Ino Caamba Nzi Kuba mu “Samariya Mubotu”?
Bwiinguzi bwamu Bbaibbele
Mabala aaya alabelesyegwa kanji-kanji kupandulula muntu uugwasya baabo ibayandika lugwasyo. Azwa kucaano naa cikozyanyo ncaakapa Jesu citondezya kuti simukoboma mubotu ulabagwasya bamwi caluzyalo, tacikwe makani acisi naa mbobakakomezyegwa.
Mucibalo eeci tulalanga-langa makani aatobela:
Ino cikozyanyo camu “Samariya Mubotu” caamba nzi?
Mubufwaafwi nceeci caano Jesu ncaakaamba: Mwaalumi mu Juda wakali kuselemuka kuzwa ku Jerusalemu kuya ku Jeriko. Munzila babbi bakamufwumpa, bakamuuma kapati akumusiya kanetukide.
Lino munzila njiyonya eeyo kwakali kweenda mupaizi mu Juda alimwi amusololi wacikombelo caci Juda. Nobakamubona mwaalumi ooyu wakaliciside, bakaleya akumweenguluka. Nokuba kuti bakali kuzwa kucisi comwe, tiibakaima akumugwasya mwaalumi ooyu.
Mpoonya, kwakaboola mwaalumi wakucisi cimbi. Wakali mu Samariya. (Luka 10:33; 17:16-18) Naakamubona mwaalumi iwakaliciside, wakamufwida luzyalo akuzizambaila zilonda zyakwe. Kumane wakamutola kuŋanda yabeenzu akumulanganya busiku boonse. Lino buzuba bwakatobela, wakabbadela siŋanda yabeenzu kutegwa amulanganye mwaalumi ooyu akumwaambila kuti zyoonse zyakali kukonzya kuyandika wakali kuyoozibbadelela.—Luka 10:30-35.
Nkaambo nzi Jesu ncaakaambila cikozyanyo eeci?
Jesu wakaana caano eeci kumwaalumi iwakali kuyeeya kuti, balikke aabo bamubala wakwe alimwi abaabo mbaakali kukomba limwi mbabakali basimukobonyina. Jesu wakali kuyanda kuyiisya mwaalumi ooyu ciiyo ciyandika kapati cakuti, ‘basimukobonyina’ tiibakali buyo ba Judanyina pe. (Luka 10:36, 37) Cibalo eeci cakabikkilizyigwa mu Bbaibbele kutegwa bantu baiye cintu ciyandika kapati ncobeelede kutobela boonse aabo ibayanda kukkomanisya Leza.—2 Timoteyo 3:16, 17.
Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo eeci?
Caano eeci ciyiisya kuti simukoboma mubotu ulatondezya kuti ulijisi luzyalo kwiinda muzintu nzyacita. Ulacita cintu cimwi kugwasya muntu uuli mupenzi, tacikwe makani ambwaakakomezyegwa muntu ooyo, mubala naa cisi nkwazwa. Simukoboma mwini-mwini ulabeendelezya kabotu bamwi mbubonya awalo mbwayanda kweendelezyegwa.—Matayo 7:12.
Ino ba Samariya bakali bani?
Ba Samariya bakali kukkala ku Judaya nkoili kunyika. Bantu aaba bakalinjilene-njilene ba Juda abatakali ba Juda.
Kumatalikilo aamwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., ba Samariya bakapanga bukombi bwabo. Bakali kwaazumina mabbuku aakusaanguna aa Magwalo a Chihebrayo pele kanji-kanji bakali kwaakaka aakali kutobela.
Ba Juda banji mumazuba aa Jesu tiibakali kulyatana aba Samariya. (Johane 4:9) Alimwi bakali kubelesya bbala eeli lyakuti “Samariya” kutukila.—Johane 8:48.
Sena makani aamu “Samariya Mubotu” akacitika ncobeni?
Kunyina Magwalo mpaatondezya naa makani aaya akacitika ncobeni. Nokuba boobo, kanji-kanji Jesu wakali kubelesya zilengwa alimwi abukkale buzyibidwe kabotu naakali kuyiisya kutegwa baswiilizi bakwe bakonzye kumvwisya makani ngaakali kwaamba.
Makani manji aajatikizyidwe mucaano eeci aliluzi. Mucikozyanyo:
Mugwagwa kuzwa ku Jerusalemu kuya Jeriko, iwakali kwiinda amakilomita aali 20 kulampa, kuyaansi wakali kulampa kkilomita yomwe. Munzila iiluzi cibalo eeci cilatondezya kuti basikweenda bakali “kuselemuka kuzwa ku Jerusalemu kuya ku Jeriko.”—Luka 10:30.
Bapaizi alimwi aba Levi ibakali kukkala ku Jeriko kanji-kanji bakali kweenda kuya ku Jerusalemu mumugwagwa ooyu.
Kanji-kanji bafwumpi bakali kuyuba munzila, kulindila basimweendanzila kwaambisya ibakali balikke kutegwa bababbide.