LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w17 October map. 3-6
  • Zilongezyo Zilaboola Kwiinda Mukucita Nzyatwaambila Jehova Kuti Tucite

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Zilongezyo Zilaboola Kwiinda Mukucita Nzyatwaambila Jehova Kuti Tucite
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • MUBELESIMA MUPYA
  • “TULACITA OOBO!”
  • KUPILUKA KU ENGLAND MPOONYA AKUUNKA KU SCOTLAND
  • KUPEGWA MULIMO MUPYA KU IRELAND
  • KUCINCA KUTAKALUBWI MU IRELAND
  • KUCINCILA LIMWI KWAMULIMO
  • 1921—Myaka Iili 100 Yainda
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2021
  • Cikono Icakkala Mazyalani Aali Ciloba
    Ngazi Yamulindizi—2015
  • Ndalibonena Kusyomeka Kwabantu ba Jehova
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2023
  • ‘Bangelo Ba Jehova Balibazyungulukide Bamuyoowa’
    Ngazi Yamulindizi—2009
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
w17 October map. 3-6
Ba Olive Matthews

MAKANI AAKULUULA

Zilongezyo Zilaboola Kwiinda Mukucita Nzyatwaambila Jehova Kuti Tucite

Akaluulwa aba Olive Matthews

“Tulacita oobo!” Oobu mbombubo mbotwakaingula mebo abalumi bangu, antoomwe abapati bangu alimwi abakaintu babo, ciindi notwakalombwa kuti tucite mulimo umwi. Ino nkaambo nzi ncotwakazuminina, alimwi mbuti Jehova mbwaakatulongezya? Cakusaanguna, andimwaambile mbondakakomena.

NDAKAZYALWA mu 1923 mu Hemsworth, dolopo lili mu Yorkshire, ku England. Ndakajisi mupati wangu musankwa omwe, Bob. Nondakajisi myaka iili fwuka, bataata, balo ibakali kucimwa akaambo kakuupaupa ameso kwabukombi, bakapegwa mabbuku aakali kuyubununa bukombi bwakubeja. Bakakkomana kapati akaambo kazintu nzyobakabala. Nokwakainda myaka misyoonto, ba Bob Atkinson bakatuswaya aŋanda yesu akulizya lekkoodi imwi yamakani aakaambwa a Mukwesu Rutherford. Twakazyiba kuti makani aaya akazwa kukabunga nkamunya ikakalemba mabbuku ngotwakatambwide! Bazyali bangu bakalomba Mukwesu Atkinson kuti katulya limwi cakulya cakumangolezya lyoonse kutegwa kaingula mibuzyo minji yamu Bbaibbele njotwakajisi. Twakatambwa kujanika kumiswaangano iyakali kucitilwa aŋanda yamukwesu musinzo uulampa makkilomita masyoonto kuzwa mpotwakali kukkala. Twakazumina cakufwambaana, mpoonya mbungano nsyoonto yakabambwa mu Hemsworth. Tiilyakalampa twakatalika kutambula balangizi bamabazu alimwi akutamba bapainiya kucakulya ibakali kukkala afwaafwi. Kuyanzana ambabo kwakandigwasya kapati.

Twakalitalikide kucita makwebo, aboobo bataata bakaambila mupati wangu kuti, “Ikuti koyanda kucita bupainiya, tulacileka eeci.” Ba Bob bakazumina, eelyo bakazwa amunzi akuunka kuyoocita bupainiya kabajisi myaka iili 21. Nokwakainda myaka yobilo, kandijisi myaka iili 16 ndakasalwa kuba mupainiya. Kanji-kanji ndakali kubeleka ndelikke kuleka buyo kumamanino aamvwiki, kandibelesya kakkaadi kamulumbe uupa bumboni alimwi acilimba camalekkoodi. Pele Jehova wakandilongezya kwiinda mukundipa sikwiiya Bbaibbele iwakali kucita kabotu kapati mpoonya mukuya kwaciindi wakabbapatizyigwa. Banji mumukwasyi wasikwiiya ooyu bakakatambula kasimpe. Mwaka wakatobela, ndakasalwa kuba mupainiya waalubazu, antoomwe aba Mary Henshall. Twakatumwa kuyoobelekela kucilawo catakali kuvwula kubelekwa mucooko ca Cheshire.

Lino cakali ciindi Nkondo Yabili Yanyika Yoonse noyakali akati-kati, alimwi bamakaintu bakalaililwa kugwasyilizya munkondo. Mbwaanga twakali babelesi baciindi coonse, swebo tobapainiya baalubazu twakali kuyeeya kuti balatwaangulula kutatola lubazu munkondo mbubwenya mbuli babelesi bazikombelo zimbi. Pele nkuta tiizyakazumina pe, aboobo ndakaangwa kwamazuba aali 31. Mwaka iwakatobela ciindi nondakakkwanya myaka iili 19, ndakalilembya kuba muntu uukaka kuunka kunkondo akaambo kamanjezyeezya aangu. Ndakatolwa kunkuta zyaalubazu zyobilo, pele kwakajanwa kuti ndakanyina mulandu aboobo ndakaangununwa. Muli zyoonse eezyi izyakandicitikila, ndakalizyi kuti muuya uusalala wakali kundigwasya akuti Jehova wakalindijatilide kujanza lyangu, akundiyumya.—Is. 41:10, 13.

MUBELESIMA MUPYA

Mebo aba Arthur Matthews twakayaana mu 1946. Mboyakakkwanina buyo myezi yotatwe njobakaangidwe akaambo kakukaka kuunka kunkondo akaambo kamanjezyeezya aabo, bakasangana mwanookwabo ba Dennis balo ibakali bapainiya baalubazu mu Hemsworth. Boonse bobilo bakayiisyigwa kujatikizya Jehova kuzwa kubuvwanda abausyi akubbapatizyigwa kabali bakubusi. Tiilyakalampa, ba Dennis bakatumwa kuyoobelekela ku Ireland, akusiya ba Arthur kabanyina wakubeleka limwi. Akaambo kakukkomana ambwaakali kulilemeka akubeleka canguzu mupainiya ooyu uucili mwana, bazyali bangu bakabatamba ba Arthur kuti kabakkala limwi. Nondakali kuswaya, mebo aba Arthur twakali kulyaaba kusanzya mbale twamana kulya. Mukuya kwaciindi, twakatalika kulembelana magwalo. Mu 1948, ba Arthur bakaangwa alimwi kwamyezi yotatwe. Mu January 1949 twakakwatana, katujisi makanze aakuzumanana kubeleka mulimo waciindi coonse kufwumbwa buyo kuti kacikonzyeka. Kwiinda mukulongezyegwa a Jehova alimwi akuzyeendelezya kabotu zintu, twakali kubelesya ciindi cesu cakulyookezya kujana mali kwiinda mukugwasyilizya basikutebula, aboobo twakali kukonzya kuzumanana amulimo wabupainiya.

Ba Arthur aba Olive Matthews mu 1949

Katuli mu Hemsworth ciindi notwakakwatana-kwatana mu 1949

Nokwakainda buyo mwaka omwe, twakaambilwa kuunka ku Northern Ireland, cakusaanguna ku Armagh mpoonya ku Newry, mumadolopo oonse obilo bana Katolika mbebakali banji. Zintu tiizyakali kabotu mubusena oobo, alimwi twakeelede kucenjela kapati akubelesya bupampu ciindi notwakali kubandika abantu. Miswaangano yakali kucitilwa muŋanda yamukwesu amucizyi musinzo uulampa makkilomita aali 16 kuzwa nkotwakali kukkala. Kwakali kujanika bantu babalilwa kulusele. Ciindi notwakali kulombwa kuti tutaunki akaambo kakuti kwasiya, twakali koona ansi akukkomana acakulya camafwumofwumo buzuba butobela. Cilakkomanisya kapati lino ikuzyiba kuti kuli Bakamboni banji mubusena oobuya.

“TULACITA OOBO!”

Bapati bangu abakaintu babo ba Lottie, bakali kale ku Northern Ireland kabali bapainiya baalubazu, mpoonya mu 1952 toonse tone twakajanika kumuswaangano wacooko ku Belfast. Mukwesu wakatutambula toonse muŋanda yakwe, antoomwe aba Pryce Hughes, balo ibakali mubelesi uulanganya mutabi mu Britain aciindi eeco. Busiku bumwi twakabandika kabbuku kakuti God’s Way Is Love, ikakamwaigwa ikapati akaambo kabana Ireland. Mukwesu Hughes wakaamba buyumuyumu ibwakaliko kusikila bana Katolika mu Irish Republic. Bakwesu bakali kugusyigwa mumaanda aabo akupenzyegwa ankamu zyabasimanyongwe ibakali kuyungwa abapaizi. Ba Pryce bakaamba kuti, “Tuyanda banabukwetene ibajisi myootokala kutegwa babeleke mulimo waalubazu wakumwaya kabbuku aaka mucisi coonse.”a Mpoonya-mpoonya twakaingula kuti, “Tulacita oobo!” Aboobo mpaaboolela majwi aambidwe kumatalikilo aacakuluula eeci.

Ba Arthur aba Olive Matthews antoomwe ababelesinyina bapainiya ahonda iijisi akakunyamwida bantu ambali

Katuli ababelesima bapainiya ahonda iijisi akakunyamwida bantu ambali

Busena bumwi bapainiya nkobakali kusikila lyoonse mu Dublin kwakali kuŋanda yaba “mama” Rutland, mucizyi uusyomeka iwabeleka kwaciindi cilamfwu. Notwakali aŋanda eeyi alimwi anotwakasambala zintu zimwi nzyotwakajisi, toonse tone twakalyaatikizya muhonda yaba Bob iyakajisi akakunyamuda bantu ambali akuunka kuyooyandaula mootokala. Twakaujana mootokala ucili kabotu akulomba sikusambala kuti atuletele mootokala ooyo, nkaambo akati kesu taakwe iwakacizyi kweenzya mootokala. Buzuba oobo kumangolezya ba Arthur bakalikkede abulo, kabeezyeezya mbokucincwa magiya aamootokala. Buzuba bwakatobela mafwumofwumo ciindi nobakali kusola kugusya mootokala mugalaji, ba Mildred Willett (mukuya kwaciindi ibakakwatwa kuli ba John Barr) ibakali bamisyinali bakasika. Mbwaanga bakalicizyi kweenzya mootokala, bakabayiisya ba Arthur kweenzya. Kwiinda mukusola sola, twakalilibambide kuunka!

Ba Arthur aba Olive Matthews baliimvwi munsi-munsi amootokala wabo akaanda kamavwili

Mootokala wesu akaanda kamavwili

Icimbi ncotwakali kuyandika, niŋanda. Twakacenjezyegwa kuti tatweelede koona mukaanda kamavwili akaambo kakuti basikukazya bakali kukonzya kukaumpa, aboobo twakayandaula ŋanda, pele tiitwakaijana pe. Busiku oobo toonse tone twakoona mumootokala. Buzuba bwakatobela, cilikke ncotwakali kukonzya kujana, nkaanda kamavwili ikakali kunjizya buyo malo masyoonto obilo. Kaanda aaka njiyakaba ŋanda yesu. Icigambya ncakuti, kunyina notwakajisi penzi kusiya kaanda aaka mumaanda aabalimi ibakali babotu myoyo. Twakabeleka mucilawo icakali kubusena bulampa makkilomita aali 16 kusikila ku 24 kuzwa nkotwakabede. Mpoonya twamana, twakali kujokela akuswaya baabo ibakali kubusena nkotwakasikila.

Twakaswaya maanda oonse aakali kumusanza lwaajwe mucisi kakunyina mapenzi, twakaabila tubbuku twiinda ku 20,000 alimwi akutola mazina aabantu ibakatondezya luyandisisyo kuofesi yamutabi yaku Britain. Eelo kaka ncilongezyo ikuba a Bakamboni banji lino okuya!

KUPILUKA KU ENGLAND MPOONYA AKUUNKA KU SCOTLAND

Mukuya kwaciindi, twakaambilwa kuyoobelekela ku London nkoili kumusanza. Kwiinde buyo mvwiki zisyoonto, ba Arthur bakatambula fooni kuzwa kuofesi yamutabi waku Britain, bakabaambila kuti bakeelede kutalika mulimo wabbazu buzuba butobela! Notwakayiisyigwa kwansondo yomwe, twakaunka kubbazu nkotwakeelede kuyoobelekela ku Scotland. Ba Arthur tiibakajisi aciindi cakulibambila makani aabo, pele ikuba muntu uulibambilide lyoonse kulwana buyumuyumu bukonzya kuboola mumulimo wa Jehova kwakandikulwaizya kapati. Twakaukkomanina kapati mulimo wesu mubbazu. Twakabeleka kwamyaka iili mbwiibede mucilawo catakali kuvwula kubelekwa, pele lino cakali cilongezyo cipati ikuba akati kabakwesu abacizyi banji.

Ciindi ba Arthur nobakatambwa kuyoonjila Cikolo ca Gileadi mu 1962 kwamyezi iili kkumi, twakeelede kukkala ansi kutegwa tusale kabotu. Twakamvwana kuti nokuba kuti ndakeelede kusyaala, cakaliluzi kuti ba Arthur bacitambule coolwe eeci. Mbwaanga lino ndakanyina wakubeleka limwi, ndakaambilwa kupiluka kuyoobelekela ku Hemsworth kandili mupainiya waalubazu. Ciindi ba Arthur nobakapiluka kakwiindide mwaka, twakapegwa mulimo wamucooko akubelekela mu Scotland, England nkoili kunyika alimwi a Northern Ireland.

KUPEGWA MULIMO MUPYA KU IRELAND

Mu 1964, ba Arthur bakatambula mulimo mupya wakuba mubelesi uulanganya mutabi mu Irish Republic. Twakaukkomanina kapati mulimo wakweendeenda, nokuba boobo akusaanguna ndakali kulimvwa kuyoowa kujatikizya kucinca ooku. Ndayeeya myaka eeyo yamusyule, lino ndilalumba kapati akaambo kacoolwe ncondijisi cakubelekela a Beteli. Ndisyoma kuti naa mwautambula mulimo nokuba kuti mulimvwa kuti tamukonzyi kuucita, Jehova unakumulongezya lyoonse. Kanji-kanji ndakali kubeleka milimo yamu ofesi, kubamba mabbuku kutegwa atumwe, kujika alimwi akusalazya. Kwaciindi cili mbocibede, twakabeleka amumulimo wacooko alimwi twakali kukonzya kuzyibana abakwesu mucisi coonse. Kucita boobo, alimwi akubona mbobakali kuyaambele basikwiiya Bbaibbele besu, cakatukamantanya amukwasyi wesu wakumuuya mu Ireland. Eelo kaka eeci ncilongezyo cipati!

KUCINCA KUTAKALUBWI MU IRELAND

Muswaangano wamasi wakusaanguna mu Ireland wakacitilwa mu Dublin mu 1965.b Nokuba kuti kwakali kukazyigwa kapati mucisi coonse, muswaangano wakeenda buyo kabotu. Bantu ibali 3,948 bakajanika, alimwi bali 65 bakabbapatizyigwa. Boonse ibakajanina basimuswaangano ibakazwa kuzisi zimbi bali 3,500 busena bwakoona bakatambula lugwalo lwakulumba kuzwa kuofesi yamutabi yamu Ireland. Abalo bamukamwini maanda, bakabalumbaizya basimuswaangano akaambo kakulilemeka kabotu. Masimpe kwakali kucinca kutakalubwi mu Ireland.

Ba Arthur Matthews aba Nathan Knorr mu 1965

Ba Arthur baanzya ba Nathan Knorr nobakasika kumuswaangano wacooko mu 1965

Ba Arthur baambilizya kumwaigwa kwabbuku lyakuti “Bbuku Lyangu lya Makani Aamu Bbaibbele” muci Gaelic mu 1983

Ba Arthur baambilizya kumwaigwa kwabbuku lyakuti Bbuku Lyangu lya Makani Aamu Bbaibbele muci Gaelic mu 1983

Mu 1966 zibeela zyoonse zyobilo zyacisi ca Ireland, cakunyika alimwi acakumusanza zyakaswaanganizyigwa akutalika kulanganizyigwa a ofesi yamutabi ya Dublin—ikwiindana kupati ambunga zyatwaambo twacisi azyabukombi ansumbu. Twakakkomana kapati kubona ba Katolika banji kababoola mukasimpe akubeleka antoomwe abakwesu ibakali ba Protesitanti.

KUCINCILA LIMWI KWAMULIMO

Mu 2011 buumi bwesu bwakacincila limwi ciindi mutabi wa Britain nowakaswaanganizyigwa awa Ireland mpoonya twakaambilwa kuyoobelekela ku Beteli yaku London. Makani aaya akasika aciindi nondakatalika kulibilika kujatikizya buumi bwaba Arthur. Bakajanwa abulwazi bwakulebuka mubili akaambo kakucembaala (Parkinson’s disease). Mu May 20, 2015, muntu iwakali mubelesima kwamyaka iili 66 wakafwa.

Mumyaka misyoonto yainda, ndali kulimvwa kupenga kapati mumoyo, kutyompwa, alimwi abuumba. Lyoonse ba Arthur bakali kundigwasya. Eelo kaka ndilabayeeya! Pele ciindi nomwiinda mubukkale buli boobu, mulaswena kapati kuli Jehova. Alimwi cali kukkomanisya kubona ba Arthur mbobakali kuyandwa kapati. Ndakatambula magwalo manji kuzwa kubalongwe mu Ireland, Britain, alimwi anomuba mu United States. Magwalo aaya antoomwe akukulwaizyigwa aba Dennis mwanookwabo ba Arthur, bakaintu babo ba Mavis, alimwi abana basimbi babapati bangu ba Ruth aba Judy, kwandigwasya kapati.

Lugwalo ilwali kundikulwaizya kapati ndugwalo lwa Isaya 30:18. Lwaamba kuti: “Jehova ulalindila kakkazikide moyo kuti amufwide luzyalo, eelyo ulanyamuka kuti amufwide luse. Nkaambo Jehova ngu Leza uubeteka kabotu. Balikkomene boonse aabo bamulangila.” Cilanduumbulizya kapati kuzyiba kuti Jehova ulalindila kakkazikide moyo kutegwa aamane mapenzi alimwi akutupa milimo iikkomanisya munyika mpya.

Nondilanga buumi mbotwakapona, ndilakonzya kubona Jehova mbwausololela akuulongezya mulimo mu Ireland! Ndilimvwa kuba acoolwe cipati kutola lubazu mukuyaambele kumuuya ooko ikwacitika. Cakutadooneka, masimpe kuti kucita nzyatwaambila Jehova kuti tucite kuleta zilongezyo lyoonse.

a Amubone Bbuku Lyaamwaka lya Bakamboni ba Jehova Lyamu 1988 lyamu Chingisi, apeeji 101-102.

b Amubone Bbuku Lyaamwaka lya Bakamboni ba Jehova Lyamu 1988 lyamu Chingisi, apeeji 109-112.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi