Kupa Lugwasyo Muciindi Zintu Nozinyonyooka
KUSOLA-SOLA kwa muntu mukupa lugwasyo muciindi cantenda, masimpe kuleelede kulumbaizigwa. Bunji bwa maprogilamu aalugwasyo agwasya mukuyakulula maanda, kuswaanganya mikwasyi, alimwi kunze lyaboobo, alafutula maumi.
Ciindi ntenda noyacitika, Bakamboni ba Jehova balalubelesya kabotu lugwasyo luliloonse ndobapegwa kwiinda mumaprogilamu aapa lugwasyo, alimwi balalumba kapati. Aciindi ncicona, balijisi mukuli wamu Magwalo wa ‘kucita milimo mibotu . . . kwaambisya kulibaabo baciinga cabo calusyomo.’ (Ba-Galatiya 6:10) Inzya, Bakamboni balimvwa mbuli kuti mbanabokwabo akulangana mbuli “mukwasyi.” Nkakaambo kaako baitana kuti “mukwesu” alimwi a “mucizi.”—Amweezyanisye Marko 3:31-35; Filimona 1, 2.
Aboobo kuti ntenda yajatikizya cilawo mobakkala, ibaalu akati ka Bakamboni ba Jehova balasoleka kapati kuzyiba kooko simbungano omwe-omwe nkwabede antoomwe aziyandika akulibambila kupa lugwasyo lweelede. Amulange mbuli mbucakali masimpe eci mu Accra, Ghana; San Angelo, U.S.A.; alimwi aku Kobe, mu Japan.
Accra—“Nkana ka Zambangulwe lya Nowa”
Imvula yakatalika kuwa ciindi kacitandila kusika a 11 koloko imasiku, alimwi yakawa cakutayozya kwamaoola aali mbwaabede. “Yakali kuwa kapati cakuti mukwasyi wangu woonse wakaalilwa koona,” wakaamba John Twumasi, umwi wa Bakamboni ba Jehova mu Accra. Ipepa litegwa Daily Graphic lyakati “nkana ka Zambangulwe lya Nowa.” “Twakasola kubweza zintu zipati-pati kuti tutole muŋanda yaatala kumweenzuma,” wakazumanana John, “pele notwakajula mulyango wakooko kwiindwa, meenda akapoomokela mukati.”
Basikucenjezya buleya bakacenjezya bantu kuti batije, pele bunji bwabo bakeenkela kumwi kabayoowa kuti inga babbidwa kuti iŋanda yacaala kakunyina muntu nokuba kuti kuzwide buyo meenda. Ibamwi teebakakonzya kutija nokuba kuti bakali kuyanda. “Imebo a Baama teetwakali kukonzya kujula mulyango kuti tuzwe,” wakaamba musimbi wazina lya Paulina. “Maanzi akali kuyaabuvwula, aboobo twakaimikila azisamu akujatilila asomo lyaciluli. Kusikila mane kiitandila kukkwana 5 koloko mafumofumo, nobakazyootuvwuna beenzuma.”
Mbokwakabeda buyo kabotu, Bakamboni ba Jehova bakatalika kukutauka. Mucizi Munakristo wazina lya Beatrice upandulula kuti: “Ibaalu mumbungano bakali kutuyandaula kusikila mane bazyootujana kuŋanda ya Kamboni mweenzuma, nkotwakayuside. Nokwakainda mazuba buyo otatwe kuzwa lyacilobe eci, ibaalu abana-bana bamumbungano bakabungana kutegwa batugwasye kukokolola mankanda aakali mukati muŋanda yesu aanze. Iba Watch Tower Society bakatupa nsipa, misamu yatuzunda, penti, mamatilesi, mapai, milembo, azisani zyabana. Ibakwesu bakali kututumizyila zyakulya kwamazuba aali mbwaabede. Ma! ndakanyandwa kapati.”
John Twumasi, iwaambwa kusaanguna, upandulula kuti: “Ndakaambila mbotukkala limwi kuti iba Sosaiti besu bakatutumizyila nsipa zyakucapya amisamu yatuzunda iikonzya kukkwana kusalazya iŋanda yoonse. Ibantu mbotukkala limwi batandila ku 40 bakagwasya mukusalazya oku. Izimwi nsipa ndakapa beenzuma, kubikkilizya amwaalumi walo uuli ngo mupaizi wacikombelo cabusena obu. Mbotubeleka limwi mukutaziba bakali kuyeeya kuti Bakamboni ba Jehova batondezya buyo luyando kubantu babo.”
Ibakwesu abacizi ba Bunakristo bakalumba kapati lugwasyo lwaluyando ndobakapegwa. Imukwesu Twumasi ulamanizya akwaamba kuti: “Nokuba kuti zintu nzyondakasowekelwa mucilobe nzyamali manji kwiinda nzyondakapegwa, mebo antoomwe amukwasyi wangu tulimvwa kuti akaambo kalugwasyo olu ilugambya kuzwa ku Sosaiti twavwuba kapati kwiinda zyoonse zyotwakasowekelwa.”
San Angelo—“Cakalimvwisya Mbuli Kuti Nyika Iyanda Kumana”
Imyuwo iyakasinya mu San Angelo mu May 28, 1995, yakazyula zisamu, akutyola zisamu zyamalaiti, akuusya ntambo izijisi magesi mumigwagwa. Imyuwo iibalika makilomita aali 160 mu woola lyomwe yakaunga akunyonyoona maanda mobabelekela banamaleya. Imaanda aainda ku 20,000 akaba mumudima. Mpoona kwakaboola civwula mabwe. Iba National Weather Service bakacipandulula kuti cakali cipati kweelana ‘amaŋoŋo icivwula mabwe eco’ mpoona caba mbuli ‘mawi’ mpoona kumamanino limwi caba mbuli ‘maabo.’ Ikuvwuuma kwayo kwakali kusinka matwi. Umwi simunzi wakati: “Cakalimvwisya mbuli kuti nyika iyanda kumana.”
Mpoona yakaumuna, kumane boobo kwakaumuna guwo. Ibantu bakatalika kuzwa mumaanda abo aakazakede asyoonto-syoonto kuti balange zyakanyonyooka. Izisamu izyakacaala kaziimvwi zyakanyina matu. Imaanda aayo akacaala kaaimvwi akaboneka kubaanga aindwa kambizi. Mumasena amwi civwula mabwe cakalundana kusika kumita yomwe atala lyanyika. Izyuulu–zyuulu zyampulungwido zyamaanda amyoota zyakapwaika muguwo eli, cakuti kwakali kumweka-mweka buyo tupaanzi-paanzi twamagilazi twakavwelene acivwula mabwe cakavwumbide nyika. Umwi mukaintu wakati: “Nindakasika kuŋanda ndakakkala buyo mumoota wangu mubusena mouyobwedwa akutalika kulila. Izintu zyakanyonyooka kapati cakuti cakandinyandya kapati.”
Itubunga itupa lugwasyo antoomwe azibbadela bakafwambaana kupa lugwasyo mbuli mali, izintu zyakuyasya maanda, kusengulwa, kubikka alulayo. Icakalumbaizigwa kapati ncakuti, bunji bwabantu nokuba kuti abalo bakajatikizigwa muguwo eli bakagwasya beenzinyina kusikila mpobeela.
Imbungano zya Bakamboni ba Jehova zyakatola ntaamu azyalo. Aubrey Conner imwaalu mu San Angelo, upandulula kuti: “Mbolyakamanina buyo guwo eli, twakazulana kwiinda mukubelesya luwaile. Twakagwasyanya kubikkilizyaa mbotukkala limwi batali Bakamboni mukubambulula mpulungwido, kubikka mapulasitiki atala aziluli, akukwabilila maanda mbuli mbotwakali kukonzya. Mpoonya twakalemba bantu boonse bamumbungano ibakamwailwa maanda abo. Maanda aatandila ku mwaanda akali kuyandika kubambulula, pele zibelesyo nzyotwakali kupegwa teezyakali kkwene pe. Aboobo twakaula zimwi zibelesyo akulibambila kubeleka. Bakamboni ibali 1,000 bakalisungula kuti bagwasye, batandila ku 250 kumamanino aansondo. Bakali kuzwa mumasena aakulaale ikulampa makilomita aali 740. Boonse bakabeleka canguzu, kanjikanji muciimo cipya amweelwe wa 100 degree. Naba mucizi wamyaka 70 wakali kubeleka andiswe lyoonse kumamanino aansondo, kugwisya buyo nsondo yomwe nkaambo nensondo nitwakali kubambulula ŋanda yakwe. Alimwi nsondo njiyona eyi wakatanta aciluli cakwe mwini kuti agwasye mukubambulula!
“Kanjikanji twakamvwa twaambo kuzwa kuli basikulangilila mbuli kakuti, ‘Sena inga taciboti kuti zikombelo zimwi azyalo zyacita obu kubantu bazyo?’ Mbotukkala limwi munsi–munsi bakanyandwa kubona kabunga kabasikulisungula ibali 10 naa 12 (kubikkilizya abacizi), mafwumofuwumo muli Bwasanu kuŋanda ya Kamboninyina, kabalibambide kubambulula nakuba kuyakila limwi ciluli coonse kakunyina kubbadelesya. Muziindi zinji ncito yakali kumana biyo kumamanino aansondo yomwe. Izimwi ziindi sikuyaka uutali umwi wesu wakali kunga wasakana kale mumulimo wakubikka ciluli ciindi nkamu yabagwasyi besu noyasika kuŋanda imwi njibakabambene. Twakali kunga twamwaya akuyakulula ciluli, kusalazya alubuwa walo ababelesi bakwe kabatanamana cabo. Mpaawo zimwi ziindi baima kubeleka batweebela!”
Imukwesu Conner ulamanizya akwaamba kuti: “Toonse tunakuciyeeya ciindi eci ncotwakakkomana antoomwe. Twazyibana mukubonana munzila ziindene-indene kwiinda mukutondezyegwa akutondezya luyando lwabunyina mbuli mbocitanabede. Tulimvwa kuti ooyu mmukozyanyo buyo wambuli mbokutikabe munyika ya Leza mpya, ciindi bakwesu abacizi nobazyoogwasya umwi aumwi nkaambo bayandisya masimpe kucita obo.”—2 Petro 3:13.
Kobe—“Tongo Lyazisamu, Izibeela Zyabwaanda, Amitunta Yabantu”
Ibantu ibakkala mu Kobe bakeelede kukkala kabalibambilide. Masimpe mu September 1 lyoonse balalibambila mubuzuba butegwa Disaster Prevention Day. Basicikolo bacita ziiyo zyamuzuzumo wanyika, basikalumamba baiya mbuli mbobakonzya kufutula bantu kwiinda mukubelesya ndeke zyacipakapaka, nkabela ibacibeela cilanga zyamililo balaleta mincini iibelesegwa ciindi camuzuzumo wanyika, ibalisungula balabusoleka busongo bwabo bwakulifutula kwiinda mukunjila mubbokesi ilinyaanyaala akuzungaana kapati, mbuli ciindi nokuli muzuzumo wanyika. Pele nozyakacitika ncobeni mu January 17, 1995, koonse kulibambila ooku taakwe nokwakagwasya. Makumi-makumi aazyuulu zyaziluli zyakavwumbauka—eci tiicainabwenwe mukulibambila kwabo. Izitima zyakasandamuka; imigwagwa mipati yakaandauka; amipaipi yameenda ayabusi yakasweka, imaanda akadilika citaambiki. Imagazini iitegwa Time yakabupandulula busena boonse obu kuti “tongo lyazisamu, izibeela zyabwaanda, amitunta yabantu.”
Mpoona kwakavwutuka mulilo. Imaanda akapya kumwi bazimi bamililo bakanyongana akubula kwakwiinda akaambo kakuvula kwamyoota. Aabo ibakacikonzya kuyoosika kwakali mulilo bakajana meenda taakwe nkaambo mipaipi yameenda mudolopo eli yakali nyonyookede. “Buzuba butaanzi kwakanyina kukkalikana,” mbwaakaamba mweendelezi umwi. “Nsinayoowede boobu mubuumi bwangu pe, ikubona bantu banji bobuya kabapida mumaanda cakutayokolwa. Akulibonena biya kuti kwakanyina ncindakali kukonzya kucita.”
Kwakajanika kuti ibantu ibali 5,000 bakafwa, alimwi maanda aatandila ku 50,000 akanyonyooka kapati. Mu Kobe kwakali buyo cibeela catatu camweelwe wacakulya iwakali kuyandika. Kutegwa bajane meenda bamwi bakatalika kuteekezya meenda aatombe aakali kuzwa kumapaipi aakadonkoka. Bunji bwabantu aaba ibakabula minzi bakatijaanina kuzibaka zyakukkala, bamwi muli mbabo bakaabana zyakulya, ikwaabila muntu omwe-omwe tupunga tusyoonto kapati abuzuba. Nzala yakanjila kufwaambaana. Imwaalumi umwi wakatongooka kuti, “Ibeendelezi taakwe ncobacita, kuti tuzumanane kulindila mbabo tulamana kufwa kunzala.”
Imbungano zya Bakamboni ba Jehova mu Kobe amumasena aali afwaafwi mpoona-mpoona zyakalibambila. Simweenzya ndeke yacipakapaka iwakalibonena mulimo wabo wakaamba kuti: “Mubuzuba bwamuzuzumo ndakaunka kubusena bwantenda eyi akuyookkala mvwiki yomwe. Nindakasika acilabba cimwi, nkujana zyoonse zyakali nyongene. Kwakanyina mulimo iwakali kucitwa iwakugwasya. Pele Bakamboni ba Jehova balikke mbibakafwambaanina kubusena obu, kuyoocita zyoonse izyakali kuyandika.”
Masimpe kwakali ncito mpati iyakali kuyandika kucitwa. Kwakajanika kuti Maanda aa Bwami aali kkumi taakali kweelela kubelesegwa, alimwi Bakamboni bainda ku 430 bakanyina maanda. Kuyungizya awa, imaanda aali 1,206 mobakali kukkala akali kuyandika kubambululwa. Kunze lyaboobo, imikwasyi ya Bakamboni ibali 15 ibakafwa muntenda eyi bakali kuyandika kapati luumbulizyo.
Bakamboni ibali 1,000 kuzwa kumasena aandene-andeene mucisi eci bakalisungula aciindi cabo kuzyoogwasya mumulimo oyu wakubambulula. “Nitwakabelekela amaanda aabasikwiiya Bbaibbele ibataninga bbapatizigwa,” mbwaakabona umwi mukwesu, “lyoonse twakali kubuzigwa kuti, ‘Eezi zyoonse tulazibbadela mali ongaye?’ Mpoona nitwakabaambila kuti imulimo ooyu wakali kucitwa ambungano, bakatulumba akuti, ‘Ma! Nzyotwakali kwiiya lino zyaba masimpe.’”
Ibanji bakakukkomanina kubinda kwa Bakamboni amukupa lugwasyo luzwide muciindi cantenda. “Ndakabotelwa kapati mumoyo,” mbwaakaamba simweenzya ndeke iwaambwa kusaanguna. “Mwiitana kuti ‘Mukwesu’ a ‘Mucizi.’ Ndalangilila mbomugwasyanya; nobantu nywebo ncobeni muli mukwasyi.”
Bakamboni ilwabo beni ncobeni bakaiya ziiyo zipati kuzwa kumuzuzumo. Umwi mucizi wakaamba kuti: “Ndakali kuyeeya kuti imbunga mbwiiyaabukomena akwalo kuyeeyelana kunakuyabuyuma.” Pele wakacinca muzeezo akaambo kakubambwa kabotu caluyando. “Ndazyiba lino kuti Jehova ulatulanganya, kutali biyo mbuli mbungano pele muntu omwe-omwe.” Nokuba boobo, lugwasyo lutamani kuntenda nkoluli kumbele.
Lugwasyo Lutamani Ino-ino!
Bakamboni ba Jehova balangila ciindi buumi a buponi bwa muntu nobutayootyokezegwi limbi antenda kumbele. Munyika ya Leza mpya, bantu bayooiisigwa kweendelana acilawo canyika. Ibantu mbobayabwiileka micito mibi, banooli kabotu kuntenda zijatikizya zilengwaleza.
Kunze lyaboobo Jehova Leza—Imulengi wazilengwaleza zyoonse—uyoosinizya kubona kuti mukwasyi wakwe wabantu azilenge zyaanyika tabaciyoonyonganisigwi limbi amicito yazilengwaleza. Mpoona inyika iyooba ncobeni paradaiso. (Isaya 65:17, 21, 23; Luka 23:43) Ibusinsimi bwaku Ciyubunuzyo 21:4 buyoozuzikizigwa cabulemu: “Uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo, takukooyooba limbi lufu, nikuba kuomoka nikuba kulila nikuba kuciswa, nkaambo zintu zyakale zyamaninina.”
[Cifwanikiso icili apeeji 5]
Beatrice Jones (kulumwensyi) utondezya mbuli mbubakatungana mulongo kabajatene maanza kutegwa bazabuke meenda aacilobe
[Cifwanikiso icili apeeji 6]
Mulimo wakugwasya noyakamana myuwo