Mibuzyo Yabasikubala

Ikweelanaa milawo yamu Bbaibbele yakubelesya bulowa munzila yeelede, mbuti Bakamboni ba Jehova mbobazibona inzila zyabusilisi zyakubelesya bulowa bwamuntu ngoonya uusilikwa?

Muciindi cakulisalila kufwumbwa ncotuyanda naa ikuccilila ceeco icaambwaa basilisi, Munakristo umwi aumwi weelede kuzibikkila maanu kapati zintu zyaamba Bbaibbele. Mmakani ali boobo ajatikizya buyo nguwe a Jehova.

Jehova, imwini wabuumi bwesu wakalailila kuti bulowa tabweelede kubelesyegwa bumbi pe. (Matalikilo 9:3, 4) Mu Mulawo ngwaakapa bana Israyeli bansiku, Leza wakaamba mbobweelede kubelesegwa bulowa akaambo kakuti bwiiminina buumi. Wakalaila kuti: “Mubulowa mobubede buumi bwanyama, alimwi mbombubo mbondimupede acipaililo kuti bumanye milandu.” Ino mbuti ikuti naa muntu wakajaya munyama kutegwa alye? Leza wakati: “Uleelede kutila bulowa ansi akubuvumba abulongo.”a (Levitiko 17:11, 13) Imulawo oyu Jehova wakawiinduluka ziindi zinjaanji. (Deuteronomo 12:16, 24; 15:23) Ibbuku lyaba Juda litegwa Soncino Chumash lyaamba kuti: “Bulowa tabweelede kuyobolwa pe, pele bweelede kubonwa kuti ncintu citeelede kubelesyegwa kwiinda mukubutilaansi.” Kunyina muna Israyeli wakeelede kubelesya alimwi akuyobola bulowa bwacilenge cimwi cilaabuumi bwakazwa kuli Leza.

Ikutobela Mulawo wa Musa kwakamana Mesiya naakafwa. Pele ikusetekana kwabulowa mumeso aa Leza kucizumanana. Kabasololedwe aamuuya wa Leza uusalala, ibaapostolo bakalailila Banakristo kuti ‘balikasye kubulowa.’ Imulawo oyo wakeelede kubikkilwa maanu kapati. Wakali kuyandika kapati mubukkale mbubwenya mbokuyandika kulikasya kubwaamu naa kukukomba mituni. (Incito 15:28, 29; 21:25) Ikupa alimwi akubikkwa bulowa nokwakaduma kapati mumwaanda wamyaka wa 20, Bakamboni ba Jehova bakaziba kuti iciyanza eci cakali kukazyanyaa Jwi lya Leza.b

Zimwi ziindi, dokotela ulakonzya kwaambila mulwazi ikuyobozya bulowa bwakwe mwini imvwiki zili mbozibede kacitanasika ciindi cakwaandulwa mu Cingisi ikutegwa (preoperative autologous blood donation, naa PAD mubufwaafwi) ikutegwa ikuti naa kwaakuyandika, ulakonzya kumubikka mulwazi ibulowa bwakwe mwini mbwaakayobozya. Pele ooko kugusya, kuyobola alimwi akubikka bulowa kulakazyanya kapati acaambwa kubbuku lya Levitiko alimwi a Deuteronomo. Ibulowa tabweelede kuyobolwa pe; bweelede kutilwaansi—icili mbuli kupilusya bulowa kuli Leza. Inzya, Mulawo wa Musa taucibeleki lino pe. Nokuba boobo, Bakamboni ba Jehova balazitobela njiisyo zya Leza zili mumulawo oyo, alimwi balikanzide ‘kulikasya kubulowa.’ Aboobo tatupi bulowa alimwi tatubuyoboli pe kutegwa tukabikkwe bulowa bwesu oobo bweelede ‘kutilwa.’ Ikucita boobo kulakazyanyaa mulawo wa Leza.

Inzila zimwi izijatikizya bulowa bwamuntu uusilikwa ngoonya tazisalede kabotu kuti zilakazyanyaa njiisyo zya Leza zyaambidwe. Mucikozyanyo, Banakristo banji balazumina kugusigwa bulowa bumwi kuti bukapimwe, mpoonya camana eco bulasowegwa. Inzila zyabumpiyompiyo bunji zimbi izijatikizya bulowa bwamuntu uusilikwa ngoonya azyalo zilakonzya kubelesegwaa basilisi.

Mucikozyanyo, inzila zimwi zyakwaandula zicitwa, ibulowa bumwi bulakonzya kugusigwa mumubili akwiinzigwa mumuncini kwiinda mukubelesya nzila iitegwa mu Cingisi hemodilution. Ibulowa busyaala mumubili wamulwazi inga mbuuba-uba. Mpoonya, ibulowa bwakwe ibwainzigwa mumuncini uujisi tupila mbuli insinga zyabulowa bulapilusigwa mulinguwe, eci calo cipa kuti imaseelo aabulowa avwule kusikila kuliyaayo aayandika. Mbubwenya buyo, ibulowa buzwa aacilonda camuntu naanengwa bulakonzya kwiinzingwa mumuncini uusefa bulowa ikutegwa itumbuulumbuulu tupanga bulowa twaangile ansefwa akupilusigwa mumubili wamulwazi; eci mu Cingisi caambwa kuti cell salvage. Munzila iimbi, ibulowa bulakonzya kwiinzigwa mumuncini walo muciindi cili mbocibede uukonzya kuzumanana kubeleka munzila njoonya ibeleka zizo zyamumubili (izili mbuli moyo, mapunga naa insa). Mpoonya ibulowa bwali mumuncini bulapilusigwa mumulwazi. Munzila zimbi, ibulowa bwiinzigwa mumuncini uusefa mu Cingisi uutegwa (separator naa centrifuge) ikutegwa izibeela zyabulowa zibyaabi naa zijisi bulwazi zigusigwe. Ambweni imbaakani inga yaba yakusalaula zibeela zyabulowa zimwi akuzibelesyaa busena bumbi mumubili. Kuli nzila zimbi oomo bulowa buli mbobubede nobugusigwa ikutegwa bubikkwe mbaakani imwi naa kusanganizigwaa musamu umwi, mpoonya bulapilusigwa mumulwazi.

Inzila zibelesegwa zilakonzya kwiimpana, alimwi inzila zimbi zipya, ibusilisi alimwi akuvwuntauzya cilubide mumulwazi zinooyabuyaambele. Tauli mukuli wesu pe ikulanga-langa nzila zisiyene-siyene zyoonse alimwi akusala ceelede kucitwa. Munakristo weelede kulisalila mwini kujatikizya mbobuyooyendelezyegwa bulowa bwakwe akwaandulwa, akujana cilubide mumubili, naa akujana busilisi bumwi bweelede kubelesegwa. Kakucili ciindi, imulwazi weelede kubuzya dokotela naa haazibwene mukwandula kuti amwaambile cilangilwa kuyoocitwa kubulowa bwakwe anooandulwa. Mpoonya weelede kusala kweelanaa ncaazumizya manjezeezyaakwe. (Amubone kabbokesi.)

Banakristo beelede kunooyeeya kulyaaba nkobakacita kuli Leza alimwi aceelelo ‘cakumuyanda amoyo wabo woonse, amuuya wabo woonse, anguzu zyabo zyoonse amiyeeyo yabo yoonse.’ (Luka 10:27) Mukwiimpanaa banamunji munyika, Bakamboni ba Jehova balacibikkila maanu kapati cilongwe cabo cibotu a Leza. Sikupa buumi ukulwaizya bantu boonse ikusyoma mubulowa bwa Jesu bwakatilwa. Tubala kuti: “Mulinguwe [Jesu Kristo] mumonya mutujene lunununo nkaambo kabulowa bwakwe, lulekelelo lwamilandu yesu.”—Ba-Efeso 1:7.

Bupanduluzi buyungizidwe

Kabbokesi/[Zifwanikiso izili apeeji 31]

MIBUZYO NJOMWEELEDE KULIBUZYA

Ikuti naa ibulowa bwangu bumwi buyooinzigwa mumuncini umwi kunze lyamubili wangu alimwi ambweni buyoolekaa kweenda kwaciindi cili mbocibede, sena manjezeezyaangu ayoondizumizya kubona bulowa obu kuti bucili cibeela cangu, aboobo tabuyandiki ‘kutilwa ansi’?

Sena manjezeezyaangu aakayiisigwa njiisyo zyamu Bbaibbele ayoonyonganizigwa na ikuti naa bulowa bwangu bumwi bwagwisigwa, bwasanganizigwaa misamu iimbi alimwi akupilusigwa mumubili wangu ciindi nondipimwa kubona cilubide mumubili antela nondaandulwa?