LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w21 October map. 29-31
  • 1921—Myaka Iili 100 Yainda

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • 1921—Myaka Iili 100 Yainda
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2021
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • BAKAMBAUSI BASICAMBA
  • CIIYO CANGU ALIMWI ACAMUKWASYI
  • BBUKU LIPYA
  • MULIMO IWAKALI KULANGILWA
  • Zilongezyo Zilaboola Kwiinda Mukucita Nzyatwaambila Jehova Kuti Tucite
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2017
  • 1922 Myaka Iili 100 Yainda
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2022
  • Cikono Icakkala Mazyalani Aali Ciloba
    Ngazi Yamulindizi—2015
  • 1923​—Myaka Iili 100 Yainda
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2023
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2021
w21 October map. 29-31

1921—Myaka Iili 100 Yainda

MU NGAZI YAMULINDIZI yamu January 1, 1921, Basikwiiya Bbaibbele bakabuzyigwa mubuzyo wakuti: “Mulimo nzi ngotulangila mwaka uuno?” Mubwiinguzi, kwakazubululwa lugwalo lwa Isaya 61:1, 2, lwalo lwakabayeezya kujatikizya mulimo wabo wakukambauka. “Jehova wakandinanika kuti nkambaukile bacete makani mabotu . . . , kukambauka makani aamwaka uutambulika wa Jehova abuzuba bwakuliya inkoto bwa Leza wesu.”

BAKAMBAUSI BASICAMBA

Kutegwa bakambauke, Basikwiiya Bbaibbele bakeelede kuba basicamba. Bakeelede kwaambilizya “makani mabotu” kubacete alimwi “abuzuba bwakuliya inkoto” kuli basizibi.

Mukwesu J. H. Hoskin, uukkala ku Canada, wakakambauka cabusicamba nokuba kuti bakali kukazyigwa. Lyacilimo mu 1921, wakaswaanganya mukambausi wacikombelo ca Methodist. Mukwesu Hoskin wakatalika mubandi kwiinda mukwaamba kuti: “Tweelede kuba amibandi iikkomanisya yamu Bbaibbele. Alimwi nokuba kuti inga tiitwazuminana mutwaambo tumwi, tweelede kumanizya mubandi wesu caluumuno akuzumanana katuli balongwe.” Pele eeci tiicakacitika pe. Mukwesu Hoskin wakaamba kuti: “Twakabandika buyo maminiti masyoonto, mpoonya mukambausi ooyu wakavwuuluka akujala cijazyo canguzu kapati cakuti mebo ndakamvwa mbuli kuti gilazi pati ilyakali acijazyo lyapwaika.”

Mukambausi ooyu wakabuzya mukwesu kuti, “Nkaambo nzi ncomutakambaukili bantu batali Banakristo?” Mukwesu Hoskin kunyina naakaingula, pele wakazwa buyo akulyaambauzya kati, ‘Kube tiindali kubandika a Munakristo!’

Ciindi mukambausi ooyu naakali kukambauka mucikombelo cakwe buzuba bwakatobela, wakaamba zintu zibyaabi kujatikizya Mukwesu Hoskin. Mukwesu Hoskin wakaamba kuti mukambausi ooyu wakaambila bantu mucikombelo kuti: “Ndime ndiinda kubeja mudolopo lyoonse akuti ndeelede kujaigwa.” Pele eeci kunyina nocakamulesya mukwesu kuzumanana kukambauka alimwi wakakambaukila bantu banji. Wakaamba kuti: “Eelo kaka ndakakkomana kukambaukila kubusena ooko. Bantu bamwi bakali kugambwa mane buya akwaamba kuti, ‘Tulizyi kuti mucita mulimo wa Leza’ alimwi bakalyaaba kundipa zintu nzyondakali kuyandika.”

CIIYO CANGU ALIMWI ACAMUKWASYI

Kutegwa bagwasye bantu bajisi luyandisisyo kuyaambele, Basikwiiya Bbaibbele bakatalika kumwaya zibeela zijisi mibuzyo abwiinguzi bwamu Bbaibbele mumagazini yakuti The Golden Age.a Kwakali zibalo zyabakubusi zijisi mibuzyo zyalo bazyali nzyobakali kubandika abana babo. Bazyali bakali “kubabuzya bana babo mibuzyo eeyi akubagwasya kujana bwiinguzi mu Bbaibbele.” Mibuzyo mbuli yakuti: “Ino kuli mabbuku ongaye mu Bbaibbele?” yakali kuyiisya makani aamu Bbaibbele munzila ngubauba. Kuyungizya waawo, mibuzyo mbuli yakuti, “Mwati Banakristo boonse beelede kupenzyegwa munzila imwi?” yakali kugwasya bakubusi kuba bakambausi basicamba.

Kwakali mibuzyo yamu Bbaibbele yabaabo ibakajisi kale luzyibo lunji lwamu Bbaibbele. Bwiinguzi bwakali kujanika mubbuku lyakusaanguna lyakuti Studies in the Scriptures. Basikubala banji bakali kugwasyigwa acibeela eeci camibuzyo abwiinguzi, pele mumagazini ya The Golden Age yamu December 21, 1921, kwakali cakwaambilizya cakuti, cibeela eeci cilaleka kumwaigwa. Nkaambo nzi ncokwakaba kucinca ooku?

BBUKU LIPYA

Bbuku lyakuti The Harp of God

Kakkaadi katondezya cibeela cakubala

Kakkaadi kajisi mibuzyo

Bakwesu ibakali kusololela bakabona kuti bantu bakeelede kwiiya kujatikizya Bbaibbele munzila iitobeleka kabotu-kabotu. Aboobo mu November 1921, kwakamwaigwa bbuku lyakuti The Harp of God. Bantu ibakajisi luyandisisyo bakalitambula bbuku akulilembya kuti banooliyiisya beni mubbuku eeli. Lwiiyo oolu lwakabagwasya bantu kuzyiba “makanze aa Leza aakupa bantu buumi butamani.” Ino lwiiyo oolo lwakali kucitwa buti?

Ciindi muntu naakali kutambula bbuku eeli, wakali kupegwa akakkaadi kasyoonto ikakali kutondezya mapeeji ngaakeelede kubala mubbuku. Mpoonya nsondo yakali kutobela wakali kupegwa kakkaadi kambi kajisi mibuzyo iili mbwiibede iijatikizya makani ngaakabala. Kumamanino kakkaadi kakajisi cibeela icakeelede kubalwa nsondo iitobela.

Nsondo ansondo munsondo zili 12, sikwiiya wakali kutambula kakkaadi kapya ikakajisi mbungano iyakali munsi-munsi. Kanji-kanji ibakali kutuma tukkaadi ootu mbaamacembele naa aabo ibatakali kucikonzya kuunka kuŋanda aŋanda. Mucikozyanyo, ba Anna K. Gardner, baku Millvale, Pennsylvania, U.S.A., bakaamba kuti: “Ciindi bbuku lyakuti The Harp of God nolyakamwaigwa, lyakapa kuti mucizyi wangu Thayle iwakajisi buyumuyumu bwakweenda acikonzye kubeleka, kwiinda mukutuma tukkaadi twamibuzyo nsondo-ansondo.” Kuti lwiiyo lwamana, ooyo sikwiiya wakali kuswaigwa buya lino cacigaminina kutegwa atambule lwiiyo lwamu Bbaibbele luyungizyidwe.

Ba Thayle Gardner kabali akacinga kabalema

MULIMO IWAKALI KULANGILWA

Kumamanino aamwaka, Mukwesu J.F. Rutherford wakatuma lugwalo kumbungano zyoonse. Wakalemba kuti “bumboni ibwapegwa mwaka uuno kujatikizya Bwami bwasakana kapati alimwi bwagwasya bantu banji kapati kwiinda myaka yamusyule.” Kumane bakayungizya kuti: “Mulimo walo nkoucili. Amubakulwaizye bamwi kuti batusangane mumulimo ooyu mubotu.” Cilalibonya kuti Basikwiiya Bbaibbele bakalutobela lulayo oolu. Nkaambo mu 1922, bakakambauka cabusicamba kujatikizya Bwami kwiinda myaka yoonse.

Balongwe Basicamba

Basikwiiya Bbaibbele bakatondezya luyando lwabunyina kwiinda mukugwasyanya. Bakali balongwe basicamba ‘bakazyalilwa kugwasya muziindi zyamapenzi,’ kweelana alugwalo oolu mbolutondezya.—Tus. 17:17.

Bwabili mu May 31, 1921, muntu uusiya mudolopo lya Tulsa, Oklahoma, U.S.A., wakaangwa akaambo kakupegwa mulandu wakuuma mukaintu mukuwa. Mpoonya bamaalumi bakuwa ibainda ku 1,000 bakalwana akakamu kasyoonto kapati kabamaalumi basiya. Cakufwambaana nkondo yakasika kubusena kwakali kukkala bantu basiya banji, ibwiitwa kuti Greenwood. Maanda alimwi amasena aakucitila makwebo aainda ku 1,400, akapwaigwa akuumpwa. Malipooti atondezya kuti bantu bali 36 bakafwa, pele ambweni bakasika ku 300. Nkondo eeyi kumbele yakazyikwiitwa kuti Tulsa Race Massacre.

Mukwesu Richard J. Hill, Sikwiiya Bbaibbele uusiya alimwi aumwi waku Greenwood, bakaamba cakacitika: “Busiku nokwakali nkondo, twakajisi muswaangano wambungano mbuli lyoonse. Nowakamana muswaangano, twakamvwa buyo ntobolo zilila mudolopo lya Tulsa. Ntobolo zyakazumanana kulila mane akati kamasiku.” Bwatatu kuseeni, mu June 1, zintu zyakaindila buya kubija. “Bantu bamwi bakaboola akutwaambila kuti, ikuti naa muyanda lukwabililo, katuya Kuŋanda yamfwulumende.” Aboobo Mukwesu Hill, bakaintu bakwe alimwi abana bakwe bosanwe bakaccijila Kuŋanda eeyo. Ooko, kwakali bantu basiya ibatandila ku 3,000 ibakakwabilidwe abasikalumamba aabo mfwulumende mboyakatuma kuzoolesya nkondo.

Aciindi nceena eeco, Mukwesu Arthur Claus, mukuwa, wakacita cintu citondezya busicamba. Wakaamba kuti, “Ciindi nondakamvwa kuti basinkondo basika mu Greenwood, bamwaya maanda akwaaumpa, ndakayeeya kuyoobona mweenzuma, Mukwesu Hill.”

Kwiinda mukubelesya bbuku lyakuti The Harp of God, Mukwesu Arthur Claus wakayiisya bana bali 14

Nobakasika aŋanda ya Mukwesu Hill, bakabona simukobonyina aba Hill mukuwa iwakajisi ntobolo. Simukobonyina ooyu, awalo iwakali mulongwe wa Mukwesu Hill, wakayeeya kuti ba Arthur bakali umwi wabasinkondo. Aboobo wakoongolola kuti, “Ino uyanda nzi mulubuwa lwamuntu ooyu?”

Ba Arthur bakaamba kuti, “kuti nondatakamwiingula kabotu, naakandidubula. Pele ndakamwaambila kuti ndakali mulongwe wa Mukwesu Hill alimwi ndakali kumuswaya ziindi zinji.” Aboobo ba Arthur alimwi asimukobonyina ba Hill bakazikwabilila zintu zyaba Hill kuli basinkondo aabo.

Tiilyakalampa, ba Arthur bakamvwa kuti Mukwesu Hill alimwi amukwasyi wakwe bali Kuŋanda yamfwulumende. Ba Arthur bakaambilwa kuti bantu basiya tabakonzyi kuzwa ookuya katanasaina General Barrett, imupati wabalindizi. Ba Arthur bakaamba kuti: “Cakali kukatazya kubonana amupati wabalindizi. Nondakamwaambila makanze aangu, wakandibuzya kuti: ‘Sena uyoocikonzya kuukwabilila mukwasyi ooyu akuulanganya muzintu nzyouyandika?’ Mpoonya, calukkomano ndakati inzya.”

Kabajisi pepa libazumizya, ba Arthur bakaunka ku Kuŋanda yamfwulumende. Bakamupa pepa mupati wabalindizi walo iwakoompolola kwaamba kuti: “Pepa eeli lyasainwa awalupati-pati kumugama! Sena ulizyi kuti yebo nduwe wakusaanguna kubweza bantu muno?” Tiilyakalampa, Mukwesu Hill amukwasyi wakwe bakazwa. Boonse bakanjila mumoota yaba Arthur kuya kuŋanda ya Mukwesu Hill.

“Bantu ba Leza boonse balyaabide baleelene”

Mukwesu Claus wakaba masimpe kuti Mukwesu Hill alimwi amukwasyi wakwe balikwabilidwe. Cikozyanyo ncaakatondezya mukwesu Claus cabalongwe basicamba cakabakkomanisya kapati bamwi. Ba Arthur bakaamba kuti: “Simukobonyina ba Hill iwakakwabilila zintu zyaba Hill wakatalika kubayanda kapati Bakamboni ba Jehova. Alimwi bantu banji bakakakkomanina kasimpe nkaambo bakalibonena kuti kwakanyina kusalana mubala, akuti bantu ba Leza boonse balyaabide baleelene.”

a Magazini ya The Golden Age yakazootalika kiitwa kuti Consolation mu 1937 mpoonya mu 1946 yakazooba Sinsimuka!

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi