LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w98 8/1 map. 18-21
  • Munakristo Mbwayelede Kuzilanga Zilengwa Zyaadilwe

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Munakristo Mbwayelede Kuzilanga Zilengwa Zyaadilwe
  • Ngazi Yamulindizi 1998
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Zijatikizidwe Aakusyoma Kumwi
  • Mbuti Zyamakani “Aakusalazyigwa”?
  • Zilengwa Zyakubucesya Kamulanga
  • Kweendelezyegwa Kwadilwe Ikwabulemu
  • Sena Zisani Zyakulilila Zilakonzya Kubelesyegwa?
  • Amukweelebe Kutobela Zilengwa Ziteendelani Amagwalo
  • Madilwe aa Banakristo Ngabulemu, Acitwa Munzila Yeelede Alimwi Alamukkomanisya Leza
    Ngazi Yamulindizi—2009
  • Ino Bakamboni ba Jehova Baabona Buti Malila?
    Mibuzyo Iivwula Kubuzyigwa Kujatikizya Bakamboni ba Jehova
  • Kulibambilila Limwi—Zyabukkale Bwabayandwa Besu Kumbele
    Ngazi Yamulindizi 1998
  • Kabbokesi Kamubuzyo
    Mulimo Wesu wa Bwami—1997
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi 1998
w98 8/1 map. 18-21

Munakristo Mbwayelede Kuzilanga Zilengwa Zyaadilwe

LUFWU lutalangilwi lwamuyandwa lulacisa kapati. Lulazyinga alimwi lulapenzya kapati mumizeezo. Nokuba kuti tacigambyi ikulangilila muyandwa wesu iwaciswa kwaciindi cilamfwu kafwa, ibuumba akulimvwa kusweekelwa zilazumanana.

Kwiina makani acakaleta lufwu lwamuyandwa wesu, basikufwidwa bayandika kugwasilizya akuumbulizya. Munakristo wafwidwa ambweni ulakonzya kupenzyegwa abaabo ibazumanana kucita zilengwa zyaadilwe ziteendelani amagwalo. Eci ncilengwa cidumide kapati muzisi zinji mu Afulika alimwi amumasena amwi aamunyika.

Ino ncinzi ciyoogwasya Munakristo wafwidwa kweeleba zilengwa ziteendelani amagwalo zyaadilwe? Mbuti basyominyina mbobanga bamugwasilizya muziindi zyamusunko zili boobu? Mbwaanga “bukombi bwini-bwini bulondokede kuli Leza Taata mboobu: muntu abambe bamusyaala abamukabafu mumapenzi aabo, akulibamba cakubula kampenda kuti ambweni bubi bwaansi ano bulamusofwaazya,” ibwiinguzi kumibuzyo eyi bulayandika kapati kuli boonse abo ibayandisisya kukkomanisya Jehova.—Jemusi 1:27, BT.

Zijatikizidwe Aakusyoma Kumwi

Icintu cijanwa muzilengwa zinji zyaadilwe ndusyomo lwakuti bafwu balazumanana kupona kabali mubusena butalibonyi mukkala mizimo yabasikale. Kutegwa baitontozye, basidilwe banji bayeeya kuti beelede kucita ziyanza zimwi. Zimwi ziindi inga bayoowa kuti inga balanyemya basimukobonyina ibasyoma kuti, ikuti tiikwacitwa ziyanza ezyo ibantu boonse ibali muciinga eco bayoopenzyegwa.

Munakristo wakasimpe tayelede kuyoowa muntu akutalika kulinjizya mukucita zilengwa zikalazya Leza. (Tusimpi 29:25; Matayo 10:28) Ibbaibbele litondezya kuti bafwide kwiina cintu ncobazyi, nkaambo lyaamba kuti: “Nkaambo baumi balizi kuti balafwa, pele bafwide tabezi cintu niciba comwe; . . . Taakwe milimo niiba miyeeyo neluba luzibo nebuba busongo mukabanda moyoonjila.” (Mukambausi 9:5, 10) Elyo, Jehova Leza wakacenjezya bantu bakwe bakaindi kuti tabeelede kusola kukkomanisya bafwu nokuba kusola kukanana ambabo. (Deuteronomo 14:1; 18:10-12; Isaya 8:19, 20) Aaya makani aakasimpe aamu Bbaibbele alakazyanya kapati azilengwa zinji zidumide zyaadilwe.

Mbuti Zyamakani “Aakusalazyigwa”?

Muzisi zimwi izili mu Afulika mpoili akati-kati, sikufwidwa uyandika koonana amusazinyina wamumukwasyi wayooyo wafwa. Ikuti eci tiicacitwa, kusyomwa kuti inga mufwu ulya uyoopenzya mukwasyi wasyaala. Iciyanza eci ciitwa kuti “nkusalazyigwa.” Pele Ibbaibbele likwaamba kuti “[m]bwaamu” ikoonana kuli koonse ikucitwaa bantu batatwelene. Mbwaanga Banakristo beelede ‘kubutija bwaamu,’ cabusicamba balakaka kucita cilengwa eci citeendelani amagwalo.—1 Ba-Korinto 6:18.

Amuyeeye zyamukamufwu wazina lya Mercy.a Mulumaakwe naakafwa mu 1989, basazinyina bakayanda kuti kucitwe ciyanza eco cakusalazyigwa amwaalumi umwi musazinyinaa sikwaazwa. Wakakaka kapandulula kuti, ciyanza eco kwiina nocakali kweendelana amulawo wa Leza. Kabatyompedwe, basazinyina bakamuleka baunka mwabo-mwabo nobakamana kumutukana cini-cini. Kwiinde buyo mwezi, bakajoka akuzikuvwumbula ŋanda yakwe akubweza masenke oonse. Bakati, “Buyookulanganya bukombi bwako.”

Basimbungano bakamuumbulizya Mercy alimwi bakamuyakila aŋanda impya. Basimukobonyina bakacikkomanina kapati eci cakuti bamwi bakatalika kugwasilizya mumulimo oyo, elyo mukaintu wamwami Katolika nguwaasaanguna kuleta buzyu bwakuvwumbya ciluli. Ikusyomeka kwa Mercy mubukkale bwakwe kwakabakulwaizya bana bakwe. Kuzwa leelyo bone bakalyaaba kuli Jehova Leza, alimwi omwe onoono wakamanizya kwiiya ku Cikolo Cakwiiya Mulimo.

Akaambo kacilengwa cakusalazyigwa, Banakristo bamwi balilekelela kusungilizyigwa kutwala naa kutwalwa muntu uutasyomi. Mucikozyanyo, mwaalumi sikufwidwa umwi ono uulaa myaka iibalilwa muma 70 cakufwambaana wakatwala kasimbi kasazinyinaa mukaintu wakwe sikwaazwa. Kwiinda mukucita boobo, wakali kukonzya kuyubila mpawo kuti wakacicita cilengwa cakusalazyigwa. Pele, ikucita boobo kulakazyanyaa lulayo lwa Bbaibbele lwakuti Banakristo beelede kukwata naa kukwatwa buyo “muna-Kristo.”—1 Ba-Korinto 7:39.

Zilengwa Zyakubucesya Kamulanga

Muzisi zinji basidilwe balabungana kuŋanda yasikwaazwa elyo balabucesya kabalanga. Kanjikanji nobacita boobo inga kumwi kuli pobwe lyazyakulya alimwi inga kulaimbwaa nyimbo cakuyobeka. Basyoma kuti ikucita boobo kutontonzya bafwu alimwi aabo ibacipona mumukwasyi balakwabililwa kukulowegwa. Kulaba ikweema kwakulumbaizya sikwaazwa kutegwa bamutontozye, atabakalalili. Kubandika oko kwamana, basidilwe balaimba lwiimbo lwakucikombelo katanasika kuzyoobandika uumbi. Eci cilazumanana mane do kubucedo.b

Munakristo wakasimpe kwiina natola lubazu mumapobwe aakubucesya kamulanga nkaambo Bbaibbele litondezya kuti ibafwide tabakonzyi kugwasya nokuba kupenzya baabo ibacipona. (Matalikilo 3:19; Intembauzyo 146:3, 4; Johane 11:11-14) Magwalo taazumizyi kujatikizigwaa mizimu. (Ciyubunuzyo 9:21; 22:15) Nokuba boobo, mukamufwu Munakristo cilakonzya kumukatazya kulesya bamwi kunjizya zilengwa zyamizimo mudilwe. Balakonzya kusinikizya kucita pobwe lyakubucesya muŋanda yakwe walo natayandi. Ino ncinzi basyominyina ncobeelede kucita kutegwa bagwasye Banakristo bafwidwa ibanjila mukupenzyegwa oku kumbi?

Kanjikanji ibaalu bamumbungano bakonzya kugwasilizya mukwasyi wa Munakristo wafwidwa kwiinda mukukananaa basazinyina abasimukobonyina. Nokwamana kubandika oko, ibantu aba ambweni balakonzya kuzumina kuya mwabo-mwabo caluumuno akuyoobungana alimwi mubuzuba bumbi. Ino mbuti kuti bamwi baukaka muzeezo oyo? Ikuzumanana kubandika kutegwa bateelele inga kwaleta nkondo. ‘Mubelesi wa Mwami teelede kulwana pe, pele weelede kubosya moyo.’ (2 Timoteo 2:24) Elyo ikuti basazinyina ibatatobeli zyaambwa acanguzu balibikka kuti mbibateendelezye makani oonse, sikufwidwa Munakristo abana bakwe kwiina nobanga bakonzya kubakasya. Pele kwiina nobatola lubazu mucilengwa cili coonse cabukombi bwakubeja icicitwa muŋanda yabo, nkaambo balo batobela kulailila kwa Bbaibbele kwakuti: “Mutabi nimusungwa mujoko antoomwe abaabo [i]batali bazumini mbumupambukene abo.”—2 Ba-Korinto 6:14.

Injiisyo eyi alimwi ilabeleka kumakani aakubambwa. Bakamboni ba Jehova kwiina nobatola lubazu mukwiimba, kupaila naa muzilengwa zyeendelezyegwaa sicikombelo cakubeja. Ikuti Banakristo banamukwasyi bacibona kuti cilayandika kuyoojanika kuciyanza cabukombi eco, kwiina nobatola lubazu muzintu zicitwa oko.—2 Ba-Korinto 6:17; Ciyubunuzyo 18:4.

Kweendelezyegwa Kwadilwe Ikwabulemu

Izicitwa aadilwe lyeendelezyegwaa Bakamboni ba Jehova tazijatikizyi zilengwa zyakutontonzya bafwu. Makani aa Bbaibbele alapegwa ambweni ku Ŋanda ya Bwami, kuŋanda yamalila, kuŋanda yasikwaazwa naa kunamaumbwe. Imakani aya alapegwa kutegwa aumbulizye basikufwidwa kwiinda mukupandulula ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya lufwu alimwi abulangizi bwabubuke. (Johane 11:25; Ba-Roma 5:12; 2 Petro 3:13) Ilwiimbo lusimpidwe aa Magwalo lulakonzya kwiimbwa alimwi kulamanizigwaa mupailo uumbulizya.

Onoono, ibweendelezi bwadilwe buli boobu bwakacitwa kuli umwi wa Bakamboni ba Jehova iwakali mucizi musyoonto aali boonse wamuleli wakucisi ca South Africa, Nelson Mandela. Zyoonse nozyakamana kucitwa, muleli oyu wakamulumba mwaambi wamakani camoyo woonse. Nkumenkume abamwi-bamwi balemekwa bamucisi bakajanika oko. Umwi akati kabeendelezi aaba wakati, “Eeli ndedilwe lyabulemu liinda oonse nkondakajanika.”

Sena Zisani Zyakulilila Zilakonzya Kubelesyegwa?

Bakamboni ba Jehova balabalila bayandwa babo nobafwa. Mbubwena mbuli Jesu, balakonzya kulosya misozi kulila. (Johane 11:35, 36) Pele kwiina nobacibona kuti cilayandika kutondezya buumba bwabo caantangalala kwiinda mucitondezyo cimwi cilibonya. (Amweezyanisye Matayo 6:16-18.) Muzisi zinji, bamukabafwu bayandika kusama zisani zimwi zyakulilila zilibedelede kutegwa batontozye sikufwa. Zisani ezi zyeelede kusamwa kwamyezi iili mbwiibede nouba mwaka uukkwene kuzwa ciindi cadilwe, alimwi ikutegwa bazisamunune inga kuba pobwe limbi.

Ikutatondezya zitondezyo zyakulila cibonwa kuti nkulubizya kapati kumufwu. Akaambo kaceeci, muzyooko zimwi kucisi ca Swaziland, bami bamisyobo bamwi batanda Bakamboni ba Jehova muminzi amumaanda abo. Pele, Banakristo aba basyomeka nobacitwa boobo, ibanyina bakumuuya ibakkala mumasena aambi balabalanganya lyoonse.

Inkuta Mpati yaku Swaziland yabakwabilila Bakamboni ba Jehova kwiinda mukupa mulawo wakuti beelede kupilukila kumaanda aabo akuzyooko zyabo kakunyina kunyonganizigwa. Ciindi cimwi, mukamufwu Munakristo wakazumizigwa kukkala aamayake aakwe naakatondezya lugwalo alimwi ateepu yakuswiilila mulumaakwe mwakaambide kuti mukaintu wakwe teelede kusama zisani zyakulilila. Aboobo, wakakonzya kutondezya kuti wakali kumulemeka mulumaakwe.

Cilayandika kapati ikuti umwi aumwi ape malailile aazyadilwe katanafwa, ikapati mumasena imudumide micito iiteendelani amagwalo. Amuyeeye zyacikozyanyo ca Victor, wakucisi ca Cameroon. Wakalemba kabotu-kabotu ipulogilamu yazintu zyoonse zyakali kuyootobelwa aadilwe lyakwe. Mumukwasyi wakwe kwakali bantu banji ibakali kuzitobela kapati zilengwa zijatikizya kulemeka bafwu kubikkilizyaa kukomba tupompo twamitwe yabantu. Mbwaanga Victor wakali umwi wakali kulemekwa mumukwasyi, wakalizi kuti kapompo kamutwe wakwe kakali kuyoobelesyegwa munzila eyo. Aboobo wakapa malailile aalembedwe kabotu-kabotu idilwe lyakwe mbobayoolyeendelezya Bakamboni ba Jehova. Eci cakacitya kuti zintu zyuube-ube kubana bakwe amukaintu wakwe mukamufwu, elyo kwakapegwa bumboni bubotu muciinga eco.

Amukweelebe Kutobela Zilengwa Ziteendelani Amagwalo

Bamwi ibalaa luzibo lwa Bbaibbele bayoowa kulitondezya kuti baliimpene. Ikutegwa batapenzyegwi, basola kukkomanisya basimukobonyina kwiinda mukutondezya kuti balacitobela cilengwa cakubucesya adilwe. Nokuba kuti ncibotu ikuswaya basikufwidwa ikutegwa tubaumbulizye, eci taciyandiki kucitya malila buya aaŋanda yasikwaazwa masiku oonse kabutanasika buzuba bwini bwadilwe. Ikucita boobo inga kwatyompya basikulangilila, nkaambo inga cabapa muzeezo wakuti aabo ibajatikizidwe tabasyomi ncobeni caamba Bbaibbele kujatikizya ciimo cabantu bafwide.—1 Ba-Korinto 10:32.

Ibbaibbele likulwaizya Banakristo kubikka kumbele bukombi bwa Leza mubukkale bwabo alimwi akucibelesya camaanu ciindi cabo. (Matayo 6:33; Ba-Efeso 5:15, 16) Pele, mumasena amwi, mulimo wambungano ulalekwa kwansondo yoonse mbwiibede nokuba kwaciindi cilamfwu kwiinda waawo akaambo kadilwe. Ipenzi eli talili buyo mu Afulika. Ikujatikizya dilwe limwi, ikuluula kuzwa ku South America kwaamba kuti: “Kwakajanika bantu basyoonto kapati mumiswaangano ya Bunakristo yotatwe. Mulimo wamumuunda tiiwakacitwa kwamazuba aasika kukkumi. Nobaba bantu batali Bakamboni kubikkilizya abasikwiiya Bbaibbele bakagambwa alimwi bakatyompwa kubona bakwesu bamwi abacizi kabatola lubazu muzilengwa zyaadilwe.”

Muziinga zimwi, imukwasyi wafwidwa ulakonzya kutamba balongwe basyoonto kuŋanda kuti bakaakulye cakulya cisyoonto buyo dilwe lyamana. Pele muzyooko zinji zya Afulika, imyaanda-myaanda yabantu balaunka kuŋanda yasikufwa alimwi balangila pobwe, kwalo ikanjikanji ikupobolwa ŋombe naa banyama bambi. Bamwi ibali mumbungano ya Bunakristo bacitobela cilengwa eci, kabatondezya kuti bacita zilengwa zyamapobwe aakutontozya bafwu.

Imadilwe aayendelezyegwaa Bakamboni ba Jehova taayelede kuminya basikufwidwa. Aboobo taciyandiki kubaa bubambe bumwi bwaalubazu bwakuti aabo ibajanika beelede kupa mali kutegwa abbadele zyoonse zyakabelesyegwaa dilwe lyakayendelezyegwa cabutaka. Ikuti naa bamukamufwu mbacete kabatakonzyi kuzibbadelelela ziyandika, bamwi mumbungano cakutadooneka inga bayanda kugwasilizya. Ikuti lugwasyo olo tiilwakkwana, baalu balakonzya kucita bubambe bwakupa zyakugwasya zyakumubili kuli baabo ibeelela.—1 Timoteo 5:3, 4.

Talili lyoonse zilengwa zyaadilwe noziteendelani anjiisyo zya Bbaibbele. Pele iciindi noziimpana, Banakristo balilisungwide kutobela zyaamba Magwalo.c (Incito 5:29) Nokuba kuti eci inga cayungizya mapenzi, balanda ba Leza banji balakonzya kupa bumboni bwakuti masunko aali boobo bakaazunda. Bakonzya kucita boobo kwiinda mungunzu Jehova nzyabapa walo uuwambwa kuti ngu “Leza siluumbulizyo loonse,” alimwi akwiinda mulugwasyo lwaluyando lwabakombinyina ibabaumbulizya mumapenzi aabo.—2 Ba-Korinto 1:3, 4.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Mazina aabelesyegwa mucibalo eci taali meni-meni.

b Mumisyobo imwi alimwi amikowa ibbala lyakuti “kulangilila” lilabelesyegwa kukuswaya kwaciindi cisyoonto buyo cakuumbulizya sikufwidwa. Kwiina cintu citeendelani amagwalo cijatikizidwe. Amubone Awake! yamu May 22, 1979, mapeeji 27-8.

c Ooko zilengwa zyaadilwe nkozilangilwa kuleta masunko mapati ku Munakristo, baalu balakonzya kulailila baabo basikubbapatizigwa ikulibambilila limwi zyakumbele. Nobaswaangana abaaba bapya kuti babandike mibuzyo iili mubbuku lya Tuliyanzene Kukumanizya Mulimo Wesu, izibeela zya “Ibuumi, Cibi Alufwu” alimwi a “Kuvwelanya Lusyomo” zyeelede kubikkilwa maanu kapati. Zibeela ezi zyoonse zyobile zilijisi mibuzyo yakubandika yakusala. Aawa baalu mpobeelede kupandulula makani aajatikizya zilengwa zyaadilwe ikutegwa sikubbapatizigwa azyibe Jwi lya Leza ncolimulailila kucita aakulijana muziimo zili boobo cimwi ciindi.

[Kabbokesi kali apeeji 21]

Bakalongezyegwa Akaambo Kakukakatila Kwabo

Sibongili ngumukamufwu Munakristo sicamba uukkala kucisi ca Swaziland. Mulumaakwe naakafwa caonoono, wakakaka kutobela zilengwa banji nzyobazyi kuti nzyakutontozya bafwu. Mucikozyanyo, kwiina naakaagela masusu aakwe. (Deuteronomo 14:1) Banamukwasyi ibali lusele bakakalala akaambo kaceeci, elyo bakamujata akumugela natayandi. Alimwi kwiina nobakazumizya Bakamboni ba Jehova kuti bamuswaye Sibongili akumuumbulizya. Nokuba boobo, ibantu bamwi ibalaa luyandisisyo mumulumbe wa Bwami bakacikkomanina kumuswaya kabajisi maŋwadi aaluumbulizyo aakalembwaa baalu. Ibuzuba Sibongili naakali kuyandika kusama zisani zyakulilila, kwakacitika cintu cimwi cigambya. Umwi munamukwasyi uulemekwa wakacitya muswaangano kuti kubandikwe ncaakali kukakila kuzumina zilengwa zyaadilwe.

Sibongili uluula kuti: “Bakandibuzya naa ikusyoma kwangu kwabukombi kwakali kundizumizya kutondezya buumba kwiinda mukusama masani aakulilila aasiya. Neekamanizya kupandulula zyondisyoma ampendiimvwi, bakandaambila kuti kwiina nobakali kuyoondisinikizya pe. Cakandigambya ncakuti boonse bakalilekelela kukundaazanganya alimwi akundigela kanditayandi. Boonse bakandilomba kuti ndibalekelele.” Kumbele, mucizi wa Sibongili musyoonto wakatondezya lusyomo lwakwe lwakuti Bakamboni ba Jehova mbabajisi bukombi bwakasimpe, elyo wakalomba ciiyo ca Bbaibbele.

Amuyeeye cikozyanyo cimbi: Mwaalumi umwi wazina lya Benjamin wakucisi ca South Africa wakalaamyaka yakuzyalwa iili 29 naakamvwa zyalufwu lwakutaciswa lwabausyi. Aciindi eco Benjamin ngookali Kamboni alikke mumukwasyi oyo. Aciindi cakuzikka, boonse bakali kuyandika kutungana mulongo kabeenda kwiindililaa cuumbwe akusowa bulongo atala lyabbokesi.d Ikubamba nokwakamana, banamukwasyi boonse bakagelwa. Mbwaanga Benjamin kwiina naakatola lubazu muzilengwa ezi, basimukobonyina alimwi abanamukwasyi bakati kumbele uyoopenzyegwaa muzimo wabausyi bafwide.

Benjamin waamba kuti, “Akaambo kakuti ndisyoma muli Jehova, kwiina cakacitika kulindime.” Banamukwasyi bakabona mbozyakamweendela zintu. Kumbele, ibali mbobabede akati kabanamukwasyi bakatalika kwiiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova alimwi bakabbapatizigwa mukutondezya kulyaaba kwabo kuli Leza. Ino Benjamin walo? Wakatalika mulimo wakukambauka waciindi coonse. Imyaka misyoonto yainda, walaa coolwe cakubelekaa mbungano zya Bakamboni ba Jehova kali mulangizi weendeenda.

Bupanduluzi buyungizidwe

d Bamwi inga bacibona kuti kwiina mbocibede kubikka maluba naa kufwusa bulongo mucuumbwe. Pele, Munakristo inga wayandika kweeleba mucito oyu ikuti naa bantu bamuciinga baubona kuba nzila imwi yakutontozya bafwu akuti naa ncibeela cacilengwa ceendelezyegwaa sicikombelo cakubeja.—Amubone Awake! ya March 22, 1977, peeji 15.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi