Ciindi Nokucitika Ntenda Zijatikizya Zilengwaleza
Accra, Ghana, July 4, 1995: Imvula mpati kapati kwiinda ili yoonse mumyaka 60 yakawa akucita cilobe cibi kapati. Ibantu bali 200,000 bakasweekelwa zintu zyabo zyoonse, ibali 500,000 bakasweekelwa maanda abo, nkabela ibali 22 mbibakafwa.
San Angelo, Texas, U.S.A., May 28, 1995: Iguwo a acivwula mabwe zyakasinya mudolopo eli imukkala bantu bali 90,000 akunyonyoona zintu zyamweelwe wamali aayezyegwa kusika ku $120 miliyoni (U.S.)
Kobe, Japan, January 17, 1995: Inyika yakazuzuma kwamasekondi biyo aali 20 akujaya zyuulu–zyuulu zyabantu, ibali kkumi lyacuulu mbibakalicisa, nkabela myaanda-myaanda bakacaala kabanyina kwakukkala.
TUPONA muciindi cinga caitwa kuti nciindi ca ntenda. Lipooti yaba United Nations itondezya kuti muciindi cilampa myaka ili 30 kuzwa mu 1963 kusika mu 92, mweelwe wabantu bakafwa akulicisa naa ibakaingaizigwa antenda wakali kuyaambele amweelwe wa 6 pasenti mumwaka uuli woonse. Ibukkale bubyaabi obu bwakapa kuti ba UN myaka yamuma 1990 bayiite kuti “Ikkumi Lyamyaka Lyakucesyegwa Kwantenda Zijatikizya Zilengwaleza Akati Kamasi.”
Aino nguzu zyacilengwaleza—atwaambe mbuli guwo, kwaanduka kwamalundu, naa muzuzumo wanyika teesi lyoonse nozileta ntenda. Myaanda-myaanda zilacitika mwaka amwaka kakunyina kucisa bantu. Pele ciindi kunyonyooka kupati ikujatikizya buumi alubono nokwacitika, kuleelela kwiitwa kuti ntenda.
Ikuyaambele kwantenda izijatikizya zilengwaleza kuboneka kuti kunyina mbokunga kweelebwa. Ibbuku litegwa Natural Disasters—Acts of God or Acts of man? lyaamba kuti: “Ibantu bali mukucinca cilawo cabo ikucicaazya aatuba kuntenda zimwi elyo mbobacita boobo kwaba kuliyanika aatuba kuzintu izinyonyoona ezyo.” Ibbuku eli lipa mukozyanyo uujatikizya ciimo eci kuti: “Imuzuzumo musyoonto wanyika mumunzi wamaanda aacinjilane-njilane aayasyidwe ncelwa zyabulongo uuli amungenyu wamulundu inga yaba ntenda kuti twalanga kufwa akupenga kwabantu. Pele sena eyi ntenda yacitika akaambo kakuzuzuma kwanyika naa akaambo kakuti bantu bakkala mumaanda aamusyobo oyu aayakidwe abusena bubi?”
Kuli basikwiiya Bbaibbele nkokali akamwi kaambo ncokutakankamanisyi kuyaambele kwantenda zijatikizya zilengwaleza. Munsi–munsi myaka 2,000 iyainda, Jesu Kristo wakasinsima kuti “kumamanino aaciindi’’ akati kazintu zimwi, anikujisi citondezyo “[ca]nzala amizuzumo yanyika mumasena aansininsini.” (Matayo 24: 3, 6-8) Ndilyonya Bbaibbele lyakasinsima kuti “kumazuba aakumamanino” bantu bayooba basikuliyanda, basimuyanda mali, basimantumbwaambwa, alimwi batayandi bubotu.a (2 Timoteo 3:1-5) Ootu tumpenda kanjikanji tupa kuti muntu acite micito iinyonyoona cilawo cakwe calo icipa kuti bantu bacaale atuba kuntenda zyacilengwaleza. Intenda izicitwa abantu azyalo zilaboola kuzwa mubuleya bunyina luyando mwalo banamunji mobalijana.
Inyika yesu mbwiiyabuzula abantu, micito ya bantu mbwiiyabucesya kapati bukwabilizi bwabo, ilubono lwanyika mboluyabunyonyoonwa, intenda zinakuyaambele mukupenzya bantu. Kuli buyumuyumu mukwaabila lugwasyo kuli basintenda, mbubona mbokuzyootondezegwa mucibalo citobela.
Bupanduluzi buyungizidwe
a Kuti kamuyanda aamwi makani aamba zyacitondezyo camazuba aamamanino, amulange Bbuku litegwa Luzibo Lutola Kubuumi Butamani, mapeeji 98-107, iyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 3]
Atala: Information Services Department, Ghana; kululyo: San Angelo Standard-Times
[Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 2]
COVER: Maxie Roberts/Courtesy of THE STATE