LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w96 12/1 map. 20-25
  • Nobazyali Amukkomane Abana Banu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Nobazyali Amukkomane Abana Banu
  • Ngazi Yamulindizi—1996
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Kubelesya Kapati Majwi aa Jehova
  • Kuyiisya Kuzwa Kubuvwanda
  • Kwiida “Amaanzi” Lyoonse
  • Kukwabilila Bana Baniini
  • Kulaya Caluyando
  • Nimpindu Yeelede Kubelekela
  • Amumuyiisye Mwana Wanu Kuzwa Kubuvwanda
    Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi
  • Nobazyali—amuyiisye Bana Banu Caluyando
    Ngazi Yamulindizi—2007
  • Ikuyaka Mukwasyi Muyumu Munzila Yakumuuya
    Ngazi Yamulindizi—2001
  • Bana Besu —Ndukono Lubotu
    Ngazi Yamulindizi—2005
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1996
w96 12/1 map. 20-25

Nobazyali Amukkomane Abana Banu

“Uso abanyoko basekelele.”—TUSIMPI 23:25.

1. Ncinzi cinga capa kuti bazyali bajane lukkomano mubana babo?

INO cilakondelezya kubona kasamu nkokakomena akuba musamu mupati mubotu weebeka alimwi uupa cimvwule—ikapati kuti kamuli ndinywe mwakausyanga akuukomezya! Mbubonya buyo abazyali mbobakkomana kuti naa bana babo babakomezya baba babelesi ba Leza basimide, eci cileendelana ancokaamba kasimpi kamu Bbaibbele kuti: “Wisi mululami ulasekelela loko; uuzyala musongo ulajana kukondwa mulinguwe. Uso abanyoko basekelele; iwakakuzyala akondwe.”—Tusimpi 23:24, 25.

2, 3. (a) Mbuti bazyali mbobanga batantamuka mapenzi akuluzyigwa moyo? (b) Ino tusamu alimwi abana bacili baniini ziyanda nzi kutegwa zilete kukkomana?

2 Pele mwana taide buyo kulibeda “mululami” alimwi “musongo.” Kuyandika kubeleka canguzu kucita kuti mwana atabi mwana ‘uusya’ alimwi ‘uuluzya moyo’ mbubonya mbuli mbokuyandika kukomezya kasamu kuti ube musamu mupati mubotu. (Tusimpi 17:21, 25) Mucikozyanyo, kuti naa kasimpilwa zisamu zyakukatabilila, ako kasamu kalakonzya kukomena kakaluleme alimwi kakali kayumu. Kayandika kwiida lyoonse, alimwi kayandika kukwabilila kubuuka. Acimbi ciyandika camamanino nkukasonzola tutabi tutayandiki.

3 Ijwi lya Leza litondezya kuti bana bayandika kuyiisya kwabunaleza, kwiidwa kusikila bazula maanzi aakasimpe kamu Bbaibbele, kukwabililwa kuzintu zinyonganya bukkale, alimwi akubalaya muluyando kutegwa basonzolwe tumpenda tutayandiki. Kutegwa eci cikonzeke, bamawisi bana mbobalaililwa kapati kukomezya bana babo “mulwiiyo lwa-Mwami amumilazyo yakwe.” (Ba-Efeso 6:4) Ino eci cijatikizya nzi?

Kubelesya Kapati Majwi aa Jehova

4. Ino mukuli nzi bazyali ngobajisi kubana babo, alimwi ncinzi ciyandika nobatana uzuzikizya?

4 Majwi aakasandululwa kuti “lwiiyo lwa-[Jehova, NW]” aamba kweendelezya mizeezo yesu kuti yeendelane aluyando lwa Jehova. Aboobo bazyali beelede kubayiisya bana babo kuyeeya mbwayeeya Jehova muzintu. Alimwi beelede kwiiya cikozyanyo ca Leza cakulaya calweetelelo, naa kuyiisya cakululamika. (Intembauzyo 103:10, 11; Tusimpi 3:11, 12) Pele bazyali kabatana cita obu, beelede balo lwabo beni kwiiya majwi a Jehova mbuli bwakalaililwa bana Israyeli bansiku amusinsimi wa Leza Musa naakati: “Nkabela aya majwi [aa Jehova] ngendamulailila buzuba obuno abe amyoyo yanu.”—Deuteronomo 6:6.

5. Ndilili alimwi mbuti bazyali bana Israyeli mbobakali kukonzya kuyiisya bana babo, alimwi caamba nzi “kwaaiyisya”?

5 Kwiiya Bbaibbele lyoonse, kuzinzibala kuyeeya, alimwi akupaila zigwasya bazyali kucita ncaakalailila Musa naakati: “Muleelede kwaaiyisya bana banu [majwi aa Jehova], akwaambaula ngawo lyoonse, ciindi cakukala muŋanda aciindi cakweenda munzila, ciindi cakoona aciindi cakubuka.” Ibbala lya Cihebrayo lyakasandululwa kwaamba kuti “kwaaiyisya” lyaamba “kuloolola,” “kwiinduluka kwaamba,” “kusindamizya cini-cini.” Amumvwe Musa mbwaakasinizya kwaamba mbokuyandika kubikkila maanu kumajwi aa Jehova, wakati: “Amwaange mbuli citondezyo kumaanza aanu ambuli ciibalusyo akati kameso aanu. Amwaalembe azikunguzyo zyamaanda aanu akuzitendele zyanu.” Cakutadooneka, Jehova uyanda kuti bazyali kabababikkila maanu caluyando bana babo lyoonse!—Deuteronomo 6:7-9.

6. Ncinzi bazyali ncobakeelede kuyiisya bana, alimwi mbuti mbocakali kunga cagwasya?

6 “Aya majwi” aa Jehova bazyali ngobakeelede kuyiisya bana babo, majwi nzi? Musa wakazwaa kuloolola kwaamba milawo iizizilwe kwaambwa kuti Milawo iili Kkumi kubikkilizya amilawo yakuti mutajayi, mutaciti bumambe, mutabbi, mutalengeleli mweenzinyoko kaambo, alimwi akuti muteemuzyi. Eyi milawo yabukkale alimwi amulawo wakuti uleelede “kuyandisya Jehova Leza wako amoyo wako woonse, amuuya wako woonse, anguzu zyako zyoonse,” bana Israyeli njobakeelede kuyiisya bana babo baniini. (Deuteronomo 5:6-21; 6:1-5) Sena inga tamukoozumina kuti olu ndoluyiisyo ndobayandika bana sunu?

7. (a) Ino bana bakozyanisigwa anzi mu Bbaibbele? (b) Ncinzi lino ncotutilange-lange?

7 Wisi bana muna Israyeli wakaambilwa kuti: “Mukaako uyooba mbuli isaansa lizyalisya muŋanda yako, bana bako bayooba mbuli maolifa aabyalidwe cakuzyunguluka iŋanda yako.” (Intembauzyo 128:3) Pele kutegwa bazyali batukkomanine “tusamu” twabo muciindi cakutyompwa antuto, beelede kubikkila maanu mumwana omwe-omwe buzuba abuzuba. (Tusimpi 10:1; 13:24; 29:15, 17) Atubone bazyali mbobanga bayiisya, baida munzila yakumuuya, bakwabilila, alimwi akulaya bana babo caluyando munzila njobanga bajana lukkomano mulimbabo.

Kuyiisya Kuzwa Kubuvwanda

8. (a) Mbaani bakali mbuli zisamu zyakuyiisya Timoteo? (b) Ino kuyiisya kwakatalika lili, alimwi ncinzi ncokwakacita?

8 Atulange Timoteo wakatabililwa azisamu zyacikozyanyo zyobile izyakasimpidwe cini-cini—banyina alimwi abakaapanyina. Mbwaanga kulibonya kuti bawisi Timoteo ibakali ba Giliki teebakali basyomi, banyina bategwa ba Eunike ibakali ba Juda alimwi aba Lois bakaapanyina mbobakamuyiisya mwana oyu magwalo aasalala ‘kuzwa kuciindi naakacili mwana.’ (2 Timoteo 1:5; 3:15; Incito 16:1) Ikuzumanana kwabo mukuyiisya Timoteo—“malele aakwe [Jehova] ngaakacita”—nociba ciindi naakacili muvwanda kwakalelekwa kapati. (Intembauzyo 78:1, 3, 4) Timoteo wakaba misyinali mumanyika aakule ambweni naakacili mukubusi, alimwi nguwakayumya-yumya kapati mbungano zyakusaanguna zya Bunakristo.—Incito 16:2-5; 1 Ba-Korinto 4:17; Ba-Filipi 2:19-23.

