LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w96 7/1 map. 9-14
  • Lulongezyo naa Lutuko—Izitondezyo Kulindiswe Sunu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Lulongezyo naa Lutuko—Izitondezyo Kulindiswe Sunu
  • Ngazi Yamulindizi—1996
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Kucenjezya Kukukomba Mituni
  • Kucenjezya Kubwaamu
  • Kucenjezya Kukulilauka Kwabuzangi
  • Kucenjezya Kukuŋuŋuna
  • Amwiiye Mube a Zilongezyo
  • Mutabi Basikuswiilila Buyo Ibaluba
    Ngazi Yamulindizi—2001
  • ‘Mutanootongooki’
    Ngazi Yamulindizi—2006
  • Lulongezyo naa Lutuko—Nkulisalila!
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • Amulibombye Akusyomeka Kubweendelezi Bwa Leza
    Ngazi Yamulindizi—2002
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1996
w96 7/1 map. 9-14

Lulongezyo naa Lutuko—Izitondezyo Kulindiswe Sunu

“Aya makani oonse akaba kulimbabo mbuli incenjezyo, akalembwa kuti acenjezye ndiswe nitusikilwa kumamanino aaciindi.”—1 BA-KORINTO 10:11.

1. Mbubonya muntu mbwalingula cibelesyo, nkulingula nzi nkotweelede kucita?

KIITALIBONYI kunsi lyabuyale bwapenti, inkalaye ilakonzya kutalika kulya cibelesyo cibambizidwe lubulo lwabutale. Cilakonzya kutola ciindi kuti nkalaye ilibonye aatala. Mbubonya, iciimo camoyo wamuntu anzyuulombozya zilakonzya kutalika kuzakala kakucili ciindi cilamfwu kuti zilete mapenzi aakatazya nokuba kulibonya kubantu bambi. Mbubonya mbotunga mubusongo twalingula cibelesyo kubona naa ciyaabubaa nkalaye, ikulingula myoyo yesu akubambulula kweelede ciindi aciindi kulakonzya kukwabilila bululami bwesu bwa Bunakristo. Munzila imbi inga caambwa kuti, tulakonzya kutambula zilongezyo zya Leza alimwi tulakonzya kutantamuka lutuko lwabuleza. Bamwi bayeeya kuti lulongezyo alutuko lwakaambilizigwa kuli Israyeli yansiku tazikwe mbozigwasya kulibaabo ibalaafwi kusika kumamanino aabweende bwazintu oobu. (Joshua 8:34, 35; Matayo 13:49, 50; 24:3) Pele takuli boobo pe. Tulakonzya kugwasyigwa kapati azikozyanyo zicenjezya izijatikizya Israyeli, mbuli mbozyaambwa ku 1 Ba-Korinto caandaano ca 10.

2. Ino 1 Ba-Korinto 10:5, 6 yaamba nzi kujatikizya zyakacitikila Israyeli munkanda?

2 Imwaapostolo Paulo ulabeezyanya bana Israyeli mbaakali kusolweda Musa a Banakristo mbasolweda Kristo. (1 Ba-Korinto 10:1-4) Nokuba kuti bantu ba Israyeli bakali kunookonzya kunjila mu Cisi Cisyomezyedwe, “banji akati kabo, Leza teewakabakondelwa pe, bakagwisigwa munkanda.” Aboobo Paulo wakaambila Banakristonyina kuti: “Lino aya makani atubeda incenjezyo, kuti tutabi mukususa kulombozya zintu zibi mbubakasusa balo.” (1 Ba-Korinto 10:5, 6) Izisusi naa kulombozya zibambilwa mumoyo, aboobo tweelede kumvwa zikozyanyo zicenjezya nzyaamba Paulo.

Kucenjezya Kukukomba Mituni

3. Mbuti bana Israyeli mbubakabisya kujatikizya moombe wangolida?

3 Ikucenjezya kwa Paulo kwakusaanguna nkwakuti: “Mutabi basikukomba mituni mbuli bamwi akati kabaabo, mbuli mbukulembedwe kuti, Bantu bakakala kuti balye akunywa, elyo bakabukila kusobana.” (1 Ba-Korinto 10:7) Ooku kucenjezya kujatikizya kupiluka kwabana Israyeli kunzila ina Egepita kwiinda mukubamba moombe wangolida wakukomba. (Kulonga caandaano 32) Siciiya Stefano wakacitondezya cini-cini cisiko capenzi eli naakati: “Pele bamatateesu tabakazumide kumuswiilila [Musa, mwiiminizi wa Leza], bakamukaka, myoyo yabo yakapiluka ku-Egepita, bakaambila Aroni kuti, Tucitile mizimo itusolwedele, nkaambo Musa oyo uwakatugwisya mucisi ca-Egepita, tatuzi na wakasikilwanzi. Kumazuba ayo bakacita cikozyanyo camoombe, bakapaila cikozyanyo eco, babotelwa amilimo yamaanza aabo.” (Incito 7:39-41) Amubone kuti “myoyo yabo” aaba bana Israyeli basweekede njiyakavwundikide zisusi zyakabasisya kukukomba mutuni. “Bakacita cikozyanyo camoombe, bakapaila cikozyanyo eco.” Kunze lyaboobo “ba[ka]botelwa amilimo yamaanza aabo.” Kwakali nyimbo, kwiimba, kuzyana, kulya, alimwi akunywa. Kulibonya buya kuti kukomba mutuni oku kwakali kunyomenezya akukondelezya.

4, 5. Micito nzi yamituni njotweelede kutantamuka?

4 Inyika ya Saatani—yalo yiimininwa aa Egepita—ikukomba buya kulikondelezya. (1 Johane 5:19; Ciyubunuzyo 11:8) Basizipekupeku, baimbi, abasizisobano, ibacita mituni kubikkilizya azizyano zyabo, nyimbo zyabo, alimwi amizeezo yabo iijatikizya mbokulikondelezyegwa. Ibanji bali kuyungwa kuti balitakate buya mukulikondelezya kumwi kabacilitaminina kukomba Jehova. Iciindi Munakristo nayandika kusinswa akaambo kakubisya, kanjikanji kujanika kuti icaubya-ubya ciimo cakwe cakumuuya nkunywa makoko, kuzyana, akulikondelezya munzila iilaa mbwiiguma-guma kukukomba mituni. (Kulonga 32:5, 6, 17, 18) Kumwi kulikondelezya kulagwasya alimwi kulaininizya. Pele sunu, inyimbo zinji zyanyika, ikuzyana, izipekupeku alimwi amavidiyo zibambilidwe kusofwaazya kulombozya zyanyama.

5 Banakristo beni-beni tabalilekeli kuyungwa kukomba mituni. (2 Ba-Korinto 6:16; 1 Johane 5:21) Mbubonya umwi aumwi wesu acenjele kutegwa atazibili kulikondelezya ikujatikizya mituni akulibikka muntenda yakusikilwa mapenzi aazwa mukugama kulibotezya munzila zyanyika. Kuti twalibombya kukuyunga kwanyika, ikulombozya zintu zibi aciimo citaluzi kulakonzya kutubendelela akukkalilila mumizeezo amumoyo. Kuti zyatalulamikwa, ezi zilakonzya limwi zyaakutupa ‘kugwisilwa munkanda’ yabweende obu bwa Saatani.

6. Nintaamu nzi ini-ini njotuyandika kutola kumakani aakulikondelezya?

6 Mbuli Musa kuciindi cakabambwa moombe wangolida, icini-cini ncaamba “muzike musyomesi uucenjede” nkuti: “Kufumbwa uuli kulubazu lwa-Jehova aboole kulindime.” Ikutola ntaamu zini-zini ikutondezya kuti tulabwiiminina canguzu ibukombi bwini-bwini kulakonzya kutufwutula. Imukowa wakwe Musa waba Levi wakafwambaana kutola ntaamu kugwisya basimuuya wamasampu. (Matayo 24:45-47; Kulonga 32:26-28) Aboobo amukulingule kabotu-kabotu kusala kwenu kwazyakulikondelezya, inyimbo, mavidiyo, azimwi-zimwi. Kuti kakuli mbozisofweede, amutole ntaamu kwiiminina Jehova. Kamuyeeme ali Leza cakusinizya, amucince nzyomusala zyakulikondelezya alimwi anyimbo, amunyonyoone zintu ezyo zijanika kuba zibyaabi munzila yakumuuya, mbubonya Musa mbwaakanyonyoona moombe wangolida.—Kulonga 32:20; Deuteronomo 9:21.

7. Mbuti mbotunga tuukwabilila moyo wacikozyanyo?

7 Mbuti mbotunga twakasya moyo kuzakala? Nkwiinda mukusungwaala kwiiya Jwi lya Leza, akulekela kasimpe kakwe kutunjila kumizeezo akumoyo. (Ba-Roma 12:1, 2) Aino tuleelede kujanika kumiswaangano ya Bunakristo lyoonse. (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Akwalo kujanika buyo kumiswaangano kulakonzya kukozyanya akupenta lubata lwankalaye kuluvwumba. Kulakonzya kutupa kumweka kwakaindi-indi, pele takulimaniizyi penzi lini-lini. Aboobo kwiinda mukulibambilila limwi, kuzinzibala, kusungwaala kutola lubazu mumiswaangano, tulakonzya kufwundumana kugwisya nkalaye iikonzya kujanika mutumpetu-mpetu twamoyo wesu wacikonzyanyo. Eci ciyootugwasya kukakatila ku Jwi lya Leza alimwi kuyootuyumya kuti twaakonzye masunko aalusyomo “akuba aciimo cizulide”—Jakobo 1:3, 4; Tusimpi 15:28.

Kucenjezya Kubwaamu

8-10. (a) Ino kwaambwa cikozyanyo nzi cakucenjezya ku 1 Ba-Korinto 10:8? (b) Mbuti majwi aa Jesu aajanika ku Matayo 5:27, 28 mbwaanga ateelelwa munzila iigwasya?

8 Mucikozyanyo ca Paulo citobela, tulalaigwa kuti: “Alimwi tutaciti bwaamu mbubakacita balo, lino kwakawa mubuzuba bomwe bantu bali zyuulu zili makumi obile azitatu akati kabo.”a (1 Ba-Korinto 10:8) Mwaapostolo awa wakali kwaamba ciindi bana Israyeli nobakakotamina baleza bakubeja “[a]kuvuula abana basimbi ba-Moabu.” (Myeelwe 25:1-9) Ibwaamu bulajazya! Ikulekela mizeezo iitaluzi akulombozya kuti zizumanane kuli mbuli kulekela “nkalaye” mumoyo. Jesu wakaamba kuti: “Mwakamvwa mbukwakaambwa kuti, Utaciti bumambi. Pele mebo ndamwaambila kuti umwi aumwi uulangilila mwanakazi cakumusukama [kumunyomenenwa, Ci] ulimucitide kale bumambi mumoyo wakwe.”—Matayo 5:27, 28.

9 Icinga cazwa ‘mukulangilila mwanakazi cakumusukama’ cilalibonya kuli ceeco cakacitikila bangelo balunyansyo ibakasofweede kumizeezo nolyatakaningasika Zambangulwe lyamumazubaa Nowa. (Matalikilo 6:1, 2) Alimwi amuyeeye kuti manyongwe amwi aakainda kumucisa Mwami Davida mubuumi bwakwe akatalisyigwa akuzumanana kulanga mukaintu munzila iitaluzi. (2 Samuele 11:1-4) Pesi walo mwaalumi uululeme Jobu iwakakwete ‘wakabika lukasyo ameso aakwe, elyo awalo musimbi taakamulanga pe,’ eelyo wakabutantamuka bwaamu alimwi wakalitondezya kuba mululami. (Jobu 31:1-3, 6-11) Meso alakonzya kweezegwa kuba mpulungwido zyamoyo. Alimwi mumoyo uusofweede momuzwa zintu zinji zibi.—Marko 7:20-23.

10 Kuti twaabelesya majwi aa Jesu, tatukalekeli mizeezo iitaluzi kwiinda mukweebelela zitondezyo zyazisapi, naa kwiinda mukuyeeya Munakristoma, mubelesima, naba muntu umbi munzila iitaluzi. Inkalaye tiigwisyigwi mulubulo akucumbwa buyo caatala-tala awo mpiibede. Aboobo mutiinyansyi pe mizeezo akulombozya kutaluzi mbuli kuti zinyina makani. Amutole ntaamu zini-zini ikuligwisya tumpenda oto. (Amweezyanye a Matayo 5:29, 30.) Paulo ulabakulwaizya Banakristonyina kuti: “Muleelede kufwidwa zizo zyanu zyaansi. Amuleke bwaamu abusofwaazi amujamuja azisusi zibi akulikumbuzya (ncintu comwe akukomba mituni). Nkikaambo kazintu ezi nkibuzida bukali bwa-Leza kubana batamvwi.” Ee, nkikaambo kazintu zili mbuli bwaamu, “nkibuzida bukali bwa-Leza.” Aboobo tuyandika “kufwidwa” zizyo zyamibili yesu kumakani aazintu ezi.—Ba-Kolose 3:5, 6.

Kucenjezya Kukulilauka Kwabuzangi

11, 12. (a) Ino nincenjezyo nzi iili ku 1 Ba-Korinto 10:9, alimwi kuluulwa cintu nzi cakacitika? (b) Mbuti kucenjezya kwa Paulo mbokweelede kutujatikizya?

11 Amane Paulo ulacenjezya ati: “Alimwi tutasunki Jehova mbubakamusunka bamwi babaabo, elyo bakalumwa kubazoka.” (1 Ba-Korinto 10:9) Nobakali kuyaabweenda munkanda kumbalaa munyinza wa Edomu, ibana Israyeli “bakakazyanya a-Leza a-Musa, bati, Nkaambonzi mwakatupozya kuzwa ku-Egepita kuti tufwe munkanda? Taakwe zilyo. Taakwe maanzi. Atupepelefwa otu myoyo yesu yatucimwa.” (Myeelwe 21:4, 5) Amuyeeye buyo! Aabo bana Israyeli “bakakazyanya a-Leza,” icipo cakwe kabacaamba kuti cabacima!

12 Kwiinda mukulilauka kwabo, ibana Israyeli bakali kusunka kukkazika moyo kwa Jehova. Teebakalekwa buyo kabatasubulwi pe, nkaambo Jehova wakatuma bazoka balaa buyoka bubi akati kabo, aboobo banji bakafwa kulumwa nzoka. Nobakamana kweempwa bantu Musa wakabalombela, elyo mpenzyo eyo yakamana. (Myeelwe 21:6-9) Mmasimpe icakacitika awa ceelede kuba cicenjezyo kulindiswe kuti tutatondezyi muuya wabuzangi, iwakulilauka, ikapati kuli Leza akububambe bwakwe bwateokrasi.

Kucenjezya Kukuŋuŋuna

13. Ino 1 Ba-Korinto 10:10 itucenjezya nzi, alimwi mbuzangi nzi Paulo mbwaakali kuyeeya?

13 Kaamba cikozyanyo cakwe camamanino icijatikizya bana Israyeli munkanda, Paulo wakalemba ategwa: “Alimwi mutatongauki mbuli mbubakatongauka bamwi babaabo, bakanyonyoonwa kuli-Sikunyonyoona.” (1 Ba-Korinto 10:10) Kwakabuka buzangi ciindi Kora, Datani, Abiramu, alimwi abeenzinyina nobakacita zintu munzila iiteendelani ateokrasi akuzumbauzya bweendelezi bwa Musa alimwi a Aroni. (Myeelwe 16:1-3) Nobakamana kunyonyoonwa abo bazangi, ibana Israyeli bakatalika kutongooka. Bakacita obu nkaambo bakatalika kuyeeya kuti kunyonyoonwa kwabazangi teekwakaluleme. Myeelwe 16:41 yaamba kuti: “Lino buce, imbungano yoonse yaba-Israyeli yakatongaukila Musa a-Aroni, bati, Mwajaya bantu ba-Jehova.” Akaambo kakutongooka nzila njobwakacitwa bululami aciindi awo, ibana Israyeli bali 14,700 bakaloba akaambo kacuumo cakatumwa a Leza.—Myeelwe 16:49.

14, 15. (a) Ino ncibi nzi cimwi “basikasampusampu” ibakasobelela kunjila mumbungano ncobakajisi? (b) Ncinzi cinga cayiigwa kumakani aaluulwa kujatikizya Kora?

14 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., “basikasampusampu” ibakabendelela kunjila mumbungano ya Bunakristo bakajanika kuba bamayi babeji alimwi basikutongooka. Aaba baalumi bakali “balaubaansya bwami akusampaula malemu,” nkokwaamba kuti baalumi bananike kuciindeeco ibakapedwe mikuli yakuba balangizi bakumuuya kumbungano. Ikwaamba zyabaaba basiluleyo banyansya Leza, siciiya Juda alimwi wakaamba kuti: “Aba bantu mbasyolausi, mbatongausi, abeenzegwa azisusi zyabo zibi.” (Juda 3, 4, 8, 16) Sunu bamwi bantu baba batongausi nkaambo balekela ciimo cisofwaazya munzila yakumuuya kuti cisyuuke mumyoyo yabo. Kanjikanji bagama kulanga kutalondoka kwabaabo bali muzyuuno zyabulangizi mumbungano akutalika kubatongooka. Ikuŋuŋuna akutongooka kwabo mane kubasisya nkobasampula mabbuku aa ‘muzike musyomesi.’

15 Cili kabotu ikubuzya mibuzyo iisinizizye kujatikizya makani aamu Magwalo. Pele ino kuti twabaa ciimo citagwasyi icilibonya mumibandi yakunyansya akati kabalongwe mbotumvwana limwi? Inga cagwasya ikulibuzya kuti, ‘Ino eci cilangilwa kuleta nzi? Sena inga tacikooinda kubota ikuleka kutongooka akupailila busongo?’ (Jakobo 1:5-8; Juda 17-21) Kora abasikumuvwuninina, balo ibakazangila bweendelezi bwa Musa a Aroni, balakonzya kuti bakalisyomede kapati kuti inzila njobakali kuzilanga zintu yakaliluzi cakuti teebakalilangisya kubona makanze abo eni-eni. Nokuba boobo bakalilubide cakumaninina. Ncimwi buyo abalo bana Israyeli ibakatongooka kunyonyoonwa kwa Kora abazanginyina. Inga kwaba kusongwaala kaka kuti zitondezyo zili boobu zyatupa kulilangisya makanze esu, ikugwisya kuŋuŋuna amatongoosi, alimwi akulekela Jehova kuti atubambulule!—Intembauzyo 17:1-3.

Amwiiye Mube a Zilongezyo

16. Ino ncinzi cini-cini cikulwaizigwa ku 1 Ba-Korinto 10:11, 12?

16 Kwiinda mumuuya wa Leza, Paulo wakuumanizya mulongo oyu wamilumbe yakucenjezya kwiinda mukukulwaizya kwakuti: “Aya makani oonse akaba kulimbabo mbuli incenjezyo, akalembwa kuti acenjezye ndiswe nitusikilwa kumamanino aaciindi. Nkaambo kaako oyo uuyeeya kuti ndiimvwi kabotu acenjele kuti atawi.” (1 Ba-Korinto 10:11, 12) Tutakabi notuubya-ubya ciimo cesu mumbungano ya Bunakristo.

17. Kuti twalimvwa kubaa makanze aataluzi mumoyo, tweelede kucita nzi?

17 Mbubonya butale mbobufwini kuligwa nkalaye, aswebo toluzubo lwa Adamu sizibi twakasiilwa kapenda kakuyanda kubisya. (Matalikilo 8:21; Ba-Roma 5:12) Aboobo, tatweelede kutyompwa kuti twalimvwa kubaa makanze aataluzi mumoyo. Muciindi caboobo, atutole ntaamu zini-zini. Ciindi butale nobuungililwa muuwo uulaa mudumu naa ciindi nobubikkwa muciimo cileta nkalaye, bulafwambaana kuligwa. Tweelede kulisitilila tutaungililwi “muuwo” wanyika ya Saatani, walo uujisi zikondelezyo zisofweede, ikutalilemeka kunji, alimwi akunyongana kwakumizeezo.—Ba-Efeso 2:1, 2.

18. Ino Jehova wacita nzi kumakani aatumpenda twabantu?

18 Jehova wabapa bantu nzila zyakulwana tumpenda ntobazyalwa antuto. Wakapa Mwanaakwe simuzyalwa alikke kutegwa boonse ibalaa lusyomo mulinguwe bakakonzye kujana buumi butamani. (Johane 3:16) Kuti twautobela kabotu mukondo wa Jesu akutondezya bube bukozya bwa Kristo, tuyooba cilongezyo kubeenzuma. (1 Petro 2:21) Alimwi tuyootambula zilongezyo zya Leza, kutali lutuko.

19. Mbuti mbotunga twagwasyigwa akuyeeya zikozyanyo zyamu Magwalo?

19 Nokuba kuti sunu tulakonzya kubisya mbuli bana Israyeli bansiku, tulaa busolozi buzulide ibwamu Jwi lya Leza. Kuzwa mumapeeji aalyo, tulaiya mbuli Jehova mbwaakeendelezya bantunsi alimwi abube bwakwe ibutondezyegwa muli Jesu, “mbwali nguumwesya bulemu bwa-Leza, alimwi nguwenya ncecizibyo icizibya mbwabede Leza.” (Ba-Hebrayo 1:1-3; Johane 14:9, 10) Kwiinda mukupaila alimwi akwiiya Magwalo, tulakonzya kubaa “miyeeyo ya-Kristo.” (1 Ba-Korinto 2:16) Ciindi notuswaana masunko alimwi azintu zimwi zisunka lusyomo lwesu, tulakonzya kugwasyigwa mukuyeeya zikonzyanyo zyansiku izyamu Magwalo alimwi kapati icitondezyo ciinda ica Jesu Kristo. Kuti twacita obo, tatukayandiki kuzuzikizigwa kwalutuko lwa Leza. Muciindi caboobo, tuyoomukkomanisya Jehova kuciindi cino, alimwi akulongezegwa anguwe lyoonse alyoonse.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Amubone Ngazi Yamulindizi ya July 15, 1992 yacikuwa naa ya Chicewa, peeji 4.

Inga Mwaingula Buti?

◻ Mbuti mbotunga twabelesya lulayo lwa Paulo lwakuti tutakombi mituni?

◻ Ncinzi ncotweelede kucita ikumvwa kucenjezya kwamwaapostolo ikujatikizya bwaamu?

◻ Nkaambo nzi ncotweelede kutantamuka muuya wakulilauka alimwi wakutongooka?

◻ Mbuti mbotunga twatambula lulongezyo, kutali lutuko?

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Kuti katuyanda kulongezegwa a Leza, tweelede kwiitantamuka mituni

[Zifwanikiso izili apeeji 12]

Mbubonya nkalaye mbwiiyandika kugwisya, atutole ntaamu zini-zini kugwisya kulombozya kutaluzi mumyoyo yesu

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi