LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w99 8/1 map. 26-31
  • Amulemekane

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Amulemekane
  • Ngazi Yamulindizi—1999
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Jehova Ulabalemeka Bantunsi
  • Jesu Wakabalemeka Bamwi
  • Paulo Wakatondezya Bulemu
  • Ikutondezya Bulemu Kuciindi Cesu
  • Ikulemeka Jehova
  • Amubalemeke Aabo Ibeelede Kulemekwa
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
  • Sena Muba Kumbele Mukulemeka Basyominyoko?
    Ngazi Yamulindizi—2010
  • Sena Mulasungwaala Kukulemekana?
    Ngazi Yamulindizi—2008
  • Toonse Atumulemeke Jehova Alimwi a Mwanaakwe
    Mulimo Wesu wa Bwami—2001
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1999
w99 8/1 map. 26-31

Amulemekane

“Amusungwaale kukulemekana.”—BA-ROMA 12:10.

1, 2. (a) Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tutondezye moyo mutete? (b) Ino bbala lyakuti ‘kulemeka,’ kanjikanji libelesyegwa buti mu Bbaibbele alimwi mbaani mbocuubila-ubila kutondezya bulemu?

CIBALO cesu cainda cakankaizya lulayo lwa Jwi lya Leza lwakuti: “Nyoonse amusame myoyo mitete akugwasyanya, nkaambo Leza ulabakazya basikulisumpula, pele batete-myoyo ulabapa luzyalo.” (1 Petro 5:5) Inzila yomwe njotunga twalisamika myoyo mitete njakulemeka bamwi.

2 Ibbala lyakuti ‘kulemeka’ ikanjikanji mu Bbaibbele lyaamba bulemu mbotweelede kutondezya kuli bamwi. Tulabalemeka bamwi kwiinda mukubafwida luzyalo, ikubalemenezya, ikuteelela mbobayeeya akuba bantu balibambilide kuzuzikizya zintu nzyobatulomba kuti tuzicite. Tacikonzyi kubayumina pe eci abo ibatete myoyo. Pele aabo ibalisumpula cilakonzya kubayumina kutondezya bulemu bwini-bwini alimwi balakonzya kusoleka kujana luzyalo azimwi-zimwi kwiinda mukuupayika.

Jehova Ulabalemeka Bantunsi

3, 4. Ino Jehova wakamulemeka buti Abrahamu, alimwi ino nkaambo nzi?

3 Jehova lwakwe ncikozyanyo cibotu kumakani aakulemekana. Bantu wakabalenga kabajisi nguzu zyakulisalila cibotu naa cibi alimwi kwiina nabeendelezya mbuli mincini iiteyelwa limwi. (1 Petro 2:16) Mucikozyanyo, naakambila Abrahamu kuti Sodoma wakali kuyoonyonyoonwa nkaambo kazinyonyoono zyawo, Abrahamu wakabuzya kuti: “Sa ncobeni uyoomanisya baluleme antoomwe abasizibi? Ambweni nkubali baluleme bali makumi osanwe mukati kamunzi. Sa ulabamanisya boonse? Sa tokonzyi kufwida munzi luzyalo nkaambo kabaluleme bali makumi osanwe bakede mulinguwo?” Jehova wakavwiila kuti inga waufwida luzyalo munzi woonse nkaambo kabantu bali 50 baluleme. Mpoonya Abrahamu wakazumanana kukombelezya cakulicesya. Ino mbuti kuti kakuli buyo bali 45? 40? 30? 20? 10? Jehova wakasyomezya Abrahamu kuti kwiina naakali kunga waunyonyoona munzi wa Sodoma ikuti kakuli bantu bali kkumi baluleme mulinguwo.—Matalikilo 18:20-33.

4 Jehova wakalizi kuti kwakanyina bantu baluleme bali kkumi mu Sodoma, pele wakalemeka Abrahamu kwiinda mukuswiilila kuyeeya kwakwe alimwi akumweendelezya cabulemu. Ino nkaambo nzi? Nkaambo Abrahamu “wakasyoma Jehova, nkabela lusyomo lwakwe lwakeelezegwa mbuli bululami.” Abrahamu wakaitwa kuti “mulongwaakwe Leza.” (Matalikilo 15:6; Jakobo 2:23) Kunze lyaboobo, Jehova wakabona kuti Abrahamu lwakwe wakali kubalemeka bantu bambi. Nokwakabuka mazwanga kujatikizya nyika akati kabeembezi ba Abrahamu abaabo bamujwaakwe Loti, Abrahamu wakamulemeka Loti kwiinda mukumwaambila kuti ataangune nguwe kusala busena mbwaakali kuyanda. Loti wakasala nyika njaakali kuyeeya kuti nenyika mbotu kwiinda, elyo Abrahamu wakalongela kubusena bumbi.—Matalikilo 13:5-11.

5. Ino Jehova wakamulemeka buti Loti?

5 Jehova wakamulemeka awalo Loti mululami. Imunzi wa Sodoma kautana nyonyoonwa, wakaambila Loti kuti atijile kumalundu. Pele Loti wakati tanaakali kuyanda kuunka kubusena obo; wakayanda kuunka kubusena bwakali afwaafwi bwa Zoari, nokuba kuti munzi oyo wakali mubusena bwakeelede kunyonyoonwa. Jehova wakati kuli Loti: “Mbubo, ndakuzuminina mucintu eci acalo. Nsikooyoomwaya munzi ulya ngoamba.” Jehova wakamulemeka Loti musyomesi kwiinda mukucita ceeco ncaakalomba kuti cicitwe.—Matalikilo 19:15-22; 2 Petro 2:6-9.

6. Ino Jehova wakamulemeka buti Musa?

6 Jehova naakajokezya Musa ku Egepita kuti akasololele bantu bakwe kuzwa mubuzike akuyoobandika a Farao kuti abaleke bantu bakwe kuti bainke, Musa wakavwiila kuti: “Akaka Mwami [Jehova]! Mebo nsili muntu uuzi kwaamba kabotu pe.” Jehova wakasyomezya Musa kuti: “Njooba amulomo wako, njookwiisya mboelede kwaamba.” Pele Musa wakacili kweenkeenka. Naakabona boobo Jehova wakasyomezya Musa alimwi wakacita bubambe bwakuti amutumine munyina Aroni kuti baunke limwi akabe nguumwaambawida.—Kulonga 4:10-16.

7. Nkaambo nzi Jehova ncaakalisungwide kulemeka bamwi?

7 Mubukkale boonse obu, Jehova wakatondezya kuyandisisya kwakwe kumakani aakulemeka bamwi, ikapati aabo ibakali kumubelekela. Nokuba kuti nzyobakalomba zyakali impene amakanze aa Jehova aakusaanguna, wakazilanganya alimwi wakazumina kuti zicitwe kufwumbwa kuti kazitaimpene amakanze aakwe.

Jesu Wakabalemeka Bamwi

8. Ino Jesu wakamulemeka buti mukaintu iwakacisidwe kapati?

8 Jesu wakaiya Jehova mukulemeka bamwi. Cimwi ciindi munkamu yabantu kwakali mukaintu umwi wakali kuciswa kalobola kwamyaka iili 12. Basilisi bakakakilwa kumuponya. Ikweelana a Mulawo wa Musa, oyu mukaintu wakali kulangwa kuti ulisofweede elyo tanaakeelede kuba akati kabantu. Wakeendela kusyule lya Jesu, waampa cakusama cakwe elyo wakapona. Jesu tanaakayuma kutobela bupangopango bwa Mulawo akumubwentela akaambo kakucita boobu. Pele akaambo kakubuziba bukkale bwakwe wakamulemeka mukaintu oyu, ulaamba: “Mwanaangu, lusyomo lwako lwakufutula, koya, ube aluumuno akupona kubulwazi bwako.”—Marko 5:25-34; Levitiko 15:25-27.

9. Ino Jesu wakamulemeka buti Wamasi?

9 Kuciindi cimbi, imukaintu umwi waku Kanana wakaambila Jesu kuti: “Ndifwida luzyalo, Mwami, Mwana a-Davida, mwana wangu musimbi ulijisi loko daimona.” Mbwaanga wakatumidwe kucisi ca Israyeli ikutali kubantu Bamasi, Jesu wakati: “Tacili cibotu kubweza insima yabana [ibana Israyeli] akwiisowela tubwa [Bamasi].” Mukaintu oyo wakavwiila kuti: “[Pele] tubwa tulalya tufwefwelenga tuwa kuzwa kumatafule aabasimalelo bato.” Mpoonya Jesu wakati: “Webo mwanakazi, lusyomo lwako ndupati! Akucitwe kulinduwe mbuli mboyanda.” Mwanaakwe musimbi wakapona. Jesu wakamulemeka oyu mukaintu Wamasi nkaambo kalusyomo lwakwe. Amabala ngaakabelesya aakuti “tubwa” muciindi cakwaamba baumpe, kwakaubya makani elyo wakatondezya lweetelelo lwakwe.—Matayo 15:21-28.

10. Nciiyo nzi cibotu ncaakayiisya basikwiiya bakwe Jesu, alimwi nkaambo nzi ncocakali kuyandika?

10 Jesu wakazumanana kuyiisya basikwiiya bakwe kujatikizya mbokuyandika kapati kubaa moyo mutete alimwi akulemeka bamwi mbwaanga bakacijisi penzi lyakuyandisisya kuba mubusena bwakusaanguna ciindi coonse. Cimwi ciindi nobakamana kuzwangana, Jesu wakabuzya kuti: “Ino ncinzi ncimwakali kubuzyanya munzila?” Bakaumuna buyo, “nkaambo munzila bakali kukazyanya kuti ino nguni mupati wabo.” (Marko 9:33, 34) Nobuba busiku Jesu katanafwa, “kwakaba kuzumanana [kukazyanya] akati kabo kwakuti, Ino nguuli akati [kabo] uuyeeyegwa kuti ngomupati?” (Luka 22:24) Aboobo kupobwe Lyakwiindilila Jesu “wa[ka]tila maanzi mumutiba, watalika kusanzya matende aabasikwiiya bakwe.” Taciliboteli kaka ciiyo eco! Jesu wakali Mwanaa Leza, kakunyina uumbi uutobela Jehova pele walo mububumbo boonse. Pele wakayiisya basikwiiya bakwe ciiyo cakulemeka kwiinda mukusanzya matende aabo. Wakati: “Ndamupa citondezyo, kuti anywebo mucite mbuli mbwendamucitila.”—Johane 13:5-15.

Paulo Wakatondezya Bulemu

11, 12. Naakaba Munakristo Paulo, ncinzi ncaakaiya alimwi ino ciiyo eci wakacibelesya buti kujatikizya Filimona?

11 Mbwaanga wakali muntu uuiya Kristo, imwaapostolo Paulo wakatondezya bulemu kuli bamwi. (1 Ba-Korinto 11:1) Wakati: “Tatukwe notwakaliyandawida bulemu kubantu. . . . Twakaba batete myoyo akati kanu, mbuli uunyonsya mbwabukata bana bakwe mwini.” (1 Ba-Tesalonika 2:6, 7) Mutumbu uunyonsya ulabalanganya kapati bana bakwe. Paulo naakaba Munakristo, wakaiya kubaa moyo mutete alimwi wakatondezya bulemu ku Banakristonyina kwiinda mukubeendelezya calubomba. Mukucita boobo, wakazilemeka anguzu zyakulisalila nzyobajisi mbubwena mbokutondezyedwe aceeco cakacitika naakali mwaange mu Roma.

12 Muzike sikuloboka wazina lya Onesimo wakaswiilila njiisyo ya Paulo. Wakaba Munakristo alimwi wakali mulongwe wa Paulo. Simalelo wamuzike oyo wakali Filimona, awalo kali Munakristo iwakali kukkala ku Asia Minor. Mulugwalo ndwaakalembela Filimona, Paulo wakaamba kujatikizya mbwaakagwasigwa kapati a Onesimo, naakati: “[Ndiyanda] kumulondola afwiifwi ambe.” Pele Paulo wakapilusya Onesimo kuli Filimona, nkaambo wakalemba kuti: “Taakwe ncenkonzya kucita kutali kuti uwe wazumina, kuti kucita kwako kubotu kutabi kwakusininkizigwa, akube kwakulita.” Paulo tanaakaide kucita kufwumbwa ncayanda akaambo kakuti wakali mwaapostolo, pele wakamulemeka Filimona kwiinda mukutamulomba kuti Onesimo akkale anguwe mu Roma. Kunze lyaboobo, Paulo wakakulwaizya Filimona kuti alemeke Onesimo, kuti amulanganye “atacinoobi mbuli muzike buyo, ainde mubuzike, abe munyoko muyandwi.”—Filimona 13-16.

Ikutondezya Bulemu Kuciindi Cesu

13. Ncinzi ncolitwaambila kucita bbuku lya Ba-Roma 12:10?

13 Ijwi lya Leza lilailila kuti: “Amusungwaale kukulemekana.” (Ba-Roma 12:10) Eci caamba kuti tatweelede kulindila bamwi kuti batulemeke lutaanzi, tweelede kusaangauna kucita obo. “Muntu teelede kuyandaula kuligwasya mwini buyo. Umwi aumwi uleelede kuyandaula kugwasya mweenzinyina.” (1 Ba-Korinto 10:24; 1 Petro 3:8, 9) Aboobo babelesi ba Jehova lyoonse balajana ziindi zyakutondezya bulemu kubanamukwasyi aku Banakristonyina mumbungano alimwi akuli baabo mbotutakombi limwi.

14. Ino bulemu butondezegwa buti akati kamulumi amukaintu?

14 Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mutwe wamwaalumi umwi aumwi ngu-Kristo, awalo mutwe wamwanakazi ngumwaalumi.” (1 Ba-Korinto 11:3) Jehova upede mulawo kumwaalumi wakuti ayendelezye mukaintu wakwe mbubwena mbuli Kristo mbwayendelezya mbungano. Kuli 1 Petro 3:7, imulumi ulaililwa kuti ‘alemeke mukaintu wakwe mbuli cilongo cikompeme.’ Ulakonzya kucita eci kwiinda mukulisungula kuswiilila alimwi akwiibikkila maanu mizeezo yamukaintu wakwe. (Matalikilo 21:12) Mulumi ulakonzya kucita ciyanda mukaintu wakwe kufwumbwa kuti kacitatyoli njiisyo ya Bbaibbele alimwi weelede kumugwasilizya akumweendelezya calubomba. Awalo “mwanakazi alemye mulumi wakwe.” (Ba-Efeso 5:33) Ulamuteelela mulumi, tayandi kutobela buyo muzeezo wakwe lyoonse, kwiina namunyansya nokuba kumunonga cakumukatazya. Ulatondezya kuti mutete moyo kwiinda mukutasola kudyaaminina mulumi wakwe nociba ciindi nazizi kapati zintu zimwi kwiinda mulumi.

15. Mbulemu nzi ibutondezegwa kubantu bacembeede, alimwi ino balo beelede kucita buti?

15 Mumbungano ya Bunakristo, kuli baabo ibayandika kulemeka kapati, mbuli bacembeede. “Buka kunembo lyabasimvwi akulemeka bapati.” (Levitiko 19:32) Eci nciceelede kucitwa ikapati kuli baabo ibabelekela Jehova cakusyomeka kwamyaka minji nkaambo “mutwe uuli amvwi munsini wabulemu, ulajanwa munzila yabululami.” (Tusimpi 16:31) Balangizi beelede kuba citondezyo cibotu kwiinda mukutondezya bulemu bweelede ku Banakristonyina ibapati kwiinda mbabo. Ee, ibapati abalo beelede kutondezya bulemu kubana ikapati aabo bajisi mukuli wakweembela butanga.—1 Petro 5:2, 3.

16. Ino bazyali abana balemekana buti?

16 Ibana beelede kulemeka bazyali babo: “Banike, amulemeke bazyali banu mu-Mwami, nkaambo cililuleme kucita obo. Aka kapango kakuti, Lemya uso abanyoko, ngumulazyo mutaanzi uuyungizizigwa cisyomezyo. Kulaambwa kuti, Ukale kabotu akupona ciindi cilamfu ansi.” Abalo bazyali beelede kulemeka bana babo nkaambo baambilwa kuti ‘batanooluvukili bana babo, pele kubalela mulwiiyo lwa Mwami Jehova amumilazyo yakwe.’—Ba-Efeso 6:1-4; Kulonga 20:12.

17. Mbaani beelela kupegwa ‘bulemu bwiindilide’?

17 Abambi beelede kulemekwa mbaabo ibabeleka canguzu kubelekela mbungano: “Alimwi baalu abo beendelezya kabotu, abaindilile kulemekwa, kwaambisya abo bajisi mulimo wakukambauka awakufundisya.” (1 Timoteo 5:17) Inzila yomwe njotunga twabatondezya bulemu obu njakucita icaamba ibbuku lya Ba-Hebrayo 13:17 kuti: “Kamubaswiililisya baalu banu, mulitesye kulimbabo.”

18. Ncinzi ncotweelede kucita kujatikizya baabo mbotutakombi limwi?

18 Sena aabo mbotutakombi limwi abalo tweelede kubalemeka? Inzya. Mucikozyanyo tulaililwa kuti: “Bantu boonse abalibombye kumaami aacisi.” (Ba-Roma 13:1) Aba mbeendelezi bazisi Jehova mbazumizya kuti beendelezye kusikila ciindi Bwami bwakwe nobuyoolela mubusena bwabo. (Daniele 2:44) Aboobo ‘tulabapa bantu boonse mbubeelede. Oyo uueledwe mutelo, tumupa mutelo; oyo uueledwe bulumbu, tumupa bulumbu; oyo uueledwe kuyoowegwa, tulamuyoowa; ayooyo uueledwe kulemekwa, tulamulemeka.’ (Ba-Roma 13:7) Tweelede ‘kubalemeka bantu boonse.’—1 Petro 2:17.

19. Mbuti mbotunga ‘twacitila bantu bamwi milimo mibotu’ alimwi akubalemeka?

19 Nokuba kuti tweelede kubalemeka abalo abo mbotutakombi limwi, amubone Jwi lya Leza ncolikankaizya, lilaamba: “Nitujisi ciindi cibotu, atucitile bantu boonse milimo mibotu, pele kwaambisya kulibaabo baciinga calusyomo.” (Ba-Galatiya 6:10) Inzila mbotu njotunga ‘twacitila bantu bambi milimo mibotu’ njakubapa zyoonse nzyobayandika munzila yakumuuya. (Matayo 5:3) Eci inga twacicita kwiinda mukutobela kuyeezya kwamwaapostolo Paulo kwakuti: “Kolisungwaazya kukonda Leza, mbuli simulimo uutakwe cintu cimuusya insoni, uupandulula makani aalusinizyo mbukweelede.” Notucibelesya cabusongo ciindi cili coonse cajanwa kuti tupe bumboni, ‘ikukondezesya mulimo wesu,’ tatuli mukubacitila buyo milimo mibotu bantu boonse pele tuli mukubalemeka.—2 Timoteo 2:15; 4:5.

Ikulemeka Jehova

20. Ncinzi cakacitika kuli Farao ampi yakwe, alimwi nkaambo nzi?

20 Jehova ulazilemeka zilenge zyakwe. Aboobo cileelela kuti aswebo tumulemeke. (Tusimpi 3:9; Ciyubunuzyo 4:11) Alimwi Jwi lya Jehova lyaamba kuti: “Abo bandilemeka ambebo ndabalemeka, pele abo bandisampaula balaubulwa.” (1 Samuele 2:30) Farao waku Egepita naakaambilwa kuti abaleke bantu ba Leza kuti bainke, cakunyansya wakati: “Ma! Nguni Jehova? Sa ndakonzya kuswiilila ijwi lyakwe?” (Kulonga 5:2) Farao naakatuma makamu aampi yakwe kuti bakanyonyoone bana Israyeli, Jehova wakaandaanya maanzi aa Lwizi Lusalala kutegwa bana Israyeli bainde. Pele bana Egepita nobakatobela, Jehova wakacitya kuti maanzi abweedele. “Inkalaki zya-Farao ampi yakwe, zyoonse [Jehova] waziwaala mulwizi.” (Kulonga 14:26-28; 15:4) Aboobo ikukaka Farao nkwaakakaka kulemeka Jehova kwakacitya kuti anyonyoonwe.—Intembauzyo 136:15.

21. Nkaambo nzi Jehova ncaatakamukkomanina Belisazara, alimwi ncinzi cakacitika?

21 Mwami Belisazara waku Babuloni wakakaka kulemeka Jehova. Kupobwe limwi ikwakali bukoko bunji, wakasampaula Jehova kwiinda mukunywida waini muzinywido zisetekene zyangolida ansiliva izyakabwezedwe mutempele ku Jerusalemu. Naakali kucita boobo wakalumbaizya baleza bakwe bakupanga. Pele Daniele mubelesi wa Jehova wakamwaambila kuti: “Toolibombya pe . . . Walicita kuti ulwane Mwami wakujulu.” Imasiku ngoona ayo Belisazara wakajaigwa alimwi wakanyanzigwa bwami bwakwe.—Daniyeli 5:22-31, BT.

22. (a) Nkaambo nzi bukali bwa Jehova ncobwakabukila basololi bana Israyeli abantu babo? (b) Mbaani Jehova mbaakakwabilila, alimwi ncinzi cakacitika?

22 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., Mwami Heroda wakali kukananina luundu, mpoonya bakoompolola ategwa: “Ndijwi lyaleza, talili lyamuntu.” Mwami oyo uunyina ampindu kwiina naakakaka kwaambwa boobo wakayanda bulemu. Elyo ndilyonya, “angelo wa-Mwami [Jehova] wakamuuma, takamulemekede Leza.” (Incito 12:21-23) Heroda wakalilemeka lwakwe mwini, kwiina naakalemeka Jehova elyo wakajaigwa. Ibasololi bazikombelo bakuciindi eco bakamunyansya Leza kwiinda mukulivwiya kuti bajaye Mwanaakwe Jesu. Basololi bamwi bakalizi kuti Jesu wakayiisya kasimpe pele kwiina nobakamutobela pe, “nkaambo bali kuyanda kulumbaizigwa bantu kwiinda kulumbaizigwa Leza.” (Johane 11:47-53; 12:42, 43) Icisi eco coonse mbocizulwa kwiina nocakalemeka Jehova naba buyo Sikumwiiminina ngwabikkide, Jesu. Akaambo kaceeco, Jehova kwiina naakazumanana kubalemeka, wakabasiya balo atempele lyabo kuti banyonyoonwe. Pele aabo ibakamulemeka walo a Mwanaakwe, wakabafwutula.—Matayo 23:38; Luka 21:20-22.

23. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tukapone munyika ya Leza impya? (Intembauzyo 37:9-11; Matayo 5:5)

23 Aabo boonse ibayanda kuyookkala munyika ya Leza mpya bwaakunyonyoonwa bweende bwazintu obu beelede kulemeka Leza a Mwanaakwe Kristo Jesu alimwi beelede kubamvwida. (Johane 5:22, 23; Ba-Filipi 2:9-11) Aabo ibatatondezyi bulemu buli boobo “bayoonyonyoonwa munyika.” Pele ibaluleme ibalemeka akumvwida Leza a Kristo “[mbe]bayookala munyika.”—Tusimpi 2:21, 22.

Ikwiinduluka

◻ Ino caamba nzi kulemeka bamwi, alimwi ino Jehova wakacicita buti eci?

◻ Ino Jesu a Paulo bakabalemeka buti bamwi?

◻ Ino mbaani ibayandika kulemeka mumazuba esu aano?

◻ Nkaambo nzi ncotweelede kulemeka Jehova a Jesu?

[Cifwanikiso icili apeeji 27]

Jehova wakamulemeka Abrahamu kwiinda mukutobela kukombelezya kwakwe

[Cifwanikiso icili apeeji 28]

Mumakwatano aazwidilila, imulumi amukaintu balalemekana

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi