LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w16 December map. 13-17
  • ‘Kubikkila Maano Kuzintu Zyamuuya Caamba Buumi Aluumuno’

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • ‘Kubikkila Maano Kuzintu Zyamuuya Caamba Buumi Aluumuno’
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2016
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • “KUBIKKILA MAANO KUZINTU ZYAMUBILI”
  • “KUBIKKILA MAANO KUZINTU ZYAMUUYA”
  • Amweende Kweelana Amuuya Kutegwa Mutambule Buumi Aluumuno
    Ngazi Yamulindizi—2011
  • Amubikkile Maanu Kumiyeeyo Yamuuya Kutegwa Mupone!
    Ngazi Yamulindizi—2001
  • Kuli Makani Mabotu Boonse Ngobayandika Kumvwa
    Ngazi Yamulindizi—2011
  • Baroma 15:13—“Aboobo Leza Uupa Bulangizi Amuzuzye Kukondwa Koonse Alimwi Aluumuno”
    Tupango Twamu Bbaibbele Twapandululwa
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2016
w16 December map. 13-17
Mucizyi mwana-mwana ulabikkila maano kumulimo wakwe wakukambauka, kugwasya bamwi, alimwi amukwasyi wakwe

“Kubikkila Maano Kuzintu Zyamuuya Caamba Buumi Aluumuno”

“Aabo bapona kweelana amuuya bayeeya zyamuuya.”—ROM. 8:5.

NYIMBO: 57, 52

INO INGA MWAINGULA BUTI?

  • Kufwumbwa naa tujisi bulangizi nzi, nkaambo nzi ncotukonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa lugwalo lwa Baroma caandaano 8?

  • Ino mbuti Munakristo mbwakonzya kutalika ‘kubikkila maano kuzintu zyamubili’?

  • Kubikkila maano kuzintu zyamuuya kubikkilizya kucita nzi?

1, 2. Nkaambo nzi lugwalo lwa Baroma caandaano 8 ncoluyandika kapati ku Banakristo ibananike?

KUJATIKIZYA kwiibaluka lufwu lwa Jesu ikucitwa mwaka amwaka, sena mwakalubala kale lugwalo lwa Baroma 8:15-17? Ambweni mwakacita kale oobo. Cibalo eeci iciyandika kapati cipandulula Banakristo mbobazyiba kuti balinanikidwe—muuya uusalala ulazuminana amuuya wabo. Alimwi kapango kakusaanguna mucaandaano eeci kaamba kujatikizya “aabo bakamantene a Kristo Jesu.” Pele sena Baroma caandaano 8 yaamba buyo bantu bananikidwe? Naa sena ilaamba a Banakristo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika?

2 Banakristo bananike mbobaambwa kapati mucaandaano eeci. Batambula “muuya” kabali baabo ‘balindila cakuyandisisya kuba bana ba Leza akwaangununwa kwamibili yabo yanyama.’ (Rom. 8:23) Mubwini, kumbele bayooba bana ba Leza kujulu. Eeci ciyookonzyeka akaambo kakuti bakaba Banakristo babbapatizyidwe, alimwi Leza wakabelesya cinunuzyo kulimbabo, wakabalekelela zibi zyabo, akubaamba kuti baliluleme kabali bana bakumuuya.—Rom. 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Ino nkaambo nzi ncotwaambila kuti lugwalo lwa Baroma caandaano 8 lulayandika kapati akubantu bajisi bulangizi bwakuyoopona anyika?

3 Nokuba boobo, Baroma caandaano 8 ilabeleka akuli baabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika nkaambo munzila imwi Leza ubabona kuti baliluleme. Eeci cilalibonya mumajwi ngaakalemba Paulo muzyaandaano zyakusaanguna mulugwalo oolu. Mucaandaano 4, wakaamba kujatikizya Abrahamu. Mwaalumi ooyu iwakali kusyomeka wakapona ciindi Jehova katanapa bana Israyeli Mulawo alimwi amyaka minji yamusyule Jesu katanafwida zibi zyesu. Nokuba boobo, Jehova wakalubona lusyomo luyumu lwa Abrahamu alimwi wakabonwa kuti mululami. (Amubale Baroma 4:20-22.) Ncimwi buyo amazuba aano, Jehova ulakonzya kubona Banakristo basyomeka aabo ibajisi bulangizi bwamu Bbaibbele bwakuyoopona anyika kukabe kutamani kuti baliluleme. Mbubwenya buyo, abalo balakonzya kugwasyigwa alulayo lujanika kucaandaano 8 calugwalo lwa Baroma ilupegwa kubantu balulami.

4. Ino lugwalo lwa Baroma 8:21 lweelede kutupa kubuzya mibuzyo nzi?

4 Kulugwalo lwa Baroma 8:21, tujana kaambo katupa kusyoma kuti ncobeni inyika mpya iyoosika. Kapango aaka kasyomezya kuti “zilenge azyalo ziyakwaangununwa kubuzike bwakubola akuba alwaanguluko lwabulemu bwabana ba Leza.” Aboobo tweelede kulibuzya kuti, sena tuyoojanika alimwi akuyoopegwa bulumbu oobu? Sena mulijisi lusyomo lwakuti muyoojanika akupegwa bulumbu? Lugwalo lwa Baroma caandaano 8 lulapa lulayo lukonzya kutugwasya kucita boobo.

“KUBIKKILA MAANO KUZINTU ZYAMUBILI”

5. Kulugwalo lwa Baroma 8:4-13, ino nkaambo nzi kapati nkaakabandika Paulo?

5 Amubale Baroma 8:4-13. Baroma caandaano 8 caamba zyabaabo ibeenda “kweelana azisusi zyamubili” ikwiimpana abaabo ibeenda “kweelana amuuya.” Ibamwi balakonzya kuyeeya kuti ooku nkwiindana kuliko akati kabaabo ibatali mukasimpe abaabo bali mukasimpe, alimwi aakati kabaabo ibatali Banakristo alimwi a Banakristo. Nokuba boobo, Paulo wakali kulembela baabo ibakali “mu Roma aabo Leza mbayandisya, ibakaitwa kuba basalali.” (Rom. 1:7) Aboobo Paulo wakali kwiindanya akati ka Banakristo ibakali kweenda kweelana azisusi zyamubili alimwi a Banakristo ibakali kweenda kweelana amuuya. Ino nkwiindana nzi ikwakaliko?

6, 7. (a) Ino ninzila nzi zimwi mbolibelesyegwa bbala lyakuti “mubili” mu Bbaibbele? (b) Kulugwalo lwa Baroma 8:4-13, ino Paulo wakalibelesya buti bbala lyakuti “mubili”?

6 Cakusaanguna atulange-lange bbala lyakuti “mubili.” Ino Paulo wakali kwaamba nzi? Bbaibbele libelesya bbala lyakuti “mubili” munzila ziindene-indene. Zimwi ziindi, inga lipandulula nyama iini yamubili wesu. (Rom. 2:28; 1Kor. 15:39, 50) Lilakonzya alimwi kwaamba lunyungu. Jesu “wakazyalwa amubili wanyama mulunyungu lwa Davida,” alimwi Paulo wakali kubona ba Juda mbuli ‘bamukowa bakwe bakumubili.’—Rom. 1:3; 9:3.

7 Nokuba boobo, nzyaakalemba Paulo mucaandaano 7 zitupa kaambo ikakonzya kupa kuti tuzyibe ncolyaamba bbala lyakuti “mubili” ilyaambwa ku Baroma 8:4-13. Wakaswaanganya “kutobela zisusi zyanyama” ‘azisusi’ aciindi eeco izyakali ‘kubeleka mumibili yabo.’ (Rom. 7:5) Eeci cilatugwasya kuzyiba ncaamba majwi aakuti “aabo bapona kweelana amubili,” aabo Paulo mbaakaamba kuti, “bayeeya buyo zintu zyamubili.” Wakali kwaamba bantu ibeendelezyegwa naa ibabikkila kapati maano kuzintu nzyobayanda alimwi anzyobalombozya kabali bantu batalondokede. Kanji-kanji, aaba mbantu ibatobela zintu nzyobayanda, ibatobela kufwumbwa ncobayeeya mumoyo wabo, alimwi ibatobela zisusi zyabo, kufwumbwa naa zintu eezyo zijatikizya makani aakoonana naa zintu zimbi buyo.

8. Nkaambo nzi kucenjezya ooku ncokwakali kuyandika aku Banakristo bananike kujatikizya kweenda “kweelana azisusi zyamubili”?

