LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w96 7/1 map. 15-20
  • “Iŋanda Yakukombela Yamasi Oonse”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • “Iŋanda Yakukombela Yamasi Oonse”
  • Ngazi Yamulindizi—1996
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Busena Busalalisya
  • Busena Busalala
  • Lubuwa
  • Buzuba Bwakumanya Milandu
  • Itempele Lyakusaanguna Alyabili
  • Leza Wafwutatila Ŋanda Yakwe Yaansi
  • Amucikkomanine Coolwe Ncomujisi Cakukomba Jehova Mutempele Lyakwe Lyakumuuya
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2023
  • Itempele Pati lya Jehova Ilyakumuuya
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • “Zintu Ziyandisi” Zili Mukuzuzya Ŋanda Ya Jehova
    Ngazi Yamulindizi—2000
Ngazi Yamulindizi—1996
w96 7/1 map. 15-20

“Iŋanda Yakukombela Yamasi Oonse”

“Sa takulembedwe kuti, Iŋanda yangu inooambwa kuti niŋanda yakukombela yamasi oonse?”—MARKO 11:17.

1. Ino kukusaanguna ba Adamu a Eva bakayanzene buti a Leza?

ICIINDI ba Adamu a Eva nobakalengwa, bakaliyanzene kapati a Wisi wakujulu. Jehova Leza wakali kubazibya akubapandulwida makanze aakwe aajatikizya bantu. Ncobeni baleelede kuti bakali kunga kano kaindi bamutembaula kale Jehova akaambo kamilimo yakwe mipati iyakulenga. Naa ba Adamu a Eva bayandika busolozi kujatikizya mulimo wabo wakali kuza kumbele, iwakuba bawisi abanyina luzubo loonse lwabuntu, bakali kukonzya kumusikila Leza kufwumbwa kubusena nkobakabede mumunzi wabo wa Paradaiso. Teebakali kuyandika lugwasyo lwamupaizi mutempele.—Matalikilo 1:28.

2. Nkucinca nzi kwakacitika ba Adamu a Eva nobakabisya?

2 Zyakazoocinca zintu ciindi mungelo muzangi naakoongelezya Eva kuti ayeeye kuti inga wasumpuka kuti wakaka bulelo bwa Jehova mane kaamba akuti “uyooba mbuli Leza.” Aboobo Eva wakalya mucelo wacisamu ncaakakasizye Leza. Amane Saatani wakabelesya Eva kusunka mulumaakwe. Mukubula coolwe, Adamu wakamumvwida mukaintu wakwe, icakatondezya kuti kuyanzana amukaintu wakwe wakali kukulemeka kwiinda kuyanzana aa Leza. (Matalikilo 3:4-7) Icini-cini ncobakacita ba Adamu a Eva ncakuti bakasala Saatani kuba leza wabo.—Amweezyanye a 2 Ba-Korinto 4:4.

3. Ino kubisya kwaba Adamu a Eva kwakaleta bubi nzi?

3 Mukucita boobu, banabukwetene bakusaanguna teebakasowa buyo cilongwe cabo cibotu ncobakayanzene a Leza, pele bakasowa abulangizi bwakupona kusikila kutamani muparadaiso yaanyika. (Matalikilo 2:16, 17) Mibili yabo yabusizibi bucebuce yakacembaala mane limwi bafwa. Bana babo bakazyalwa muciimo eeci cabusizibi. Ibbaibbele lipandulula kuti: “Obo lufu mbulwakazida bantu boonse.”—Ba-Roma 5:12.

4. Mbulangizi nzi Leza mbwaakapa kubantu basizibi?

4 Kwakali kuyandika cimwi cintu cakuyanzanya bantu basizibi a Mulengi wabo uusalala. Ciindi naakali kusinganya ba Adamu a Eva, Leza wakapa bulangizi kubana babo ibakali kuza kumbele kwiinda mukusyomezya “lunyungu” lwalo ilwakali kuzoofwutula bantu kuzwa kumapenzi aakaletwa akuzanga kwa Saatani. (Matalikilo 3:15) Kuciindi cakumbele, Leza wakatondezya kuti Lunyungu lwacilongezyo lwakali kuzoosika kwiinda muli Abrahamu. (Matalikilo 22:18) Akaambo kamakanze aaya aaluyando, Leza wakasala baluzubo lwa Abrahamu, ibana Israyeli, kuti babe cisi cisale kulinguwe.

5. Nkaambo nzi ncotweelede kubikkila maanu kutupango-pango twacizuminano ca Mulawo wa Leza kubana Israyeli?

5 Mu 1513 B.C.E., Israyeli yakatangana cizuminano a Leza akuzumina kuti kiinoomumvwida milawo. Eeco cizuminano ca Mulawo beelede kucibikkika maanu boonse ibayanda kukomba Leza sunu nkaambo cakali kuyiisya zya Lunyungu lwakasyomezegwa. Paulo wakati cijisi “cifwanisyo buyo cacoolwe ciza.” (Ba-Hebrayo 10:1) Ciindi Paulo naakaamba kaambo aaka, wakali kubandika mulimo wabapaizi bana Israyeli kucikombelo, antela kutente lyakukombela. Lyakali kutegwa “intemple ya-Jehova” antela “ŋanda ya-Jehova.” (1 Samuele 1:9, 24) Kwiinda mukulanga-langa mulimo uusalala wakali kucitwa kuŋanda ya Jehova yaansi, tulakonzya kulumba kapati bubambe bwaluzyalo mwalo omo bantu sunu mobanga bayanzana a Leza.

Busena Busalalisya

6. Ino mu Busena Busalalisya mwakaimvwi nzi, alimwi mbuti kubawo kwa Leza mbukwakali kutondezegwa oomo?

6 “Sijulu lyamajulu takali mumaanda aacitwa amaanza,” mbolyaamba Bbaibbele. (Incito 7:48) Nokuba boobo, kubawo kwa Leza muŋanda yakwe yaansi kwakali kwiimininwa akkumbi mubusena bwamukati mwini-mwini ibwakali kutegwa Busena Busalalisya. (Levitiko 16:2) Kulibonya kuti kkumbi eli lyakali kumweka kapati, cakuti lyakali kumunikila Busena Busalala. (Levitiko 16:2) Lyakaimvwi atala lyakkabati lisalala ilyakali kwiitwa kuti “ibbokesi lyacizuminano,” lyalo lyakayumwide mabwe aakalembedwe milawo imwi Leza njaakapede Israyeli. Acivwunisyo ca Bbokesi kwakali bakerebimu bobile bangolida kabatandabikide mababa abo, bakali kwiiminina zilenge zyakumuuya zimwi zyalupati-pati mumbunga ya Leza yakujulu. Ikkumbi lyamaleele elyo lyamumuni lyakaimvwi atala lyacivwunisyo akati kabakerebimu. (Kulonga 25:22) Eeci cakali cikozyanyo buyo ciiminina Leza Singuzu Zyoonse walo uukkede acuuno cabwami atala lyankalaki yakujulu iijisigwi aabakerebimu bapona. (1 Makani 28:18) Eci cilatondezya Mwami Hezekiya ncaakapailila kuti: “O Jehova Leza wa-Israyeli nokede akati kabakerebimu.”—Isaya 37:16.

Busena Busalala

7. Nzibelesyo nzi zyakali mu Busena Busalala?

7 Ibusena bwabili bwamutente bwakali kutegwa Busena Busalala. Mukati kacibeela eci, kulumwensi lyamanjililo kwakaimvwi ciimikilo calampi icilaa mitabi iili ciloba, mpoona kululyo kwakali tafwule lyacinkwa camabonwabonwa. Kumbele kwini kwakali cipaililo kwalo kwakali kwiide kuungilila tununkilizyo twakali kutentwa. Cakabikkidwe kumbele lyacisitilizyo icakali kwaandaanya Busena Busalala a Busena Busalalisya.

8. Mmilimo nzi bapaizi njobakali kucita lyoonse mu Busena Busalala?

8 Lyoonse mafwumofwumo alimwi akumangolezya, kwakeelede kunjila mupaizi mutente ikuyootenta tununkilizyo atala lyacipaililo catununkilizyo. (Kulonga 30:7, 8) Mafwumofwumo, ooku kakupya tununkilizyo, imalampi alya aali ciloba aakajisi kuciimikilo camalampi akali kubikkwa umbi mungwimbwa. Kumangolezya malampi akali kusonswa kuti amunikile Busena Busalala. Sabata a Sabata mupaizi wakeelede kubikka zinkwa zili 12 atafwule lyacinkwa camabonwabonwa.—Levitiko 24:4-8.

Lubuwa

9. Ino cisambilo cakalaa mulimo nzi, alimwi nciiyo nzi ncotwiiya kulincico?

9 Itente lyakalijisi alubuwa, lwalo ilwakazingulukidwe lubaya lwazisitilizyo. Mulubuwa omu mwakali cisambilo mwalo bapaizi mobakali kusambila kumaanza akumatende nobatana kunjila mu Busena Busalala. Alimwi bakeelede kusamba nobatana kutuuzya zipaizyo acipaililo calo cakakkede mulubuwa. (Kulonga 30:18-21) Ooyu mulawo wakusalala nciyeekezyo cipati kubabelesi ba Leza mazubaano kuti beelede kusoleka kusalala kumubili, mukulilemeka, kumizeezo, alimwi akumuuya kutegwa bukombi bwabo butambulike kuli Leza. (2 Ba-Korinto 7:1) Nokwakainda ciindi ibazike bakutempele batali bana Israyeli mbabakali kutebba nkuni zyamulilo waacipaililo alimwi akuteka maanzi aamucisambilo.—Joshua 9:27.

10. Ino nzituuzyo nzi zimwi zyakali kucitwa acipaililo?

10 Lyoonse mafwumofwumo alimwi akumangolezya, kwakali kutentwa mugutu omwe acipaililo antoomwe acipaizyo cabusu alimwi acawaini. (Kulonga 29:38-41) Kwakali kupegwa azimbi zipaizyo mumazuba mapati. Zimwi ziindi kwakali kucitwa cipaizyo icigeme cinyonyoono cimwi cakwe muntu mwini. (Levitiko 5:5, 6) Kuziindi zimwi bana Israyeli bakali kukonzya kucita cipaizyo cakutontozya, calo ncobakali kukonzya kulida zibeela bapaizi ayooyo bakali kucituuzya. Eeci cakali citondezyo cakuti bantu basizibi bakali kukonzya kubaa luumuno a Leza, mane kabaabana buya anguwe cilyo, munzila yacikonzyanyo. Naba mweenzu uukkala mucisi wakali kukonzya kuba mukombi wa Jehova akuzumizigwa kupa zituuzyo zyakuliyandila kuŋanda Yakwe. Pesi bapaizi bakeelede buyo kuzumina zituuzyo zibotu kwiinda kutegwa bape Jehova bulemu bweelede. Ibusu bwakeelede kunantwa buya kutwigwa, alimwi banyama bakupaizya bakeelede kubula akampenda kalikoonse.—Levitiko 2:1; 22:18-20; Malaki 1:6-8.

11. (a) Ino bulowa bwabanyama bakali kupaizigwa bwakali kucitwa buti, alimwi eeci cakali kutondezya nzi? (b) Ino Leza ubulanga buti bulowa boonse bwabantu alimwi abwabanyama?

11 Bulowa bwazipaizyo ezi bwakali kuletwa kucipaililo. Eeci cakali ciyeekezyo kucisi kuti bakali basizibi akuti bakali kuyandika munununi walo ibulowa bwakwe bwakali kukonzya kwiimanizizya limwi milandu yabo akubafwutula kuzwa kulufwu. (Ba-Roma 7:24, 25; Ba-Galatiya 3:24; amweezyanye a Ba-Hebrayo 10:3.) Alimwi kubelesya bulowa munzila eyi yabukombi kwakali kuyeezya bana Israyeli kuti bulowa bwiiminina buumi akuti buumi mbubwa Leza. Kufwumbwa kubelesya bulowa munzila imbi lyoonse kwali kukasigwa a Leza.—Matalikilo 9:4; Levitiko 17:10-12; Incito 15:28, 29.

Buzuba Bwakumanya Milandu

12, 13. (a) Ino ninzi cakali kutegwa Buzuba Bwakumanya Milandu? (b) Natana kunjizya bulowa mu Busena Busalalisya, ncinzi mupaizi mupati ncaakeelede kucita?

12 Ciindi comwe mwakaa mwaka kwakali buzuba bwakali kutegwa Buzuba Bwakumanya Milandu, cisi coonse ca Israyeli, kubikkilizya abeenzu bakkala mucisi ibakali kukomba Jehova, bakeelede kulekezya milimo yoonse akuliimya kulya. (Levitiko 16:29, 30) Mubuzuba bupati oobu, cisi cakali kusalazigwa zibi zyaco munzila yacikozyanyo kutegwa mumwaka oyo uutobela ciyanzane a Leza muluumuno. Atweezeezye mbubwakabede akulanga-langa zimwi zipati zyakali kucitika.

13 Mupaizi mupati uli mulubuwa lwatente. Mbwasambide kale kucisambilo, lino wajaya mucende wacipaizyo. Bulowa bwamucende oyo bwatilwa mumutiba; bulabelesegwa munzila yaalubazu iyakumanya milandu yamukowa wabupaizi iwaba Levi. (Levitiko 16:4, 6, 11) Pele natanayaambele acipaizyo eco, kuli cimwi cintu nceelede kucita. Ulabweza tununkilizyo (kulalangilwa kuti wakali kutubikka muli conco mupati) alimwi akubweza makala aayaka mucitentelo ikuzwa acipaililo. Lino ngooyo wanjila mu Busena Busalala akweenda kutozya kucisitilizyo caku Busena Busalalisya. Kabotu-kabotu wainda acisitilizyo akuyooima kumbele lyabbokesi lyacizuminano. Amane, kakutakwe aumbi muntunsi uumweebelela, watila tununkilizyo amakala aayo ayaka, eelyo Busena Busalalisya bwazula busi bununkilila kabotu.—Levitiko 16:12, 13.

14. Nkaambo nzi mupaizi mupati ncaakeelede kunjila aabulowa bwabanyama bobile baindene mu Busena Busalalisya?

14 Lino Leza wayanda kuti afwide luzyalo akukombelezegwa munzila yacitondezyo. Akaambo nkakona aka, icivwunisyo ca Bbokesi cakali kutegwa “cuuno caluzyalo” naa “aakali kulekelelelwa zinyonyoono.” (Ba-Hebrayo 9:5, amubone amu Ci) Mupaizi mupati wazwa mu Busena Busalalisya, wabweza bulowa bwamucende, akupiluka alimwi mukati. Mbuli bulailila Mulawo, wakombola bulowa amunwe wakwe akubusansa ziindi zili ciloba kumbele lyacivwunisyo ca Bbokesi. (Levitiko 16:14) Amane boobo wapiluka mulubuwa akuyoojaya mpongo, yalo iili ncituuzyo cazinyonyoono “cabantu.” Bumwi bulowa bwampongo eyo wabuleta mu Busena Busalalisya akubucita mbubwena mbwaacitide bulowa bwamucende. (Levitiko 16:15) Kwakali kucitika aimbi milimo mu Buzuba Bwakumanya Milandu. Mucikozyanyo, mupaizi mupati wakeelede kubikka maanza akwe amutwe wampongo yabili akulyaamba alinguwe “milandu yoonse yabana ba-Israyeli.” Mpoona eyi mpongo kiipona yakali kubingilwa musyokwe kutegwa itolelezye milandu yacisi munzila yacitondezyo. Njenzila eyi njikwakali kucitwa mwakaa mwaka ikumanya “milandu yabapaizi ayabantu boonse bambungano.”—Levitiko 16:16, 21, 22, 33.

15. (a) Mbuti tempele lya Solomoni mbolyakakozyanya atente lyakukombela? (b) Ninzi ncolyaamba bbuku lya Ba-Hebrayo kujatikizya mulimo wabukombi wakali kucitwa koonse kutente akutempele?

15 Kwamyaka iili 486 yakusaanguna yaciindi bana Israyeli ncobakali bantu ba Leza, itente lilonzegwa mbobwakali busena bwakukombela Leza wabo, Jehova. Mpoona Solomoni muna Israyeli wakapegwa coolwe cakuyaka ŋanda yini-yini. Nokuba kuti eeli tempele lyakeelede kukomena akulondolwa kwiinda tente lyakukombela, buyake bwalo ibwakalaililwa a Leza bwakatobela nzila njeena yatente. Mbuli tente, alyalo cakali citondezyo buyo cabubambe bumbi bupati alimwi bwiinda kugwasya ibwacikombelo icinooli “cakayakwa a-Jehova, teecakayakwa kumaanza aabantu pe.”—Ba-Hebrayo 8:2, 5; 9:9, 11.

Itempele Lyakusaanguna Alyabili

16. (a) Nkulomba nzi kwaluyando Solomoni nkwaakacita ciindi naakali kwaaba tempele? (b) Mbuti Jehova mbwaakatondezya kuti wakuuzumina mupailo wa Solomoni?

16 Ciindi naakali kwaaba tempele eeli litaliboteli, Solomoni mumuuya wakabikkilizya akulomba ooku kwakuti: “Alakwe mweenzu uutali umwi wabantu bako ba-Israyeli, uuzwa kucisi cakule nkaambo kazina lyako idemu . . . , asika kukukomba kuŋanda okuno, koswiilila kumakalilo aako aakujulu, ukacite coonse mweenzu ncakukwiilila, kuti bantu boonse baansi bazibe izina lyako, bakulemeke mbubonya mbuli bantu bako ba-Israyeli mbubakulemeka, akuziba kuti iŋanda eyi njindayaka yaambwa muzina lyako.” (2 Makani 6:32, 33) Munzila iitazumbauzigwi pe, Leza wakatondezya kuti mupailo wa Solomoni wakwaabwa wuutambula. Kwakaloka bbalabala lyamulilo kuzwa kujulu lyalo lyakazootenta zipaizyo izyakali acipaililo, abwalo bulemu bwa Jehova bwakazuzya tempele.—2 Makani 7:1-3.

17. Ncinzi cakazoocitika kutempele lyakayakwa a Solomoni kumbele, alimwi nkaambo nzi?

17 Icintu cuusisya ncakuti, Israyeli yakazooleka kuyoowa Jehova munzila iigwasya. Muciindi bakalisofwaazya zina lyakwe lipati kwiinda mumicito yakutila bulowa, kukomba mituni, bumambi, koonana mubusazinyina, alimwi amukupenzya bamucaala, bamukabafwu, alimwi abamuzwakule. (Ezekiele 22:2, 3, 7, 11, 12, 26, 29) Nkakaambo kaako, mumwaka wa 607 B.C.E., Leza wakapa cisubulo camulandu oyo kwiinda mukuleta basikalumamba bana Babuloni kuzoonyonyoona tempele. Ibana Israyeli bakafwutuka bakatolwa buzike ku Babuloni.

18. Kutempele lyabili, ncoolwe nzi cakazoojuka kuli bamwi batali bana Israyeli baalumi ibakayandide kuzwa kumoyo kuti basumpule bukombi bwa Jehova?

18 Nokwakainda myaka iili 70, bama Juda basyeede ibakeempwa bakapiluka ku Jerusalemu alimwi bakapegwa coolwe cakuyakulula tempele lya Jehova. Kwakajanika kuti bapaizi ba Levi bakubelesya mutempele eli lyabili baceya. Aboobo ba Netinimu, ibakali bamunzubo zyabazike bamutempele batakali bana Israyeli, bakapegwa coolwe cakugwasyilizya munzila mpati muŋanda ya Leza. Pele kwiina nobakeelana pe abapaizi alimwi aba Levi.—Ezara 7:24; 8:17, 20.

19. Ino Leza wakapa cisyomezyo nzi kujatikizya tempele lyabili, alimwi mbuti aaya majwi mbwaakazuzikizigwa?

19 Kusaanguna kwakalibonyaanga tempele lyabili talikasoleli limwi kweelana alyaciindi. (Hagai 2:3) Pesi Jehova wakasyomezya ategwa: “Njoozungaanya zisi zyoonse, kuti zintu ziyandisi zyazisi zyoonse ziboole, elyo njoozuzya iŋanda eyi bulemu . . . Bulemu busyaalizi bwaŋanda eyi buyooba bupati kwiinda bwakutaanguna.” (Hagai 2:7, 9) Mbubonya bwakaamba majwi aya, itempele lyabili ncobeni lyakabaa bulemu bwiinda. Aciindi ncolyakakkala lyakaindi, eli lyakaindilizya myaka iili 164, alimwi lyakaswaigwa bantu bainda kule-kule loko basikuzookomba mulubuwa lwalyo. (Amweezyanye a Incito 2:5-11.) Kwakazootalika milimo yakubambulula mumazubaa Mwami Heroda, eelyo lubuwa lwalyo lwakakomezegwa. Mbolyakaimvwi antalisyo mpati yabbwe akuzingulukwa makkota eebeka, pe, kubulemu zyakeembela beelene atempele lyakusaanguna lyakayakwa a Solomoni. Lyakali kubikkilizya alubuwa lumbi lupati lwaanze ilwabantu banamasi ibakali kuyanda kukomba Jehova. Kwakali bbwe lyakali kwaandaanya Lubuwa olu Lwabanamasi alwamukati ilwakazumizidwe buyo kubana Israyeli.

20. (a) Mbulemu nzi bupati bwakacitikila tempele lyakayakululwa? (b) Ncinzi cakatondezya kuti bama Juda teebakali kulilanga bweelede tempele, alimwi akaambo kaboobo ncinzi Jesu ncaakacita?

20 Eeli tempele lyabili lyakazoobaa bulemu butalikomeneni ibwakubaa Mwanaa Leza, Jesu Kristo, kayiisya mukati mulubuwa lwalyo. Pele mbuli kutempele lyakusaanguna, bama Juda bunji bwabo teebakali kucilanga bweelede coolwe ncobakajisi cakuba basikubamba Ŋanda ya Leza. Nkujana nobaba basambazi babalekela kuti kabacita makwebo mu lubuwa Lwabamasi. Kunze lyaboobo, bantu bakali kuzumizigwa kwiinda nzila iikosola mutempele nobakali kuyumuna zintu mukati ka Jerusalemu. Kakucili mazuba one kuti afwe Jesu, itempele wakalisalazya micito yanyika iili boobu, kumwi kati: “Sa takulembedwe kuti, Iŋanda yangu inooambwa kuti niŋanda yakukombela yamasi oonse? Anu nywebo mwiicita kuti ibe ikoba lyababbi.”—Marko 11:15-17.

Leza Wafwutatila Ŋanda Yakwe Yaansi

21. Ncinzi Jesu ncaakatondezya kujatikizya tempele lyaku Jerusalemu?

21 Akaambo kamicito ya Jesu yabusicamba kukusumpula bukombi bwa Leza busalala, basololi babukombi bwaci Juda bakamukanza kumujaya. (Marko 11:18) Kazi kuti ino-ino ulajaigwa, Jesu wakati kubasololi babukombi bwaci Juda: “Iŋanda yanu yasyaala kulindinywe mbuli itongo.” (Matayo 23:37, 38) Munzila eyi wakatondezya kuti ino-ino Leza tacinooutambuli musyobo wabukombi wakali kucitwa kutempele lyacikozyanyo buyo ilyakali mu Jerusalemu. Tiicinooli “iŋanda yakukombela yamasi oonse.” Ciindi basiciiya bakwe nobakalumbaizya bulemu bwamayake aatempele kuli Jesu, walo wakati: “Sa tamuboni zintu ezi zyoonse? . . . Takukoozoosyaala okuno ibbwe niliba lyomwe atala alyeenzinyina litakoozoowaalwa ansi.”—Matayo 24:1, 2.

22. (a) Mbuti majwi aa Jesu aajatikizya tempele mbwaakazuzikizigwa? (b) Muciindi cakusiminizya bulangizi bwabo amunzi waansi, ncinzi Banakristo bakusaanguna ncobakayandaula?

22 Businsimi bwa Jesu bwakazuzikizigwa nokwakainda myaka iili 37 mumwaka wa 70 C.E., iciindi basikalumamba ba Roma nobakanyonyoona Jerusalemu atempele lyayo. Eeco cakaba cisinizyo cipati cakuti ncobeni Leza wakali wiifwutatila ŋanda yakwe yacikozyanyo. Jesu takwe naakaambilizya kuyakululwa limbi tempele mu Jerusalemu pe. Kujatikizya munzi uulya waansi, mwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo ba Hebrayo kuti: “tatukwe munzi wakukalilila, pe, tuciyandaula umbi munzi uuciza.” (Ba-Hebrayo 13:14) Banakristo bakaindi bakali kulangila kuba bana “Jerusalemu wakujulu”—yalo iili Mbwami bwa Leza ibubaanga munzi. (Ba-Hebrayo 12:22) Munzila eeyi, bukombi bwini-bwini bwa Jehova tabuciyeeme atempele liyakidwe buya anyika. Mucibalo cesu citobela, tuyoolanga-langa bubambe bwiinda awa Leza mbwabikkilide baabo boonse ibayanda kumukomba “mumuuya amubwini.”—Johane 4:21, 24.

Mibuzyo Yakwiindulula

◻ Nkuyanzana kuli buti a Leza ba Adamu a Eva nkobakasowa?

◻ Nkaambo nzi makani aajatikizya tente ncotweelede kwaabikkila maanu?

◻ Ncinzi ncotwiiya kumicito yamulubuwa lwatente?

◻ Nkaambo nzi Leza ncaakalekela tempele lyakwe kuti linyonyoonwe?

[Zifwanikiso izili apeeji 17]

Itempele Lyakayakwa a Heroda

1. Busena Busalalisya

2. Busena Busalala

3. Cipaililo Cazipaizyo Zitentwa

4. Cisambilo

5. Lubuwa Lwabapaizi

6. Lubuwa lwa Israyeli

7. Lubuwa Lwabamakaintu

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi