CIBALO CAKWIIYA 45
LWIIMBO 111 Twaambo Tutupa Kukkomana
Amuzumanane Kukkomana Nokuba Kuti Kuli Mbomulanganya
“Aabo ibasyanga mbuto kumwi kabalila, bayootebula kaboongolola cakukondwa.”—INT. 126:5.
ZILAAYIIGWE
Mbobakonzya kuliyumya aabo ibalanganya bamwi kubuyumuyumu mbobajana alimwi akuzumanana kukkomana.
1-2. Ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya baabo ibalanganya bamwi? (Tusimpi 19:17) (Amubone azifwanikiso.)
MUKWESU waku Korea wazina lya Jin-yeol wakaamba kuti: “Tulikwetene abakaintu bangu kwamyaka yiinda ku 32, pele kwamyaka iili 5 yainda ndali kubalanganya akaambo kakuti baciswa bulwazi butegwa Parkinson bwalo bubapa kwaalilwa kweenda. Ndilabayanda kapati bakaintu bangu alimwi ndilikkomene kubalanganya. Lyoonse masiku inga boona abulo bwaalubazu alimwi inga ndiloona munsi-munsi ambabo kumwi katujatene kumaanza.”
2 Sena mulanganya muntu umwi ngomuyanda mbuli muzyali, mwanaanu, ngomukwetene limwi naa mulongwe? Ikuti kacili boobo, kweelede kuti mulikkomene akaambo kakumulanganya nkaambo mutondezya kuti mulamuyanda. Alimwi kwiinda mukucita boobo, mutondezya kuti mulilyaabide kuli Jehova. (1Tim. 5:4, 8; Jak. 1:27) Masimpe kuti talili lyoonse nocili cuubauba kulanganya muntu ngomuyanda. Zimwi ziindi inga kamujisi buyumuyumu bwalo bantu bamwi mbobataboni. Alimwi mulakonzya kulimvwa kuti taakwe uukonzya kwaamvwisya mapenzi aanu. Inga kamulibonya kumweta-mweta ciindi nomuli abantu, pele ciindi nomuli nyolikke inga muluuside. (Int. 6:6) Nokuba kuti bamwi tababubwene buyumuyumu mbomujisi, kamuzyiba kuti Jehova ulibubwene. (Amweezyanisye a Kulonga 3:7.) Misozi yanu alimwi akulyaaba kwanu zilayandika kapati kulinguwe. (Int. 56:8; 126:5) Ulabona zyoonse nzyomucita kutegwa mulanganye bayandwa banu. Alimwi ciindi nomubalanganya, cili mbuli kuti mukweletesya nguwe alimwi usyomezya kuyoomulumbula.—Amubale Tusimpi 19:17.
Sena mulanganya muntu umwi ngomuyanda? (Amubone muncali 2)
3. Kweelede kuti mbuyumuyumu nzi Abrahamu a Sara mbobakajisi ciindi nobakali kulanganya Tera?
3 Bbaibbele lilijisi zibalo zyabamaalumi abamakaintu ibakali kulanganya bamwi. Amubone cikozyanyo ca Abrahamu a Sara. Ciindi nobakazwa mumunzi wa Uri, Tera usyi Abrahamu wakajisi myaka iibalilwa ku 200. Wakaunka ambabo ciindi nobakeenda musinzo wamakkilomita aabalilwa ku 960 kuunka ku Harani. (Matl. 11:31, 32) Tacidoonekwi buya kuti Abrahamu a Sara bakali kumuyanda kapati Tera. Pele bakalijisi buyumuyumu bwakumulanganya ikwaambisya ciindi nobakali mulweendo. Kweelede kuti bakali kubelesya nkamela naa mbongolo ciindi nobakali mulweendo. Alimwi kweelede kuti cakali ciyumu kuli Tera kutanta ankamela naa ambongolo akukkala alinjiyo kwaciindi cilamfwu. Aboobo, tacidoonekwi buya kuti Abrahamu a Sara bakali kukatala zimwi ziindi. Pele kufwumbwa mbocakabede, Jehova wakabapa nguzu nzyobakali kuyandika kutegwa baliyumye. Aboobo mbubwenya Jehova mbwaakamugwasya Abrahamu a Sara, andinywe uyoomupa nguzu nzyomuyandika kutegwa muzumanane kulanganya muyandwa wanu.—Int. 55:22.
4. Ncinzi ncotutiibandike mucibalo eeci?
4 Ciyoomuubila kulanganya bayandwa banu ikuti kamukkomene. (Tus. 15:13) Muntu uukkomene ulazumanana kuliyumya tacikwe makani amubukkale mwabede. (Jak. 1:2, 3) Pele mbuti mbomukonzya kuzumanana kukkomana? Nzila imwi nkwiinda mukusyoma Jehova akumulomba kuti azumanane kumugwasya kuzilanga munzila iili kabotu zintu. Mucibalo eeci, tulabandika zintu nzyobeelede kucita aabo balanganya bamwi kutegwa bazumanane kukkomana. Kunze lyaboobo, tulalanga-langa abamwi ncobakonzya kucita kutegwa babagwasyilizye. Pele kusaanguna, amuleke tulange-lange kaambo aabo balanganya bamwi ncobeelede kuzumanana kukkomana alimwi azintu zikonzya kubamanina lukkomano.
NCOCIKATAZYA KUZUMANANA KUKKOMANA CIINDI NOMULANGANYA BAMWI
5. Nkaambo nzi aabo balanganya bamwi ncobeelede kuzumanana kukkomana?
5 Ikuti aabo balanganya bamwi bamaninwa lukkomano, balakonzya kumaninwa nguzu zyakuzumanana kubalanganya bayandwa babo. (Tus. 24:10) Ikuti eeci cacitika, balakonzya kucileka kuba basiluzyalo alimwi akucileka kubagwasya aabo mbobalanganya. Aboobo, nkaambo nzi ncocikonzya kukatazya kuzumanana kukkomana ciindi nomulanganya bamwi?
6. Nkaambo nzi aabo balanganya bamwi ncobakonzya kulimvwa kukatala kapati?
6 Aabo balanganya bamwi balakonzya kulimvwa kukatala kapati. Mucizyi wazina lya Leah wakaamba kuti: “Kulanganya bamwi kundipa kulimvwa kukatala kapati nokuba kuti zintu zyeenda kabotu buzuba oobo. Kumamanino aabuzuba bumwi abumwi inga tandijisi nguzu. Zimwi ziindi inga tandijisi buya anguzu zyakwiingula kagwalo kaafooni.” Bamwi cilabaalila nokuba kujana ciindi cinji cakoona. Mucikozyanyo, mucizyi wazina lya Inés wakaamba kuti: “Inga ndilaalilwa koona kabotu. Masiku kanji-kanji ndilabuka kwainda mawoola obilo kutegwa ndilanganye bapongozi. Alimwi kwamyaka minji, mebo abalumi bangu tiitwali kujana nociba ciindi cakuunka kuyakweendeenda.” Kunze lyaboobo, bamwi inga tabajani ciindi cakuba abalongwe babo naa kucita zinji mumulimo wa Jehova akaambo kakuti lyoonse inga balanganya bayandwa babo. Akaambo kaceeci, tabajani ciindi cakuyanzana abamwi alimwi tabacikonzyi kucita zyoonse nzyobalombozya calo cibapa kuusa kapati.
7. Nkaambo nzi aabo balanganya bamwi ncobakonzya kulipa mulandu naa kuusa?
7 Aabo balanganya bamwi bajisi penzi lyakulipa mulandu naa kuusa. Mucizyi wazina lya Jessica wakaamba kuti: “Kanji-kanji inga ndilimvwa kuti ndeelede kucita zinji ikugwasya bataata. Alimwi ciindi nondilyookezya ndilausa akaambo kakuti ndilimvwa kuti ndilaliyanda.” Bamwi balalibilika akaambo kakuti balimvwa kuti inga tiibazumanana kumulanganya muyandwa wabo akaambo kakuti ambweni ciindi nobakatede, balakonzya kwaamba naa kucita zintu zitali kabotu kumuntu ngobalanganya. (Jak. 3:2) Bamwi balausa ciindi nobabona muyandwa wabo iwakali buyo kabotu kayaabwiindila kuciswa. Mucizyi wazina lya Barbara wakaamba kuti: “Cintu cipati cindipa kuusa, nkubona muntu ngondiyanda kayaabwiindila kuciswa buzuba abuzuba.”
8. Amwaambe zyakuluula zitondezya majwi aakulumba mbwaakonzya kubajatikizya aabo ibalanganya bamwi.
8 Aabo balanganya bamwi balimvwa kuti tabalumbwi. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti kanji-kanji kunyina nobaambilwa cacigaminina kuti balalumbwa akaambo kakubeleka canguzu alimwi akulyaaba kwabo. Aboobo ciindi bamwi nobabalumba akaambo kazintu zyoonse nzyobacita, cilakonzya kubapa kukkomana kapati. (1Tes. 5:18) Mucizyi wazina lya Melissa wakaamba kuti: “Zimwi ziindi ndilalila akaambo kakukatala alimwi akutyompwa. Pele ciindi aabo mbondilanganya nobandaambila cacigaminina kuti, ‘Tulalumba akaambo kazintu zyoonse nzyomutucitila,’ cilandikulwaizya kapati. Majwi aabo andipa kuba aluyandisisyo lwakubuka buzuba butobela akubagwasya alimwi.” Mukwesu wazina lya Ahmadu amukaintu wakwe balaamba mbobalimvwa ciindi mujwa wabo uuciswa nabalumba. Mukwesu Ahmadu wakaamba kuti: “Masimpe kuti mujwa wesu tamvwisyi zyoonse nzyotumucitila kutegwa tumulanganye. Pele tulakkomana kapati ciindi natulumba akutulembela kuti ‘Ndilamuyanda.’”
MBOMUKONZYA KUZUMANANA KUKKOMANA
9. Mbuti aabo balanganya bamwi mbobakonzya kutondezya kulibombya?
9 Amulibombye. (Tus. 11:2) Talili lyoonse notujisi nguzu alimwi aciindi cakucita zyoonse nzyotuyanda. Aboobo tweelede kuzyiba zintu nzyotukonzya kucita akuti talili lyoonse notukonzya kucita zintu bantu nzyobayanda kuti tucite. Ikuti eeci cacitika, tamweelede kulimvwa bubi pe. Citondezya buyo kuti mulalicesya. Kunze lyaboobo, ikuti bamwi bayanda kumugwasya, mweelede kulutambula lugwasyo lwabo. Mukwesu wazina lya Jay wakaamba kuti: “Abuzuba tulakonzya kucita zintu kweelana aciindi alimwi anguzu nzyotujisi buzuba oobo. Ikuti tiitwacita zintu ziinda aali zeezyo nzyotukonzya, tuyoozumanana kuba bantu bakkomene.”
10. Nkaambo nzi aabo balanganya bamwi ncobeelede kuba bapampu? (Tusimpi 19:11)
10 Amube bapampu. (Amubale Tusimpi 19:11.) Ikuti kamuli bapampu, mulalangilwa kuzumanana kubatama ciindi nomwanyemezyegwa. Muntu mupampu ulasoleka kumvwisya ikaambo muntu umwi ncacitila zintu munzila imwi. Malwazi amwi alakonzya kupa muntu kucita zintu munzila njatakonzyi kucita ikuti kali buyo kabotu. (Muk. 7:7) Mucikozyanyo, muntu uuvwula kwaamba naa kucita zintu munzila yaluzyalo ulakonzya kutalika kukazyanya andinywe. Naa ambweni ulakonzya kutalika kumunyemena naa kumutongooka buya. Ikuti kamugwasya muntu uujisi bulwazi bupati, cilakonzya kumugwasya ikuti mwabuzyiba kabotu bulwazi bwakwe. Ikucita boobo ciyoomugwasya kuzyiba kuti ciindi naamba naa kucita cintu cimwi, inga tali nguwe pele nkuciswa buyo kumupa kucita boobo.—Tus. 14:29.
11. Nzintu nzi ziyandika kapati nzyobeelede kunoocita aabo balanganya bamwi abuzuba? (Intembauzyo 132:4, 5)
11 Amujane ciindi cakuyumya cilongwe canu a Jehova. Zimwi ziindi muyandika kubikka zintu zimwi ambali kutegwa mulanganye zintu “ziyandika kapati.” (Flp. 1:10) Cimwi cazintu eezyo ziyandika kapati, nkuyumya cilongwe canu a Jehova. Oobo mbwaakacita Mwami Davida. Nokuba kuti wakajisi bubi, wakabikka kukomba Jehova mubusena bwakusaanguna mubuumi bwakwe. (Amubale Intembauzyo 132:4, 5.) Mbubwenya buyo andinywe nokuba kuti mujisi bubi, mweelede kujana ciindi cakubala Bbaibbele abuzuba alimwi akupaila. Mucizyi wazina lya Elizaa wakaamba kuti: “Ciindi nondipaila kuli Jehova, kubala majwi aantembauzyo alimwi akuzinzibala kuyeeya majwi ngondibala, ndilimvwa kukkalwa moyo alimwi akukkomana. Masimpe kupaila kuli Jehova abuzuba kwandigwasya kapati mubuumi. Ndajana kuti ciindi nondipaila kuli Jehova ziindi zinji abuzuba, ndilakkalwa moyo.”
12. Nkaambo nzi aabo balanganya bamwi ncobeelede kujana ciindi cakulilanganya kumubili?
12 Amujane ciindi cakulilanganya kumubili. Bantu banji ibajisi bubi mbuli aabo ibalanganya bamwi, tabalyi zyakulya zijisi busani akaambo kakuti tabajisi ciindi cakuunka kuyakuula zyakulya eezyo alimwi akuzibamba. Pele kutegwa mubili wanu uzumanane kubeleka kabotu, muyandika kulya zyakulya zijisi busani alimwi akunyanyaasya mubili lyoonse. Nokuba kuti tamujisi ciindi cinji, cilayandika kujana ciindi cakunoocita zintu eezyi lyoonse. (Ef. 5:15, 16) Kunze lyaboobo, mweelede kujana ciindi cinji cakoona. (Muk. 4:6) Basikwiiya mbobubeleka bongo baamba kuti koona kulagwasya kutegwa bongo kabubeleka kabotu. Bbuku limwi lyabusilisi lyakaamba kuti ciindi muntu najana ciindi cinji cakoona, talibiliki kapati alimwi ulazumanana kubatama nomuba mubukkale bukatazya. Kuyungizya waawo, amujane ciindi cakulikondelezya. (Muk. 8:15) Sikulanganya bayandwa bakwe umwi wakaamba icimugwasya kuzumanana kukkomana. Wakaamba kuti: “Ciindi nobwaca kabotu, ndilaunka anze kutegwa ndiyotele zuba. Alimwi ciindi comwe mumwezi, ndilajana ciindi cakucita cintu citukkomanisya abalongwe bangu.”
13. Nkaambo nzi kuseka ncokuli kabotu? (Tusimpi 17:22)
13 Amube bantu baseka-seka. (Amubale Tusimpi 17:22; Muk. 3:1, 4) Kuseka kulakonzya kumugwasya kumubili alimwi amumizeezo. Ciindi nomulanganya muntu umwi, zimwi ziindi zintu zilakonzya kucitika mbomwatali kuzilangila. Pele ikuti mwaseka kujatikizya nzizyo, cilakonzya kumugwasya kutegwa mutaciindizyi kunyema. Alimwi kuseka antoomwe ayooyo ngomulanganya, cilakonzya kugwasya kutegwa cilongwe canu anguwe ciyume.
14. Mbuti kubandika amulongwe ngomusyoma mbokukonzya kumugwasya?
14 Amubandike amulongwe ngomusyoma. Nokuba kuti mulakonzya kusolekesya kuba bantu bakkomene, bwini mbwakuti zimwi ziindi mulakonzya kulibilika. Ikuti eeci cacitika, mulakonzya kuyandika kubandika amulongwe ngomusyoma walo uutakonzyi kumupa kulimvwa bubi akaambo kazintu nzyomumwaambila. (Tus. 17:17) Majwi ngakonzya kumwaambila alimwi akumuswiilila, zilakonzya kuba nzyezintu nzyomuyandika kutegwa muzumanane kukkomana.—Tus. 12:25.
15. Mbuti kubikkila maano kubulangizi bwesu bwakumbele mbokukonzya kutupa kuzumanana kukkomana?
15 Amweezeezye kupona antoomwe abayandwa banu mu Paradaiso. Kamuyeeya kuti mukuli ngomujisi wakulanganya bamwi ngwakaindi buyo kasyoonto nkaambo aaya tanaakali makanze aa Jehova aakumatalikilo. (2Kor. 4:16-18) “Buumi bwini-bwini” buli kumbele. (1Tim. 6:19) Aboobo ciindi nywebo abaabo mbomulanganya nomubandika kujatikizya zintu nzyomukanza kuyoocita mu Paradaiso, cilakonzya kumupa kukkomana kapati. (Is. 33:24; 65:21) Mucizyi wazina lya Heather wakaamba kuti: “Kanji-kanji ndilabandika abaabo mbondilanganya kujatikizya zintu nzyotuyoocita antoomwe mbuli kusuma, kubalika alimwi akuccovwa macinga antoomwe. Kunze lyaboobo, ndilabaambila kuti tuyoobabambila cinkwa bayandwa besu ibayoobusyigwa alimwi akubajikila zyakulya zimwi zibotu. Kucita boobo kutupa kuti katumulumba Jehova akaambo kabulangizi mbotujisi.”
BAMWI MBOBAKONZYA KUGWASYA
16. Mbuti mbotukonzya kugwasya baabo ibalanganya bamwi mumbungano zyesu? (Amubone acifwanikiso.)
16 Amubagwasye aabo balanganya bamwi kujana ciindi cakupumuna. Bamwi mumbungano balakonzya kugwasya kwiinda mukulyaaba kulanganya bayandwa babasikubalanganya. Eeci cilakonzya kubapa ciindi cakuti bapumune akucita zintu zimbi. (Gal. 6:2) Basikumwaya bamwi bakapanga mulongo wansondo yoonse uutondezya mbobakonzya kunoogwasyilizya. Mucizyi wazina lya Natalya, walo uulanganya mulumaakwe uutacikonzyi kweenda wakaamba kuti: “Mukwesu umwi mumbungano yesu ulaboola ciindi comwe naa zyobilo mumvwiki kutegwa akkale abalumi bangu. Inga balakambauka, kubandika alimwi akweebelela mafilimu antoomwe. Ziindi eezyi balazikkomanina balumi bangu amana buya andime cindipa ciindi cakupumuna alimwi akucita zintu zimbi mbuli kuunka kukweendeenda.” Zimwi ziindi, bamwi mumbungano balakonzya kulyaaba kulanganya muyandwa wamukwesu naa mucizyi ooyo ciindi camasiku kutegwa mukwesu naa mucizyi ooyo acikonzye kujana ciindi cinji cakoona.
Mbuti mbomukonzya kubagwasya aabo balanganya bamwi mumbungano yanu? (Amubone muncali 16)b
17. Mbuti mbotukonzya kubagwasya aabo balanganya bamwi lyamiswaangano?
17 Amubagwasye aabo balanganya bamwi lyamiswaangano. Aabo ibalanganya bamwi inga tabagwasyigwi amiswaangano yambungano, yabbazu alimwi ayacooko akaambo kakuti inga bajisi bubi kulanganya bayandwa babo. Aboobo bamwi balakonzya kulyaaba kukkala amuyandwa wabo muzibeela zimwi zyamuswaangano naa buya muswaangano woonse. Ikuti muyandwa ooyo katazwi aŋanda, balakonzya kuunka kuyookkala anguwe akukkonekita kumiswaangano kutegwa sikumulanganya akaakujanike kumiswaangano cacigaminina.
18. Ncinzi cimbi ncotukonzya kucita kutegwa tubagwasye aabo balanganya bamwi?
18 Amubalumbaizye alimwi akubapailila aabo ibalanganya bamwi. Baalu beelede kucita nyendo zyabweembezi ciindi aciindi kuli baabo balanganya bamwi. (Tus. 27:23) Alimwi tacikwe makani amubukkale motubede, toonse tweelede kubalumbaizya. Kunze lyaboobo, tweelede kumulomba Jehova kuti abayumye akubapa kuzumanana kukkomana.—2Kor. 1:11.
19. Ncinzi ncotweelede kulangila?
19 Ino-ino Jehova uyoozigwisya zintu zyoonse izitupa kupenga alimwi akuusa. Kuciswa alimwi alufwu tazikabi limbi pe. (Ciy. 21:3, 4) “Mulema uyoosotauka mbuli insya.” (Is. 35:5, 6) Alimwi tatucinoopengi akaambo kakucembaala naa kubona bayandwa besu kabacembaala naa kuciswa nkaambo “zintu zyakaindi tazikaibalukwi limbi pe.” (Is. 65:17) Pele noliba lino ciindi notulindila kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo eezyi, Jehova kunyina naayootulekelezya pe. Aboobo ikuti twazumanana kumusyoma, uyootugwasya ‘kuliyumya cakumaninina kumwi katukkazikide moyo alimwi akukondwa.’—Kol. 1:11.
LWIIMBO 155 Icitupa Kukondwa Lyoonse
a Mazina acincwa.
b BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Bacizyi bobilo baswaya mucizyi uucembeede ikutegwa sikumulanganya ajane ciindi cakweendeenda.