LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w06 11/1 map. 12-17
  • Bwiinga Bupa Bulemu Kuli Leza Abantu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bwiinga Bupa Bulemu Kuli Leza Abantu
  • Ngazi Yamulindizi—2006
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Lukwatano Lwabulemu Ndukwatano Luzumizidwe a Mulawo
  • Lukwatano Lutobela Zilengwa Alutobela Milawo Yacisi
  • Amuzumanane Kutondezya Bulemu Mulukwatano
  • Ino Ncinzi Cicitika Kubwiinga bwa Bakamboni ba Jehova?
    Mibuzyo Iivwula Kubuzyigwa Kujatikizya Bakamboni ba Jehova
  • Bwiinga Bwalukkomano Ibupa Bulemu Kuli Jehova
    Ngazi Yamulindizi—2000
  • Kabbokesi Kamubuzyo
    Mulimo Wesu wa Bwami—2008
  • Amutondezye Lusyomo Lwanu Kwiinda Mubukkale Bwanu
    Ngazi Yamulindizi—2006
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—2006
w06 11/1 map. 12-17

Bwiinga Bupa Bulemu Kuli Leza Abantu

“Kwakacitwa pobwe lyakukwata ku-Kana . . . awalo Jesu wakalitambidwe abasikwiiya bakwe kupobwe.”—JOHANE 2:1, 2.

1. Ino nkaambo nzi kabandikwa kucibalo ca Jesu ku Kana?

JESU, banyina alimwi abasikwiiya bakwe bamwi bakalizi lukkomano luboola kwiinda mubwiinga bupa bulemu akati kabantu ba Leza. Mane Kristo wakapa kuti bwiinga bumwi bwiindile kubota kwiinda mukucita maleele aakwe aakusaanguna aalembedwe, akupa kuti pobwe eelyo likondelezye. (Johane 2:1-11) Mulakonzya mwakajanika akukkomana kubwiinga bwa Banakristo ibayanda kubelekela Jehova kabali banabukwetene ibakkomene. Ambweni nywebo kumugama mulombozya kuba abwiinga buli boobo naa kugwasya mweenzinyoko kucita bwiinga bwakwe ibuyoozwidilila. Ino ncinzi cikonzya kucitwa kutegwa bwiinga buzwidilile?

2. Ino Bbaibbele lijisi makani nzi kujatikizya bwiinga?

2 Banakristo bajana kuti lulayo luli mu Jwi lyakasololelwa a Leza lulagwasya kapati musankwa amusimbi nobalibambila kukwatana. (2 Timoteo 3:16, 17) Ikwaamba masimpe, Ibbaibbele talipi nzila zigaminide zyakutobela mukucita bwiinga bwa Bunakristo. Eeci cilalimvwisya nkaambo zilengwa alimwi aziyandika mumulawo ziliindene kweelana abusena alimwi aciindi ciponwa. Mucikozyanyo, mu Israyeli yansiku kwakanyina kulembya lukwatano. Mubuzuba bwabwiinga, sibwiinga wakali kuleta nabwiinga kuŋanda yakwe naa yabausyi. (Matalikilo 24:67; Isaya 61:10; Matayo 1:24) Ntaamu eeyi yakali kucitwa caantangalala mbobwakali bwiinga, kwakanyina kulembya kucitwa mubwiinga bunji mazubaano.

3. Ncinzi cakacitika ku Kana Jesu mwaakagwasilizya?

3 Bana Israyeli ntaamu eeyo bakali kwiibona kuba lukwatano naa bwiinga. Kuzwa waawo, zimwi ziindi bakali kutola lubazu mupobwe lyakusekelela, mbuli leelyo lyaambidwe kuli Johane 2:1. Ma Bbaibbele manji asandulula kapango aaka munzila eeyi: “Kwakali bwiinga ku Kana.” Pele ibbala lyakabelesegwa mumwaambo mutaanzi lisandulwidwe kabotu-kabotu kuti “pobwe lyakukwata” naa “pobwe lyabwiinga.”a (Matayo 22:2-10; 25:10; Luka 14:8) Cibalo cilaamba cakusalazya kuti Jesu wakajanika akubotya pobwe liswaangene abwiinga bwabama Juda. Pele kaambo kapati nkakuti, izyakajatikizidwe mubwiinga ciindi eeco ziliindene kapati ambozibede zintu mazubaano.

4. Ino Banakristo bamwi basala kukwatana munzila iili buti, alimwi nkaambo nzi?

4 Mumasi manji mazubaano, Banakristo ibayanda kukwatana beelede kusika azyeelelo ziyandika mumulawo. Kufwumbwa buyo kuti basika azyeelelo, balakonzya kukwatana munzila iili yoonse iizumizidwe amulawo. Eeci inga cacitika kwiinda mukapobwe kasyoonto keendelezegwa amubetesi, mupati wadolopo naa mubelesi wa Leza uuzumizidwe Amfwulumende. Bamwi basala kukwata munzila eeyo, ambweni akulomba bamukwasyi basyoonto naa beenzinyina Banakristo kujanika kabali bakamboni bazumizidwe amulawo naa kuti bakkomane acicitika eeci ciyandika kapati. (Jeremiya 33:11; Johane 3:29) Mbubwenya buyo, Banakristo bamwi balakonzya kutacita pobwe lyabwiinga lipati ilikonzya kuyanda ciindi cinji cakulibambila alimwi amali manji. Muciindi caboobo, balakonzya kubamba cakulya cisyoonto kutegwa balye antoomwe abeenzinyina. Kufwumbwa ncotukonzya kusala mumakani aaya, tweelede kuziba kuti Banakristo bamwi basimide balakonzya kuzilanga munzila iindene ambotuzilanga zintu.—Ba-Roma 14:3, 4.

5. Nkaambo nzi Banakristo banji ncobayandila kuba amakani aabwiinga nobakwatana, alimwi ntwaambo nzi twaambwa?

5 Banakristo banji basala kuba amakani aa Bbaibbele nobakwatana.b Balizi kuti Jehova ngowakatalisya lukwatano alimwi ulapa mu Jwi lyakwe lulayo lwabusongo kujatikizya mbolukonzya kuzwidilila lukwatano alimwi akuleta lukkomano. (Matalikilo 2:22-24; Marko 10:6-9; Ba-Efeso 5:22-33) Alimwi basikukwatana banji bayanda beenzinyina abanamukwasyi Banakristo kutola lubazu mucintu eeci cikkomanisya. Pele ino mbuti mbotweelede kukubona kwiindana-indana kuliko kuziyandika zyamumulawo, mbozyeelede kucitwa zintu alimwi azilengwa zyakubusena abumwi? Cibalo eeci cilalanga-langa bukkale mumasena aaindene-indene. Zimwi zintu zilakonzya kwiindana kapati anzyomuzi naa zicitwa kubusena nkomukkala. Nokuba boobo, mulabona njiisyo zimwi zikozyenye naa zibeela ziyandika kapati kubabelesi ba Leza.

Lukwatano Lwabulemu Ndukwatano Luzumizidwe a Mulawo

6, 7. Nkaambo nzi ncotweelede kuzibikkila maano zibeela zijatikizya mulawo wacisi mumakani aalukwatano, alimwi mbuti mbotukonzya kutondezya oobu?

6 Nokuba kuti Jehova ngowakatalisya lukwatano, mfwulumende zyabantu kuli nguzu zimwi nzyozijisi kuntaamu nzyobabweza aabo ibayanda kukwatana. Eeci cileelela. Jesu wakaamba kuti: “Zintu zya-Kaisara amuzipe Kaisara, azyalo zintu zya-Leza amuzipe Leza.” (Marko 12:17) Ncimwi buyo, mwaapostolo Paulo wakalailila kuti: “Bantu boonse abalibombye kumaami aacisi. Nkaambo taakwe bwami cita buzwa kwa-Leza, nkabela maami aaliwo alibikidwe kwa-Leza.”—Ba-Roma 13:1; Tito 3:1.

7 Mumasi manji Kaisara naa beendelezi bacisi mbabasala weelela kukwata naa kukwatwa. Aboobo, Banakristo bobile ibeelela kweelana a Magwalo nobasala kukwatana, balatobela milawo yalukwatano iiyandika mucisi. Eeci cilakonzya kujatikizya kubweza mucato, kubelesya muntu uuzumizidwe amfwulumende kweendelezya lukwatano alimwi ambweni akulembya lukwatano lwacitwa. Kaisara Augusto naakayanda kuti kube “kulembwa,” Mariya a Josefa bakamvwida, baunka ku Betelehemu “kuti [b]akalembwe.”—Luka 2:1-5.

8. Micito iili buti njobeeleba Bakamboni ba Jehova, alimwi nkaambo nzi?

8 Banakristo bobile nobakwatana munzila yamumulawo alimwi iizumizidwe, lukwatano oolo lulaangwa mumeso aa Leza. Aboobo, Bakamboni ba Jehova kunyina nobalwiinduluka lukwatano kwiinda mukuzicita alimwi zilengwa zyamumulawo, alimwi tabainduluki zikonke zyalukwatano lyaciibalusyo cabuzuba bwamucado banabukwetene bakkwanya myaka iili 25 naa 50 mulukwatano. (Matayo 5:37) (Zikombelo zimwi zilalukaka lukwatano luzumizidwe mumulawo, akwaamba kuti taluli lukwatano lweelede, ccita kuti mupaizi antela musololi wacikombelo ngonguwe weendelezya zintu naa kwaambilizya kuti musankwa a musimbi lino mbanabukwetene.) Mumasi manji, mfwulumende ilazumizya mubelesi wa Bakamboni ba Jehova kweendelezya lukwatano. Ikuti eeco kacikonzeka, ulakonzya kweendelezya lukwatano kakuli amakani aalukwatano ku Ŋanda ya Bwami. Oobu mbusena bwamucilawo bwabukombi bwakasimpe alimwi bweelela kumakani aajatikizya bubambe oobu, mbwaakatalisya Jehova Leza.

9. (a) Kujatikizya bayanda kukwatanina kumfwulumende, ncinzi Banakristo ibayanda kukwatana ncobakonzya kusala kucita? (b) Mbuti baalu mbobakonzya kujatikizigwa mukulibambila lukwatano?

9 Mumasi amwi, mulawo waamba kuti musankwa amusimbi beelede kukwatanina kuofesi yamfwulumende, mbuli muŋanda yamfwulumende naa kuti kweelede kuba mweendelezi uusalidwe amfwulumende. Banakristo kanji-kanji basala kuba amakani aalukwatano ku Ŋanda ya Bwami buzuba mbubonya oobu naa butobela yamana ntaamu eeyo yamumulawo. (Tabeelede kwiinzya mazuba manji akati kacicitika camumulawo eeci alimwi amakani aa Bbaibbele nkaambo balikwetene mumulawo kuli Leza abantu, kubikkilizya ambungano ya Bunakristo.) Ikuti aabo bayanda kuyookwatanina kumfwulumende balombozya kuba amakani ku Ŋanda ya Bwami imwi, kakucili ciindi beelede kulomba kubaalu ibali cibeela ca Kkomiti Yamulimo Wambungano. Kunze lyakusinizya kuti bantu aaba balijisi mpuwo mbotu, balangizi aaba bayoobona kuti ciindi noluyooba lukwatano tacikooyoonyonganya bubambe bwamiswaangano iicitwa lyoonse amapulogilamu aamwi aabikkidwe ku Ŋanda ya Bwami. (1 Ba-Korinto 14:33, 40) Alimwi bayoolanga-langa kulibambila koonse kuyandika kucitwa ku Ŋanda ya Bwami nkobakonzya kulomba aabo bayanda kukwatana alimwi akusala naa kuli cakwaambilizya ceelede kupegwa kujatikizya kubelesegwa kwayo.

10. Ikuti naa kukwatanina kumfwulumende kwayandika, ino mbuti eeci mbociyoojatikizya makani aalukwatano?

10 Imwaalu uubandika makani aalukwatano uyoosolekesya kubandika cabulongwe, munzila iiyaka kumuuya alimwi yabulemu. Ikuti naa banabukwetene bakasaanguna kukwatanina kumbele lyamweendelezi wamfwulumende, mwaalu uyoocisalazya kuti bakakwatana kweelana amulawo wa Kaisara. Ikuti naa kunyina nobakacita zikonke zyalukwatano, balakonzya kucita oobo lyamakani.c Ikuti naa zikonke zyakabikkilizigwa pele banabukwetene bapya bayanda kwaamba zikonke zyabo kuli Jehova akumbungano, baya kuzyaamba munzila iitondezya kuti zyakaambwa kale, ikutondezya kuti ‘bakaswaanganyizigwa’ kale.—Matayo 19:6; 22:21.

11. Mumasena amwi, mbuti bantu mbobakwatana, alimwi eeci caajatikizya buti makani aalukwatano?

11 Mumasena aamwi, mulawo kunyina nouyanda aabo bayanda kukwatana kucita cilengwa cimwi, nokuba kumwiiminizi wamfwulumende. Lukwatano lulacitika eelyo nobatondezya cipepa cakulembya lukwatano cilembedwe kabotu-kabotu kumweendelezi. Aboobo, mucato ulalembesegwa. Munzila eeyi bantu bobile aaba babonwa kuba mulumi amukaintu, buzuba bulembedwe amucato mbobuzuba bwalukwatano lwabo. Kweelana ambokwaambwa kale, bantu aaba ibazwa akukwatana balakonzya kuyanda kuba amakani aa Bbaibbele ku Ŋanda ya Bwami. Mukwesu uusimide kumuuya iwasalwa kubandika makani uyoobazibya boonse ibajanika kuti bantu bobile aaba mbanabukwetene akaambo kakulembya lukwatano ikwazwa akucitika. Kufwumbwa zikonke, ziyoocitwa kweelana ambokupanduludwe mumuncali 10 alimwi amakani aayungizidwe mumuncali ooyu. Aabo ibajanika ku Ŋanda ya Bwami bayoosekelela antoomwe abanabukwetene alimwi akugwasigwa alulayo lupegwa kuzwa mu Jwi lya Leza.—Lwiimbo lwa-Solomoni 3:11.

Lukwatano Lutobela Zilengwa Alutobela Milawo Yacisi

12. Ino lukwatano lweendelana azilengwa ndukwatano lwabuti, alimwi ncamaano kucita nzi lwamana kucitwa lukwatano oolo?

12 Mumasi amwi, banabukwetene balakwatana kutobela zilengwa zyakubusena nkobakkala. Eeci tacaambi bantu bobile ibakkala buyo antoomwe alimwi taluli lukwatano oolo bantu bobile mobakkede ilulemekwa mumasena amwi pele lutali lwamumulawo.d Lukwatano ndotubandika aawa nduloolo lwakacitwa kweelana amusyobo naa zilengwa zitobelwa kubusena. Oolu lulakonzya kujatikizya kulunga zyoonse ziyandika alimwi akuzuminwa kwaciko, izitondezya kuti bantu bobile bakwatana kweelana amulawo alimwi a Magwalo. Imfwulumende lukwatano oolo ilubona kuti ndwancobeni, ndwamumulawo alimwi lulaangidwe. Kuzwa waawo, kanji-kanji cilakonzeka kulembya lukwatano oolo lwakacitika, alimwi bacita boobo banabukwetene balakonzya kutambula mucato uuzwa kumfwulumende. Kulembya kulakonzya kukwabilila banabukwetene naa mukaintu ikuti naa waba mukamufwu alimwi ncilikwabilizyo camumulawo kubana boonse ibayoozyalwa. Mbungano iyookulwaizya boonse ibanjila mulukwatano oolu kululembya cakufwambaana. Kulibonya kuti mu Mulawo wa Musa, zikwati alimwi akuzyalwa kwabana zyakali kulembesegwa.—Matayo 1:1-16.

13. Lwamana kucitwa lukwatano lweendelana azilengwa, ncinzi ciyooba makanze aamakani aalukwatano?

13 Bantu ibaswaanganyizigwa mulukwatano oolo lweendelana azilengwa balaba mulumi amukaintu ilukwatano oolo nolwacitika. Mbuli mbokwaambwa kale, Banakristo ibakwatana munzila eeyo balakonzya kulombozya kuba amakani aalukwatano, kakuli azikonke zyalukwatano ku Ŋanda ya Bwami. Ikuti naa kwacitwa oobo, mwaambi uyoozumina kuti bantu aaba bakakwatana kale kweendelana amulawo wa Kaisara. Kuyooba buyo makani omwe ali boobo. Kuli buyo lukwatano lomwe, nkokwaamba kuti lukwatano lwamumulawo lweendelana azilengwa, alimwi amakani aamu Magwalo omwe buyo. Ikutasowa ciindi mukucita zibeela zyobile eezi kweelana ambocikonzeka, ikapati mubuzuba bomwe, cilagwasya kupa kuti lulemekwe lukwatano lwa Bunakristo mucilawo.

14. Ino ncinzi ncakonzya kucita Munakristo ikuti nzila zyoonse zyobile zyakukwatana kazikonzeka?

14 Mumasi aamwi oomo lukwatano lweendelana azilengwa molubonwa kuti ndwamumulawo, kuli alimwi abubambe bwalukwatano lucitwa kweelana amilawo yamfwulumende. Lukwatano oolu kanji-kanji lweendelezegwa amwiiminizi wamfwulumende, alimwi lulakonzya kubikkilizya kucita zikonke akulembya lukwatano. Banakristo bamwi ndolukwatano oolu ndobayanda kwiinda loolo lweendelana azilengwa. Kunyina mulawo waamba kuti loonse lobile lweelede kucitwa; aimwi nzila ilizumizidwe mumulawo. Makani aabandikwa mumuncali 9 a 10 kujatikizya makani aalukwatano alimwi azikonke alabeleka awaawa. Ikaambo kapati nkakuti aabo ibakwatana beelede kucita boobo munzila iitondezya bulemu kuli Leza abantu.—Luka 20:25; 1 Petro 2:13, 14.

Amuzumanane Kutondezya Bulemu Mulukwatano

15, 16. Ino mbuti bulemu mbobweelede kuba acibeela cipati mulukwatano?

15 Nokwakaba penzi mulukwatano lwa mwami waku Persia, sikulaya mupati wazina lya Memukani wakapa lulayo ilwakali kuyoogwasya kapati kuti ‘boonse bakaintu kabalemeka baalumi babo.’ (Esita 1:20) Mulukwatano lwa Banakristo, lulayo oolo talweelede kwaambilizigwa buya amwami muntunsi uuli woonse; bamakaintu beelede kubalemeka balumi babo. Mbubwenya buyo, balumi Banakristo ‘balabalemeka banakazi babo’ alimwi akubatembaula. (Tusimpi 31:11, 30; 1 Petro 3:7) Ikulemeka lukwatano lwesu tacili cintu ncotweelede kusumpya mane kukainde myaka minji yamulukwatano. Kweelede kutondezegwa kwini kumatalikilo, nkokuti kuzwa buyo buzuba bwalukwatano.

16 Musankwa amusimbi, naa mulumi amukaintu, tabali mbabo balikke ibeelede kutondezya bulemu mubuzuba bwabwiinga. Ikuti naa mwaalu Munakristo uyoobandika makani aalukwatano, makani aayo aalo ayelede kuba aabulemu. Makani ayelede kugamikwa kuli baabo ibakwatana. Mbwaanga makani ali alubazu lupati mukubalemeka bantu aaba, mwaambi teelede kubikka twakusesya naa twaano. Teelede kuciindizya kwaamba zintu nzyaakabona walo eezyo zikonzya kubajazya nsoni basikukwatana alimwi abaswiilizi. Muciindi caboobo, uyoosolekesya kubandika munzila iisangalizya alimwi iiyaka, akukankaizya Sikutalisya lukwatano alulayo lwakwe lugwasya kapati. Masimpe, makani aalukwatano aabandikwa amwaalu aatondezya bulemu ayoogwasya kapati mukubamba lukwatano ilupa bulemu kuli Jehova Leza.

17. Nkaambo nzi ncokuli cibeela camulawo kubwiinga bwa Banakristo?

17 Cakutadooneka mwabona mucibalo eeci twaambo tunji kujatikizya milawo yamfwulumende yalukwatano. Zibeela zimwi tazikonzi kubeleka kubusena nkomubede. Pele toonse tweelede kuziba mbociyandika kapati kuti bubambe bwabwiinga akati ka Bakamboni ba Jehova kabutondezya kulemeka milawo yacisi, kuziyandika zya Kaisara. (Luka 20:25) Paulo wakatukulwaizya kuti: “Nkaambo kaako amupe bantu boonse mbubeelede. Oyo uueledwe mutelo, amumupe mutelo; oyo uueledwe bulumbu, amumupe bulumbu; . . . ayooyo uuelede kulemekwa, amumulemeke.” (Ba-Roma 13:7) Inzya, cileelela kuti Bunakristo, kutalikila buyo buzuba bwalukwatano, balemeke bubambe oobo Leza mbwabikkide aciindi cino.

18. Ncibeela nzi cimwi cikonzya kucitwa kujatikizya bwiinga ciyandika kulanga-langa, alimwi nkuukuli nkotukonzya kujana makani mukaambo aaka?

18 Bwiinga bunji mbobacita Banakristo bulatobelwa akapobwe, nkokuti pobwe lyabwiinga, cakulya naa kuyanzana. Amuyeeye kuti Jesu wakasala kujanika kupobwe limwi lili boobo. Ikuti kakuli kuyanzana kuli boobo, mbuti lulayo lwamu Bbaibbele mbolukonzya kutugwasya kubona kuti akwalo kwaleta bulemu kuli Leza, kuli baabo bali mukukwatana alimwi akumbungano ya Bunakristo? Cibalo citobela cilakalanga-langa kaambo aako.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Ibbala ndimunya lilakonzya kubelesegwa kupobwe ilyatakaswaangene alukwatano.—Esita 9:22, Septuagint.

b Ipepa lyamakani aalukwatano aamaminiti aali 30 ilijisi mutwe wakuti “Lukwatano Lwabulemu Kuli Leza” lilabelesegwa a Bakamboni ba Jehova. Mmakani aaya ajisi lulayo lubotu lwamu Magwalo ilujanika mubbuku lya Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi alimwi amabbuku aambi aa Bakamboni ba Jehova. Mubandi ulagwasya kuli baabo ibakwatana alimwi aboonse bajanika kubwiinga.

c Ccita kuti mulawo wakubusena uyanda zimbi, zikonke eezi izimulemeka Leza zilabelesegwa. Kuli sibwiinga: “Mebo [zina lya sibwiinga] ndakubweza [zina lya nabwiinga] kuba mukaintu wangu, ndiyookuyanda alimwi akukubamba kweelana amulawo wa Leza mbowaamba mu Magwalo Aasalala kubalumi Banakristo, kufwumbwa buyo kuti katuli baumi antoomwe anyika kweelana abubambe bwa Leza bwalukwatano.” Kuli nabwiinga: “Mebo [zina lya nabwiinga] ndamubweza ba [zina lya sibwiinga] kuba balumi bangu, ndiyoomuyanda, kumubamba alimwi akumulemeka kapati, kweelana amulawo wa Leza mbowaamba mu Magwalo Aasalala kubakaintu Banakristo, kufwumbwa buyo kuti katuli baumi antoomwe anyika kweelana abubambe bwa Leza bwalukwatano.”

d Ngazi Yamulindizi yamu May 1, 1962 peeji 287, ilapa twaambo tujatikizya lukwatano lwabantu bobile ibakkala buyo antoomwe, pele lutali lwamumulawo.

Sena Muciyeeyede?

• Nkaambo nzi ncotweelede kuzibikkila maano zibeela ziyandika mumulawo alimwi azyakumuuya zijatikizya bwiinga?

• Ikuti Banakristo bakwatana kutobela milawo yamfwulumende, ncinzi ncobakonzya kusala kucita cakufwambaana kuzwa waawo?

• Nkaambo nzi makani aalukwatano ncaabandikilwa ku Ŋanda ya Bwami?

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Lyabwiinga bwakali kucitwa mu Israyeli yansiku, sibwiinga wakali kuleta nabwiinga muŋanda yakwe naa yabausyi

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Lwamana lukwatano lucitwa kweelana azilengwa, Banakristo inga bayanda kuba amakani ku Ŋanda ya Bwami

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi