CIBALO CAKWIIYA 18
LWIIMBO 65 Amusumpuke!
Nobakwesu Bakubusi, Amwiiye Marko a Timoteyo
“Waboola umuletelezye a Marko, nkaambo ulandigwasya mumulimo.”—2TIM. 4:11.
ZILAAYIIGWE
Tulabona cikozyanyo ca Marko a Timoteyo mbocikonzya kugwasya bakwesu bakubusi kuba abube buyandika kutegwa babelekele bamwi cakumaninina.
1-2. Mbuyumuyumu nzi ibwakali kukonzya kupa Marko a Timoteyo kwaalilwa kubelekela bakwesu abacizyi cakumaninina?
NOBAKWESU bakubusi, sena mulayanda kucita zinji mumulimo wa Jehova alimwi akugwasya bakwesu abacizyi mumbungano momuzulilwa? Tacidoonekwi buya kuti mulayanda. Alimwi buya cilakkomanisya kapati kubona bakwesu bakubusi banji ibalyaabide kubelekela bamwi. (Int. 110:3) Nokuba boobo, talili lyoonse nocikonzya kuba cuubauba kulindinywe kucita zinji mumulimo wa Jehova. Sena mulawayawaya kucita zinji mumulimo wa Jehova akaambo kakuyoowa zintu zikonzya kucitika? Sena kuli ciindi nomwakakaka mulimo umwi akaambo kakulitenga? Ikuti naa oobo mbocibede, tamuli nyolikke pe.
2 Marko a Timoteyo abalo mbobakalimvwide oobo. Pele kunyina nobakalekela zintu eezyi, kubalesya kubelekela bamwi. Kulangilwa kuti Marko wakali kukkala abanyina muŋanda mbotu ciindi mwaapostolo Paulo a Barnaba nobakamutamba kuti abasangane mulweendo lwabo lwakusaanguna lwabumisyinali. (Mil. 12:12, 13, 25) Pele Marko wakasala kusiya ŋanda eeyo kutegwa acite zinji mumulimo wa Jehova. Kusaanguna, wakaunka ku Antiokeya. Kumane, wakasangana Paulo a Barnaba kuunka kumasena aambi aakali kulamfwu. (Mil. 13:1-5) Mbubwenya buyo, kweelede kuti Timoteyo wakali kukkala abazyali bakwe ciindi Paulo naakamutamba kuti amusangane mumulimo wakukambauka. Mbwaanga Timoteyo wakacili mukubusi alimwi tanaakajisi luzyibo, kweelede kuti wakalimvwa kuteelela kumusangana Paulo. (Amweezyanisye a 1 Bakorinto 16:10, 11 alimwi a 1 Timoteyo 4:12.) Nokuba boobo, wakakuzumina kutamba kwa Paulo calo icakapa kuti alongezyegwe kapati.—Mil. 16:3-5.
3. (a) Ino tuzyi buti kuti Paulo wakali kumuyanda kapati Marko a Timoteyo? (2 Timoteyo 4:6, 9, 11) (Amubone azifwanikiso.) (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange mucibalo eeci?
3 Nobakacili bakubusi, Marko a Timoteyo bakaiya kucita milimo minji mumbungano. Paulo wakali kubayanda kapati bakubusi aaba cakuti naakazyiba kuti wakali aafwaafwi kufwa, wakabaita kuti baunke kulinguwe. (Amubale 2 Timoteyo 4:6, 9, 11.) Mbube nzi mbwaakajisi Marko a Timoteyo bwalo ibwakapa kuti Paulo abayande kapati? Mbuti bakwesu bakubusi mbobakonzya kubaiya? Alimwi ino inga bagwasyigwa buti alulayo lwa Paulo lwaluyando?
Marko alimwi a Timoteyo bakapa kuti Paulo abayande kapati kwiinda mukuzumina mulimo kabacili bakubusi (Amubone muncali 3)b
AMUMWIIYE MARKO KWIINDA MUKULYAABA KUCITA ZINJI MUMULIMO WA JEHOVA AKUBELEKELA BAMWI
4-5. Ino Marko wakatondezya buti kuti wakalilyaabide kubelekela bamwi?
4 Kweelana ambolyaamba bbuku limwi, kubelekela bamwi caamba kubeleka canguzu kubagwasya alimwi akuzumanana kucita boobo noliba leelyo nocikatazya. Marko wakasiya cikozyanyo cibotu mumakani aaya. Ciindi Paulo naakakaka kumutolelezya mulweendo lwakwe lwabili lwabumisyinali, kweelede kuti cakamucisa kapati alimwi wakatyompwa. (Mil. 15:37, 38) Pele sena eeci cakapa kuti Marko acileke kubelekela bakwesu abacizyi? Peepe.
5 Marko wakaunka a Barnaba mweeninyina kuyoobelekela kubusena bumbi. Nokwakainda myaka iibalilwa ku 11, Marko wakali akati kabaabo bakali kugwasyilizya Paulo naakaangidwe ciindi cakusaanguna ku Roma. (Flm. 23, 24) Mubwini, Paulo wakalumba kapati akaambo kakumugwasya cakuti wakaamba Marko kuti “wakamuumbulizya kapati.”—Kol. 4:10, 11.
6. Mbuti Marko mbwaakagwasyigwa akaambo kakuyanzana a Banakristo basimide? (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.)
6 Marko wakagwasyigwa kapati akaambo kakuyanzana a Banakristo basimide. Naakamana kuba a Paulo kwaciindi cili mbocibede ku Roma, Marko wakasangana mwaapostolo Petro ku Babuloni. Bakaba acilongwe ciyumu kapati cakuti Petro wakamwaamba kuti “mwanaangu Marko.” (1Pet. 5:13) Ciindi nobakali kubeleka antoomwe, kweelede kuti Petro wakali kumwaambila mulongwe wakwe ooyu mukubusi, makani manji aakkomanisya aajatikizya buumi bwa Jesu amulimo wakwe alo Marko ngaakalemba mubbuku lyakwe lya Makani Mabotu.a
7. Ino mukwesu mukubusi wazina lya Seung-Woo wakaciiya buti cikozyanyo ca Marko? (Amubone acifwanikiso)
7 Marko wakazumanana kuba musungu mumulimo wakwe alimwi akuyanzana a Banakristo basimide. Mbuti mbomukonzya kumwiiya Marko? Mulakonzya kuti kamuyanda kucita zinji mumulimo wa Jehova ambweni kubeleka kamuli mukutausi naa mwaalu, pele tamuneelela. Ikuti kacili boobo, mutatyompwi pe. Muciindi caboobo, amubone zintu nzyomukonzya kumucitila Jehova alimwi abakwesu abacizyi mumbungano. Eeci ncaakacita mukwesu wazina lya Seung-Woo lino uubeleka kali mwaalu. Naakacili mwana, wakali kulyeezyanisya abakwesu bamwi bamusela wakwe. Bakwesu aaba bakatalika kupegwa milimo imwi abaalu mumbungano walo katanatalika. Eeci cakamucisa kapati mukwesu Seung-Woo alimwi akumutyompya. Aboobo, wakabaambila baalu kujatikizya mbwaakali kulimvwa. Mwaalu umwi, wakamukulwaizya kuti wakeelede kucita kufwumbwa ncaakali kukonzya kugwasya bakwesu abacizyi nokuba kuti bamwi tiibakali kukonzya kwiibona milimo mibotu njaakali kucita. Mukwesu Seung-Woo wakacita kweelana ambwaakakulwaizyigwa, aboobo wakatalika kugwasya bacembeede abaabo ibakali kuyandika lugwasyo kutegwa kabajanika kumiswaangano. Alanga musyule, wakaamba kuti: “Ndakazyiba ncocaamba kubelekela bamwi. Alimwi ndakajana lukkomano luboola akaambo kakugwasya bamwi.”
Mbuti bakwesu bakubusi mbobagwasyigwa kwiinda mukuyanzana abakwesu basimide kumuuya lyoonse? (Amubone muncali 7)
AMWIIYE TIMOTEYO KWIINDA MUKUBABIKKILA MAANO KAPATI BAMWI
8. Nkaambo nzi Paulo ncaakasalila Timoteyo kuti amusangane mumulimo wakwe wakweendeenda? (Bafilipi 2:19-22)
8 Paulo wakali kuyandika bakwesu basicamba kutegwa bamusangane mulweendo lwakwe, ciindi naakali kupiluka kuminzi kwalo nkwaakapenzyegwa. Wakasaanguna kusala Sila walo iwakamubelekela Jehova kwamyaka minji kuti amusangane. (Mil. 15:22, 40) Kumbele, Paulo wakasala Timoteyo kuti awalo amusangane. Ncinzi cakapa kuti Paulo amusale Timoteyo? Kaambo kamwi nkakuti, wakajisi mpuwo mbotu. (Mil. 16:1, 2) Alimwi wakali kubabikkila maano kapati bantu.—Amubale Bafilipi 2:19-22.
9. Ino Timoteyo wakatondezya buti kuti wakali kubabikkila maano kapati bakwesu abacizyi?
9 Kuzwa ciindi naakatalika kubeleka a Paulo, Timoteyo wakatondezya kuti wakali kubabikkila maano kapati bamwi kwiinda mbwaakali kulibikkila maano. Akaambo kaceeci, Paulo wakamusiya mu Bereya, kasinizyide kuti wakali kuyoozumanana kubakulwaizya basikwiiya bapya. (Mil. 17:13, 14) Aciindi eeco, kweelede kuti Timoteyo wakaiya zinji kuli Sila walo ngobakasyaala limwi mu Bereya. Nokuba boobo, kumbele Paulo wakatuma Timoteyo kuunka alikke ku Tesalonika kuti akayumye-yumye Banakristonyina mumunzi ooyu. (1Tes. 3:2) Kwamyaka iili 15 yakatobela, luyando ndwaakajisi Timoteyo kubakwesu abacizyi lwakakomena kapati cakuti wakali ‘kulila ambabo,’ ciindi nobakali mumapenzi. (Rom. 12:15; 2Tim. 1:4) Mbuti bakwesu bakubusi mbobakonzya kumwiiya Timoteyo?
10. Ino mukwesu wazina lya Woo Jae wakaiya buti kubabikkila maano kapati bamwi?
10 Mukwesu wazina lya Woo Jae wakaiya kubabikkila maano kapati bamwi. Ciindi naakacili mukubusi, cakali kumuyumina kubandika abakwesu abacizyi ibakali bapati. Aboobo wakali kubajuzya buyo ku Ŋanda ya Bwami kumane akubasiya. Mpoonya mwaalu umwi wakakulwaizya mukwesu Woo Jae kutalisya mibandi abakwesu abacizyi kwiinda mukubaambila buyo zintu nzyaakali kukkomanina kujatikizya mbabo. Kunze lyaboobo, mwaalu ooyu wakamwaambila kuyeeya kujatikizya zintu muntu umwi nzyakonzya kukkomanina. Mukwesu Woo Jae wakacita kweelana ancaakaambilwa alimwi lino ulabeleka kali mwaalu. Wakaamba kuti: “Lino tacindikatazyi kubandika abantu baziimo ziindene-indene. Alimwi ndilikkomene kapati akaambo kakuti ndilizyi kujatikizya bukkale bwabamwi. Eeci candigwasya kuzyiba nzyobayandika bakwesu abacizyi alimwi ancondikonzya kucita kutegwa ndibagwasye.”
11. Mbuti bakwesu bakubusi mbobakonzya kwiiya kubabikkila maano kapati bamwi mumbungano? (Amubone acifwanikiso.)
11 Nobakwesu bakubusi, andinywe mulakonzya kwiiya kubabikkila maano bamwi. Mucikozyanyo, ciindi nomuli kumiswaangano, amubandike abantu baziimo zyoonse alimwi bazwa mubukkale bwiindene-indene. Amubabuzye mbobapona mpoonya akubaswiilila. Eeci ciyoomugwasya kuzyiba mbomukonzya kubagwasya. Mucikozyanyo, ambweni mulakonzya kuzyiba kuti banabukwetene bamwi bacembeede bayandika lugwasyo kujatikizya mbobakonzya kubelesya JW Library® app. Naa mulakonzya kuzyiba kuti tabajisi wakubeleka limwi mumulimo wamumuunda. Aboobo mulakonzya kubatondezya mbobakonzya kubelesya fooni naa tabbuleti yabo naa kubeleka ambabo mumulimo wakukambauka. Kwiinda mukubagwasya bakwesu abacizyi munzila eeyi, muyooba cikozyanyo cibotu kumbungano.
Bakwesu bakubusi balakonzya kubagwasya bakwesu abacizyi mumbungano munzila zinji (Amubone muncali 11)
AMUGWASYIGWE ALULAYO LWA PAULO LWALUYANDO
12. Mbuti bakwesu bakubusi mbobakonzya kugwasyigwa alulayo Paulo ndwaakapa Timoteyo?
12 Paulo wakapa Timoteyo lulayo lwaluyando lwalo lwakali kukonzya kumugwasya mubuumi alimwi amumulimo wakwe. (1Tim. 1:18; 2Tim. 4:5) Nobakwesu bakubusi, lulayo lwa Paulo andinywe lulakonzya kumugwasya. Mubuti? Amwaabale magwalo obilo aa Paulo ngaakalembela Timoteyo, mbuli kuti akalembelwa ndinywe akubona mbomukonzya kwaabelesya mubuumi bwanu. Amubone zikozyanyo zisyoonto.
13. Ncinzi cikonzya kumugwasya kuzumanana kusyomeka kuli Jehova?
13 “Koliyiisya omwini kojisi makanze aakubelekela Leza cakulyaaba.” (1Tim. 4:7b) Ino kubelekela Leza cakulyaaba caamba nzi? Caamba kusyomeka kuli Jehova akucita zintu zimukkomanisya. Mbwaanga bube oobu tabuli bwakuzyalwa ambubo, tweelede kubeleka canguzu kutegwa tube ambubo. Eeci cilalibonya kweelana ancaakaamba Paulo. Ibbala lya Chigiriki lyakasandululwa kuti “koliyiisya omwini,” kanji-kanji lyakali kupandulula basikubalika ibakali kuliyiisya kulibambila muzundano. Basikubalika aaba bakeelede kuba bantu balyeendelezya. Mbubwenya buyo, andiswe tweelede kucita zintu zyalo ziyoopa kuti tube acilongwe ciyumu a Jehova.
14. Makanze nzi ngotweelede kuba angawo ciindi notubala Bbaibbele? Amupe cikozyanyo.
14 Ciindi nomubala Bbaibbele, kamuyeeya kuti makanze aanu ngakuba acilongwe ciyumu a Jehova. Mucikozyanyo, ciindi nomubala makani aamba Jesu amuleli muvwubi uucili mwana-mwana, ino amuyiisya nzi kujatikizya Jehova? (Mk. 10:17-22) Mulombwana ooyu wakali kusyoma kuti Jesu ngo Mesiya pele tanaakayanda kumutobela akaambo kakubula lusyomo. Pele Jesu “wakamuyanda” mulombwana ooyu nokuba kuti tanaakajisi lusyomo luyumu. Wakabandika anguwe caluzyalo. Kweelede kuti Jesu wakali kuyanda kuti asale camaano. Kunze lyaboobo, wakatondezya luyando ndwaakajisi Jehova kumulombwana ooyu. (Joh. 14:9) Nomuzinzibala kuyeeya cibalo eeci alimwi abukkale bwanu, amulibuzye kuti, ‘Ncinzi ncondeelede kucita kutegwa ndibe acilongwe ciyumu a Jehova?’
15. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kumukwesu mukubusi kuba cikozyanyo cibotu kuli bamwi? Amupe cikozyanyo. (1Tim. 4:12, 13)
15 “Koba cikozyanyo kubantu basyomeka.” (Amubale 1 Timoteyo 4:12, 13.) Paulo tanaakakulwaizya buyo Timoteyo kuba aluzyibo mukubala akuyiisya, pele akuba abube bubotu mbuli luyando, lusyomo alimwi abukkale busalala. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti zintu nzyacita muntu zilaanguzu kapati kwiinda nzyaamba. Mucikozyanyo, amweezeezye kuti mwapegwa makani alo aamba mbotukonzya kuba basungu mumulimo wakukambauka. Mulakonzya kwaanguluka kwaapa makani aaya ikuti kamuli basungu mumulimo wamumuunda. Tacidoonekwi buya kuti baswiilizi bayookulwaizyigwa kuzibelesya nzyomwaamba, ikuti kamuli cikozyanyo cibotu mumakani aaya.—1Tim. 3:13.
16. (a) Muumbazu nzi zyosanwe bakwesu bakubusi mobakonzya kuba cikozyanyo cibotu? (b) Mbuti mukwesu mukubusi mbwakonzya kuba cikozyanyo cibotu “mukwaambaula”?
16 Kulugwalo lwa 1 Timoteyo 4:12, Paulo wakaamba mbazu zyosanwe mukwesu mukubusi mwakonzya kuba cikozyanyo cibotu. Nomucita ciiyo canu nobeni, mbuti kuti mwailanga-langa mbazu imwi aimwi? Mucikozyanyo, amweezeezye kuti muyanda kuba cikozyanyo cibotu “mukwaambaula.” Amuzinzibale kuyeeya kujatikizya ncomukonzya kwaamba kutegwa mukulwaizye bamwi. Ikuti kamucikkala abazyali banu, mulakonzya kunoobalumba akaambo kazintu nzyobamucitila. Noyamana miswaangano, mulakonzya kumwaambila mukwesu naa mucizyi ncomwakkomanina kujatikizya cibeela ncaajisi. Kunze lyaboobo, lyamiswaangano mulakonzya kusoleka kupa bwiinguzi mumajwi aanu. Aboobo, kusolekesya kuli koonse nkomukonzya kucita kutegwa mube cikozyanyo cibotu mukwaambaula, kuyootondezya kuti muyaambele kumuuya.—1Tim. 4:15.
17. Ncinzi cikonzya kugwasya mukwesu mukubusi kuzuzikizya mbaakani zyakwe zyakumuuya? (2 Timoteyo 2:22)
17 “Kozitija zisusi zyabukubusi, pele kosungwaala kutobela bululami.” (Amubale 2 Timoteyo 2:22.) Paulo wakakulwaizya Timoteyo kutantamuka cintu cili coonse icakali kukonzya kumupa kwaalilwa kuzuzikizya mbaakani zyakwe zyakumuuya, alimwi akunyonganya cilongwe cakwe a Jehova. Andinywe, ambweni mulakonzya kubona kuti zintu zimwi, nokuba kuti tazili zibi, pele zimumanina ciindi cakucita zintu zyakumuuya. Mucikozyanyo, amuyeeye ciindi ncomubelesya kutola lubazu muzisobano, kubelesya Intaneti naa kusobana mavidiyo geemu. Sena inga tiimwabelesya ciindi eeci kucita zinji mumulimo wa Jehova alimwi akugwasya bamwi? Ambweni mulakonzya kulyaaba kulanganya Ŋanda ya Bwami yakubusena ooko naa kutola lubazu mububambe bwabukambausi bwakubuleya kubelesya kakkocci. Ikuti mwacita oobo, mulakonzya kujana balongwe bapya balo ibayoomugwasya kulibikkila mbaakani zyakumuuya alimwi akuzizuzikizya.
KUBELEKELA BAMWI KULETELA ZILONGEZYO
18. Nzilongezyo nzi nzyaakajana Marko a Timoteyo?
18 Marko a Timoteyo bakalyaaba kubelekela bamwi alimwi bakajana zilongezyo zinji kapati. Bakalikkomene ncobeni. (Mil. 20:35) Mucikozyanyo, kutegwa agwasye basyominyina, Marko wakaswaya masena manji aakali kulamfwu. Alimwi wakalemba makani aakkomanisya aajatikizya buumi bwa Jesu amulimo wakwe. Kumane, Timoteyo wakamugwasya Paulo kutalisya mbungano alimwi akukulwaizya bakwesu abacizyi. Tacidoonekwi buya kuti Jehova wakakukkomanina kapati kulyaaba nkwaakatondezya Marko alimwi a Timoteyo.
19. Nkaambo nzi bakwesu bakubusi ncobeelede kulubikkila maano lulayo Paulo ndwaakapa Timoteyo? Ncinzi ciyoozwa mpawo?
19 Luyando ndwaakajisi Paulo kuli Timoteyo lulalibonya mumagwalo ngaakamulembela. Alimwi magwalo aaya aakasololelwa amuuya atondezya kuti Jehova ulamuyanda kapati nobakwesu bakubusi. Uyanda kuti muzwidilile. Aboobo, amusolekesye kusikila mpomugolela kulubelesya lulayo lwa Paulo alimwi akubelekela bamwi cakumaninina. Ikuti mwacita oobo, munoopona buumi bukkomanisya lino alimwi ‘muyoojatisya buumi bwini-bwini’ bwakumbele.—1Tim. 6:18, 19.
LWIIMBO 80 “Amulabile Mubone Kuti Jehova Mubotu”
a Mbwaanga Petro wakali muntu iwakali kufwambaana kutondezya mbwaakali kulimvwa, cakali cuubauba kulinguwe kwaambila Marko, ikutali buyo zintu Jesu nzyaakaamba akucita, pele alimwi ambwaakalimvwide. Kweelede kuti eeci ncecakapa kuti mubbuku lyakwe, Marko alembe mbwaakalimvwide Jesu alimwi anzyaakacita.—Mk. 3:5; 7:34; 8:12.
b BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Marko ulanganya nzyayandika Paulo a Barnaba mulweendo lwabo lwabumisyinali. Cakulisungula, Timoteyo uswaya mbungano kutegwa ayumye-yumye akukulwaizya bakwesu abacizyi.