Amusungwaale Kukubala
“Sungwaala kukubala akukukambauka akukufundisya, mane ndisike.”—1 TIMOTEO 4:13.
1. Ino inga twagwasigwa buti akubala Bbaibbele?
JEHOVA LEZA wabapa bantu maanu mabotu aakukonzya kubala akulemba. Alimwi wapa Jwi lyakwe Bbaibbele kutegwa tuyiisigwe kabotu. (Isaya 30:20, 21) Kwiinda mukulibala, tulakonzya “kweenda” abasikale bakali kuyoowa Leza mbuli Abrahamu, Izaka, a Jakobo. Tulakonzya “kubabona” bamakaintu banaleza mbuli Sara, Rebeka, alimwi a muna Moabu uusyomeka Rute. Ee, tulakonzya “kumumvwa” Jesu Kristo kapa Mulumbe wakwe Waacilundu. Loonse olu lukkomano alimwi alwiiyo lupati lwa Mumagwalo Aasalala tulakonzya kulujana kuti katuli bantu bacizi kubala.
2. Ncinzi citondezya kuti Jesu abamaapostolo bakwe bakali cizi kubala kabotu?
2 Cakutadooneka, Jesu Kristo muntunsi wakalondokede wakali cizi kubala kapati, alimwi wakalaazi kapati Magwalo aa Cihebrayo. Aboobo ciindi naakasunkwa a Diabolosi, Jesu lyoonse wakali kwaazubulula, kati, “kulilembedwe.” (Matayo 4:4, 7, 10) Cimwi ciindi naakali mucikombelo ku Nazareta, wakabala kumbele lyabuleya alimwi akupandulula kuti eco cibeela ca Isaya cakazuzikizigwa mulinguwe. (Luka 4:16-21) Ino mbuti balo bamaaposotolo ba Jesu? Mumalembe aabo kanjikanji bakali kuzubulula Magwalo aa Cihebrayo. Nokuba kuti Petro a Johane bakali kulangwa kuti mbantu buyo ibatayiide kubeendelezi baci Juda akaambo kakuti teebakayiya muzikolo zipati zya Cihebrayo, magwalo aabo alasinizya kuti bakali cizi kubala akulemba. (Incito 4:13) Pele sena kuciziba kubala ncintu cipati biya?
“Uli Acoolwe Uubala”
3. Nkaambo nzi ncocili cipati kapati kubala Magwalo alimwi amabbuku aa Bunakristo?
3 Ikwiiya akutobela luzibo lwini-lwini lwamu Magwalo kulakonzya kujanya buumi butamani. (Johane 17:3) Aboobo Bakamboni ba Jehova balizi kuti kubala akwiiya Magwalo Aasalala alimwi amabbuku aa Bunakristo aapegwaa Leza kwiinda muciinga camuzike musyomesi uucenjede ca Banakristo bananike cilagwasya kapati. (Matayo 24:45-47) Kwiinda mukubala mabbuku aa Watch Tower aakalembelwa kuyiisya kubala akulemba, izyuulu-zyuulu zyabantu zyaiya kubala elyo zyakonzya kujana luzibo lwa Jwi lya Leza ilupa buumi.
4. (a) Nkaambo nzi lukkomano ncolunga lwaboola akaambo kakubala, kwiiya alimwi akutobela Jwi lya Leza? (b) Kumakani aakubala, ncinzi Paulo ncaakaambila Timoteo?
4 Kukkomana kulaboola kwiinda mukubala, kwiiya alimwi akutobela Jwi lya Leza. Nkaambo munzila eyi tulakonzya kumukkomanisya akumulemya Leza, ulatuleleka elyo tulakkomana. Jehova uyanda kuti babelesi bakwe kabakkomana. Aboobo wakalailila bapaizi kubalila bana Israyeli bansiku Mulawo wakwe. (Deuteronomo 31:9-12) Ciindi Ezara mulembi alimwi abamwi nobakali kubala Mulawo kubantu boonse ibakabungene mu Jerusalemu, Mulawo oyu wakali kuteelelwa kabotu, elyo kwakali “kusekelela loko.” (Nehemiya 8:6-8, 12) Kacili cainda ciindi eco, Paulo mwaapostolo Munakristo wakamwaambila Timoteo ngobakali kubeleka limwi kuti: “Sungwaala kukubala akukukambauka akukufundisya, mane ndisike” (1 Timoteo 4:13) Limwi Bbaibbele lyaamba kuti: “Sungwaala kukubalila buleya Magwalo.”—New International Version.
5. Ino bbuku lya Ciyubunuzyo 1:3 liswaanganya buti kukkomana akubala?
5 Ibbuku lya Ciyubunuzyo 1:3 litondezya kuti lukkomano lwesu lujatikizya kubala akutobela Jwi lya Leza. Litwaambila kuti: “Uli acoolwe uubala, abaabo baswiilila majwi aabusinsimi obuno, akubamba zintu ezyo zilembedwe mulimbubo, nkaambo ciindi cili afwaafwi.” Ee, tweelede kubala cakupozya alimwi akumvwa majwi aa Leza aabusinsimi aali mu Ciyubunuzyo alimwi aali mu Magwalo oonse. Imuntu uukkomana bwini nguulya uunga “ulakondelelwa Mulao wa-Jehova, amulao wakwe ulauyeeya lyoonse masiku asikati.” Ino ulajana nzi? “Zyoonse nzyacita ziyooba acoolwe.” (Intembauzyo 1:1-3) Aboobo akaambo kampindu izijanwa, mbunga ya Jehova ilailila muntu amuntu, mikwasyi alimwi abeenzuma kubala akwiiya Jwi lyakwe.
Amusungwaale Kuyeeya Alimwi Amuzinzibale
6. Ncinzi Joshua ncaakaambilwa kubala, alimwi eci cakagwasya buti?
6 Ino inga mwagwasigwa buti akubala Jwi lya Leza amabbuku aa Bunakristo? Mulakonzya kugwasigwa kuti mwatobela cakacita sikusyomeka wakali kuyoowa Leza Joshua musololi wabana Israyeli bansiku. Wakaambilwa kuti: “Eli ibbuku lyamulao talyeelede kutantamuka kumulomo wako, pe, uleelede kubika miyeeyo yako kulindilyo lyoonse buyo, isikati amasiku, kuti ubambe kabotu makani oonse aalembedwe mumo, nkaambo kucita obo nkokukonzya kubotya inzila yako akukuletela coolwe.” (Joshua 1:8) ‘Ikubika miyeeyo’ caamba kupozya majwi aniini-niini. Eci cigwasya kuyeeya, nkaambo cipa kuti majwi asitikile mumizeezo. Joshua wakeelede kubala Mulawo wa Leza “isikati amasiku” naa lyoonse. Eyo njeyakali njenzila ilikke yakuzwidilila alimwi akweendelezya milimo ya Leza mumaanu. Oku kubala Jwi lya Leza lyoonse kulakonzya kwamugwasya andinywe mbweena buyo.
7. Nkaambo nzi ncotuteelede kubindaana ciindi notubala Jwi lya Leza?
7 Muzeezo utabi wakuyanda kumanizya cibalo kufwambaana nomubala Jwi lya Leza. Kuti naa mwakanza kuti mubale Bbaibbele naa mabbuku amwi aa Bunakristo kwaciindi cili mbocibede, amubale cakukkalikila. Eci cilagwasya, ikapati kuti kamubala amuzeezo wakuyanda kuyeeya twaambo tupati-pati. Alimwi nomubala, kamuyeeyesya. Amwalangisye majwi aamulembi wa Bbaibbele. Amulibuzye kuti, ‘Ino aawa mulembi wakajisi muzeezo nzi? Ino inga ndaatobela buti makani aya?’
8. Nkaambo nzi ncocigwasya kuzinzibala notubala Magwalo?
8 Kamuzinzibala kuyeeya nomubala Magwalo Aasalala. Eci inga camugwasya kuyeeya makani amwi aamu Bbaibbele alimwi akutobela njiisyo zyamu Magwalo. Muciindi cakwaamba majwi aanga amufwisya nsoni, ikuyeeya Jwi lya Leza cakuzinzibala alimwi kuyeeya atwaambo tumwi tupati alimwi inga kwamugwasya kuti nzyomwaamba kazizwa mumoyo, elyo mulakonzya kubaingula kabotu aabo bayanda kuziba ncobeni. Mboobu mbokaamba kasimpi kabuleza ikakaambwa kwiinda mukumunikilwa: “Moyo wamululami ulayeeya kabotu mbweelede kuvuwa.”—Tusimpi 15:28.
Amukozyanisye Zintu Nzyomwayiya Anzyomwakaiya Kaindi
9, 10. Ino kubala kwanu Bbaibbele inga kwagwasya buti kwiinda mukukozyanisya twaambo tupya Twamumagwalo atwaambo ntomuzi kale?
9 Bunji bwa Banakristo balazumina kuti kuli ciindi nobatakamuzi kabotu Leza, Ijwi lyakwe alimwi amakanze aakwe. Pele sunu, aaba Banakristo bakambausi balakonzya kupandulula kuzwa kumalengelo ciindi naakabisya muntu, mulimo wacipaizyo ca Kristo, balakonzya kupandulula makani aakunyonyoonwa kwanyika mbyaabi, alimwi akutondezya mbuli bantu basyomeka mbobayakulongezegwa abuumi butamani muparadaiso aanyika. Eci cilakonzeka, ikapati akaambo kakuti aaba babelesi ba Jehova balikujana “luzibo lwa-Leza” kwiinda mukwiiya Bbaibbele amabbuku aa Bunakristo. (Tusimpi 2:1-5) Bucebuce, balikukozyanisya zintu nzyobakaiya azintu zipya nzyobaiya.
10 Ikukozyanisya makani mapya ngomwaiya mu Magwalo amakani ngomuzi kale cilagwasya alimwi ciletela mpindu. (Isaya 48:17) Nomwaiya milawo ya Bbaibbele, injiisyo, naaba makani aatazizilwe kabotu, amukozyanisye amakani ngomuzi kale. Amwaaswaanganye makani kuzintu nzyomwakaiya izijatikizya “majwi menimeni.” (2 Timoteo 1:13) Amuyandaule luzibo ilutimugwasye kuyumya cilongwe canu a Leza, icinga cabotya ciimo canu ca Bunakristo, naa icinga camugwasya kukambaukila beenzinyoko luzibo lwini-lwini ilwa mu Bbaibbele.
11. Ncinzi ncomukonzya kucita kuti naa mubala makani aajatikizya bukkale mu Bbaibbele? Amukozyanisye.
11 Nomubala makani amwi mu Bbaibbele aamba zyabukkale, amusole kubona njiisyo yaambwa. Amuzinzibale kuyeeya caambwa, alimwi musale nzila njomunga mwatola kuti naa mwali muciimo eco. Josefe mwana wa Jakobo wakazumanana kukaka kucita bumambe amukaintu wa Potifera, wakabuzya kuti: “Nkacite buti bubi bupati buli boobu akubisizya Leza?” (Matalikilo 39:7-9) Mumakani aya eetezya, kuli njiisyo mpati—kucita bwaamu ncinyonyoono kuli Leza. Mumizeezo mulakonzya mwaikozyanisya njiisyo eyi amajwi aambi aamu Jwi lya Leza alimwi luzibo olu lulakonzya kumugwasya kuti naa mwasunkwa kucita bubi buli boobu.—1 Ba-Korinto 6:9-11.
Amuzyeezyeezye Zintu Zyaambwa Mumagwalo
12. Nomubala makani aamu Bbaibbele, nkaambo nzi ncomweelede kweezeezya?
12 Kutegwa makani ngomubala asitikile mumizeezo yanu, amweezeezye icilimukucitika. Mumizeezo amububone busena, maanda, abantu. Amubamvwe kabayobeka. Amumvwe kununkilila kwacinkwa cijikwa mubondo. Kamweezeezya kuti mulizibwene zilacitika. Makani ngomubala alamunjila, nkaambo mulakonzya kuubona munzi wansiku, mulakonzya kutanta acilundu cilamfwu, kugambwa azintu zibotu zyakalengwa, naa kulikozyanisya abaalumi abakaintu ibakajisi lusyomo lupati.
13. Ino inga mwacipandulula buti cilembedwe ku Babetesi 7:19-22?
13 Atwaambe mubala ku Babetesi 7:19-22. Amweezeezye zicitika. Mubetesi Gideoni ankanka zyabaalumi basicamba ibali myaanda yotatwe bana Israyeli babungana kumagolelo aacilawo caba Midiyani. Yakkwana 10 koloko yamasiku, “ciindi caakati cakulindila masiku.” Basilumamba ba Midyani ibalindilila bazwaa kutumwa kuzibaka zyabo, alimwi eco ciindi kulasiya mbi kucilawo kulede basinkondonyina babana Israyeli. Amubone! Gideoni abantu bakwe bajisi myeembo. Balijisi ankomeki zipati zyamaanzi izivwumbide malampi ngobajisi kumaanza aabo aakulumwensi. Takanaba kaindi, inkamu zyotatwe zyabaalumi, aimwi nkamu kaijisi ibali mwaanda, zyalizya myeembo, akupwayaula nkomeki, zyaimika malampi mujulu akoongolola: “Ipanga lya-Jehova alya-Gideoni!” Mwalanga acilawo. Nkujana ba Midyani takuli nkokulubona kutija kumwi bayabuyobeka! Lino aabo bantu bali myaanda yotatwe bacilizya myeembo, Leza wabusya ipanga lyamuntu umwi aumwi kuti lyuume mweenzinyina. Ba Midyani batija, Jehova wabagwasya bana Israyeli kuzunda.
Ikwiiya Ziiyo Izigwasya
14. Ino caandaano 9 cabbuku lya Babetesi inga cabelesegwa buti kuyiisya mwana kuti kulibombya kulayandika?
14 Kuti katubala Jwi lya Leza tulakonzya kwiiya ziiyo zinji. Atwaambe muyanda kuyiisya bana banu kuti beelede kulibombya. Tacikatazyi kweezeezya akubona icakali kwaambwa mubusinsimi bwa Jotamu mwanaa Gideoni. Amutalikile ku Babetesi 9:8 kubala. “Cimwi ciindi” mbwaakaamba Jotamu, “misamu yoonse yakaya kuyoolinanikila mwami.” Misamu mbuli waolifa, mukuyu alimwi amusaansa yakakaka kulela. Pele walo musamu wakakoka uutakwe mpindu wakazumina kuba muleli. Nomwamana kubabalila bana makani aya, mulakonzya mwapandulula kuti eyi misamu mibotu yakali kwiiminina bantu beelela ibatakali kuyanda bwami bwakweendelezya bana Israyelinyina. Pele musamu wakakoka iwatakajisi mpindu kunze lyakubelesegwa mbuli nkuni, wakali kwiiminina bwami bwa Abimeleki sikulisumpula, mujayi iwakali kuyanda kweendelezya beenzinyina pele iwakazikufwa kuzuzikizya businsimi bwa Jotamu. (Babetesi caandaano 9) Nguni mwana uunga wayanda kuti akabe mbuli musamu wakakoka?
15. Ino bbuku lya Rute litondezya buti bupati bwakusyomeka?
15 Ibbuku lyamu Bbaibbele lya Rute lilatondezya mbocili cipati kusyomeka. Atwaambe nobanamukwasyi mulabanzaana kubala makani aya cakupozya alimwi musola kwaayeeya. Mwamubona Rute muna Moabu ulimukweenda uya ku Betelehemu abanyinazyala bamukamufwu, ba Naomi, elyo mwamumvwa Rute kaamba kuti: “Bantu bako bayooba bantu bangu, a-Leza wako uyooba Leza wangu.” (Rute 1:16) Rute mukutausi mulimubwene uzabuza musyule lyabasikutebula ubwezelela ntobasiya mumuunda wa Boazi. Mwamumvwa Boazi kaamba kuti: “basimunzima boonse balizi kuti uli mwanakazi uuzyalikene.” (Rute 3:11) Kuzwa waawo, Boazi wamukwata Rute. Kweelana acaamba mulawo walukwatano lwamuzyalwanyina, Rute wakamuzyalila mwana “Naomi” kuli Boazi. Rute waba kaapanyina wa Davida alimwi a Jesu Kristo. Munzila eyi wakatambula “coolwe.” Kunze lyaboobo aabo babala makani aya aamu Magwalo baiya ciiyo cigwasya icakuti: Amuzumanane kusyomeka kuli Jehova, muyoolelekwa kapati.—Rute 2:12; 4:17-22; Tusimpi 10:22; Matayo 1:1, 5, 6
16. Musunko nzi ngobakajisi ba Hebrayo botatwe, alimwi makani aya inga atugwasya buti?
16 Makani aaba Hebrayo bakali kwiitwa kuti Sadrake, Mesaki a Abedinego alakonzya kutugwasya kuti tuzumanane mukusyomeka kuli Leza nociba ciindi camasunko. Nomubala caandaano 3 ca Daniele amweezeezye cakali kucitika. Kuli cikozyanyo cangolida cilamfwu ciimvwi abusena bwa Dura aabungene beendelezi ba Babuloni. Mbobamvwa ziimbyo zyalila, boonse bavwundama akukomba cikozyanyo Mwami Nebukadinezara ncaakaimika. Naa atwaambe kuti boonse bacita obo kuleka ba Sadrake, Mesaki, alimwi a Abedinego. Mwami bamwaambila mulusinizyo, icabulemu kuti tabakonzyi kukomba baleza bakwe alimwi akukotamina cikozyanyo cangolida. Aaba basankwa ba Hebrayo bawaalilwa mubbila lyamulilo wakali kuyakisya. Ino ncinzi cacitika? Alange mukati, mwami wabona baalumi basicamba bone, “ciwa camuntu wane cili mbuli ciwa caumwi wabaleza.” (Daniele 3:25) Aaba ba Hebrayo botatwe bagwisigwa mubbila lyamulilo, mpawo Nebukadinezara walongezya Leza wabo. Cagwasya kapati kweezeezya makani aya. Ma! aya makani ayiisya ciiyo cipati cakusyomeka kuli Jehova notwasunkwa.
Mukwasyi Wanu Augwasigwe Akubala Bbaibbele
17. Cakukosaula-kosaula amwaambe zintu zimwi zigwasya zinga zyaiigwa amukwasyi wanu kwiinda mukubala Bbaibbele antoomwe.
17 Mukwasyi wanu ulakonzya wagwasigwa kapati kuti kamujana ciindi lyoonse cakubala Bbaibbele antoomwe. Kuzwa kubbuku lya Matalikilo, mulakonzya kuzibona zilenge alimwi akusondela mumunzi wamuntu wakusaanguna wa Paradaiso. Mulakonzya kulibonena bukkale bwabasikale ibakali kusyomeka alimwi amikwasyi yabo alimwi akubalangilila bana Israyeli kabazubuka Lwizi Lusalala anyika njumu. Mulakonzya mwamubona mulombe Davida mweembezi kajaya mubbabbani Goliati muna Filisti. Mukwasyi wanu ulakonzya kubona tempele lya Jehova lyaku Jerusalemu kaliyakwa, ulakonzya kubona kiinyonyoonwa kubana Babuloni alimwi ulakonzya kubona alimwi kiiyakululwa a Mweendelezi Zerubabele. Antoomwe abeembezi balibombya kumbali aa Betelehemu, mulakonzya kubamvwa bangelo kabaambilizya kuzyalwa kwa Jesu. Mulakonzya kwaamvwa makani aakubbapatizigwa kwakwe alimwi amulimo wakwe, mulakonzya mwamubona waaba buumi bwakwe bwabuntunsi kuti cibe cinunuzyo alimwi mulakonzya mwakkomana kumubona wabusigwa. Kuzwa waawo mulakonzya mweenda amwaapostolo Paulo alimwi akulangilila mbungano kazitalisigwa Ibunakristo mbobuyabumwaigwa. Mpoona mubbuku lya Ciyubunuzyo, mukwasyi wanu ulakonzya kukkomana azilengaano zyazintu zyakumbele nzyaakabona Johane, kubikkilizya a Bulelo bwa Kristo bwa Cuulu Camyaka.
18, 19. Malailile nzi aapegwa kumakani aakubala Bbaibbele kwamukwasyi?
18 Kuti naa mubala Bbaibbele amukwasyi cakupozya, amubale kabotu alimwi cabusungu. Ciindi nomubala zibeela zimwi zya Magwalo, umwi wanu—kuti kakukonzeka wisi—ulakonzya wabala makani aabupanduluzi. Bamwi banu balakonzya basobana zibeela zyabantu bamu Bbaibbele, amubale aumwi cibeela cakwe munzila yeelede.
19 Mwanoobala Bbaibbele antoomwe amukwasyi, mulajana kuti muyabuciziba kubala. Mulalangilwa kumuziba kabotu Leza, alimwi eci cilamupa kuti muswene munsi anguwe. Asafu wakaimba kuti: “Pele mebo, kulandibotela kuswena kuli-Leza; ndakasala Mwami Jehova, abe mayubilo aangu, kuti nduule milimo yako yoonse.” (Intembauzyo 73:28) Eci cilapa kuti mukwasyi wanu ube mbuli Musa “wakalibilamine mbuli sikubona yooyo uutabonwa,” Jehova Leza.—Ba-Hebrayo 11:27.
Kubala Mbokuswaangene Amulimo wa Bunakristo
20, 21. Ino mulimo wakukambauka ngotwakatumwa uswaangene buti akuciziba kubala?
20 Luyando lwakukomba “yooyo uutabonwa” lweelede kutupa kuti tusole kuba bantu bacizi kubala. Kuciziba kubala kulatugwasya kubelesya Jwi lya Leza kupa bukamboni. Kutugwasya kuzumanana mumulimo wa Bwami wakukambauka Jesu ngwaakatuma basikumutobela naakati: “Kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala, alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila.” (Matayo 28:19, 20; Incito 1:8) Kupa bukamboni ngomulimo mupati ngobajisi bantu ba Jehova, alimwi kuciziba kubala kutugwasya kuzuzikizya mulimo oyu.
21 Kutegwa mucizibe kubala alimwi akuba mwiiyi mubotu wa Jwi lya Leza, mweelede kusoleka canguzu. (Ba-Efeso 6:17) Aboobo ‘amusungwaale kukonda Leza, mbuli simulimo uutakwe cintu cimuusya insoni, uupandulula makani aalusinizyo mbukweelede.’ (2 Timoteo 2:15) Luzibo lwanu lwamakani aakasimpe aa mu Magwalo aluye ambele alimwi kutegwa muzumanane kuba Bakamboni ba Jehova amusungwaale kubala.
Ino Mulaingula Buti?
◻ Ino lukkomano luswaangene buti akubala Jwi lya Leza?
◻ Nkaambo nzi ncomweelede kuzinzibala kuyeeya zintu nzyomubala mu Bbaibbele?
◻ Nkaambo nzi ncomweelede kukozyanisya alimwi akweezeezya nomubala Magwalo?
◻ Nziiyo nzi nzyomunga mwaiya mukubala Bbaibbele?
◻ Nkaambo nzi ncomweelede kupozya kubala Bbaibbele amukwasyi, alimwi kubala kuswaangene buti amulimo wa Bunakristo?
[Zifwanikiso izili apeeji 12]
Nomubala Bbaibbele amukwasyi, amweezeezye mbuli kuti zintu nzyomubala mulizibwene zilacitika alimwi amuyeeye mpindu yazyo