Izintu Nzyayakucitila “Nyika” Yesu Jehova
“Zintu zyoonse ziyoopona kufumbwa oko mulonga nkuusika.”—EZEKIELI 47:9.
1, 2. (a) Ino maanzi ayandika kapati buti? (b) Ncinzi ncaaiminina maanzi aamumulonga wa Ezekiele wamucilengaano?
IMAANZI ncintu ciyandika kapati. Ibuumi bwaanyika boonse buyeeme amaanzi. Kunyina wandiswe uunga wapona kwaciindi cilamfwu kakunyina maanzi. Alimwi ngotubelesya kusalazya nkaambo maanzi alakonzya kunyengulula akuzwisya tombe lyoonse. Aboobo tubelesya ngayo ikusamba, kucapa zisani nokuba kusanzya zyakulya. Ikucita boobu kulakonzya kufwutula buumi bwesu.
2 Mu Bbaibbele imaanzi abelesyegwa kwiiminina zipego zyakumuuya nzyapa Jehova kuti katupona. (Jeremiya 2:13; Johane 4:7-15) Ezi zintu zibikkilizya kusalazigwa kwabantu bakwe kwiinda mucipaizyo ca Kristo cacinunuzyo alimwi amuluzibo lwa Leza ilujanwa mu Jwi lyakwe. (Ba-Efeso 5:25-27) Imulonga wamaleele wamucilengaano ca Ezekiele uukunka kuzwa mutempele wiiminina zilongezyo zili boobu zipa buumi. Pele ino mulonga oyu ukunka lili, alimwi eco caamba nzi kulindiswe sunu?
Imulonga Ulakunka Munyika Iipilusidwe
3. Ncinzi Ezekiele ncaakalibonena kweelana azilembedwe kuli Ezekieli 47:2-12?
3 Ibantu ba Ezekiele bakali kuyandika kapati zipego zya Jehova nobakali mubuzike mu Babuloni. Cakamukulwaizya kapati Ezekiele naakabona maanzi kaazwa mukati akukunka kuzwa mutempele lyamucilengaano! Imungelo wapima kalonga tukokola tuli cuulu aamwi-aamwi. Ikalonga kaya bulampa kuzwa mungo kuya mumazwi, mpoonya mucikungu mane waba mulonga wakali kuyandika kuyamba. Oyu mulonga uleta buumi ambolezi. (Ezekieli 47:2-11) Ezekiele waambilwa kuti: “Ankomwe zyamulonga kumabazu oonse obile, kuyoomena misamu yoonse iiligwa.” (Ezekieli 47:12a) Mbuwanjilila buyo mulonga ku Lwizi Lufwide—imaanzi aanyina buumi—abaa buumi! Inswi zyavwula. Imulimo wakuzela wakomena.
4, 5. Mbuti businsimi bwa Joeli bujatikizya mulonga mbobukozyenye abwa Ezekiele, alimwi ino nkaambo nzi eci ncociyandika?
4 Obu businsimi bubotu bulakonzya bwakayeezya bama Juda baange ibusinsimi bumwi bwakalembwa myaanda yamyaka iinda kuli yobile musyule bwakuti: “Kuyoozwa kasensa muŋanda ya-Jehova, kayootililila mumpata wa-Sitimu.”a (Joeli 3:18) Ibusinsimi bwa Joeli mbubwenya mbuli bwa Ezekiele businsima mulonga uyookunka kuzwa muŋanda ya Leza, itempele akuleta buumi kucimpayuma.
5 Ikuzwa kaindi, Ngazi Yamulindizi yali kupandulula kuti ibusinsimi bwa Joeli bulazuzikizigwa muciindi cesu.b Aboobo mbocibede akucilengaano ca Ezekiele icikozyanyaa ncico. Mbubwenya mbuli mu Israyeli yansiku, munyika iipilusidwe yabantu ba Leza sunu izipego zya Jehova alimwi azilongezyo zyakunka ncobeni.
Ikukunka Kupati Kwazilongezyo
6. Ikusansailwa kwabulowa acipaililo camucilengaano kweelede kuti kwakabayeezya nzi ba Juda?
6 Ino zilongezyo zyabantu ba Leza bapilusidwe zizwa kuli? Amubone kuti maanzi akunka kuzwa kutempele lya Leza. Mbubwenya buyo asunu, izilongezyo zizwa kuli Jehova kwiinda mutempele lyakwe lipati lyakumuuya—ibubambe bwabukombi busalala. Icilengaano ca Ezekiele ciyungizya kaambo kamwi kapati. Mulubuwa lwamukati, ikalonga kainda kumusanzaa cipaililo. (Ezekieli 47:1) Icipaililo cili akati-kati eeni aatempele eli lyamucilengaano. Jehova wacipandulula kabotu-kabotu kuli Ezekiele alimwi wapa amalailile aakuti kusansailwe bulowa bwacipaizyo ali ncico. (Ezekieli 43:13-18,20) Icipaililo eco cakali kwaamba zinji kapati kubana Israyeli boonse. Icizuminano cabo a Jehova cakayumizigwa ciindi Musa naakasansaila bulowa acipaililo ku Cilundu ca Sinai musyule. (Kulonga 24:4-8) Aboobo ikusansaila kwabulowa acipaililo camucilengaano kweelede kuti kwakabayeezya kuti baakujokela kunyika yabo iipilusidwe, izilongezyo zya Jehova ziyookunka kufwumbwa buyo kuti balemeka cizuminano cabo anguwe.—Deuteronomo 28:1-14.
7. Mbupanduluzi nzi Banakristo sunu mbobajisi kujatikizya cipaililo cacikozyanyo?
7 Mbubwenya buyo abalo bantu ba Leza sunu balalongezyegwa kwiinda mucizuminano—iciinda kubota, cizuminano cipya. (Jeremiya 31:31-34) Acalo cakayumizigwaa bulowa bwa Jesu Kristo musyule. (Ba-Hebrayo 9:15-20) Sunu naa tuli akati kabananike ibali mbapaizi mucizuminano eco naa tuli akati ‘kambelele zimwi’ ibagwasigwa ancico, tulajana bupanduluzi bupati mucipaililo cacikozyanyo. Ciiminina kuyanda kwa Leza kujatikizya cipaizyo ca Kristo. (Johane 10:16; Ba-Hebrayo 10:10) Mbubwenya icipaililo cacikozyanyo mbocili akati eni aatempele lyakumuuya, icipaizyo ca Kristo cacinunuzyo ngomusemu wabukombi busalala. Nkwiinda mulincico ncotulekelelwa zibi zyesu alimwi abulangizi bwesu boonse mpobuyeeme. (1 Johane 2:2) Aboobo tulasoleka lyoonse kupona kweelana amulawo weendelanaa cizuminano cipya ca, “mulao wa-Kristo.” (Ba-Galatiya 6:2) Kufwumbwa kuti katucita boobo lyoonse, tuyoogwasigwaa zipego zya Jehova zyabuumi.
8. (a) Ncinzi catakaliko mulubuwa lwamukati lwatempele lyamucilengaano? (b) Ino bapaizi bamutempele lyamucilengaano bakali kunoolisalazya buti?
8 Cimwi cazipego zili boobu nciimo cisalala mumeso aa Jehova. Mutempele lyamucilengaano, ilubuwa lwamukati lwabulizya cimwi cintu cakalaa mpuwo kapati mulubuwa lwatente alimwi amutempele lya Solomoni—icisambilo, kumbele cakazyooitwa kuti lwizi mobakali kusambila bapaizi. (Kulonga 30:18-21; 2 Makani 4:2-6) Ino bapaizi bamucilengaano ca Ezekiele catempele bakali kunoobelesya nzi kuti balisalazye? Bakali kunoobelesya kalonga kamaleele kakali kukunka kwiinda mulubuwa lwamukati! Inzya Jehova wakali kunoobalongezya anzila imwi yakuti kabalaa ciimo cisalala.
9. Mbuti ibananike alimwi abaabo bankamu mpati mbobanga babaa ciimo cisalala sunu?
9 Mbubwenya buyo asunu, ibananike balilongezyedwe aciimo cisalala mumeso aa Jehova. Jehova ubalanga kuti balasalala, akubaamba kuti baliluleme. (Ba-Roma 5:1, 2) Ino mbuti kumakani aankamu mpati iimininwaa misyobo iitali yabapaizi? Bakombela mulubuwa lwaanze alimwi kalonga nkakonya kalainda kulubazu olo lwatempele lyamucilengaano. Aboobo cileelela kuti imwaapostolo Johane wakabona nkamu mpati yakasamide zikobela zituba kabakomba mulubuwa lwatempele lyakumuuya! (Ciyubunuzyo 7:9-14) Nobalanganizigwa buti munyika eyi mbyaabi, balakonzya kusyomezyegwa kuti kufwumbwa buyo kuti basyoma cipaizyo ca Kristo cacinunuzyo, Jehova ubalanga kuti balasalala. Ino basyoma buti? Nkwiinda mukutobela mumikondo ya Jesu, ikusyoma cipaizyo cacinunuzyo.—1 Petro 2:21.
10, 11. Ncintu nzi comwe ciyandika kapati kujatikizya maanzi aacikozyanyo, alimwi mbuti eci mbociswaangene akukomena kwamulonga?
10 Mbuli mbukwaambwa kale, nkocili acimbi cintu ciyandika kapati camaanzi aya aacikozyanyo—luzibo. Mu Israyeli yakapilusigwa, Jehova wakalongezya bantu bakwe amalailile aamu Magwalo kwiinda mubapaizi. (Ezekieli 44:23) Munzila iikozyenye, Jehova walongezya bantu bakwe sunu amalailile aajatikizya Jwi lyakasimpe kwiinda ‘mubapaizi bami.’ (1 Petro 2:9) Luzibo kujatikizya Jehova Leza, makanze aakwe kubantu alimwi ikapati a Jesu Kristo antoomwe a Bwami bwabu Mesiya lwali kukunka mubunji mumazuba aaya aamamanino. Cilayandika kaka ikutambula makani aya aakatalusya munzila yakumuuya!—Daniele 12:4.
11 Mbubwenya mbuli mbuwakali kuyabulampa kuyaansi mulonga ngwaakali kupima mungelo, azyalo zilongezyo zizwa kuli Jehova izipa buumi zyayungizigwa kutegwa zizulizye bantu baboola munyika yesu iilongezyedwe yakumuuya. Ibusinsimi bwakupilusigwa bumbi bwakasinsima kuti: “Kakamu kaniini kayooba cuulu, abantu bace bayooba mukowa mupati. Mebo nde-Jehova njoofwambya makani aya kuciindi cao ceelede.” (Isaya 60:22) Aya majwi azuzikizigwa—ituulunzuma twabantu baboola ikuzyootusangana mubukombi busalala! Jehova wacita kuti “maanzi” manji kaajanika kuli boonse basandukila kulinguwe. (Ciyubunuzyo 22:17) Ulabona kuti mbunga yakwe yaanyika yamwaya ma Bbaibbele alimwi amabbuku aabandika zya Bbaibbele nyika yoonse mbwiizulwa mumyaanda-myaanda yamyaambo. Mbubwenya buyo ayalo miswaangano yambungano alimwi amiswaangano mipati yabambwa nyika yoonse mbwiizulwa kutegwa bantu boonse bakonzye kupegwa maanzi aakasimpe aalimvwisya kabotu. Ino zipego zili boobu zibajatikizya buti bantu?
Imaanzi Aleta Buumi!
12. (a) Nkaambo nzi misamu mucilengaano ca Ezekiele ncoikonzya kuzyala boobo? (b) Ncinzi ciimininwaa misamu eyi iizyalisya mumazuba aakumamanino?
12 Imulonga wamucilengaano ca Ezekiele uleta buumi akupona kabotu. Ezekiele naabona masamu aayookomena mumbali aamulonga waambilwa kuti: “Matu aayo takooyookunkumuka, amicelo yayo tiikooyookuba pe. . . . Micelo yayo inooyooligwa, amatu aayo anooyoosilisigwa.” Nkaambo nzi masamu aya ncaazyalila boobu munzila iigambya? “Nkaambo kamaanzi aazwa kucikombelo aasika kulin[gawo].” (Ezekieli 47:12b) Ezi zisamu zyacikozyanyo ziiminina zipego zya Leza zyoonse zyakupilusya bantu kubulondosi kwiinda mucipaizyo ca Jesu cacinunuzyo. Cino ciindi anyika, ibananike basyeede mbabasololela mukupa cakulya alimwi akuponya kwakumuuya. Baakumaninina kutambula bulumbu bwakujulu iba 144,000 boonse, impindu zinoozwa kumilimo yabo yabupaizi kabali basikulelanyinaa Kristo ziyootolelela kuya kumbele, mane lwaakuzundilwa limwi buya lufwu luletwa aacibi ca Adamu.—Ciyubunuzyo 5:9, 10; 21:2-4.
13. Mbusilisi nzi bwazuzikizigwa muciindi cesu?
13 Imulonga wamucilengaano ukunkila mu Lwizi Lufwide lunyina buumi elyo zintu zyoonse zilapona oko nkuusika. Olu lwizi lwiiminina busena bufwide munzila yakumuuya. Pele “kufumbwa oko mulonga nkuusika” zintu zyuumi zyoonse zilavwula. (Ezekieli 47:9) Mbubwenya buyo, mumazuba aano aamamanino kufwumbwa oko maanzi aabuumi nkwaasika, ibantu balikuba baumi munzila yakumuuya. Ibakusaanguna kubusigwa boobu bakali bananike basyeede mu 1919. Bakabukuluka kubuumi munzila yakumuuya kuzwa kuciimo cili mbuli calufwu, cakubula milimo. (Ezekieli 37:1-14; Ciyubunuzyo 11:3, 7-12) Ayo maanzi aayandika abasikila abambi bafwide munzila yakumuuya elyo aaba babusigwa baba baumi akubamba nkamu mpati yambelele zimwi yalo iide kuyaambele kuyungizigwa abantu balo bamuyanda Jehova akumubelekela. Lino-lino, eci cipego ciyoosika akuzyuulu-zyuulu zyabaabo babusidwe.
14. Ikuyungizigwa kwamulimo wakuzela nswi mumbali-mbali aa Lwizi Lufwide citondezya nzi sunu?
14 Ikubusigwa munzila yakumuuya kupa kuti kube kuzyala kunji. Eci cilatondezyegwa amulimo wakuzela nswi uuyungizigwa munkomwe zyalwizi walo wakalekedwe. Jesu wakaambila basikumutobela kuti: ‘Ndamucita basikuzuba bantu.’ (Matayo 4:19) Mumazuba aakumamanino, imulimo wakuzela wakatalikaa kubungikwa kwabasyeede akati kabananike pele kunyina nowalekela waawo pe. Imaanzi aapa buumi aazwa kutempele lya Jehova lyakumuuya kubikkilizyaa cilongezyo caluzibo lwini-lwini zyasikila bantu mumasi oonse. Kufwumbwa nkowasika mulonga oyu, kwaba buumi munzila yakumuuya.
15. Ncinzi citondezya kuti tabali boonse ibayoozumina zipego zya Leza zyabuumi, alimwi ino ncinzi ciyoobacitikila bali boobo kumamanino?
15 Aino tabali boonse bauyanda mulumbe oyu wabuumi lino; alimwi tabali boonse abalo abo bayoobusigwa mumyaka iili Cuulu ya Bulelo bwa Kristo ibayoouzumina. (Isaya 65:20; Ciyubunuzyo 21:8) Imungelo waambilizya kuti zibeela zimwi zyalwizi taakwe nozyabaa buumi pe. Myeezi eyi amatoolo, imasena aanyina buumi ‘ziyoobyuuka.’ (Ezekiyeli 47:11, BT) Ikujatikizya bantu bakuciindi cesu, tabali boonse bayooatambula maanzi aa Jehova aapa buumi. (Isaya 6:10) Ilya Amagedoni, boonse abo balisalila kucaala muciimo cakubula buumi alimwi akuciswa munzila yakumuuya bayoobyuuka nkokwaamba kuti bayoonyonyweedwa limwi. (Ciyubunuzyo 19:11-21) Nokuba boobo, abo balikunywa maanzi aya cakusyomeka balakonzya kulangila kufwutuka akubona kuzuzikizigwa kwamamanino kwabusinsimi obu.
Imulonga Wakunka mu Paradaiso
16. Ndilili icilengaano catempele ca Ezekiele nociyoozuzikizyigwa cakumaninina alimwi munzila nzi?
16 Mbubwenya mbuli businsimi bumbi bwakupilusigwa, ikuzuzikizigwa kwamamanino kwacilengaano ca Ezekiele catempele kucitika mumyaka iili Cuulu. Mpoonya ciinga cabapaizi tacicinooli waano anyika. “Bayooba bapaizi ba-Leza aba-Kristo, bayooendelezya awe [kujulu] myaaka iili cuulu.” (Ciyubunuzyo 20:6) Aba bapaizi bakujulu banoobelekelaamwi a Kristo mukweendelezya mpindu zini-zini zyacipaizyo ca Kristo cacinunuzyo. Aboobo, bantu baluleme bayoofwutulwa, ikupilusigwa kubulondosi!—Johane 3:17.
17, 18. (a) Ino mulonga uupa buumi upanduludwe buti ku Ciyubunuzyo 22:1, 2, alimwi ino kubeleka kwacilengaano eco kwakusaanguna kuyooba lili? (b) Mu Paradaiso, nkaambo nzi imulonga wamaanzi abuumi ncouyookomena kapati?
17 Atwaambe, imulonga wakabonwaa Ezekiele uyookunka canguzu lino amaanzi aabuumi. Eci nceciindi cakusaanguna cakubeleka kwabusinsimi bulembedwe ku Ciyubunuzyo 22:1, 2 bwakuti: “Wakanditondezya mulonga wamaanzi aabuumi aabalangala mbuli krustalo, uleenda kuzwa kucuuno ca-Leza aca-Mwanambelele. Mukati kamugwagwa wawo akumabazu oonse obile kwakalimenede isamu lyabuumi, lizyala misyobo yamicelo iili ikumi aibili, lyakali kweenzya micelo yalyo myeezi yoonse. Nkabela matu aasamu elyo ngaakuponya bantu.”
18 Mumyaka iili Cuulu ikuciswa koonse kwakumubili alimwi akumizeezo kuyooponesyegwa. Eci cilatondezyegwa kabotu ‘akuponesyegwa kwabantu’ kwiinda mumasamu aacikozyanyo. Akaambo kazipego zyeendelezyegwaa Kristo aba 144,000, “takukooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa.” (Isaya 33:24) Elyo mulonga uyookomena cini-cini. Uyooyandika kutantamuka akulampa kuyaansi ikutegwa ituulunzuma naa ituulunzuma ituli zyuulu twabantu bayoobusigwa bakakkwane kunywa maanzi aayo aabuumi aasalala. Imulonga wamucilengaano wakaponya Lwizi Lufwide wakaleta buumi koonse oko maanzi aawo nkwaakasika. Baalumi abanakazi mu Paradaiso bayoobaa buumi bwini-bwini bakaponesyegwe kulufwu lwakakonwa kuli Adamu ikuti kabasyoma mpindu zyacinunuzyo nzyobapegwa. Ibbuku lya Ciyubunuzyo 20:12 lisinsima kuti “mabuku” ayoojulwa mumazubaayo, ikupa mumuni uuyungizidwe wakuteelela walo uyoogwasya abaabo bayoobusigwa. Mukubula coolwe, bamwi bayookaka kuponesyegwa nomuba mu Paradaiso. Aaba bazangi mbambabo ‘bayoobyuuka’ kubunyonyoosi butamani.—Ciyubunuzyo 20:15.
19. (a) Mbuti kwaabanisigwa kwanyika mbokuyoozuzikizyigwa mu Paradaiso? (b) Ino munzi wamu Paradaiso wiiminina nzi? (c) Ino caamba nzi kuti imunzi uli kubusena ikulamfwu atempele?
19 Kuciindi eco akwalo kwaabanizigwa kwanyika yamucilengaano ca Ezekiele kuyoozuzikizigwa camamanino. Mucilengaano cakwe Ezekiele wakabona nyika yaabanizigwa kabotu-kabotu; aboobo Munakristo omwe-omwe uusyomeka ulakonzya kusyomezyegwa kuyoobaa busena mu Paradaiso ibwakukona. Kulalangilwa kuti iluyandisyo lwakuti aumwi akabe aŋanda yakwe yakukkala kuyoozuzikizigwa munzila yabulondo. (Isaya 65:21; 1 Ba-Korinto 14:33) Imunzi ngwaakabona Ezekiele cakweelela wiiminina bubambe bwabweendelezi Jehova mbwakanza kuti nyika ikabe ambubo. Iciinga cabapaizi bananike tacicinooliko akati kabantu mumibili yanyama. Icilengaano cilakatondezya kaambo aka kwiinda mukwaamba kuti munzi uli munyika “yabantu buyo” kubusena bumbi kulamfwu atempele. (Ezekieli 48:15) Nokuba kuti iba 144,000 banoolelela antoomwe a Kristo kujulu, Imwami unoojisi baiminizi anyika. Ibalelwa bakwe bayoogwasigwa kapati abusolozi bwaluyando alimwi abweendelezi bwaciinga casilutwe. Pele imfwulumende ini-ini inooli kujulu, ikutali anyika pe. Boonse bantu anyika, kubikkilizyaa ciinga casilutwe, banoolibombya ku Bwami bwabu Mesiya.—Daniele 2:44; 7:14, 18, 22.
20, 21. (a) Ino nkaambo nzi izina lyamunzi ncolyeelela? (b) Mmibuzyo nzi njotweelede kulibuzya akaambo kakuti twaciteelela cilengaano ca Ezekiele?
20 Amulange majwi aabusinsimi bwa Ezekiele aamamanino, ategwa: “Akuzwa kubuzuba obo izina lyamunzi liyootegwa JEHOVA MPABEDE.” (Ezekieli 48:35) Oyu munzi tauli wakupa bantu nguzu naa kubayunga; alimwi tauli wakusungilizya kuyanda kwabantu. Munzi wa Jehova uutondezya mizeezo yakwe alimwi anzila yaluyando alimwi mbotu yambuli mbwaazyeenzya zintu. (Jakobo 3:17) Eci cilatusyomezya kuti Jehova uyoolongezya ‘nyika yakwe mpya’ yabantu kuya mubuumi bwakumbele butamani.—2 Petro 3:13.
21 Sena tatubukkomanini bulangizi buli kumbele lyesu? Aboobo cakweelela umwi aumwi inga wacita kabotu kulibuzya kuti, ‘Ino ndijatikizigwa buti azintu zibotu zyayubununwa mucilengaano ca Ezekiele? Sena ndilagwasilizya mumulimo uucitwaa balangizi kubikkilizyaa baabo bali akati kabananike basyeede alimwi abaabo balangilwa kuba baciinga casilutwe? Sena kukomba kusalala ndakucita kuti cibe cintu cipati mubuumi bwangu? Sena ndilaabelesya maanzi aabuumi aakunka mubunji sunu?’ Umwi aumwi wesu azumanane kucita boobo akukkomanina zipego nzyapa Jehova kusikila kutamani!
Bupanduluzi buyungizidwe
a Mumpata wamulonga oyu ulakonzya kawaamba Kkuti lya Kidroni, lyalo litalikila kumusanza lwaajwe lwa Jerusalemu akugolela ku Lwizi Lufwide. Kunselelo kwalyo kunyina maanzi alimwi ncimpayuma mwaka woonse.
b Amubone mamagazini aa Ngazi Yamulindizi aamu May 1, 1881 alimwi a June 1, 1981.
Inga Mwaingula Buti?
◻ Ncinzi ncaaiminina maanzi aakunka kuzwa kutempele?
◻ Nkusilika nzi Jehova nkwaazuzikizya kwiinda mumulonga wacikozyanyo, alimwi nkaambo nzi mulonga ncowakomena?
◻ Ino masamu aali munkomwe zyamulonga aiminina nzi?
◻ Ncinzi munzi ncouyooiminina mu Bulelo bwamyaka iili Cuulu, alimwi nkaambo nzi izina lyamunzi ncolyeelela?
[Zifwanikiso izili apeeji 31]
Imulonga wabuumi wiiminina zipego zya Leza zyakufwutuzya