8 Pele ambweni mulakonzya kulibuzya ikaambo ikakapa kuti Paulo akankaizye ku Banakristo bananike ntenda iikonzya kuba akaambo kakupona “kweelana azisusi zyamubili.” Alimwi sena ntenda iili mbuli yeeyi ilakonzya kubacitikila Banakristo mazuba aano, aabo Leza mbaakasala kuba balongwe bakwe alimwi mbabona kuti mbalulami? Cuusisya ncakuti, kufwumbwa Munakristo ulakonzya kutalika kweenda kweelana azisusi zyamubili. Mucikozyanyo, Paulo wakalemba kuti bamwi akati kabakwesu baku Roma bakali bazike “bazisusi zyabo beni.” Kwiinda mumajwi aaya ambweni wakali kupandulula kuti makani aakoonana, cakulya alimwi azintu zimbi zyakulikondelezya zezintu nzyobakali kubikkila kapati maano mubuumi bwabo. Bamwi babo bakali ‘koongelezya myoyo yabantu batacenjede.’ (Rom. 16:17, 18; Flp. 3:18, 19; Jud. 4, 8, 12) Alimwi amuyeeye kuti kwaciindi cili mbocibede, mukwesu umwi waku Korinto wakali ‘kukkala amukaintu wabausyi.’ (1Kor. 5:1) Aboobo kalalimvwisya ikaambo Leza ncaakasololela Paulo kuti acenjezye Banakristo kujatikizya “kubikkila maano kuzintu zyamubili.”—Rom. 8:5, 6.

9. Ino kucenjezya kwa Paulo kujanika kulugwalo lwa Baroma 8:6 takwaambi nzi?

9 Kucenjezya ooko kulabeleka amazuba aano. Nokuba kuti kwainda myaka minji yakubelekela Leza, Munakristo ulakonzya kutalika kubikkila maano kuzintu zyamubili. Eeci tacaambi Munakristo ooyo zimwi ziindi uunga wayeeya kujatikizya cakulya, mulimo, kulikondelezya, naa kuba aluyando oolo ilukonzya kuba akati kamusankwa amukaintu. Eezyi nimbazu zyabuumi zijatikizya mubelesi wa Leza umwi aumwi. Jesu wakali kucikkomanina cakulya, alimwi wakasanina bamwi. Wakali kujana ciindi cakulikondelezya. Alimwi Paulo wakalemba kuti luyando akati kamusankwa amukaintu lulakonzya kutondezyegwa munzila yeelede, pele buyo mucikwati.

Mukwesu waambaula kujatikizya kulyookezya kuŋanda, kumulimo alimwi aku Ŋanda ya Bwami

Sena zintu nzyomubandika zilatondezya kuti mulabikkila maano kuzintu zyamuuya naa kuzintu zyamubili? (Amubone muncali 10 a 11)

10. Kulugwalo lwa Baroma 8:5, 6, majwi aakuti “bayeeya buyo zintu zyamubili” aamba nzi?

10 Pele ino ncinzi ncaakali kupandulula Paulo naakaamba kujatikizya “kubikkila maano kuzintu zyamubili”? Ibbala lya Chigiriki ndyaakabelesya Paulo lyaamba “kubikka mizeezo naa moyo acintu cimwi. Ibbala eeli likankaizya kuyeeyesya kapati kujatikizya makanze eeni muntu ngajisi.” Aabo ibapona kweelana azintu zyamubili bazumizya buumi bwabo kweendelezyegwa abuntu bwabo butalondokede. Syaazibwene umwi wakaamba boobu kujatikizya majwi aali ku Baroma 8:5 naakati: “Bayeeya buyo zintu zyamubili, nkokuti babikkila buyo maano kapati kuzintu zyamubili, kanji-kanji baamba buyo kujatikizya zintu zyamubili, alimwi bakkomanina buyo kucita zintu zyamubili.”

11. Ino zintu nzi nzyotukonzya kubikkilizya ciindi notulibuzya kuti, ‘Ino zintu nzi nzyondiyandisya kapati?’

11 Cakali kweelela ku Banakristo baku Roma kulanga-langa zintu nzyobakali kubikkila kapati maano mubuumi bwabo. Sena inga caambwa kuti buumi bwabo bwakayeeme akubikkila kapati maano ‘kuzintu zyamubili’? Aboobo cili buyo kabotu andiswe kulanga-langa buumi bwesu munzila eeyi. Ino zintu nzi nzyotubikkila kapati maano, alimwi zintu nzi nzyotukkomanina kubandika? Ino zintu nzi nzyotuyandaula buzuba abuzuba? Bamwi balakonzya kujana kuti babikkila kapati maano kunywa misyobo iindene-indene yamakoko, kusakatizya maanda aabo, kuyandaula mafasyoni mapya aazisani, kucita makwebo, kweendeenda mumasena aaindene-indene alimwi azimwi zili boobu. Zintu eezyi kuzigama tazili zibi pe; zilakonzya kuba zintu zicitwa mubuumi. Mucikozyanyo, cimwi ciindi Jesu wakapanga waini, alimwi Paulo wakaambila Timoteyo kunywa “tuwaini tusyoonto.” (1Tim. 5:23; Joh. 2:3-11) Pele sena Jesu a Paulo lyoonse bakali ‘kwaamba buyo kujatikizya waini, kuunywa alimwi akuukkomanina’? Sena waini ncecintu ncobakali kuyandisisya kapati, eeco ncobakali kubandika lyoonse? Peepe. Ino mbuti kujatikizya ndiswe? Ino zintu nzi nzyotuyandisisya kapati mubuumi?

12, 13. Ino nkaambo nzi zintu nzyotubikkila maano ncaali makani mapati?

12 Ikulilingula kulayandika kapati. Nkaambo nzi? Paulo wakalemba kuti: “Kubikkila maano kuzintu zyamubili caamba lufwu.” (Rom. 8:6) Aaya makani mapati—caamba kufwa kumuuya lino alimwi akuyoofwa buya kumbele. Nokuba boobo, Paulo tanaakali kupandulula kuti, ikuti naa muntu umwi watalika “kubikkila maano kuzintu zyamubili” nkokuti kwamana mamanino aakwe ndufwu. Kucinca kulakonzyeka. Amuyeeye kujatikizya mwaalumi uulya waku Korinto iwakatobela “zintu zyamubili” aboobo wakagwisyigwa mumbungano. Nokuba boobo, wakali kukonzya kucinca alimwi buya wakacinca. Wakacileka kutobela zintu zyamubili eelyo wakajokela munzila iiluleme.—2Kor. 2:6-8.

13 Ikuti naa cakali kukonzyeka kumuntu ooyo kucinca, nkokuti cilakonzyeka ku Munakristo mazuba aano kucinca, ikapati kuli yooyo iwatakatobela zintu zyamubili kusika antaamu mpaakasika mwaalumi ooyo waku Korinto. Cakutadooneka, kucenjezya kwa Paulo ikujatikizya cintu cikonzya kucitika kumuntu ‘uubikkila maano kuzintu zyamubili’ kweelede kukulwaizya Banakristo kubona mbociyandika kapati kucinca mumbazu zyoonse ziyandika!

“KUBIKKILA MAANO KUZINTU ZYAMUUYA”

14, 15. (a) Muciindi ‘cakubikkila maano kuzintu zyamubili,’ ino ncinzi ncotweelede kubikkila maano? (b) Ino “kubikkila maano kuzintu zyamuuya” tacaambi nzi?

14 Paulo naakamana kutucenjezya kujatikizya “kubikkila maano kuzintu zyamubili,” wakaamba majwi aaya aakulwaizya aakuti: “Kubikkila maano kuzintu zyamuuya caamba buumi aluumuno.” Eelo kaka tabuliboteli bulumbu oobu bwakuba abuumi alimwi aluumuno! Ino inga twabujana buti bulumbu oobu?

15 “Kubikkila maano kuzintu zyamuuya” tacaambi kuti muntu takonzyi kucita zintu zimbi zitali zyabunaleza. Tacaambi kuti weelede kunooyeeya akwaamba buyo zyamu Bbaibbele naa zya Leza alimwi abulangizi bwakumbele. Tutalubi kuti Paulo alimwi abamwi ibakali kubelekela Leza mumwaanda wamyaka wakusaanguna, bakali kupona mbuli mbobakali kupona bantu boonse. Bakali kulya akunywa. Banabunji bakalikwete naa kukwatwa alimwi bakali kukkomana abuumi bwamumukwasyi, bakali kubeleka kutegwa bajane ziyandika mubuumi.—Mk. 6:3; 1Tes. 2:9.

16. Nokuba kuti Paulo wakali kupona mbuli mbobakali kupona bantu boonse, ino nzintu nzi nzyaakali kubikkila kapati maano?

16 Nokuba boobo, babelesi ba Leza aaba tiibakalekela kuti zintu nzyobakali kucita abuzuba zibweze busena bwakusaanguna mubuumi bwabo. Magwalo atondezya kuti Paulo wakajisi mulimo wakupanga matente, pele alimwi alaamba azintu nzyaakali kubikkila kapati maano mubuumi: Lyoonse wakali kubikkila kapati maano kumulimo wa Bunakristo wakukambauka alimwi akuyiisya. (Amubale Milimo 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Alimwi eeyo njemilimo njaakakulwaizya bakwesu alimwi abacizyi kucita ku Roma. Inzya, buumi bwa Paulo bwakayeeme aakucita zintu zyakumuuya. Bana Roma bakeelede kumwiiya, alimwi andiswe tweelede kucita mbubwenya oobo.—Rom. 15:15, 16.

17. Ikuti naa ‘twabikkila maano kuzintu zyamuuya,’ ino inga twaba abuumi buli buti?

17 Ino ncinzi cikonzya kucitika kuti twabikkila kapati maano kuzintu zyakumuuya? Lugwalo lwa Baroma 8:6 lulawiingula mubuzyo ooyu nolwaamba kuti: “Kubikkila maano kuzintu zyamuuya caamba buumi aluumuno.” Eeci caamba kulekela mizeezo yesu kuti kayeendelezyegwa amuuya uusalala, alimwi akuti mizeezo yesu kayeendelana a Leza. Tulakonzya kusyoma kuti ikuti twabikkila kapati maano kuzintu “zyamuuya” mubuumi bwesu, tunoopona buumi bukkomanisya alimwi bulaampindu noliba lino. Alimwi mpindu iijanwa mbuumi butamani, kufwumbwa naa mbwakujulu naa anyika.

18. Ino muunzila nzi luumuno molutugwasya “kubikkila maano kuzintu zyamuuya”?

18 Lino atubikkile maano kucisyomezyo eeci cakuti, “kubikkila maano kuzintu zyamuuya caamba . . . luumuno.” Bantu banji cilabakatazya kuba aluumuno mumizeezo. Nokuba kuti baluujisi kuyandaula kutegwa babe aluumuno mumizeezo, swebo luumuno oolu tulilujisi kale. Nzila imwi iipa kuti tube aluumuno oolu njakusolekesya kupona muluumuno abanamukwasyi alimwi abaabo mbotuli limwi mumbungano. Akaambo kakuti tuzilanga kabotu zintu, tulizyi kuti swebo alimwi abakwesu abacizyi tatulondokede. Akaambo kaceeci, kulakonzya kuba kutamvwana zimwi ziindi, aboobo ikuti naa icili boobo cacitika, twakayiisyigwa kutobela lulayo oolu lwa Jesu lwakuti: ‘Komvwana amunyoko.’ (Mt. 5:24) Eeci cilauba-uba ciindi notuyeeya kuti mukwesu ooyo naa mucizyi awalo ubelekela “Leza uupa luumuno.”—Rom. 15:33; 16:20.

19. Kweelana ambotubikkila maano kuzintu zyamuuya, ino nduumuno luli buti lwaalubazu ndotukonzya kuba andulo?

19 Kuli luumuno alumbi iluyandika kwiinda. Kwiinda ‘mukubikkila maano kuzintu zyamuuya,’ tuba muluumuno a Mulengi wesu. Isaya wakalemba majwi alo aakali kubeleka mumazuba ngaakali kupona, pele majwi aayo ali mukuzuzikizyigwa kapati mazuba aano, aamba kuti: “Yebo [Jehova] uunoobakwabilila bantu balanga kulinduwe muzintu zyoonse; uyoobapa luumuno lutamani, nkaambo basyoma mulinduwe.”—Is. 26:3; amubale Baroma 5:1.

20. Nkaambo nzi ncomweelede kulumba akaambo kalulayo luli kulugwalo lwa Baroma caandaano 8?

20 Aboobo, kufwumbwa naa tulinanikidwe naa tujisi bulangizi bwakuyoopona anyika muparadaiso kukabe kutamani, tulakonzya kulumba akaambo kalulayo lujanika kulugwalo lwa Baroma caandaano 8. Eelo kaka tulalumba kapati akaambo kakukulwaizyigwa kutalekela “zintu zyamubili” kuba zintu ziyandika kapati mubuumi bwesu! Muciindi caboobo, tulabona bubotu ibuboola akaambo kakutobela cisyomezyo eeci cakasololelwa amuuya cakuti: “Kubikkila maano kuzintu zyamuuya caamba buumi aluumuno.” Bulumbu ibuboola akaambo kakucita boobu bunooliko lyoonse, nkaambo Paulo wakalemba kuti: “Cakuvwola cacibi ndufwu, pele cipego ncapa Leza mbuumi butamani kwiinda muli Kristo Jesu Mwami wesu.”—Rom. 6:23.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi