CIBALO CAKWIIYA 28
LWIIMBO 88 Kondipa Kuzyiba Nzila Zyako
Nkaambo Nzi Ncotweelede Kulomba Kulaigwa?
“Bantu balomba kulaigwa mbasongo.”—TUS. 13:10.
ZILAAYIIGWE
Ncotweelede kucita kutegwa tugwasyigwe kapati alulayo ndotupegwa.
1. Mbuti mbotukonzya kupanga zyakusala zili kabotu akupa kuti makanze eesu azwidilile? (Tusimpi 13:10; 15:22)
TOONSE inga tulayanda kupanga zyakusala zili kabotu akupa kuti makanze eesu azwidilile. Aboobo Jwi lya Leza litwaambila kuti, kutegwa tucikonzye kucita boobo tweelede kulomba kulaigwa.—Amubale Tusimpi 13:10; 15:22.
2. Ino Jehova utusyomezya nzi?
2 Masimpe ngakuti, Taateesu Jehova nguukonzya kutupa lulayo lwiinda kubota. Aboobo tweelede kupaila kulinguwe kulomba busongo. Nkaambo usyomezya kutugwasya kwiinda mukwaamba kuti: “Ndiyookulaya kandikulangide.” (Int. 32:8) Majwi aaya atondezya kuti Jehova tatupi buyo lulayo, pele alimwi ulatuyanda akuti ulilibambilide kutugwasya kutegwa tucikonzye kulutobela lulayo lwakwe.a
3. Ncinzi ncotutiibandike mucibalo eeci?
3 Mucibalo eeci tulabelesya Jwi lya Leza kwiingula mibuzyo eeyi iili 4: (1) Mbube nzi mbondeelede kuba ambubo kutegwa ndigwasyigwe alulayo luli kabotu? (2) Mbaani bakonzya kundipa lulayo luli kabotu? (3) Nkaambo nzi nconditeelede kulomba lulayo cakwiinzya buyo mulawo? (4) Nkaambo nzi nconditeelede kulomba bamwi kuti bandipangile zyakusala?
MBUBE NZI MBONDEELEDE KUBA AMBUBO?
4. Mbube nzi mbotweelede kuba ambubo kutegwa tugwasyigwe alulayo luli kabotu?
4 Kutegwa tugwasyigwe alulayo luli kabotu, tweelede kulicesya alimwi akulibombya. Tweelede kuzumina kuti tazili zintu zyoonse nzyotuzyi. Aboobo tuyandika kugwasyigwa abamwi kutegwa tupange zyakusala zili kabotu. Ikuti katutalicesyi alimwi katutalibombyi, Jehova takonzyi kutugwasya. Alimwi kufwumbwa lulayo ndotukonzya kujana ciindi notubala Jwi lyakwe, inga tiitwalubelesya. Inga kwaile kuba abe nkwaambila bbwe. (Mik. 6:8; 1Pet. 5:5) Nokuba boobo, ikuti katulicesya alimwi akulibombya, tatukawayiwayi kulutobela lulayo luyeeme aa Bbaibbele calo iciyoopa kuti tugwasyigwe andulo.
5. Nzintu nzi izyakali kukonzya kupa Mwami Davida kutalika kulisumpula?
5 Amubone ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Mwami Davida. Kuli zintu zinji izyakali kukonzya kumupa kutalika kulisumpula. Mucikozyanyo, myaka minji katanaba mwami, wakazyibidwe kuti wakali mwiimbi uucibwene. Mane buya wakalombwa kuti kaimba kumbele lyamwami. (1Sam. 16:18, 19) Naakamana kunanika Davida kuba mwami, Jehova wakamupa muuya wakwe uusalala walo iwakamupa nguzu. (1Sam. 16:11-13) Kunze lyaboobo, bantu bakali kumutembaula akaambo kakujaya basinkondonyina kubikkilizya amubbabbani Goliati. (1Sam. 17:37, 50; 18:7) Ikuti Davida naakali kulisumpula, naakatalika kuyeeya kuti mbwaanga wakacikonzya kucita zintu zyoonse eezyi, tanaakali kuyandika kulaigwa abantu bambi. Pele oobo tabusyi mbwaakacita.
6. Ino tuzyi buti kuti Davida wakali muntu uuswiilila lulayo? (Amubone aacivwumbyo.)
6 Naakamana kubikkwa kuba mwami, Davida wakazumanana kumvwana abamaalumi ibakali kumupa lulayo. (1Mak. 27:32-34) Eeci tacigambyi pe nkaambo nociba ciindi katanaba mwami, Davida wakali kuswiilila lulayo ndobakali kumupa bamwi. Taanakali kuswiilila buyo lulayo ilwakali kuzwa kuli bamaalumi, pele akuli bamakaintu mbuli Abigayeli. Mukaintu ooyu wakakwetwe kuli Nabala, mwaalumi iwakanyina bulemu, iwatakali kulumba alimwi iwakali kulisumpula. Pele cakulicesya, Davida wakalutobela lulayo lubotu lwa Abigayeli calo icakapa kuti ayelebe mapenzi.—1Sam. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Cakulicesya, Mwami Davida wakaluswiilila akulubelesya lulayo lwa Abigayeli (Amubone muncali 6)
7. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Davida? (Mukambausi 4:13) (Amubone azifwanikiso.)
7 Kuli ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Davida. Mucikozyanyo, inga katujisi luzyibo mukucita cintu cimwi naa nguzu zyakweendelezya bamwi. Nokuba boobo, tatweelede kuyeeya kuti tulizizyi zintu zyoonse alimwi akuti tatuyandiki kupegwa lulayo. Pele mbubwenya mbuli Davida, tweelede kuti katulibambilide kuluswiilila lulayo tacikwe makani awalupa. (Amubale Mukambausi 4:13.) Ikuti twacita oobo, tuyakweeleba kucita zintu zikonzya kutuletela mapenzi swebo alimwi abamwi.
Tweelede kuti katulibambilide kuluswiilila lulayo lubotu tacikwe makani awalupa (Amubone muncali 7)d
MBAANI BAKONZYA KUNDIPA LULAYO LULI KABOTU?
8. Nkaambo nzi Jonatani ncaakali nguwe weelela kupa Davida lulayo?
8 Amubone acimbi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Davida. Wakaluswiilila lulayo ndwaakapegwa abantu ibakajisi cilongwe cibotu a Jehova alimwi ibakabuzyi kabotu bukkale bwakwe. Mucikozyanyo, ciindi naakali kuyanda kuzyiba naa Mwami Saulo wakalilibambilide kubamba luumuno anguwe, Davida wakaluswiilila lulayo ndwaakapegwa a Jonatani, mwana wa Saulo. Pele nkaambo nzi Jonatani ncaakali nguwe weelela kumupa lulayo? Akaambo kakuti wakalijisi cilongwe cibotu a Jehova alimwi wakalimuzyi kabotu Saulo. (1Sam. 20:9-13) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli ceeci?
9. Mbaani mbotukonzya kulomba lulayo? Amupe cikozyanyo. (Tusimpi 13:20)
9 Ciindi notuyandika lulayo mumakani aamwi, tweelede kululomba kuli baabo bajisi cilongwe cibotu a Jehova alimwi ibajisi luzyibo mumakani aayo.b (Amubale Tusimpi 13:20.) Mucikozyanyo, atwaambe kuti mukwesu mukubusi uyandaula mucizyi wakukwata. Nguni uukonzya kumupa lulayo luli kabotu? Mulongwe uutakwete ulakonzya kumugwasya ikuti lulayo lwakwe kaluyeeme anjiisyo zyamu Bbaibbele. Pele ulakonzya kugwasyigwa kapati ikuti walomba banabukwetene basimide kumuuya ibamuzyi kabotu alimwi ibakkala kwaciindi cili mbocibede mucikwati cabo kabakkomene.
10. Ncinzi ncotutiibandike lino?
10 Kusikila waawa, twabandika bube bobilo mbotuyandika kuba ambubo kutegwa tugwasyigwe alulayo luli kabotu alimwi abakonzya kutupa lulayo luli boobo. Lino amuleke tubandike kaambo ncotuteelede kulomba lulayo cakwiinzya buyo mulawo akuti naa tweelede kulomba bamwi kutupangila zyakusala.
NKAAMBO NZI NCONDITEELEDE KULOMBA LULAYO CAKWIINZYA BUYO MULAWO?
11-12. (a) Ncinzi ncotuteelede kucita? (b) Ncinzi Mwami Rehoboamu ncaakacita ciindi naakali kuyandika kupanga cakusala ciyandika kapati?
11 Zimwi ziindi, muntu ulakonzya kulibonya kuti ulomba lulayo, kakuli mubwini uyanda buyo kuti abone naa mulazuminana acakusala ncaakapanga kale. Muntu ooyo inga kalomba lulayo cakwiinzya buyo mulawo. Aboobo weelede kwiiya kuli cakamucitikila Mwami Rehoboamu.
12 Rehoboamu ngowakaba mwami wa Israyeli ciindi Mwami Solomoni naakafwa. Aciindi eeco, bantu bakajisi zintu zinji zibotu. Pele bakali kulimvwa kuti Solomoni wakabayumizyila buumi. Aboobo bakaboola kuli Rehoboamu akumulomba kuti abaubizyile zintu. Pele walo wakabaambila kuti bamupe ciindi kutegwa abone ncakonzya kucita. Kusaanguna wakalomba lulayo kubapati balo ibakali kugwasya Solomoni. Eeci ncaakacita cakali cintu cibotu kapati. (1Bam. 12:2-7) Nokuba boobo, tanaakalutobela lulayo lwabo. Nkaambo nzi? Ambweni mumoyo wakalisalide kale cakucita alimwi akuyeeya kuti bapati aaba bakali kuyoomwaambila ncico. Ikuti naa oobo mbocakabede, nkokuti wakalujana lulayo ndwaakali kuyanda ciindi naakabuzya balombe bamuselanyina. (1Bam. 12:8-14) Aboobo Rehoboamu wakabaingula bantu kweelana ancobakamwaambila balombe bamuselanyina. Akaambo kaceeci, cisi cakaandaana alimwi kuzwa leelyo Rehoboamu wakali kujana mapenzi aatamani.—1Bam. 12:16-19.
13. Ino inga twazyiba buti kuti tatulombi lulayo cakwiinzya buyo mulawo?
13 Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Rehoboamu? Ciindi notulomba lulayo kuli bamwi, tatweelede kucita oobo cakwiinzya buyo mulawo. Pele ino inga twazyiba buti kuti tatuciti oobo? Tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena ndilalomba lulayo akufwambaana kulukaka akaambo kakuti taluli ndulo ndondiyanda kumvwa?’ Amuleke tubone cikozyanyo.
14. Ncinzi ncotweelede kuyeeya ciindi notwapegwa lulayo? Amupe cikozyanyo. (Amubone acifwanikiso.)
14 Amweezeezye kuti mukwesu umwi wajana mulimo uuvwolwa mali manji. Pele katanauzumina, walomba mwaalu umwi kuti amubuule maano. Mukwesu ooyu waamba kuti mulimo ooyo unoopa kuti katakkali amukwasyi wakwe kwaciindi cilamfwu. Kumane mwaalu watondezya mukwesu ooyu njiisyo yamu Bbaibbele iitondezya kuti mukuli mupati ngwajisi ngwakulanganya mukwasyi wakwe kumuuya. (Ef. 6:4; 1Tim. 5:8) Pele mbuti kuti mukwesu ooyu cakufwambaana walukaka lulayo lwamwaalu akutalika kubuzya-buzya bakwesu bambi kusikila wajana bamwaambila ncayanda kumvwa? Sena mubwini mukwesu ooyu uyandaula lulayo naa wakapangila limwi cakusala, aboobo wiinzya buyo mulawo kutegwa ajane baabo mbakonzya kuzuminana limwi? Tatweelede kuluba kuti moyo uleena. (Jer. 17:9) Zimwi ziindi, lulayo ndotutakkomanini ndondulo lukonzya kutugwasya kapati. Kayi ncobakati, ‘coonde ncooyinda momwali sulwe.’
Sena mubwini tuyandaula lulayo naa twakapangila limwi cakusala, aboobo twiile kwiinzya buyo mulawo kutegwa tujane ngotukonzya kuzuminana limwi? (Amubone muncali 14)
SENA NDEELEDE KULOMBA BAMWI KUNDIPANGILA ZYAKUSALA?
15. Ncinzi ncotuteelede kucita? Nkaambo nzi?
15 Umwi aumwi wesu ulijisi mukuli wakulisalila zyakucita. (Gal. 6:4, 5) Kweelana ambotwabandika, muntu musongo ulalangaula lulayo mu Jwi lya Leza alimwi aku Banakristo basimide kumuuya katanasala cakucita. Nokuba boobo, tatweelede kulomba bambi kuti batusalile zyakucita. Mucikozyanyo, bamwi balakonzya kucita oobo cacigaminina kwiinda mukubuzya muntu umwi ngobalemeka kuti, “Ino inga mwacita buti ikuti nomwali mubukkale bwangu?” Bamwi balakonzya kwiile kutobela nzyobacita bantu bamwi kakunyina kusaanguna kukkala ansi kuyeeya.
16. Mbukkale nzi ibwakabuka mu Korinto kujatikizya nyama iyakali kutuulwa kumituni? Mbaani ibakajisi mukuli wakusala kulya nyama eeyo naa pe? (1 Bakorinto 8:7; 10:25, 26)
16 Amubone bukkale ibwakabuka akati ka Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mumbungano yaku Korinto kujatikizya nyama iyakali kutuulwa kumituni. Paulo wakalembela Banakristo aaba kuti: “Tulizyi kuti mutuni kunyina mboubede munyika, akuti kuli buyo Leza mwini-mwini omwe.” (1Kor. 8:4) Akaambo kamajwi aayo ngaakaamba Paulo, bamwi mumbungano bakasala kuti kabalya nyama njobakali kuula kumaaketi nokuba kuti yakali kutuulwa kumituni. Pele bamwi bakasala kutalya akaambo kakuti cakali kukonzya kunyonganya manjezyeezya aabo.(Amubale 1 Bakorinto 8:7; 10:25, 26.) Makani aaya akali aakulisalila. Aboobo Paulo kunyina naakakulwaizya bana Korinto kupangila bamwi zyakusala naa kwiile kutobela buyo nzyobakali kucita bamwi. Nkaambo umwi aumwi wakali ‘kuyoolyaambilila mwini kuli Leza.’—Rom. 14:10-12.
17. Ncinzi cikonzya kucitika ikuti twaile kutobela buyo nzyobacita bamwi? Amupe cikozyanyo. (Amubone azifwanikiso.)
17 Mbukkale nzi bukozyenyi abwakacitika mumwaanda wamyaka wakusaanguna ibukonzya kucitika amazuba aano? Amubone makani aajatikizya tubeela twabulowa. Munakristo umwi aumwi ulijisi lwaanguluko lwakulisalila kutuzumina tubeela ootu naa pe.c Cilakonzya kutuyumina kwaamvwisya makani aaya, pele cakusala eeci mukuli umwi aumwi ngwayelede kunyamuna. (Rom. 14:4) Ikuti twaile kutobela zyakusala zyabamwi, tatukabi basongo pe. Pele tulakonzya kuba basongo ikuti twalipangila zyakusala iziyeeme aanjiisyo zyamu Bbaibbele. (Heb. 5:14) Aboobo, ndilili notukonzya kulomba lulayo ku Munakristo uusimide? Tweelede kucita oobo lilikke buyo notwamana kuvwuntauzya tobeni pele kwajanika kuti cicitukatazya kumvwisya njiisyo zyamu Bbaibbele mbozikonzya kubeleka mubukkale bwesu.
Tweelede kulomba lulayo lilikke buyo notwamana kuvwuntauzya tobeni (Amubone muncali 17)
AMUZUMANANE KULOMBA KULAIGWA
18. Ncinzi Jehova ncaatucitila?
18 Jehova watondezya kuti ulatusyoma kapati kwiinda mukutuzumizya kuti katulisalila zyakucita. Aboobo watupa Jwi lyakwe Bbaibbele alimwi abalongwe basongo ibakonzya kutugwasya kumvwisya mbotukonzya kubelesya njiisyo zyamu Bbaibbele. Munzila eeyi, Jehova watondezya kuti ngu Taateesu siluyando uutulanganya. (Tus. 3:21-23) Pele ncinzi ncotukonzya kucita kutondezya kuti tulamulumba?
19. Mbuti mbotukonzya kuzumanana kumukkomanisya Jehova?
19 Amubone kaambo aaka kamasimpe: Bazyali balakkomana kapati kubona bana babo kabakomena akuba babelesi ba Jehova bagwasya bamwi. Mbubwenya buyo, awalo Jehova ulakkomana kapati ciindi natubona katuzumanana kukomena kumuuya, kulomba kulaigwa alimwi akupanga zyakusala zitondezya kuti tulamuyanda.
LWIIMBO 127 Buumi Mbondeelede Kupona
a Mu Bbaibbele, ibbala lyakuti “kulaigwa” alimwi alyakuti “lulayo” alakonzya kwaamba cintu comwe. Aboobo mucibalo eeci acitobela, mabala oonse obilo aaya alabelesyegwa.
b Zimwi ziindi, Banakristo balakonzya kulomba lugwasyo kubantu batakombi Jehova kujatikizya makani aamali, busilisi naa makani aambi buyo.
c Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya makani aaya, amubone bbuku lya Amupone Kukabe Kutamani! ciiyo 39 kaambo 5 alimwi acibeela cakuti “Amuzyibe Zinji.”
d BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mwaalu upa lulayo kumwaalunyina imupati kulinguwe kujatikizya mbwaambaula lyamuswaangano ngobajisi.