9. Mbuti bana baniini mbobanga bayiya kutantamuka tukole twakuyanda buvwubi bwakumubili?

9 Nobazyali ino muli zisamu zyakuyiisya zilibuti? Mucikozyanyo, sena mulayanda kuti bana banu kabalanga lubono munzila yeelede? Aboobo mweelede kupa cikozyanyo ceelede kwiinda mukutagama kubelekela zintu zitayandiki cini-cini kulindinywe. Kuti naa mwagama kubelekela lubono, mutagambwi naa bana banu bayiya nzila yanu. (Matayo 6:24; 1 Timoteo 6:9, 10) Inzya, kuti naa zisamu zyakuyiisizya taziluleme, mbuti kasamu mbokanga kakomena kakaluleme?

10. Mbusololi bwani bazyali lyoonse mbobeelede kutobela, alimwi nciimo nzi ncobeelede kuba acalo?

10 Bazyali bakkomana abana babo lyoonse banooyandaula lugwasyo kuli Leza nobabayiisya, lyoonse banoosala zintu zikonzya kubagwasya ncobeni bana babo munzila yakumuuya. Mutumbu wabana bone wakati: “Nociba ciindi bana besu kabataninga zyalwa, twakali kupaila lyoonse kuli Jehova kuti atugwasye kuba bazyali bali kabotu, kuti atusololele a Jwi lyakwe alimwi tutobele malailile aalyo mubukkale bwesu.” Wakayungizya kuti: “‘Majwi aakuti Jehova weelede kupegwa busena bwakusaanguna teetwakali kwaabelesya buyo pe, pele yakaba njenzila njotwakali kupona.”—Babetesi 13:8.

Kwiida “Amaanzi” Lyoonse

11. Ino tusamu tucili tuniini alimwi abana ziyanda nzi kutegwa zikomene?

11 Tusamu tulayandika kapati maanzi lyoonse, eci cilalibonya mukukomena kabotu kwamisamu iili munsi amulonga. (Amweezyanisye a Ciyubunuzyo 22:1, 2.) Ibana bavwanda abalo bacita kabotu munzila yakumuuya kuti lyoonse balapegwa maanzi aakasimpe kamu Bbaibbele. Pele bazyali beelede kabayeeyede bulamfwu bwaciindi ncakonzya kuswiilila mwana. Ambweni kuvwuzya ziindi zyakwiiya zifwaafwi inga cagwasya kwiinda kucita ziiyo zisyoonto zitola ciindi cilamfwu. Ziiyo zifwaafwi mutazinyansyi pe. Ezyo ziindi nzyomukkala antoomwe zilayandika kapati kucita kuti muzyali amwana bakamantane antoomwe, mulukamantano lukulwaizigwa mu Magwalo.—Deuteronomo 6:6-9; 11:18-21; Tusimpi 22:6.

12. Nimpindu nzi iliko mukupaila abana baniini?

12 Cimwi caziiyo ezi zyabana baniini cilakonzya kucitwa kumangolezya. Umwi mukubusi ulaibaluka, ulati: “Bazyali bangu bakali kunga balakkala kumitandabilo aabulo bwesu lyoonse masiku kabatuswiilila notupaila.” Kaamba mpindu yakucita boobo, umwi wakati: “Bakandiyiisya cilengwa cakupaila kuli Jehova lyoonse nentana kulala masiku.” Kuti naa bana kababamvwa bazyali babo kabaambaula makani aa Jehova alimwi akupaila kulinguwe abuzuba, ulaba muntu wini-wini kulimbabo. Umwi mukubusi musankwa wakati: “Ndakali kunga ndafwinya nondipaila kuli Jehova akulimvwa kuti ndaambaula amuntu wini-wini, kaapa siluse. Bazyali bangu bakandigwasya kubona kuti Jehova ulajatikizigwa azintu zyoonse nzyotucita akwaamba.”

13. Ino ziiyo zyaciindi aciindi inga zyajatikizya nzi?

13 Kucita kuti maanzi akasimpe aa Bbaibbele akkalikile mubana, bazyali balakonzya kuyungizya azintu zinji zyakucita muziindi ziya nobayiisya lyoonse. Bazyali babana bobile baniini bakati: “Bana aabo bobile bakatalika kuyiisigwa kukkalikila kabatayobeki mu Ŋanda ya Bwami kutalikila munsondo zisyoonto zyakusaanguna zyabuumi bwabo.” Wisi bana wakapandulula ncowakacita mukwasyi wakwe: “Twakalemba mulongo wamabbuku aa Bbaibbele oonse aatumakkaadi alimwi akwiiya kwaabikka mbwaayelede, toonse katwiinzyanya kucita boobo. Lyoonse bana bakali kucilangila eci.” Mikwasyi minji ilabikkilizya aciindi cisyoonto cakuyiisya nobatana lya naa nobamana kulya. Umwi wisi bana wakati: “Ciindi ncotwajana kuti cileelede kulindiswe kubandika cibalo ca Bbaibbele cabuzuba-abuzuba nciindi notulya cakulya camangolezya.”

14. (a) Ino ncinzi ncomunga mwacita abana baniini cinga cagwasya munzila yakumuuya? (b) Ino bana bajisi nguzu nzi zyakukonzya kwiiya?

14 Alimwi bana baniini balakkomana kuswiilila makani aa Bbaibbele aamvwika kabotu aamu Ibbuku Lyangu Lyamakani Aa-Bbaibbele.a Bamwi banabukwetene baluula kuti, “ciindi bana babo nobakacili baniini, bakali kunga nobamana kwiiya ciiyo cimwi mubbuku Lyamakani Aa-Bbaibbele, basama zisani zyacisobano alimwi akusobana zibeela zimwi mucisobano cifwaafwi. Bakali kuciyanda eci alimwi kanjikanji bakali kuzumanana kusobana twaano tunji muciiyo comwe-comwe.” Mutazinyansyi nguzu zyamwana zyakukonzya kwiiya! Bana bamyaka yone yakuzyalwa balapeta zibalo zyoonse mbozibede zyabbuku Lyamakani Aa-Bbaibbele alimwi eci cabapa akwiiya Bbaibbele! Umwi mukubusi ulaibaluka kuti ciindi naakali amyaka yotatwe acisela yakuzyalwa, wakali kunga ciindi aciindi ulalubizya kwaamba bbala lyakuti “mbeta,” pele bawisi bakali kumukulwaizya kuti azumanane kwiiya.

15. Nzintu nzi nzyomunga mwabikkilizya mumibandi yanu abana baniini, alimwi ncitondezyo nzi ciliko cakuti mibandi eyi ilaa mpindu?

15 Ziiyo nzyomucita abana banu zilakonzya kubelesegwa kubayiisya kumwaya maanzi aakasimpe kubantu mbuli ciindi nobaingula mibuzyo kumiswaangano. (Ba-Hebrayo 10:24, 25) “Ciindi notwakali kwiiya kulibambila, ndakali kusola kwiingula mumajwi aangu ndemwini,” mbwaakaamba umwi mukubusi. “Taakwe nondakali kuzumizigwa kwiide kubala buyo nketateeleli ncondibala.” Kunze lyaboobo bana balakonzya kuyiisigwa kutola lubazu mumulimo wamumuunda. Umwi mukaintu wakakomezegwa abazyali bayoowa Leza wakati: “Teetwakali kwiide kusindikila buyo bazyali mumulimo wabo. Twakalizi kuti andiswe tulatola lubazu, nokuba kulizya buyo mulangu waamulyango alimwi akusiya cakubala. Kwiinda mukulibambila kabotu-kabotu katutana unka mubukambausi kumamanino ansondo yomwe-yomwe, twakalizi ncotunga twaamba. Taakwe notwakali kubuka mafwumofwumo mu Mujibelo katutazyi naa tulaunka mumulimo wakukambauka. Twakalizi kuti tulaunka.”

16. Nkaambo nzi ncokuyandika kapati kucita ciiyo camukwasyi abana lyoonse?

16 Kupa bana baniini lyoonse maanzi aakasimpe kamu Bbaibbele ncintu cipati, elyo kucita ciiyo ca Bbaibbele camukwasyi nsondo ansondo kulayandika kapati. Umwi wisi bana bobile wakaamba kuti “cintu cipati cicima bana nkutazumanana.” (Ba-Efeso 6:4) Wakati: “Mebo amukaintu wangu twakasala buzuba aciindi cakucita ciiyo camukwasyi alimwi twakazumanana kucita mbuli mbotwakapangana. Teelyakalampa pe bana bakatalika kulangila ciiyo cabo aciindi eco.” Ooku koonse kuyiisya bana nobacili baniini kulayandika kapati kweelana akaambyo kakuti, ‘Musamu ulakomena munzila kasamu njokakakomezegwa.’

17. Ncinzi ciyandika mbuli kuyiisya bana baniini kasimpe kamu Bbaibbele?

17 Kuyiisya bana baniini kasimpe kamu Bbaibbele kulayandika kapati, pele cikozyanyo ncobapa bazyali cilayandika acalo. Sena bana banu balamubona kamubala, kamutalovwi kuya kumiswaangano, kamutola lubazu mumulimo wamumuunda, inzya sena balamubona kamukkomana kucita kuyanda kwa Jehova? (Intembauzyo 40:8) Baleelede kumubona. Aboobo umwi mwana musimbi wamukaintu umwi, mboobu mbwaakaamba kujatikizya banyina ibakakakatila nobakasigwa amulumi alimwi ibakakomezya bana bali cisambomwi kuba Bakamboni basyomeka: “Cakatunjila kapati ncitondezyo cabo Bamaama—cakatunjila kapati kwiinda majwi.”

Kukwabilila Bana Baniini

18. (a) Mbuti bazyali mbobanga bapa lukwabililo bana ndobayandika? (b) Ino bana bakatambula lwiiyo luli buti ciindi cabana Israyeli kujatikizya zinswe?

18 Mbubonya mbuli tusamu tucili tuniini mbotuyandika kukwabilila kutuuka tukonzya kutunyonyoona, abalo bana bacili baniini bayandika kukwabilila ‘kubantu babi’ bamubweende obu bubyaabi bwazintu. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Mbuti bazyali mbobanga bapa lukwabililo olu? Inga balupa kwiinda mukubayiisya busongo bwa Leza! (Mukambausi 7:12) Jehova wakalailila bana Israyeli—kubikkilizya “abana” babo—kuti baswiilile Mulawo wakwe nowakali kubalwa, eci cali kujatikizya akuziba koonana kweelede akuteelede. (Deuteronomo 31:12; Levitiko 18:6-24) Izinswe zilaambwa kanjikanji, kubikkilizya “amacende” alimwi azizyo zimwi. (Levitiko 15:1-3, 16; 21:20; 22:24; Myeelwe 25:8; Deuteronomo 23:10) Akaambo kakuti bumpelenge bwaindila munyika yasunu, bana baniini beelede kuziba nzila zyeelede aziteelede zyakubelesya zizyo ezyo zyamubili izili akati kazilenge Leza nzyaakaamba kuti “zyabota loko.”—Matalikilo 1:31; 1 Ba-Korinto 12:21-24.

19. Ino nduyiisyo nzi lweelede kupa bana kujatikizya zinswe zyabo?

19 Kuyandika kuti bazyali bobile boonse, naa aabo baiminina bazyali, bamuyiisya mwana mazina aazinswe zyakwe. Kuzwa waawo beelede kumupandulwida kuti taakwe muntu umbi weelede kuzumizigwa kuzijata zizyo ezi zyamubili. Mbwaanga aabo bantu boona bana kanjikanji basaanguna kumusola mwana kubona ncanga wacita naa wasikilwa munzila yabumpelenge, mwana weelede kuyiisya kukaka cini-cini alimwi akwaamba kuti, “njakumwaamba!” Amubayiisye bana banu baniini kuti beelede lyoonse kwaamba kufwumbwa muntu wasola kubajata munzila itali kabotu nokuba kuti wasola buti kubayoosya.

Kulaya Caluyando

20. (a)Mbuti lulayo mbolukozyanya akusonzola tutabi? (b) Ino kusaanguna lulayo lumvwika buti, pele ncinzi cijanwa?

20 Bana baniini balagwasigwa alulayo lwaluyando mbweena mbuli musamu mbuucita kabotu kuti naa wasonzolwa. (Tusimpi 1:8, 9; 4:13; 13:1) Kuti naa mitabi iitayandiki yasonzolwa, iimbi mitabi ilakulwaizigwa kusyuuka. Aboobo kuti bana banu bagama buyo kuyeeya buvwubi bwakumubili naa batalika kweenda abananyina batali kabotu naa kuyanda zisobano zibi, ezi zintu zili mbuli mitabi iiyandika kugonkwa. Kuti naa yagwisigwa mitabi eyi, bana banu balagwasigwa kukomena kabaluleme nzila yakumuuya. Lulayo olu kumatalikilo talukkomanisyi pe, mbweena mbuli kusonzola mitabi imwi mbokunga kwaleta buyumuyumu kumusamu. Pele mpindu ijanwa mululayo njakululamika mwana ikumubikka munzila njayelede kukomenena.—Ba-Hebrayo 12:5-11.

21, 22. (a) Ncinzi citondezya kuti lulayo talukkomanisyi kupa nokuba kupegwa? (b) Nkaambo nzi bazyali ncobateelede kuleka kupa lulayo?

21 Cakutadooneka inga kwategwa lulayo tacili cintu cikkomanisya kumuntu uulupa nokuba kuli yooyo uupegwa. “Mwanaangu wali kweenda amukubusi ibaalu ngobakandicenjezede kuti tali mwana mubotu wakuyanzana limwi,” mbwaakaamba umwi wisi bana. “Ndakeelede kufwambaana kubweza ntaamu kwiinda mbundakacita. Nokuba kuti mwanaangu tanaakacita cinyonyoono cimwi cipati, cakanditolela kaindi kuti ndilulamike kuyeeya kwakwe.” Mwana uluula kuti: “Nondakalesegwa kweenda amulongwe wangu ngundakali kuyanda kapati, cakandiyumina kapati.” Pele ulayungizya kuti: “Intaamu eyo yakandigwasya, nkaambo teelyakalampa pe, mweenzuma oyo wakagwisigwa mumbungano.”

22 “Kutapatila kwalulayo ninzila yabuumi,” mbolyaamba Jwi lya Leza. Aboobo nokuba kuti camuyumina buti kupa lulayo, mutaleki kulaya mwana wanu pe. (Tusimpi 6:23; 23:13; 29:17) Ciyakusika ciindi nobayakumulumba akaambo kakuti mwakabalulamika. “Ndaibaluka ciindi nondakanyemede kapati akaambo kalulayo ndobakandipa bazyali bangu,” mbwaakaluula umwi mukubusi. “Lino nondanyema kwiinda, kuti bazyali bangu nobatakandipa lulayo olo.”

Nimpindu Yeelede Kubelekela

23. Nkaambo nzi ncocigwasya kumbele kubikkila maanu kubana?

23 Kunyina anocinga cadoonekwa kuti bana bayandwa abazyali alimwi abantu mbaabaya bakali kubikkilwa maanu kapati abuzuba. Pele yoonse milimo yakacitwa yakubagwasya—babe bana bakumubili, babe bakumuuya—ileendelana ampindu zijanwa. Eeci wakacitondezya mwaapostolo Johane mudaala naakalemba kuti: “Taakwe kubotelwa kumbi nkunjisi kupati kwiinda oku kwakumvwa kuti bana bangu baleenda mulusinizyo.”—3 Johane 4.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Lyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Sena Mulayeeya?

◻ Ncinzi ciyandika kutusamu akubana kuti zikkomanisye?

◻ Muunzila nzi bazyali nzyobanga baba zisamu zyakuyiisizya zigwasya?

◻ Ncinzi cinga cayungizigwa muziiyo zyabana baniini, alimwi ncinzi ncobanga bayiisigwa kukaka?

◻ Mbuti lulayo mbolunga lwagwasya mwana mbweena kusonzola mbokunga kwagwasya musamu?

[Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 20]

Kwiinda muli ba Green Chimney’s Farm

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi