ciindi cimwi naakali kuyiisya nkamu mpati, mbuli cilengwa cakwe Jesu wakabelesya mulongo wazikozyanyo kuti aisunke nkamu alimwi asalulule baabo bakali kubulanga buyo caatala-tala Bwami. Icikozyanyo cakusaanguna cakali kujatikizya sikuminza walo wakaminza mbuto mumisyobo yone yavwu. Misyobo yotatwe yakusaanguna teeyakali mibotu kukukomezya zisyango pe, ccita wamamanino iwakali “[wa]vu ibotu” nguwakazyala micelo mibotu. Kumamanino aacikozyanyo eeci cifwiifwi kwakali kukulwaizya kwakuti: “Uujisi matwi aswiilile.” (Matayo 13:1-9) Bunji bwabaabo bakaliko bakamumvwa, pele ‘teebakamuswiilila.’ Teebakabwene mpindu iiliyoonse, naa teebakabwene mbocinga cagwasya ikuziba mbuli mbuto ziminzigwa mumasena aaindene-indene mbozikozya Bwami bwakujulu. Bakapiluka kuminzi yabo kuyoozumanana buumi bwabo bwabuzubaa buzuba, ambweni kabayaabuyeeya kuti zikozyanyo zya Jesu zyakali buyo zyaano, zibotu izilaa lulayo. Ino bakaindwa kaka kubaa luzibo lunji alimwi bakabula coolwe cakubaa lubazu ndobakapedwe akaambo kakuti mumyoyo bakanyina amakani!
6. Nkaambo nzi kuteelela makani “aasisidwe aa-Bwami bwakujulu” ncokwakapedwe buyo basiciiya ba Jesu?
6 Jesu wakaambila basiciiya bakwe ategwa: “Inywe mwapegwa kuziba aasisidwe aa-Bwami bwakujulu, balo tabapegwi pe.” Kazubulula cakaamba Isaya wakayungizya akuti: “Nkaambo myoyo yabantu aba yanenesya, nkabela matwi aabo taamvwisyi, nkabela meso aabo baafwinya, kuti bataboni ameso aabo, akutaswiilila amatwi aabo, akutamvwisya mumyoyo yabo, kuti batasanduki, kuti nzoobaponye. Pele inywe meso aanu ali acoolwe, nkaambo alabona, aalo matwi aanu, nkaambo alamvwa.”—Matayo 13:10-16; Marko 4:11-13.
“Kumvwisya” Ncobwaamba Bwami
7. Nkaambo nzi ncecili cintu cipati “kumvwisya” Bwami?
7 Jesu wakaligama buya kulyaamba penzi. Lyakali kujatikizya “kumvwisya” mulumbe wa Bwami. Kumbali basiciiya bakwe wakabaambila kuti: “Lino amuswiilile cikozyano camuminzi. Muntu umwi aumwi amvwe makani aa-Bwami akutamvwisya, elyo ulasika mubi, ulamunyanzya cakaminzwa mumoyo wakwe.” Wakazumanana akupandulula kuti misyobo yone yavwu yakali kwiiminina misyobo yiindene yamyoyo mwalo “makani aa-Bwami” mwaaminzigwa.—Matayo 13:18-23; Luka 8:9-15.
8. Ncinzi cakakasya “mbuto” yakaminzigwa mumisyobo mitaanzi yotatwe yavwu kuti izyale micelo?
8 “[I]mbuto” yakaminzigwa mumasena oonse aya yakali mbotu, pesi butebuzi bwakayeeme amusyobo wavwu. Ikuti vwu lyamoyo lyaba mbuli nzila yiindwa-indwa, iisindaidwe amilimo minji iitali yamu magwalo, inga camuubila-ubila ooyo uumvwa mulumbe wa Bwami kuti alitamizye kubula ciindi ca Bwami. Eeyo mbuto yayambaalilwa inga tiikookatazya kusimpula niitanabaa miyanda. Ino kuti mbuto eyo yaminzigwa mumoyo uukozya vwu lyalubwe-lubwe? Yalo mbuto inga yamena, pele inga cakatazya kuti isimpe miyanda ansi aali mbolezi akutegwa ijatilile. Ooyo muntu inga camuyumina kuzumanana kuba mubelesi wa Leza uumvwa, ikapati muciindi cakupenzegwa loko, aboobo inga wawa. Alimwi kuti ivwu lyamoyo kalizwide kulibilika kubaanga mamvwa naa kulombozya buvwubi bwalubono, inga mbuto eyo ya Bwami iifwulukide yapatila mumamvwa. Muziimo eezi zyotatwe izifwini kuba mubuumi, taaku micelo ya Bwami iinga yazyalwa pe.
9. Nkaambo nzi mbuto yakaminzigwa muvwu bbotu nciyakakonzya kuzyala micelo mibotu?
9 Ino mbuti yalo mbuto ya Bwami iiminzigwa muvwu bbotu? Jesu wakaingula ategwa: “Alimwi oyo iwakaminzwa muvu ibotu nguwenya uuswiilila makani akumvwisya, nguwe uuzyala micelo. Umwi ulazyala mwaanda, umwi makumi aali musanu alimwi, umwi makumi otatwe.” (Matayo 13:23) Kwiinda “[mu]kumvwisya” Bwami, inga wazyala micelo mibotu kutobela aimwi mbuli ciimo cayo.
Kuteelela Kulaletelezya Amukuli
10. (a) Ino Jesu wakatondezya buti kuti “kumvwisya” Bwami kuleta zilongezyo alimwi mmukuli? (b) Sena mulimo wakucita bantu kuti babe basiciiya, Jesu wakautuma buyo kuli basiciiya bamumwaanda wamyaka wakusaanguna?
10 Amane kupa zikozyanyo zimbi zili cisambomwi kupandulula mbazu ziindene-indene zya Bwami, Jesu wakababuzya basiciiya bakwe ategwa: “Sa mwamvwisya makani aya oonse?” Nobakaingula kuti “Ii,” wakati: “Mulembi umwi aumwi uuba sikwiiya mu-Bwami bwakujulu ulikozyene amwiniŋanda uugwisya muciyobwedo cakwe zintu zipya azintu zikulukulu.” Kuyiisya akufwundisya ikwaabapa Jesu kwakali kuzoobayaka basiciiya bakwe kuti babe Banakristo basimide balo bakali kuzoogwisya zyakulya zibotu zyakumuuya zitamani ‘muziyobwedo’ zyabo. Bunji bwazeezi kazijatikizya Bwami bwa Leza. Jesu wakacisalazya kwaamba kuti “kumvwisya” Bwami kuzoobaletela zilongezyo alimwi mane akubapa mukuli. Wakalailila ategwa: “Nkaambo kaako kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, . . . alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila. Amulange, ndaba anywe mazuba oonse nikuba kusikila kumamanino aaciindi.”—Matayo 13:51, 52; 28:19, 20.
11. Ciindi 1914 noyakasika, nzintu nzi zyakacitika izijatikizya Bwami?
11 Mbuli bwakasyomezegwa, Jesu wazumanana kubaa mbabo basiciiya bakwe beni-beni myaanda yoonse eyi yamyaka kusikila mane sunu. Mumazuba aya aamamanino, buce-buce wabagwasya kuteelela, alimwi wabapa mukuli wakubelesya mumuni wakasimpe uuyaabuyungizigwa. (Luka 19:11-15, 26) Mu 1914, kwakatalika kucitika zintu zijatikizya Bwami cakufwambaana-fwambaana alimwi munzila iilibonya. Mumwaka ooyo teekwakacitika buyo “[ku]tumbuka” kwa Bwami bwakali kulangilwa kwaciindi cilamfwu, pele “mamanino aaciindi” akatalika. (Ciyubunuzyo 11:15; 12:5, 10; Daniele 7:13, 14, 27) Banakristo beni-beni kabapampula caamba zeezyo zili mukucitika, babeleka mulimo wakukambauka akuyiisya Bwami iwiinda yoonse yalinacitwa kuzwa kaindi. Jesu wakacaambilizya eeci kati: “Nkabela aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.”—Matayo 24:14.
12. (a) Ninzi cazwa mubumboni bwasunu bwa Bwami ibuteene kule loko? (b) Munyika eeyi iidooneka, nintenda nzi iiyoogwa ku Banakristo?
12 Oobu bumboni bupati bujatikizya Bwami bulisikide mumanyika aainda ku 230. Basiciiya basika ku 5,000,000 baluujisi kale kutola lubazu mumulimo ooyo, alimwi kucili abambi baciyobololwa. Kuti tweezyanya mweelwe wabasiciiya ayooyo wabantu bakkala munyika ibali 5,600,000,000, kulalibonya kuti mbweena mbuli kuciindi ca Jesu, bunji bwabantu tabali “[mu]kumvwisya” Bwami pe. Ibanji balasampaula mbuli mbokwakasinsimwa kuti: “Ino kuli kuli kuboola kwakwe ukwakasyomezegwa?” (2 Petro 3:3, 4) Iciyoosya kulindiswe to Banakristo ncakuti twabona boobu mbobaide kuliibide, ibadooneka, akuyandisya lubono inga twacinca mbotululanga lubazu ndotujisi lujatikizya Bwami. Oobu mbotuzingulukidwe bantu banyika eeyi, tulakonzya kutalika kwiiya mizeezo yabo imwi amicito. Ma! Ncintu cipati kapati kuti “[twabu]mvwisya” Bwami bwa Leza akukakatila kulimbubo.
Kulingula Ciimo Cesu Kumakani aa Bwami
13. Kumakani aamulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami, mbuti mbotunga twalisunka kubona naa ‘tulamvwa’ cabupampu?
13 Jesu eeci ciindi cakutebula ncotukkede wakacaamba boobu: “Mwana a-Muntu uzootuma baangelo bakwe kuti bazoobunge zintu zyoonse zyamu-Bwami bwakwe zilebya, abalo bacita ziteelede . . . Lino baluleme bazoobala mbuli izuba mu-Bwami bwawisaabo. Uujisi matwi aswiilile.” (Matayo 13:41, 43) Sena mulazumanana ‘kuswiilila’ akusungwaala kumvwa malailile aakukambauka Bwami akupa bantu kuti babe basiciiya? Kamuyeeyede kuti, “oyo iwakaminzwa muvu ibotu” ‘wakaswiilila makani akumvwisya’ aboobo wakazyala micelo mibotu.—Matayo 13:23.
14. Ciindi malailile naapegwa, mbuti mbotutondezya kuti tuli “[mu]kumvwisya” lulayo lupegwa?
14 Ciindi notuliyiisya tobeni akujanika kumiswaangano ya Bunakristo, tweelede ‘kubika myoyo yesu kukumvwisya makani.’ (Tusimpi 2:1-4) Ciindi nokupegwa lulayo lujatikizya kulilemeka, kusama, nyimbo, akulikondelezya, tweelede kululekela kuti lutunjile mumoyo akutupa kuti tutole ntaamu zyeelede ikucinca. Mutabi nomuliyunga, kutamizya zimbi, naa kukakilwa munzila imbi kutola ntaamu. Kuti Bwami kacili cintu cini-cini mubuumi bwesu, tuyoopona kweelana azyeelelo zyambubo akusungwaala kubwaambilizya kubantu bambi. Jesu wakati: “Takuli kuti boonse bandiita kuti Mwami, Mwami’ bayoonjila mubwami bwakujulu pe, ccita buyo ooyo uucita nzyayanda Taata uuli kujulu.”—Mateyo 7:21-23 Ci.
15. Nkaambo nzi ncecili cintu cipati ‘kusaanguna kuyandaula Bwami abululami bwambubo’?
15 Imuntu ulifwini kulibilika zyakulya ziyandika, zyakusama alimwi amayusilo, pesi Jesu wakati: “Pele amusaangune kuyandaula Bwami bwa-Leza abululami bwakwe, elyo zintu ezi zyoonse mulaziyungizizigwa azyalo.” (Matayo 6:33, 34) Kukulibikkila zyeelede ambele, amusaangune Bwami mubuumi bwenu. Amubuubye-ubye buumi bwenu, kamukkomenye kubaa ziyandika. Inga kwaba kufwubaala kuti buumi bwesu twabuzuzya twakucita-cita atwakujana-jana izitali azintu ziyandika, ambweni katulicenga kuti kucita boobu kuli buyo kabotu, kayi eezi zintu lwazyo tazili zintu zibi. Nokuba kuti aayo anooli mmasimpe, ino inga kujana zintu eezi zitayandiki akuzibelesya inga kwatyani kukuliyiisya kwesu, kukujanika kwesu kumiswaangano ya Banakristo, akukutola lubazu mukukambauka? Jesu wakaamba kuti Bwami buli mbuli musambazi umwi wakajana “ingale yomwe injandisi loko, [amane] wakainka, wakaulisya zyoonse nzyaakajisi, wiiula.” (Matayo 13:45, 46) Mbombubo obu atuswe mbotweelede kubulanga Bwami bwa Leza. Tweelede kwiiya Paulo, kutali Dema walo iwakafwutatila mulimo “nkaambo kakuyanda zintu zyaansi ano.”—2 Timoteo 4:10, 18; Matayo 19:23, 24; Ba-Filipi 3:7, 8, 13, 14; 1 Timoteo 6:9, 10, 17-19.
“Bataluleme Tabakonzyi Kuyoovuba Bwami bwa-Leza”
16. Ino “kumvwisya” Bwami bwa Leza kuyootugwasya buti kutantamuka kutalilemeka?
16 Ciindi mbungano yaku Korinto niyakalekelede kutalilemeka, Paulo wakabagama buya kubaambila ategwa: “Ma! Sa tamuzi kuti bataluleme tabakonzyi kuyoovuba Bwami bwa-Leza? Mutalyeeni pe. Nibaba basibwaamu nibaba basikukomba mituni nibaba basimamambe nibaba batete kuzibi nibaba baalumi boona baaluminyina nibaba babbi nibaba basikulikumbuzya nibaba bakolwi nibaba basimatusi nibaba basilunyanzyo tabakooyoovuba Bwami bwa-Leza.” (1 Ba-Korinto 6:9, 10) Kuti katuli “[mu]kumvwisya” Bwami bwa Leza, taaku notuya kulicenga kuti Jehova unookulekelede kutalilemeka kwamusyobo umwi kufwumbwa kuti katubwene kuti tujisi bubi mumulimo wa Bunakristo. Busofwaazi tabweelede nokuba kwaambwa akati kesu pe. (Ba-Efeso 5:3-5) Sena mubwene kuyeeya kumwi naa micito yanyika iiyaabubendelela kunjila mubuumi bwenu? Amwiigwisye mubuumi bwenu mpoona-mpoona! Ibwami bwabotesya, inga tabukooelela kusowa akaambo buyo kazintu zili boobu pe.—Marko 9:47.
17. Muunzila nzi kulemeka Bwami bwa Leza mokuleta kulifwiinsya akugwisya zilebyo?
17 Basiciiya ba Jesu bakabuzya ategwa: “Ino nguni mupati mu-Bwami bwakujulu?” Jesu wakaingula kwiinda mukwiimika mwana musyoonto akati kabo akwaamba kuti: “Ncobeni ndamwaambila kuti, Mwataakusanduka akuba mbuli twana, tamukooyoonjila pe mu-Bwami bwakujulu. Nkaambo kaako umwi aumwi uulibombya mbuli kana aka nguwenya uuzooba mupati mu-Bwami bwakujulu.” (Matayo 18:1-6) Ibalisumpula, ibatongooka, ibatakwe makani, abasotoka mulawo tabakabi mu Bwami bwa Leza, alimwi tabakabi abalelwa bambubo Bwami pe. Sena luyando lwenu lwabunyina, kulifwiinsya, akuyoowa kwenu kwabuna Leza, kulamupa kuti mukutantamuke kulebya bambi mukulilemeka kwenu? Naa ndiza muzumanana kuti mulicitile “zyenu” kutalanganya ambuubajatikizya bambi muzeezo ooyu?—Ba-Roma 14:13, 17.
18. Ncinzi ciyoocitika kubantu bamvwa ciindi Bwami bwa Leza bwaakucita kuti kuyanda Kwakwe kucitike “ansi ano mbubonya mbuli kujulu”?
18 Taata wesu uuli kujulu, Jehova ino-ino uyoozulizya kwiingula mupailo oyu usinizizye wakuti: “Abuze Bwami bwako, alucitwe luyando lwako, ansi ano mbubonya mbuli kujulu.” Ino-ino Imwami uulela Jesu Kristo, uyooboola mukuti uyookkala acuuno cakwe cabwami kuti abeteke, aandaanye “mbelele” a “mpongo.” Kuciindi eco cisalidwe, “mwami uzooambila abo bali kululyo lwakwe, kuti, Amuboole, inywe nomuyandwa kuli-Taata, amukone bwami mbumubambilidwe kuzwa kumalengelo aanyika.” Ibakulubazu lwampongo “aba bayoonjila mumapenzi aatamani, pele balulami bayoonjila mubuumi butamani.” (Matayo 6:10; 25:31-34, 46) “Mapenzi mapati” ayoogwisya bweende bwazintu bwakaindi abaabo boonse bakaka “kumvwisya” Bwami. Pesi mamiliyoni aabasikufwutuka “mapenzi mapati” azyuulu zyamamiliyoni aabayoobusigwa bayookona zilongezyo zya Bwami zitamani mu Paradaiso yanyika iipilusidwe. (Ciyubunuzyo 7:14) Ibwami nemfwulumende mpya yanyika, yalo iilelela kujulu. Iyoomanizya kucita makanze aa Jehova aajatikizya nyika abantu, kutegwa zina lyakwe lisalala lilemekwe. Sena oolo taluli lukono lweelede kubelekela, kuliimya zimwi, alimwi akulindilila? Oobu mbokweelede kuba “kumvwisya” Bwami kulindiswe!
Inga Mwaingula Buti?
◻ Ino Bwami bwa Leza ninzi?
◻ Nkaambo nzi bunji bwabaabo bakaswiilila Jesu ncobatakali “kumvwisya” Bwami?
◻ Mbuti “kumvwisya” Bwami mbokuleta zilongezyo alimwi amukuli?
◻ Kumakani aakukambauka, ncinzi citondezya naa tuli “[mu]kumvwisya” ncobwaamba Bwami?
◻ Mbuti mbotutondezya kwiinda mukulilemeka kwesu kuti tuli “[mu]kumvwisya” lulayo lupegwa?
[Cifwanikiso icili apeeji 13]
Basiciiya ba Jesu ‘bakabumvwisya’ Bwami akuzyala micelo mibotu