Bupampu Abumutabilile
“Maanu alakubamba, bupampu bulakutabilila.”—TUSIMPI 2:11.
1. Ino bupampu bulatukwabilila kuzwa kunzi?
JEHOVA uyanda kuti mubelesye bupampu. Nkaambo nzi? Nkaambo ulizi kuti bulamutabilila kuzwa muntenda ziindene-indene. Ilugwalo lwa Tusimpi 2:10-19 lulatalika amajwi aakuti: “Busongo bulanjila mumoyo wako, aluzibo lulakubotezya; maanu alakubamba, bupampu bulakutabilila.” Bulakutabilila kuzwa kunzi? Kuzwa kuzintu mbuli “nzila yabubi,” akuli baabo basiya nzila ziluleme akubantu balaa nzila zinyonyongene.
2. Ino ibbala lyabupampu lyaamba nzi, alimwi mbupampu bwamusyobo nzi mbobayandisya Banakristo?
2 Mulakonzya kuyeeya kuti bupampu mbunkutwe mukuyeeya ibupa kuti muntu akonzye kwaandaanya cintu cimwi acimwi. Muntu mupampu ulabona kwaandaana kwamizeezo naa zintu alimwi ulasala camaanu. Ikapati swebo to Banakristo tulayanda kubaa bupampu munzila yakumuuya ibuboola kwiinda muluzibo lwa Jwi lya Leza. Notubala Magwalo, cili mbuli kuyandaula zitina izyakuyasya bupampu munzila yakumuuya. Izintu nzyotwiiya inga zyatugwasya kusala nzila zikkomanisya Jehova.
3. Ino bupampu munzila yakumuuya inga twabujana buti?
3 Leza naakamubuzya Solomoni Mwami wa Israyeli kwaamba cipego ncayanda, oyu mwami mukubusi wakati: “Undipe ndemulanda wako moyo wakumvwa, kuti mbeteke kabotu bantu bako akwaandaanya bubotu abubi.” Solomoni wakalomba bupampu, elyo Jehova wakamupa bunji kwiindilila. (1 Bami 3:9; 4:30) Kutegwa tube abupampu, tweelede kupaila, alimwi akwiiya Jwi lya Leza mulugwasyo lwamabbuku aaluzibo aajanwa kwiinda “[mu]muzike musyomesi uucenjede.” (Matayo 24:45-47) Eeci cilatugwasya kwiiya bupampu muzintu zyakumuuya akusika aciimo mpotunga twaba bantu ‘basimide mukuyeeya kwesu,’ ibakonzya “kwaandaanya [naa kuziba kwiinda mubupampu] zibotu azibi.”—1 Bakolinti 14:20; Bahibulu 5:14, Ci.
Ncobuyandika Kapati Bupampu
4. Ino kubaa liso ‘liluzi’ caamba nzi, alimwi inga catugwasya buti?
4 Kuti katujisi bupampu bweelede, tulakonzya kucita zintu mbuli bwakaamba Jesu Kristo kuti: “Pele amusaangune kuyandaula Bwami bwa-Leza abululami bwakwe, elyo zintu ezi zyoonse [izyakumubili] mulaziyungizizigwa azyalo.” (Matayo 6:33) Jesu alimwi wakati: “Ilambe lyamubili ndiso, iliso lyako lyanooluzi awalo mubili wako woonse u[noo]zwide kusalala.” (Luka 11:34) Iliso ndilambe lyacikozyanyo. Iliso “lyanooluzi,” lilasyomeka, lilagama buyo nzila yomwe. Ikuti katujisi iliso lili boobu, tulakonzya kutondezya bupampu akweenda kakunyina kulinontola munzila yakumuuya.
5. Kumakani aazintu zijatikizya kucita makwebo, ncinzi ncotuteelede kuluba kujatikizya mulimo wambungano ya Bunakristo?
5 Muciindi cakuubya-ubya liso lyabo, bamwi bayumya-yumya buumi bwabo abwabeenzinyina kwiinda mumakwebo aaongelezya. Pele tutalubi kuti mbungano ya Bunakristo “ngomusemu, alimwi ncecisiko calusinizyo.” (1 Timoteo 3:15) Mbweena mbuli misemu yaŋanda, imbungano itabilila kasimpe ka Leza, taili yakucitila makwebo aamuntu. Mbungano zya Bakamboni ba Jehova teezyakabambilwa kuti kaali masena aakusambalana zintu, naa kupangana milimo yamakwebo. Tatweelede kubandika makani aamakwebo mu Ŋanda ya Bwami. Bupampu butugwasya kuteelela kuti Maanda aa Bwami, masena aakucitila Ziiyo zya Bbuku Zyambungano, miswaangano mipati alimwi aminiini ya Bakamboni ba Jehova mmasena aakuyanzana kwa Bunakristo alimwi akubandika zintu zyakumuuya. Kuti naa twabelesya ciindi ncotusangana munzila yakumuuya kukulwaizya makwebo, sena eco tacikootondezya kubula bulemu kuzintu zyakumuuya? Miswaangano ya Mbungano tayeelede kubelesegwa mbuli masena aakujanina mali.
6. Nkaambo nzi miswaangano yambungano ncoiteelede kubelesegwa kusambalana zintu nokuba kubandika milimo yamakwebo?
6 Bamwi babelesya miswaangano yateokrasi kukulwaizya busambazi bwamisamu yakusilika naa zyakunana-nana, ikubandika makani aakubelekela bantu milimo yakubamba mafooni, ikuuzya zintu zyakuyasya maanda, ikupangana zyanyendo zyakweendeenda, kuuzya mapulogilamu aamakkompyuta alimwi amakkompyuta, alimwi aimbi buyo milimo. Pele miswaangano yambungano tayeelede kuba yakusambalana zintu naa yakupangana milimo yamakwebo. Tulakonzya kuteelela kaambo ncotuteelede kucitila boobo kuti twayeeya kuti Jesu “wakabatandila anze lyentempele boonse, azyalo mbelele abasune, wakamwaya mali aabasikusintana, akusowaila matafule aabo. Alimwi wakati kulibaabo abauzya nziba, Amuzigwisye ezi zintu, mutiiciti ŋanda ya-Taata kuti ibe ŋanda yamakwebo.”—Johane 2:15, 16.
Mbuti Zyakwiilikizya Mali Mumakwebo?
7. Nkaambo nzi bupampu alimwi abunkutwe ncobuyandika kumakani aakwiilikizya mali mumakwebo?
7 Bupampu abunkutwe bulayandika notuyanda kwiilikizya mali esu mumakwebo amwi. Atwaambe muntu umwi uyanda kukweleta mali, elyo usyomezya kuti: “Masimpe muyoopanga mali.” “Tamukooluza pe. Aya makwebo alajanya cini-cini.” Amumucenjelele muntu uusyomezya boobo. Ambweni waambila mukubula luzibo, naa tasyomeki, nkaambo makwebo aakwiilikizya mali taasyomwi cini-cini pe. Bantu bacenjezu, ibampelenge baunina beenzinyina bamumbungano. Eci cituyeezya “basikasankusanku” ibakasobelela kunjila mumbungano yamumwaanda wamyaka wakusaanguna ‘akusandula luzyalo lwa-Leza wesu kuba zisusi zibi.’ Bakali mbuli mabwe aayubide kunsi lyamaanzi aakonzya kuyasa akujaya basikuyamba. (Juda 4, 12) Inzya mizeezo yabampelenge iliindene, pele abalo balida bamumbungano masuku aamutwe.
8. Ncinzi cacitika kumakwebo aali kuboneka kuti alajanya mali?
8 Nobaba bakwesu Banakristo balomene babandika twaambo tujatikizya makwebo aabaanga alajanya mali kapati, pele baluza mali aabo kubikkilizya aabaabo ibakabatobela ngobakailikizya mumakwebo. Akaambo kaceeci Banakristo banji banyanzigwa mikuli naa milimo njobajisi mumbungano. Ciindi nzila zyakuyanda kuvwuba kufwambaana nozyalibonya kuba buyo zyabumpelenge, imuntu alikke uujana mpindu ngusibumpelenge walo uufwambaana kutija. Ino bupampu inga bwamugwasya buti muntu kutantamuka zintu ezi?
9. Nkaambo nzi bupampu ncobuyandika mukusola kubona mpindu mumakwebo aakulwaizigwa?
9 Ibbala lyabupampu lipandulula kuteelela zintu zitalibonyi. Bupampu bulayandika kutegwa katusinizya makani aambwa kujatikizya zintu zyuuzigwa, milimo yamakwebo, naa kwiilikizya mali. Ibanakristo balasyomana, elyo bamwi balakonzya kuyeeya kuti ibanyina naa bacizi munzila yakumuuya tabakonzyi kucita zintu zikonzya kunyonganya lubono lwabasyominyina. Pele tacaambi kuti muntu simakwebo ulakonzya kuzwidilila mumakwebo akaambo kakuba Munakristo.
10. Nkaambo nzi Banakristo bamwi ncobayandaula mali aakukweleta aakucitya makwebo kuzwa kubasyominyina, alimwi ncinzi cinga cacitika kumakwebo aamusyobo oyu?
10 Bamwi Banakristo basola kukweleta mali kuzwa kubasyominyina nkaambo mbunga zikweletesya mali zyakaka mbwaanga makwebo aakweletelwa mali taasyomezyi kabotu pe. Ibanji bacengwa kuyeeya kuti ikwalo kubikka mali abo mumakwebo inga kwabajanya mpindu kakunyina akubeleka canguzu nokuba kutabelekela limwi. Bamwi boongelezegwa kwiilikizya mali mumakwebo akaambo kakuti aboneka kuti alajanya. Aboobo baluza lubono lwabo loonse! Munakristo umwi wakiilikizya mali manji kapati mumakwebo, kayeeya kuti ulajana mpindu isika ku 25 pasenti munsondo zyobile buyo. Wakaluza mali ayo oonse ciindi nokwakaambilizigwa kuti mbunga yamakwebo aaya yawa. Ikujatikizya makwebo aambi, umwi uuyasya maanda aakutelesya wakakweleta mali manji kuli bamwi bamumbungano. Wakasyomezya kuti makwebo aakwe ayakubajanya mali manji, pele wakawa, elyo mali oonse ngaakakweletede akaloba.
Ciindi Makwebo Naatazwidilili
11. Ndulayo nzi Paulo ndwaakapa kumakani aabulyato alimwi akuyandisya mali?
11 Ikutazwidilila kwamakwebo akati ka Banakristo kwapa kuti aabo bakabinda kunjila nzila zyakupanga mali izitasyomezyi kabotu batyompwe alimwi bamwi bawe munzila yakumuuya. Aboobo bantu balijana muciimo eco bapenga alimwi balutila nkaambo kakuti teebakatobela njiisyo zya Bbaibbele alimwi teebakalikwabilila kwiinda mubupampu. Ibanji bacengwa akaambo kabulyato. “Pele . . . misyobo yoonse yabusofwaazi akulikumbuzya, zintu ezi tazyeelede nikuba kwaambwa akati kanu, nkaambo mbuboobo mbubeelede basalali,” mbwaakalemba Paulo. (Ba-Efeso 5:3) Alimwi wakacenjezya kuti: “Abo bayandisya kuvuba balawida mukutepaulwa amukuteegwa amuzisusi zibi zinji zyabufubafuba zibisizya buumi akubbizya bantu mukunyonyauka amukusweeka. Nkaambo kuyandisya lubono ngomuyanda wabubi boonse, eno nkaambo kakuluyandisya bamwi ncobaleela kulusyomo, elyo zyabajaya insoni zinjizinji.”—1 Timoteo 6:9, 10.
12. Kuti naa Banakristo bacita makwebo antoomwe, ncinzi ncobateelede kuluba?
12 Kuti Munakristo wabaa luyandisisyo lwamali, ulakonzya kuliletela mapenzi manji-manji munzila yakumuuya. Ba Falisi bakali kwaayandisya mali alimwi aka kampenda banji balikajisi mumazuba aaya aamamanino. (Luka 16:14; 2 Timoteo 3:1, 2) Pele buumi bwa Munakristo tabweelede kuba “bwakuyanda mali, pe.” (Ba-Hebrayo 13:5) Aino Banakristo balakonzya kucita makwebo akati kabo naa antoomwe. Pele ciindi nobacita zintu zili boobo, mibandi yabo azipangano zyabo tazyeelede kusanganizigwa amakani aambungano pe. Alimwi mutalubi kuti: Nokuba kuti makwebo acitwa akati kabakwesu bakumuuya, kweelede kulemba zizuminano zyamakwebo lyoonse. Icigwasya kapati mukaambo aka ncibalo camakani aakajisi mutwe wakuti “Amucilembe!” aakamwaigwa mu Awake! yamu Cingisi yamu February 8, 1983, amapeeji 13 kusika ku 15.
13. Ino bbuku lya Tusimpi 22:7 inga mwalibelesya buti kumakani aajatikizya makwebo?
13 Ibbuku lya Tusimpi 22:7 litwaambila kuti: “Sizikoloto ngumuzike wasikukolotya.” Tacili camaanu kanjikanji kulibikka naa kubikka mukwesu muciimo camuzike. Kuti naa muntu umwi watulomba kuti tumukweletesye mali aakucita makwebo, inga cagwasya kusinizya kuti ulakonzya kwaajosya. Sena uzizilwe kuti ulasyomeka? Aino tweelede katuzi kuti naa twakweletesya, mali ayo inga aala kujoka nkaambo makwebo manji taazwidilili pe. Cizuminano cilikke tacisyomezyi kuti makwebo alazwidilila. Aboobo tacili camaanu kukweletesya mali ngomutayanzyi kuluza mumakwebo.
14. Nkaambo nzi ncotweelede kutondezya bupampu kuti naa twakweletesya mali ku Munakristo musyomima iwawa mumakwebo?
14 Kuti naa twakweletesya Munakristo mali aakucitila makwebo, pele mali ayo akaide kuloba buyo kakunyina abumpelenge bwakacitwa, tweelede kutondezya bupampu. Kuti naa kutazwidilila kwamakwebo tuuli mulandu wamusyomima iwakatukweletela mali, sena inga twaamba kuti watubisizya? Peepe nkaambo twakaliyandila kumukweletesya mali, ambweni twalikujana mpindu mumakwebo ayo, alimwi taakwe bumpelenge bwakacitwa. Mbwaanga taakwe bumpelenge bwakacitwa, tatujisi mulawo wakutola sikukweleta kunkuta. Ino inga catugwasya buti kumuula saimoni Munakristoma uusyomeka iwakalyaambilila kuti wawa akaambo kakuti makwebo ngaali kusyoma awa?—1 Ba-Korinto 6:1.
15. Nzintu nzi zyeelede kuyeeya kuti naa kuwa kwamakwebo kwaambilizigwa?
15 Aabo bawa mumakwebo cimwi ciindi basola kulyaangulula kwiinda mukulyaambilila kuti bawa. Mbwaanga Banakristo tabeelede kutija zikwelete nzyobajisi, bamwi bayeeya kuti beelede kubbadela zikwelete nzyobakajisi kufwumbwa kuti basikukweletesya bazumina kubbadelwa. Pele ino kuti sikukweleta walobya mali aamunyina, ikuzwa waawo watalika kukkala kabotu? Ino kuti sikukweleta kali wajana mali aakubbadela cikwelete, pele tayandi buyo kubbadela cikwelete camunyina? Aawo inga kwaba kudooneka kweelela kwakwe kuba acuuno cabulangizi mumbungano.—1 Timoteo 3:3, 8; amubone Ngazi Yamulindizi yamu Cingisi, ya September 15, 1994, mapeeji 30-1.
Ino Kuti Kakuli Bumpelenge?
16. Nintaamu nzi zinga zyatolwa kuti caboneka mbuli kuti twakacitilwa bumpelenge mumakwebo?
16 Bupampu butugwasya kubona kuti taali makwebo aali oonse aajanya mpindu. Pele, ino kuti kwajanika kuti kwacitwa bumpelenge? Ibbala lyabumpelenge lyaamba “kuunina acaali, kucenga, naa kwaamba zyakubeja kunyengelela muntu umwi kuti ape cintu ncajisi naa nguzu nzyapedwe mumulawo.” Jesu Kristo wakazyaamba ntaamu zyeelede kubweza kuti naa muntu uyeeya kuti wakacitilwa bumpelenge a mukombinyina. Ku Mateyo 18:15-17, Ci, Jesu wakati: “Kuti naa munyoko wakubisizya koya ukamwaambile kaambo kakwe. Mukaambaule kamuli nyobilo buyo. Kuti naa wakuswiilila mulamvwana. Pele kuti naa taswiilili, uye ubweze muntu omwe naa bobilo kuti makani oonse akosolwe akati kabakamboni bobilo naa botatwe. Kuti naa wakaka kubaswiilila abalo, ambila mbungano ya Leza. Kuti naa wakaka kuswiilila nikuba kumbungano, akubede buyo mbuli wakunze naa mbuli simutelo.” Icikozyanyo Jesu ncaakapa amane kubandika makani aya citondezya kuti wakali kwaamba zinyonyoono izijatikizya mali kubikkilizya abumpelenge.—Matayo 18:23-35.
17, 18. Kuti naa muntu uulyaamba Bunakristo watucitila bumpelenge, ino bupampu bulatukwabilila buti?
17 Aino kunyina kaambo kazumizigwa mu Magwalo kakutolela ntaamu zyaambwa ku Matayo 18:15-17 kuti naa kunyina cisinizya naa citondezya bumpelenge. Ino atwaambe muntu uulyaamba Bunakristo watucitila ncobeni bumpelenge? Bupampu bulatugwasya kuti tutabwezi ntaamu iilangilwa kubisya zina lyambungano. Paulo wakalailila Banakristonyina kuti babe mbabo bacitilwa cibi nokuba kucitilwa bumpelenge kubaazya kuti batole munyina kunkuta.—1 Ba-Korinto 6:7.
18 Bakwesu abacizi beni-beni ‘tabajisi maanu aabumpelenge alucengo’ mbuli muntu mulozi wakali kutegwa Barjesu. (Milimo 13:6-12, Ci) Aboobo atubelesye bupampu ciindi notwaluza mali mumakwebo aajatikizya basyomima. Ikuti twayeeya kutola makani kunkuta, tweelede kuyeeya mapenzi ngotulangilwa kuliletela swebo lwesu tobeni, mapenzi ngotutilete kumuntu oyo naa bantu, kumbungano alimwi ambobatitubone bantu bakunze. Ikufwundumanina kujana nzila yakubbadelwa kulatusowela ciindi, nguzu, alimwi alubono lumwi. Inga cavwubya buyo basikutwiiminina kunkuta alimwi abambi bahaazibwene. Mukubula coolwe, Banakristo bamwi basiya mikuli yabo yateokrasi akaambo kakubikkila kapati maanu muzintu ezi. Ikunyonganizigwa munzila yamusyobo oyu kukkomanisya Saatani, pele swebo tuyanda kukkomanisya moyo wa Jehova. (Tusimpi 27:11) Ikutabweza ntaamu ili boobo inga catugwasya kutantamuka mapenzi manji alimwi akutasowa ciindi cesu acabaalu. Cilagwasya kuti lyoonse kakuli luumuno mumbungano alimwi cilatupa kuti tuzumanane kuyandaula Bwami kusaanguna.
Bupampu Mbobujatikizya Kusala Ntaamu Yakutola
19. Ino kubaa bupampu munzila yakumuuya alimwi akupaila inga kwatugwasya buti ciindi notukatazigwa kusala?
19 Kusala nzila yakutola kumakani aazyamali naa makwebo cilakatazya. Pele kuti katujisi bupampu munzila yakumuuya cilatugwasya kulangisya zintu kutegwa tusale cabusongo. Kunze lyaboobo, kusyoma muli Jehova kwiinda mukupaila kulatuletela “luumuno lwa-Leza.” (Ba-Filipi 4:6, 7) Luumuno lwa Leza nciimo cakutalibilika mumoyo icizwa mukuyanzana kabotu kwamuntu a Jehova. Masimpe olu luumuno lulatugwasya kukkazika camba ciindi nocatukatazya kusala nzila yeelede.
20. Ncinzi ncotweelede kuzumanana kucita kumakani aajatikizya makwebo alimwi ambungano?
20 Tutabi notulekela mazwanga aamakwebo kunyonganya luumuno lwesu noluba lwamumbungano. Tatweelede kuluba kuti mbungano ya Bunakristo ijisi mulimo wakutugwasya munzila yakumuuya, taili nswaanganino yakucitila makwebo pe. Coonse ciindi makani aamakwebo eelede kucitwa nsini, atasangani amilimo yambungano pe. Tweelede kubelesya bupampu abunkutwe notuyanda kutalika makwebo. Alimwi lyoonse katwaalanga munzila yeelede makwebo, katuyandaula zintu zijatikizya Bwami kusaanguna. Ikuti mukombima amukaka makwebo, atusole kweendelezya zintu munzila inga yagwasya boonse.
21. Ino inga twabubelesya buti bupampu akucita bwaamba Ba-Filipi 1:9-11?
21 Muciindi cakuyeeya buyo mali lyoonse alimwi azintu zimwi zitagwasyi kapati, toonse atuyandaule bupampu, atupailile kusololelwa a Leza, alimwi tucite zintu zijatikizya Bwami kusaanguna. Mbuli bwakapaila Paulo, ‘luyando lwesu kaluciya buvwula, antoomwe aluzibo alumvwisyo naa bupampu kuti tusalulule zintu ziinda kubota.’ Tube bantu batakwe mulandu kulimbabo alimwi akubeenzinyina. Mbwaanga lino Kristo Mwami ukkede acuuno cakwe cabwami kujulu, atutondezye bupampu muzintu zyoonse nzyotucita. ‘Atuzule micelo yabululami iizwa kuli-Jesu Kristo iileta bulemu alutembauzyo kuli-Leza wesu,’ Mwami Mupati kampatila, Jehova.—Ba-Filipi 1:9-11.
Mulaingula Buti?
◻ Ino bupampu ninzi?
◻ Nkaambo nzi ncokuyandika kapati kutondezya bupampu kumakani aamakwebo aacitwa akati ka Banakristo?
◻ Ino bupampu inga bwatugwasya buti kuti naa twalimvwa kuti musyomima watucitila bumpelenge?
◻ Ino bupampu bugwasya buti mukusala ntaamu yakutola?
[Cifwanikiso icili apeeji 16]
Bupampu bulatugwasya kutobela lulayo lwa Jesu lwakuzumanana kuyandaula Bwami kusaanguna
[Zifwanikiso izili apeeji 18]
Lyoonse kamulemba zizuminano zyamakwebo