LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w15 6/1 map. 6-7
  • Sayaansi Kuli Mpoigolela

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Sayaansi Kuli Mpoigolela
  • Ngazi Yamulindizi—2015
  • Makani Aakozyenye
  • Mboimujatikizya Sayaansi
    Ngazi Yamulindizi—2015
  • Ino Bakamboni ba Jehova Baibona Buti Sayaansi?
    Mibuzyo Iivwula Kubuzyigwa Kujatikizya Bakamboni ba Jehova
  • Sena Sayaansi Ileendelana Ancolyaamba Bbaibbele?
    Sinsimuka!—2011
Ngazi Yamulindizi—2015
w15 6/1 map. 6-7
Syaazibwene mumakani aasayaansi uli mulaabbu

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO | SENA SAYAANSI YANJILA MUBUSENA BWA BBAIBBELE?

Sayaansi Kuli Mpoigolela

Mazuba aano, kuli mabbuku aamwaigwa aali mbwaabede aapandulula mizeezo yabaabo baitwa kuti bantu bapya ibatasyomi muli Leza. Mabbuku aaya alabakkomanisya bantu banji akupa kuti kube mibandi minji alimwi akukazyanya. David Eagleman syaazibwene mumakani aajatikizya mbozibeleka nsinga wakalemba kuti: “Babali bamwi balaunka . . . kabajisi muzeezo wakuti basayaansi balizizyi zintu zyoonse.” Mpoonya wakayungizya kwaamba kuti: “Basayaansi ibali kabotu lyoonse bazilanga munzila yeelede zintu, alimwi mulimo wabo ubikkilizya kuzyiba zintu zipya akujana zintu izyatali kulangilwa.”

Syaazibwene mubweende bwanyenyeezi ubelesya muncini wakubonya zintu zili kule

Kuzwa kaindi, basayaansi bacibwene bacikonzya kujana zintu zigambya ciindi nobayandaula bwiinguzi kumibuzyo iizingulusya mutwe kujatikizya zilenge. Nokuba boobo, bamwi balalubizya citaambiki ciindi nobasola kucita boobo. Isaac Newton uli akati kabantu ibakazyibidwe kapati kuzwa kaindi mumakani aasayaansi. Wakatondezya nguzu zikwela mbozipa kuti mapulaneti, nyenyeezi alimwi amilalabungu zibe mumasena anzizyo. Wakajana nzila imwi iitwa kuti calculus, cibeela cimwi canamba icibelesyegwa mukupanga makkompyuta, zibelesyo zyeendela mujulu, alimwi aceeco ciitwa kuti nuclear physics. Kunze lyaboobo, Newton wakaamba kujatikizya musyobo umwi wasayaansi walo iwakali kubelesyegwa mubweende bwanyenyezi azintu zimwi zyamujulu alimwi amasalamuzi ikusola kucinca misyobo yazibulo zimwi kuba ngolida.

Myaka yiinda ku 1,500 katanazyalwa Newton, sikwiiya zyabweende bwanyenyeezi Ptolemy imu Giriki wakaiya majulu mbwaabede kwiinda mukwaalanga buyo. Wakaabona mapulaneti mujulu ciindi camasiku alimwi wakalicibwene kupanga mamaapu. Pesi wakali kusyoma kuti zintu zyoonse zyakali kukonzya buyo kucitilwa anyika. Syaazibwene wazina lya Carl Sagan wakalemba boobu kujatikizya Ptolemy: “Nokuba kuti muzeezo uutaluzi wakazuminwa kwamyaka iili 1,500, tweelede kuzyiba kuti naba muntu musongo kapati ulakonzya kwaamba cintu cilubide.”

Syaazibwene mumakani aasayaansi ubala Bbaibbele

Eeci cilabacitikila basayaansi banji mazuba aano ciindi nobasoleka kujana nzyobayanda. Sena bayoocikonzya kuzyiba zyoonse kujatikizya bubumbo? Nokuba kuti cileelela kulumba akaambo kakuyaambele kwasayaansi alimwi abubotu mboyaleta kulindiswe, tatweelede kuluba kuti kuli mpoigolela. Syaazibwene mumakani aasayaansi Paul Davies wakaamba kuti: “Tacikonzyeki kujana bupanduluzi bujatikizya bubumbo ibumvwika mumbazu zyoonse alimwi ibweendelana.” Aaya majwi atondezya kaambo kamasimpe kakuti: Bantu tabakonzyi kuzimvwisya cakumaninina zilenge zyamunyika. Aboobo ciindi basayaansi nobasola kupapandulula kujatikizya zilenge zyoonse ziliko, inga cabota kutabasyoma cakumaninina.

Cilisalede kuti Ibbaibbele lilatugwasya kuzuzikizya nzyotuyandika zyalo zitakonzyi kuzuzikizyigwa asayaansi

Ibbaibbele lilaamba kujatikizya zilenge zigambya ciindi nolyaamba kuti: “Bona! Eezyi mayaayila buyo aanzila zyakwe; alimwi nzyetwamvwa nkuvwiya-vwiya buyo kwamakani aajatikizya nguwe!” (Jobu 26:14) Kucili zintu zinji bantu nzyobatanabwene alimwi anzyobatakonzyi kumvwisya. Majwi ngaakaamba mwaapostolo Paulo myaka iitandila ku 2,000 yainda acili aamasimpe aakuti: “Eelo kaka talweeli lubono, busongo aluzyibo lwa Leza! Eelo kaka tazitobeleki mbeta zyakwe alimwi kunyina uunga waziteelela nzila zyakwe zyoonse!”—Baroma 11:33.

Busolozi Mboitakonzyi Kupa Sayaansi

Nokuba kuti basayaansi kuli ncobazyi kujatikizya zilenge zyamunyika, Ibbaibbele lilapa busolozi alimwi anjiisyo zigwasya bantu kukkala muluumuno alimwi akupona buumi bukkomanisya. Amulange-lange zikozyanyo zitobela.

  • Ijanza ilitondezya kuti cilengwa cimwi cilakasyigwa

    Kugwisya Bugwebenga

    Amubulemeke buumi

    “Utajayi.”—Kulonga 20:13.

    “Muntu woonse uusulaika munyina mujayi.”—1 Johane 3:15.

    Amube basiluumuno

    “Kofwutatila zintu zibi akucita zibotu; koyandaula luumuno akusungwaala kulutobela.”—Intembauzyo 34:14.

    “Mucelo wabululami ulasyangwa muluumuno akati kabaabo baleta luumuno.”—Jakobo 3:18.

    Amwiitantamuke nkondo

    “Jehova ulalingula muntu uululeme amubi; kufwumbwa muntu uuyanda nkondo ulimusulide.”—Intembauzyo 11:5.

    “Utanyonokeli muntu sinkondo nokuba kusala kutobela nzila yakwe iili yoonse, nkaambo muntu mumpelenge ncisesemyo kuli Jehova.”—Tusimpi 3:31, 32.

  • Mukwasyi

    Lukkomano Mumukwasyi

    Amubamvwide bazyali banu

    “Nobana, amumvwide bazyali banu mu Mwami, nkaambo eeci cililuleme. ‘Lemeka bauso abanyoko’ ngomulawo wakusaanguna uujisi cisyomezyo cakuti: ‘Kutegwa zintu zikweendele kabotu akuti woongole anyika.’”—Baefeso 6:1-3.

    Amulomye kubayiisya bana banu

    “Mutanoobanyemyi bana banu pe, pele amuzumanane kubalela mululayo alwiiyo lwa Jehova.”—Baefeso 6:4.

    “Mutanoobanyemyi bana banu, kutegwa batatyompwi.”—Bakolose 3:21.

    Amubayande alimwi akubalemeka aabo mbomukwetene limwi

    “Umwi aumwi wanu weelede kuyanda mukaintu wakwe mbubonya mbwaliyanda mwini; kunze lyaboobo, mukaintu awalo weelede kumulemeka kapati mulumaakwe.”—Baefeso 5:33.

  • Cisamu

    Kukwabilila zilenge

    Ibbaibbele lyaamba boobu kujatikizya bantu mu Israyeli yansiku ibakali kusofwaazya zintu ziinde-indene: “Nyika eeyi yasofwaazyigwa abantu bakkala mulinjiyo . . . Aabo bakkede mulinjiyo bapegwa mulandu.” (Isaya 24:5, 6) Leza uyoobapa mulandu aabo banyonyoona nyika acaali. ‘Uyoobanyonyoona aabo banyonyoona nyika.’ (Ciyubunuzyo 11:18) Tabakalekwi buyo kabazumanana kunyonyoona nyika pe.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi