Inzila Ilikke Yakujana Buumi Butamani
“Ndime nzila, ndime bwini, ndime buumi.”—JOHANE 14:6.
1, 2. Ino Jesu wakaikozyanisyaa nzi inzila iisololela kubuumi butamani, alimwi caamba nzi cikozyanyo cakwe?
MU MULUMBE wakwe uudumide waa Cilundu, Jesu ukozyanisya nzila iisololela kubuumi butamani amugwagwa uunjililwa kumulyango. Amubone kuti Jesu wakankaizya kuti eyi nzila yakubuumi taili ntete kutobela, nati: “Amunjile mumulyango uumanikide, nkaambo mulyango uukwazeme anzila impati njiitola kukunyonyooka, nkabela abo banjila mulinjiyo mbanjibanji. Mulyango uumanikide anzila iipatide njiitola kubuumi [butamani], nkabela abo biijana mbace.”—Matayo 7:13, 14.
2 Sena mwacimvwa caambwa mucikozyanyo eci? Sena tacitondezyi kuti kuli buyo mugwagwa omwe naa inzila iisololela kubuumi alimwi kutegwa twiijane tuyandika kubeleka canguzu alimwi tuyooyandika kucenjela kapati kutaleya notweenda munzila eyi yakubuumi? Ino eyo inzila ilikke iisololela kubuumi butamani ninzila nzi?
Mulimo wa Jesu Kristo
3, 4. (a) Mbuti Bbaibbele mbolitondezya mulimo mupati ngwacita Jesu mulufwutuko lwesu? (b) Ndiilili Leza naakaamba kwaciindi cakusaanguna kuti bantu balakonzya kujana buumi butamani?
3 Cakutadooneka, Jesu ulijisi mulimo uuyandika kapati kujatikizya nzila eyi mbweena mbwaakaamba mwaapostolo wakwe Petro kuti: “Takukwe lufutuko kuluumbi naba omwe pe, nkaambo takukwe zina limbi [kunze lya Jesu] ansi ilipegwa bantu, ndotweelede kufutulwa andilyo.” (Incito 4:12) Awalo mwaapostolo Paulo wakati: “Caabilo ca-Leza mbuumi butamani bwamuli-Kristo Jesu Mwami wesu.” (Ba-Roma 6:23) Jesu lwakwe wakaamba kuti inzila ilikke yakujana buumi butamani nkwiinda mulinguwe, nkaambo kayi wakati: “Ndime nzila, ndime bwini, ndime buumi.”—Johane 14:6.
4 Aboobo ncintu cipati kuzumina lubazu ndwajisi Jesu mukucita kuti buumi butamani bukonzeke. Aboobo, atululangisye lubazu lwakwe. Sena mulizi Jehova Leza naakazibya bantu kuti balakonzya kubujana alimwi buumi butamani naakabisya Adamu? Wakacita obo mbwaakabisizya buyo Adamu. Ono atulange-lange mbuli cipego ca Jesu Kristo kali Mufwutuli wabantu mbocakasinsimwa kwaciindi cakusaanguna.
Ilunyungu Lwakasyomezegwa
5. Mbuti mbotunga twazyiba ncoyiiminina nzoka yakacenga Eva?
5 Jehova Leza wakazyibya Mufwutuli wakasyomezedwe kwiinda mukubelesya majwi aacikozyanyo. Wakacita obo naakasinganya “nzoka” iyakabandikaa Eva akumucitya kuti atyole mulawo wa Leza kwiinda mukulya musamu wakakasidwe. (Matalikilo 3:1-5) Aino inzoka eyo tiiyakali nzoka yini-ini. Cakali cilenge canguzu camuuya calo mu Bbaibbele caambwa kuti “muzoka waciindi, uutegwa Diabolosi a-Saatani.” (Ciyubunuzyo 12:9) Saatani wakabelesya cinyama eci citakwe mbocibede kuti cimwaambawide naakali kuyunga Eva. Aboobo, Leza naakali kusinganya Saatani, wakati kulinguwe: “Njoobusya inkondo akati kanduwe amwanakazi, akati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe. Walo [lunyungu lwamwanakazi] uyookuuma amutwe, ayebo uyoomuluma kukasinde.”—Matalikilo 3:15.
6, 7. (a) Ino mwanakazi uuzyala “lunyungu” nguni? (b) Ino Lunyungu lwakasyomezyegwa ngwani, alimwi mmulimo nzi ngwacita?
6 Ino nguni ooyu “mwanakazi” sinkondonyinaa Saatani? Ooyu mukaintu ngwasulide Saatani ulayubununwa awalo mbweena mbuli buyubununwa “muzoka waciindi” ku Ciyubunuzyo caandaano ca 12. Amubone kuti kukapango ka 1 waambwa kuti “wakasamide izuba, wakalijisi mweezi kunsi amaulu aakwe, alimwi amutwe wakwe wakali amusini wanyenyeezi zili ikumi azibili.” Oyu mwanakazi wiiminina mbunga ya Leza yakujulu yabaangelo basyomeka, alimwi “mwana mulombe” ngwazyala wiiminina Bwami bwa Leza, bweendelezyegwaa Jesu Kristo kali Mwami.—Ciyubunuzyo 12:1-5.
7 Ino “lunyungu” naa mwana wamwanakazi iwaambwa ku Matalikilo 3:15, uuya ‘kumuuma kumutwe’ Saatani akumujaya wiiminina ni? Wiiminina muntu oyo Leza ngwaakatuma kuzwa kujulu kuti azoozyalwe camaleele kuli nakalindu, nkokuti mwaalumi Jesu. (Matayo 1:18-23; Johane 6:38) Caandaano ca 12 ca Ciyubunuzyo citondezya kuti oyu Muleli wakujulu wakabusigwa, Lunyungu olu, Jesu Kristo nguuya kusololela mukuzunda Saatani akuleta “bwami bwa-Leza wesu, abwami bwa-Kristo wakwe” kweelana abwaaamba Ciyubunuzyo 12:10.
8. (a) Ncintu nzi cipya Leza ncaakacita kujatikizya makanze aakwe akusaanguna? (b) Mbaani ibali mumfwulumende ya Leza impya?
8 Aboobo obu Bwami ibuli mumaanzaa Jesu Kristo ncintu cipya Leza ncaacita kujatikizya makanze aakwe aakumatalikilo aakuti bantu bakapone buumi butamani anyika. Mbwaakazanga buyo Saatani, Jehova wakacita bubambe bwakumana mapenzi aakaletwaa cibi kwiinda mumfwulumende yakwe mpya ya Bwami. Jesu naakali anyika, wakatondezya kuti tanooli alikke mubulelo obu bwa Bwami. (Luka 22:28-30) Kuli abambi bakali kuzoosalwa akati kabantu elyo aba bakali kuyootola lubazu anguwe mukulela kuzwa kujulu, munzila eyi bakali kuzooba cibeela cabili calunyungu lwamwanakazi. (Ba-Galatiya 3:16, 29) Mu Bbaibbele imweelwe wabaabo basikulelanyina a Jesu—boonse ibayoosalwa akati kabantu basizibi aanyika—ulipedwe kuti ngu 144,000.—Ciyubunuzyo 14:1-3.
9. (a) Nkaambo nzi ncokwakeelede kuti Jesu alibonye anyika kali muntunsi? (b) Mbuti Jesu mbwaakaimana milimo ya Diabolosi?
9 Nokuba boobo, kwakali kuyandika kapati kuti Lunyungu lwakusaanguna, nkokuti Jesu Kristo alibonye anyika Bwami obo kabutanatalika kulela. Nkaambo nzi? Nkaambo ngowakabikkwaa Jehova Leza kuti “ajaye [naa kumana] milimo ya-Saatani.” (1 Johane 3:8) Akati kamilimo ya Saatani kuli wooyo wakuyunga Adamu kuti abisye, calo cakapa kuti bana ba Adamu boonse basinganizigwe acibi alufwu. (Ba-Roma 5:12) Jesu wakaumana mulimo oyu wa Diabolosi naakaaba mubili wakwe kuti cibe cinunuzyo. Munzila eyi Jesu wakacita cintu cizumizya bantu kuti baangululwe kukusinganizigwa kwacibi alufwu elyo wakajula mulyango wabuumi butamani.—Matayo 20:28; Ba-Roma 3:24; Ba-Efeso 1:7.
Imulimo Wacinunuzyo
10. Muunzila nzi Jesu a Adamu mobakakozyenye?
10 Mbwaanga buumi bwa Jesu bwakalonzegwa kuzwa kujulu kutolwa mwida lyamukaintu, wakazyalwa kali muntu uulondokede, uutajisi cibi kuzwa kuli Adamu. Wakali kukonzya kupona kukabe kutamani anyika. Awalo Adamu wakalengwa kali muntu uulondokede kajisi bulangizi bwakupona buumi butamani anyika. Imwaapostolo Paulo wakali kuyeeya kukozyanya kwakali akati kabaalumi aba bobile naakalemba kuti: “Muntu mutaanzi Adamu wakaba muntunsi muumi, Adamu musyaalizi [Jesu Kristo] wakaba muuya uupa buumi. Muntu mutaanzi wazwa ansi, ngwabulongo, muntu wabili wazwa kujulu.”—1 Ba-Korinto 15:45, 47.
11. (a) Ino ba Adamu a Jesu bakabajatikizya buti bantu? (b) Ino cituuzyo ca Jesu tweelede kucibona buti?
11 Ikukozyanya ikuli akati kabantu aaba bobile—balikke bantu bakalondokede ibakapona anyika—kulalibonya mumakani aambwaa Bbaibbele kuti Jesu “wakalisanga kuba cinunuzyo ceelene kubantu boonse.” (1 Timoteo 2:6, NW) Ino nguni ngwaakeelene awe Jesu? Ngu Adamu we naakacili muntu uulondokede! Cibi ca Adamu wakusaanguna cakapa kuti mukwasyi woonse wabantunsi usinganizigwe alufwu. Cipaizyo ca Adamu “musyaalizi” cakazumizya kuti tunununwe kucibi alufwu kutegwa tukonzye kupona kukabe kutamani! Taciliboteli kaka cipaizyo ca Jesu! Imwaapostolo Petro wakati: “Teensi zintu zikulumpala, mbuli insiliva niiba ingolida, nzimwakanunuzigwa.” Pele, Petro wakapandulula kuti: “Mwakanunuzigwa abulowa buyandisi mbuli bwamwan[a]ambelele uutajisi akampenda nanka kabala, nkokuti bulowa bwa-Kristo.”—1 Petro 1:18, 19.
12. Ino kusinganizigwa nkotwakasinganizigwa kulufwu toonse kupandululwa buti mu Bbaibbele?
12 Ibbaibbele lilapandulula kabotu kusinganizilwa kulufwu kwabantu boonse mbokuyoogwisigwa, noliti: “Kulusotoko lwamuntu omwe [Adamu] kwakazida bantu boonse mulandu, mbubonya obo kubululami [buumi bwa Jesu boonse bwakusyomeka, kusikila kulufwu lwakwe] bwamuntu omwe kulazida bantu boonse lululamiko lwabuumi. Nkaambo mbuli kukutaswiilila kwamuntu omwe [Adamu] banji bakaba basizibi, mbubonya obo kukuswiilila kwamuntu omwe [Jesu] banji balaba baluleme.”—Ba-Roma 5:18, 19.
Bulangizi Bwabulemu
13. Nkaambo nzi bantu banji ncobalimvwa mbuli mbobalimvwa kujatikizya kupona kukabe kutamani?
13 Eeci ncaakacita Leza ceelede kutukkomanisya kapati! Sena tamukkomene kuti twakapegwa Mufwutuli? Mukuvwuntauzya kumwi kwakacitwaa pepa lyamakani mudolopo limwi pati lyaku United States, ibantu nobakabuzyigwa kuti, “Sena mulabuyanda bulangizi bwakupona kukabe kutamani?” icakugambya 67.4 pasenti yabantu bakaingula bakati “Peepe.” Nkaambo nzi ncobakati tabayandi kupona kukabe kutamani? Kulibonya kuti bakaingula boobo akaambo kakuti kupona anyika nkwamapenzi manji kapati. Imukaintu umwi wakati: “Taundikkomanisyi muzeezo wakuboneka nkelaa myaka iili 200 yakuzyalwa.”
14. Nkaambo nzi kupona kukabe kutamani ncokuyooba cintu cikkomanisya cini-cini?
14 Pele Bbaibbele talyaambi zyakupona kukabe kutamani munyika ibantu mobanoociswa-ciswa, kucembaala alimwi akunjila muntenda zimwi. Tabusyi pe, nkaambo Jesu mbwanooli Muleli mu Bwami bwa Leza uyooagwisya oonse mapenzi aaletwaa Saatani. Kweelana acaamba Bbaibbele, Bwami bwa Leza “buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse” aadyaaminina aansi ano. (Daniele 2:44) Kuciindi eco ‘luyando lwa Leza luyoocitwa ansi mbubonya mbuli kujulu’ ikwiingula mupailo Jesu ngwaakayiisya basikumutobela bakwe. (Matayo 6:9, 10) Munyika ya Leza mpya impindu zyacinunuzyo ca Jesu ziyoobelesegwa cakumaninina ibubi boonse bwaakugwisigwa anyika. Inzya, ibantu boonse beelela bayoobweedezegwa kubuponi bulondokede!
15, 16. Mbukkale nzi bunooliko munyika ya Leza mpya?
15 Kubantu bayoopona munyika ya Leza mpya, ciyoozuzikizigwa cibalo camu Bbaibbele cakuti: “Lino inyama yakwe ilaba impya kwiinda yamwana; inguzu zyabulombe bwakwe bulajoka.” (Jobu 33:25) Acimbi cisyomezyo camu Bbaibbele iciyoozuzikizigwa ncakuti: “Lino meso aaboofu ayoobononona, amatwi aabasinke ayoosinkuka. Cilema unooya busotauka mbuli insya, alulimi lwasyataambi luyooimbisya.”—Isaya 35:5, 6.
16 Amuyeeye buyo: Nociba buti ciimo cesu—tube aamyaka yakuzyalwa iili 80, 800 noiba minji kwiinda waawa, tunooli bayumu nta. Ciyooba mbuli mbolisyomezya Bbaibbele kuti: “Lino takukooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa.” Kuciindi eco ciyoozuzikizigwa acalo cisyomezyo cakuti: “[Leza] uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo, takukooyooba limbi lufu, nikuba kuomoka nikuba kulila nikuba kuciswa, nkaambo zintu zyakale zyamaninina.”—Isaya 33:24; Ciyubunuzyo 21:3, 4.
17. Nkukutauka nzi nkotunga twalangila ikuyoocitwaa bantu ibanooli munyika ya Leza mpya?
17 Munyika eyo mpya, tuyookonzya kubelesya bongo bwesu munzila Mulengi wesu njaakali kuyanda mbuli mbwaakabwaanza kuti kabutagoli. Amweezeezye buyo zintu zibotu nzyotunga twacita! Nobaba bantu batalondokede bakonzya kupanga zintu zyoonse nzyotubona kuzwa kuzintu zyaanyika—mbuli tumafwooni twakweenda atwalo, mincini yakwaambawida, inkoloko, tuncini tuzyibya kuti muntu ulayandika kumwi, makkompyuta, indeke, inzya zintu zitalivwulili. Taakwe cintu akati kazeezi icakabambwa kubelesya zintu zyakaletwa kuzwa kubusena bumbi bwakule. Akaambo kakuti tunoopona kukabe kutamani mu Paradaiso iiboola anyika, izintu nzyotuyookonzya kupanga tazyaambiki!—Isaya 65:21-25.
18. Nkaambo nzi buumi ncobutanoocimi munyika ya Leza mpya?
18 Alimwi buumi tabukoonoocima pe. Noliba lino inga tulangila kulya cakulya cimbi nokuba kuti twalya zilyo zisika kumakumi aali zyuulu-zyuulu. Tuyookkomana kapati kulya zilyo zinono ziyoozwa munyika ya Paradaiso katulondokede. (Isaya 25:6) Alimwi tuyookkomana kulanga banyama batalivwulili, kweebelela mabbililo aazuba aataliboteli kulanga, malundu, milonga alimwi azibanda. Masimpe, ibuumi tabunooli bwakucita cintu comwe pe munyika ya Leza mpya!—Intembauzyo 145:16.
Ikuzuzikizya Nzyayanda Leza
19. Nkaambo nzi ncocili camaanu kusyoma kuti kuli zintu ziyandika kutegwa tupegwe cipego ca Leza cabuumi?
19 Sena inga mwalangila kutambula cipego ca Leza cipati cabuumi butamani mu Paradaiso iili boobu kakunyina kucibelekela? Sena tacili camaanu kuti Leza ulalangila cintu cimwi kulindiswe? Ncobeni ncamaanu. Leza tatuwaalili buyo cipego. Ulatutambikizya, pele tweelede kutambikizya janza aswebo kutegwa tucibweze. Inzya, kuyandika kubeleka canguzu. Mulakonzya kubuzya ngweena mubuzyo wakabuzigwa Jesu amweendelezi umwi muvwubi wakacili mukubusi wakuti: “Ncintunzi cibotu ncinti cite kuti mbe abuumi butamani?” Naa ambweni inga mwabuzya mubuzyo wakabuzigwa mwaapostolo Paulo aumwi sintolongo waku Filipi wakuti: “Ino ndicitenzi kuti ndifutulwe?”—Matayo 19:16; Incito 16:30.
20. Ncintu nzi ciyandika kapati kutegwa tujane buumi butamani?
20 Imasiku kakutegwa cifwumo ulajaigwa, Jesu wakatondezya cintu cimwi ciyandika naakapaila kuli Wisi wakujulu kuti: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Sena tacili camaanu kuti tujane luzibo lwa Jehova wakapa kuti buumi butamani bukonzeke alwayooyo wakatufwida, Jesu Kristo? Pele, nzinji zimbi ziyandika kunze lyakujana buyo luzibo olo.
21. Mbuti mbotutondezya kuti tuli alusyomo lwalo iluyandika?
21 Ibbaibbele alimwi lyaamba kuti: “Oyo uusyoma Mwana nguuli abuumi ubutamani.” Mpoonya liyungizya kuti: “Pele oyo uutamvwi Mwana takooyoobona buumi, pele bukali bwa-Leza bulikede alinguwe.” (Johane 3:36) Mulakonzya kutondezya kuti mulamusyoma Mwana kwiinda mukucinca mubukkale bwenu akubweendelanya akuyanda kwa Leza. Mweelede kukaka nzila iili yoonse iilubide njomwakali kutobela alimwi amucite zintu zikkomanisya Leza. Mweelede kucita ncaakalailila mwaapostolo Petro naakati: “Amweempe, amusanduke, kuti zibi zyanu zijatilwe, kusike ziindi zyakulyookezya izizwa kubusyu bwa-Jehova.”—Incito 3:19.
22. Nzyinzi zijatikizidwe mukutobela mikondo ya Jesu?
22 Tutalubi kuti nkwiinda mukusyoma Jesu kulikke notunga twajana buumi butamani. (Johane 6:40; 14:6) Tulatondezya kuti tulamusyoma Jesu kwiinda ‘mukwiitobelesya mikondo yakwe.’ (1 Petro 2:21) Ncinzi cijatikizidwe mukucita boobo? Jesu naakali kupaila kuli Leza wakati: “Ndeza kuzoocita luyando lwako, O Leza.” (Ba-Hebrayo 10:7) Cilayandika kapati kwiiya Jesu mukuzumina kucita kuyanda kwa Leza mpoonya akulyaaba kuli Jehova. Kuzwawaawo tweelede kutondezya kulyaaba oko kwiinda mukubbapatizigwa mumaanzi; Jesu awalo wakalitola kuti abbapatizigwe. (Luka 3:21, 22) Ikubweza ntaamu zili boobo ncamaanu. Imwaapostolo Paulo wakati “kuyanda Kristo nkokutusinikizya.” (2 Ba-Korinto 5:14, 15) Munzila nzi? Luyando ndolwakapa kuti Jesu atufwide. Sena eco taceelede kutusinikizya kutobela ziyandika kwiinda mukumusyoma? Inzya, ceelede kutusinikizya kutobela cikozyanyo cakwe caluyando cakulyaaba kugwasya bamwi. Mubuumi bwakwe boonse Kristo wakali kucita kuyanda kwa Leza; aswebo tweelede katutaciliponeni tobeni pe.
23. (a) Ino aabo ibatambula buumi bayungizigwa kunzi? (b) Ncinzi ncobayandika kucita aabo ibali mumbungano ya Bunakristo?
23 Eeco taceelede kuba camamanino. Ibbaibbele lyaamba kuti ibantu ibali 3,000 nobakabbapatizigwa ciindi ca Pentekoste mu 33 C.E., “bakayungizigwa.” Ino bakayungizigwa kunzi? Luka upandulula kuti “bakali kuswaangana kuti bamvwe zyakali kwiisya batumwa. Bakali kukkala mubunyina, bakali kulya akukomba antoomwe.” (Milimo 2:41, 42, Ci) Inzya, bakali kuswaangana antoomwe kuciiyo ca Bbaibbele alimwi akuyanzana, elyo bakayungizigwa naa kuba bambungano ya Bunakristo. Banakristo bakusaanguna bakali kujanika kumiswaangano lyoonse kuti bayiisigwe munzila yakumuuya. (Ba-Hebrayo 10:25) Bakamboni ba Jehova abalo balacita obo sunu, alimwi bamukulwaizya kuti kamujanika amiswaangano eyi ambabo.
24. Ino “buumi bwinibwini” ninzi, alimwi muunzila nzi alimwi ndilili nobuyoozuzikizigwa?
24 Tuulunzuma twabantu lino balimukutobela nzila iisyanikide iisololela kubuumi. Kuzumanana anzila eyi kuyandika kuzuunyana! (Matayo 7:13, 14) Paulo wakacitondezya eci mukukombelezya kwakwe kwaluyando kwakuti: “Yasana lumamba lubotu lwalusyomo, jatisya buumi butagoli, mbowakaitilwa.” Ikulwana lumamba olu kulayandika kapati kutegwa ‘tujatisye buumi bwinibwini.’ (1 Timoteo 6:12, 19) Ibuumi bwini-bwini obo tabuli bobuno buumi ibwamacise amapenzi ngotwakaletelwaa cibi ca Adamu. Oobo mbuumi ibuyakuponwa munyika ya Leza mpya iilaafwaafwi kuboola, cinunuzyo ca Kristo cacipaizyo nociyoobelesegwa kugwasya boonse bayanda Jehova Leza a Mwanaakwe ciindi obu bweende bwazintu bwaakugwisigwa. Toonse atusale buumi—“buumi bwinibwini”—ibuumi butamani munyika ya Leza mpya alimwi imbotu kapati.
Inga Mwaingula Buti?
◻ Ino inzoka, mwanakazi alimwi alunyungu izyaambwa kubbuku lya Matalikilo 3:15 ziiminina nzi?
◻ Muunzila nzi Jesu mwaakeelene a Adamu, alimwi ino cinunuzyo cakapa kuti kukonzyeke nzi?
◻ Nzintu nzi nzyomulangila iziyoocitya kuti nyika ya Leza mpya kaikkomanisya kulindinywe?
◻ Nzintu nzi iziyandika nzyotweelede kutobela kutegwa tukapone munyika ya Leza impya?
[Cifwanikiso icili apeeji 10]
Kubana abapati, Jesu nenzila ilikke iisololela kubuumi butamani
[Cifwanikiso icili apeeji 11]
Kuciindi ncabikkide Leza, ibacembeede bayoopilukila kubwanike