CIBALO CAKWIIYA 47
Mbotukonzya Kuyumya Luyando Ndotujisi Akati Kesu
“Atuzumanane kuyandana, nkaambo luyando luzwa kuli Leza.”—1JOH. 4:7.
LWIIMBO 109 Amuyandane Kapati Kuzwa Ansi Aamoyo
IZILI MUCIBALOa
1-2. (a) Nkaambo nzi mwaapostolo Paulo ncaakaambila kuti luyando ‘ncecipati kwiinda zyoonse’? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange?
CIINDI mwaapostolo Paulo naakali kwaamba zyalusyomo, bulangizi alimwi aluyando, wakamanizya kwiinda mukwaamba kuti “icipati kwiinda zyoonse, nduyando.” (1Kor. 13:13) Nkaambo nzi ncaakaambila boobu? Nkaambo kumbele tatucinooyandiki kuba alusyomo muzisyomezyo zya Leza kujatikizya nyika mpya, naa kuba abulangizi bwakuti zisyomezyo eezyo ziyoozuzikizyigwa, nkaambo zinooli zyazuzikizyigwa kale. Pele tuyooyandika kuzumanana kumuyanda Jehova abantuma. Alimwi buya, luyando ndotujisi kulimbabo luyoozumanana kukomena mane kukabe kutamani.
2 Mbwaanga tuyooyandika kuzumanana kutondezya luyando, amuleke tulange-lange mibuzyo yotatwe. Wakusaanguna, nkaambo nzi ncotweelede kuyandana? Wabili, mbuti mbotukonzya kutondezya luyando kuli umwi amweenzinyina? Mpoonya watatu, mbuti mbotukonzya kuyumya luyando ndotujisi akati kesu?
NKAAMBO NZI NCOTWEELEDE KUYANDANA?
3. Ntwaambo nzi itweelede kutupa kuyandana?
3 Nkaambo nzi ncotweelede kuyandana? Kaambo kamwi nkakuti, luyando ndolutuzyibya kuti tuli Banakristo bakasimpe. Jesu wakaambila baapostolo bakwe kuti: “Eeci nceciyoozyibya bantu boonse kuti muli basikwiiya bangu, ikuti kamujisi luyando akati kanu.” (Joh. 13:35) Kuyungizya waawo, kuyandana kupa kuti tuzumanane kukamantana. Paulo wakaamba kuti luyando “ncecaanzyo calukamantano cilondokede.” (Kol. 3:14) Pele kuli kaambo akambi keelede kutupa kuyandana. Mwaapostolo Johane wakalembela basyominyina kuti: “Kufwumbwa ooyo uuyanda Leza weelede kumuyanda awalo munyina.” (1Joh. 4:21) Ciindi notutondezya luyando kuli umwi amweenzinyina, tutondezya kuti tulamuyanda Leza.
4-5. Amupe cikozyanyo citondezya luyando ndotujisi kuli Leza mboluswaangene aluyando ndotujisi akati kesu.
4 Ino luyando ndotujisi kuli Leza luswaangene buti aluyando ndotutondezya kubakwesu abacizyi? Mucikozyanyo, amuyeeye moyo mbouswaangene azizo zimbi zyamubili. Ikuti dokota wapima akwaanza kwesu kutegwa abone mbouduntaana moyo (pulse), ulakonzya kuzyiba naa uli kabotu naa pe. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo eeci?
5 Mbubwenya dokota mbwakonzya kuzyiba kuti moyo wesu uli kabotu naa pe kwiinda mukupima mbouduntaana moyo, andiswe tulakonzya kuzyiba mboluli luyumu luyando ndotujisi kuli Leza kwiinda mukulanga luyando ndotujisi kuli bamwi. Ikuti naa twabona kuti luyando ndotujisi kubasyomima lwaceya, ambweni inga kacili citondezyo cakuti alwalo luyando ndotujisi kuli Jehova luyaabuceya. Pele kuti lyoonse katubayanda kapati basyomima, ncitondezyo cakuti luyando ndotujisi kuli Leza nduyumu kapati.
6. Nkaambo nzi ncotweelede kubweza ntaamu cakufwambaana ikuti naa luyando ndotujisi kubakwesu abacizyi lwatalika kuceya? (1 Johane 4:7-9, 11)
6 Ikuti naa luyando ndotujisi kubakwesu abacizyi lwatalika kuceya, tweelede kubweza ntaamu cakufwambaana. Nkaambo nzi? Nkaambo citondezya kuti tuli muntenda kumuuya. Mwaapostolo Johane wakakasalazya kaambo aaka ciindi naakaamba kuti: “Ooyo uutayandi munyina ngwabwene, takonzyi pe kuyanda Leza ngwatanabona.” (1Joh. 4:20) Ino twiiya nzi? Twiiya kuti Jehova ulakonzya kutukkomanina lilikke buyo kuti ‘katuyandana.’—Amubale 1 Johane 4:7-9, 11.
MBUTI MBOTUKONZYA KUTONDEZYA LUYANDO KULI UMWI AMWEENZINYINA?
7-8. Ninzila nzi zimwi mbotukonzya kutondezya luyando kuli umwi amweenzinyina?
7 Mu Jwi lya Leza, cakwiinduluka-induluka tulaujana mulawo wakuti ‘katuyandana.’ (Joh. 15:12, 17; Rom. 13:8; 1Tes. 4:9; 1Pet. 1:22; 1Joh. 4:11) Nokuba boobo, luyando mbube bwamoyo naa mbuntu bwamukati alimwi kunyina muntu uukonzya kubona zili mumoyo wesu. Aboobo, mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulabayanda bamwi? Tulakonzya kutondezya kwiinda muzintu nzyotwaamba alimwi akucita.
8 Kuli nzila zinji mbotukonzya kutondezya bakwesu abacizyi kuti tulabayanda. Nzyeezyi nzila zimwi: “Amwaambilane zyamasimpe umwi amweenzinyina.” (Zek. 8:16) ‘Amube aluumuno akati kanu.’ (Mk. 9:50) Amube kumbele “kulemeka bamwi.” (Rom. 12:10) “Amutambulane.” (Rom. 15:7) ‘Amuzumanane kulekelelana.’ (Kol. 3:13) “Amuzumanane kunyamuzyanya mikuli iiminya.” (Gal. 6:2) “Amuzumanane kuumbulizyanya.” (1Tes. 4:18) ‘Amuzumanane kuyakana umwi amweenzinyina.’ (1Tes. 5:11) “Amupaililane.”—Jak. 5:16.
Ino inga twamugwasya buti musyomima uuli mumapenzi? (Amubone muncali 7-9)
9. Nkaambo nzi kuumbulizya bamwi ncoili nzila iiyandika kapati yakutondezya luyando? (Amubone acifwanikiso.)
9 Lino amuleke tulange-lange nzila yomwe akati kanzila zyakutondezya luyando nzyotwabandika mumuncali wainda. Tulalanga-langa majwi aa Paulo aakuti: “Amuzumanane kuumbulizyanya.” Nkaambo nzi kuumbulizya bamwi ncoili nzila iiyandika kapati yakutondezya luyando? Kweelana ambolyakaamba bbuku limwi ilyaamba zyamu Bbaibbele, ibbala ndyaakabelesya Paulo ilyakasandululwa kuti ‘kuumbulizya,’ lyaamba “kwiimina munsi-munsi amuntu umwi kutegwa mumukulwaizye ciindi nali mubukkale bukatazya.” Aboobo, kwiinda mukuumbulizya musyomima uuli mumapenzi, nkokuti tumugwasya kuti anyamuke akuzumanana kweenda munzila iitola kubuumi. Kufwumbwa ciindi notuumbulizya mukwesu naa mucizyi, tutondezya kuti tulamuyanda.—2Kor. 7:6, 7, 13.
10. Ino lweetelelo luswaangene buti akupa luumbulizyo?
10 Lweetelelo alimwi akupa luumbulizyo ziliswaangene kapati. Ino ziswaangene buti? Muntu silweetelelo ulayanda kuumbulizya bamwi alimwi akusola kucita cintu cimwi cikonzya kubagwasya. Aboobo ciindi notufwida bamwi lweetelelo, citupa kuti tubaumbulizye. Paulo wakatondezya kuti lweetelelo ndwajisi Jehova kubantu ndolumupa kubaumbulizya. Wakaamba Jehova kuti ngu “Taata siluse a Leza siluumbulizyo loonse.” (2Kor. 1:3) Aawa, Paulo wakabelesya bbala lyakuti “siluse” kupandulula bube bwakweetelela bamwi. Aboobo, Leza waambwa kuti Taata siluse akaambo kalweetelelo ndwajisi kubantu. Mpoonya lweetelelo oolu ndolumukulwaizya kutuumbulizya “mumapenzi eesu oonse.” (2Kor. 1:4) Mbubwenya maanzi mabotu aakunka kuzwa mukasensa mbwaabakatalusya aabo bafwide nyota, Jehova ulabakatalusya akubaumbulizya aabo bali mumapenzi. Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jehova caboola kukubafwida lweetelelo bamwi alimwi akubaumbulizya? Nzila imwi mbotukonzya kucita oobo nkwiinda mukuba abube bukonzya kutugwasya kufwida bamwi lweetelelo akubaumbulizya. Ino mbube nzi oobo?
11. Kweelana a Bakolose 3:12 a 1 Petro 3:8, mbube nzi bumbi mbotweelede kuba aambubo kutegwa tuzumanane kubayanda bamwi akubaumbulizya?
11 Ncinzi cikonzya kutugwasya kuyandana alimwi ‘akuzumanana kuumbulizyanya’ buzuba abuzuba? Tweelede kweetelelana, kutondezya luyando lwabunyina alimwi aluzyalo. (Amubale Bakolose 3:12; 1 Petro 3:8.) Ino bube oobu inga bwatugwasya buti? Ikuti katubafwida lweetelelo bakwesu alimwi akubabikkila maano ncobeni, tunooyandide kapati kubaumbulizya ciindi nobali mumapenzi. Kweelana ambwaakaamba Jesu, “mulomo waamba zizwide mumoyo. Nkaambo muntu mubotu ulagusya zintu zibotu kuzwa muciyobwedo cakwe cibotu.” (Mt. 12:34, 35) Aboobo kuumbulizya bakwesu abacizyi ibali mumapenzi, masimpe ninzila iiyandika kapati yakutondezya kuti tulabayanda.
MBUTI MBOTUKONZYA KUYUMYA LUYANDO NDOTUJISI KULI UMWI AMWEENZINYINA?
12. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kucenjela? (b) Mibuzyo nzi njotutiibandike lino?
12 Makanze eesu toonse ‘ngakuzumanana kuyandana.’ (1Joh. 4:7) Pele, cilayandika kapati kuyeeya kuti Jesu wakacenjezya kuti ‘luyando lwabantu banji lwakali kuyoomana.’ (Mt. 24:12) Aawa Jesu tanaakali kwaamba kuti bunji bwabasikwiiya bakwe bakali kuyooleka kutondezya luyando kuli umwi amweenzinyina. Nokuba boobo, tweelede kucenjela kutegwa tutayungwi amuuya wakubula luyando ngobajisi bantu munyika. Pele ino inga twazyiba buti kuti tulijisi luyando luyumu kubakwesu abacizyi?
13. Ncinzi cikonzya kutugwasya kuzyiba naa tulijisi luyando luyumu kubakwesu?
13 Nzila imwi mbotukonzya kuzyiba mboluli luyumu luyando ndotujisi, nkulanga mbotucita zintu mubukkale bumwi. (2Kor. 8:8) Bukkale bumwi mboobu mbwaakaamba mwaapostolo Petro naakati: “Ikwaambisya, amuyandane kapati, nkaambo luyando lulavwumba zibi zinji kapati.” (1Pet. 4:8) Aboobo zintu nzyotucita ciindi bakwesu abacizyi nobalubizya naa nobacita zintu zitunyemya, ziyootugwasya kuzyiba mboluli luyumu luyando ndotujisi kulimbabo.
14. Kweelana a 1 Petro 4:8, ino tweelede kuyandana buti? Amupe cikozyanyo.
14 Amuleke twaalange-lange cakulomya majwi aa Petro. Cibeela cakusaanguna mukapango 8 caamba mbotweelede kuyandana, nkokuti ‘kuyandana kapati.’ Ibbala ndyaakabelesya Petro ilyakasandululwa kuti “kapati” mu Chigiriki lyaamba “kutandabula.” Mpoonya cibeela cabili mukapango aaka citondezya cintu cikonzya kucitika akaambo kakuyandana kapati. Kulakonzya kutugwasya kuvwumba zibi zyabakwesu abacizyi. Mucikozyanyo, amweezeezye kuti mujisi tebulu likwalaukide-kwalaukide atala. Aboobo mulakonzya kubweza kasani akukayala atebulu kutegwa muvwumbe zikwalu-kwalu eezyo, ikutali buyo comwe pele zyoonse. Mbubwenya buyo, ikuti katubayanda kapati bakwesu abacizyi, tulakonzya kuvwumba naa kubalekelela, ikutali buyo cibi comwe naa zyobilo, pele “zibi zinji kapati.”
15. Ikuti naa katubayanda kapati bakwesu abacizyi, ncinzi ncotukonzya kucita? (Bakolose 3:13)
15 Luyando ndotujisi kuli bamwi lweelede kuti kaluli luyumu kapati cakuti katucikonzya kubalekelela ciindi nobatulubizyila, nokuba kuti tacili cuuba-uba. (Amubale Bakolose 3:13.) Ciindi notubalekelela bamwi, tutondezya kuti tujisi luyando luyumu alimwi tuyanda kumukkomanisya Jehova. Ncinzi acimbi cikonzya kutugwasya kubalekelela bamwi alimwi akutafwambaana kunyema akaambo kazintu nzyobacita?
Mbubwenya mbotuyobola mafwoto mabotu akudilita yaayo aatali kabotu, tweelede kubikkila maano kuzintu zibotu kujatikizya basyomima ikutali zeezyo zitali kabotu (Amubone muncali 16-17)
16-17. Ncinzi acimbi cikonzya kutugwasya kutabikkila maano kukulubizya kwabamwi? Amupe cikozyanyo. (Amubone acifwanikiso.)
16 Amubikkile maano kubube bubotu mbobajisi bakwesu abacizyi, ikutali zintu zitali kabotu nzyobacita. Amubone cikozyanyo eeci. Amweezeezye kuti muli kupobwe antoomwe abakwesu abacizyi. Alimwi mulikkomene kapati, mpoonya kumamanino aapobwe, mwakkopa fwoto antoomwe. Mane buya, mwakkopa aambi obilo kutegwa ambweni yakusaanguna tiiyazwa kabotu. Lino mwaba amafwoto otatwe. Pele mufwoto imwi, mwabona kuti mukwesu umwi ulibonya kusyulungana ameso, kunyina naamweta-mweta. Ino inga mwaicita buti fwoto eeyo? Inga mwaidilita nkaambo mujisi kale mafwoto obilo aalibonya kabotu, mwalo boonse mobamweta-mweta kubikkilizya amukwesu ooyo.
17 Tulakonzya kukozyanisya mafwoto ngotuyobola kuzintu nzyotuyanda kunooyeeya lyoonse. Kanji-kanji inga tulaziyeeya ziindi zikkomanisya nzyotwakayanzana abakwesu abacizyi. Pele amweezeezye kuti ciindi nomuyanzana, mukwesu naa mucizyi waamba naa kucita cintu cimwi citali kabotu. Ncinzi ncotweelede kucita kujatikizya cintu eeco? Tweelede kusolekesya kucidilita naa kuciluba buyo mbubwenya mbotukonzya kudilita fwoto iitaboneki kabotu. (Tus. 19:11; Ef. 4:32) Inga twacikonzya kukuluba kulubizya kusyoonto kwamukwesu naa mucizyi ooyo nkaambo kuli zintu zinji zibotu nzyotuyeeya kujatikizya nguwe. Eezyo nzezintu nzyotuyanda kuzumanana kunooyeeya alimwi akubikkila maano.
IKAAMBO LUYANDO NCOLUYANDIKA KAPATI MAZUBA AANO
18. Ino ntwaambo nzi tupati-pati tujatikizya luyando ntotwabandika mucibalo eeci?
18 Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kuyumya luyando ndotujisi akati kesu? Kweelana ambotwabona, ciindi notutondezya luyando kubakwesu abacizyi, tutondezya kuti tulamuyanda Jehova. Ino inga twalutondezya buti luyando ndotujisi kubasyomima? Nzila imwi nkwiinda mukubaumbulizya. Alimwi inga twacikonzya ‘kuzumanana kuumbulizyanya’ ikuti naa katuli basilweetelelo. Mbuti mbotukonzya kuzumanana kuba aluyando luyumu akati kesu? Tulakonzya kucita oobo, kwiinda mukusolekesya kubalekelela bakwesu noliba leelyo nocikatazya.
19. Nkaambo nzi ncociyandika kapati mazuba aano kutondezyanya luyando?
19 Nkaambo nzi ncociyandika kapati mazuba aano kutondezyanya luyando? Amubone kaambo aaka nkaakaamba Petro: “Mamanino aazintu zyoonse aswena afwaafwi. Aboobo . . . amuyandane kapati.” (1Pet. 4:7, 8) Mbwaayabuswena afwaafwi mamanino aabweende bwanyika eeyi mbyaabi, ncinzi ncotukonzya kulangila? Kaamba kujatikizya basikumutobela, Jesu wakaambila limwi kuti: “Muyoosulwa amasi oonse akaambo kazina lyangu.” (Mt. 24:9) Aboobo, kutegwa tucikonzye kuzumanana kusyomeka kuli Jehova nokuba kuti tulasulwa, tweelede kuzumanana kukamantana. Ikuti twacita oobo, Saatani uyakwaalilwa kutwaandaanya nkaambo luyando ndolutupa kuti katukamantene, inzya “ncecaanzyo calukamantano cilondokede.”—Kol. 3:14; Flp. 2:1, 2.
LWIIMBO 130 Kamulekelelana
a Lino kwiinda kaindi, cilayandika kapati kutondezya luyando kubakwesu abacizyi. Nkaambo nzi ncocili boobo, alimwi mbuti mbotukozya kutondezya luyando kuli umwi amweenzinyina?